OCHRONA DZIEDZICZENIA

(1)

OCHRONA

DZIEDZICZENIA

MGR AGNIESZKA KWIECIEŃ-MADEJ

(2)

PODSTAWA PRAWNA

Art. 1029 [Ochrona dziedziczenia]

§ 1. Spadkobierca może żądać, ażeby osoba, która włada spadkiem jako

spadkobierca, lecz spadkobiercą nie jest, wydała mu spadek. To samo dotyczy poszczególnych przedmiotów należących do spadku.

§ 2. Do roszczeń spadkobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów należących do spadku, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również o naprawienie szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty tych przedmiotów oraz do roszczeń przeciwko spadkobiercy o zwrot nakładów stosuje się odpowiednio przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy.

§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy żąda wydania swego majątku osoba, co do której zostało uchylone orzeczenie o uznaniu jej za zmarłą.

Art. 1029

¹

[Odpowiednie zastosowanie przepisów] Przepisy niniejszego tytułu stosuje się

odpowiednio do stwierdzenia nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego.

(3)

Hereditatis petitio

• Dotyczy wyłącznie stosunków prawnospadkowych między potencjalnymi spadkobiercami,

• Nie ma zastosowania do osób, które prawo do przedmiotów

spadkowych wywodzą z innego źródła niż dziedziczenie (np. najemca, złodziej, dzierżawca, nabywca),

• Cel roszczenia: zapewnienie spadkobiercy, który nie wszedł w

posiadanie spadku, w sporze z osobą która rości sobie prawa do spadku i ma spadek w swym posiadaniu, lecz spadkobiercą nie jest, takiej

sytuacji majątkowej w jakiej znajdował się spadkodawca.

(4)

Roszczenie o ochronę dziedziczenia

• Jest roszczeniem petytoryjnym – tzn. służy ochronie prawa do spadku które przysługuje spadkobiercy,

• Nie ma charakteru prawnorzeczowego ani czysto zobowiązaniowego,

• Nie może być przeniesione na inną osobę w drodze przelewu albo innej

czynności prawnej, ale przechodzi na nabywcę spadku (1035 KC)

(5)

Przedmiot roszczenia

• Spadek albo przedmiot należący do spadku,

• Pojęcie spadku w rozumieniu 1029 KC – całość majątku jaki w dacie śmierci pozostawał we władaniu zmarłego, bez względu na

tytuł tego władania,

• Wątpliwości co do przedmiotów, które nie były we władaniu spadkobiercy w

chwili śmierci, choć stanowiły jego własność np. rzecz, którą wydzierżawił,

a która nie została mu zwrócona po upływie terminu na jaki umowa została

zawarta.

(6)

Legitymacja czynna

1. Spadkobierca, niezależnie od tego, czy dziedziczy cały spadek czy jedynie jego część niezależnie od tytułu powołania [nie dotyczy sukcesorów singularnych, za wyjątkiem zapisobiercy windykacyjnego]

2. Współspadkobiercy – łącznie, bądź samodzielnie (1035 w zw. z art. 209 KC) 3. Współspadkobiercy – przeciwko innemu współspadkobiercy, który włada

całością spadku – o ile podstawą jego władztwa jest twierdzenie, że przysługuje mu cały spadek [dopuszczenie do współposiadania]

4. Spadkobiercy spadkobiercy a także nabywcy spadku [wstąpienie w prawa poprzednika – sukcesja uniwersalna]

5. Wykonawca testamentu (chyba, że nie ma kompetencji do zarządu spadkiem)

(7)

Legitymacja bierna

• Rzekomy spadkobierca tj. osoba władająca spadkiem lub przedmiotami wchodzącymi w skład spadku jako spadkobierca, lecz spadkobiercą nie jest.

• Spadkobierca rzekomego spadkobiercy oraz nabywca spadku od rzekomego spadkobiercy,

Przykład: osoba powołująca się na nieistniejący lub nieważny testament, osoba z kręgu spadkobierców ustawowych, która nie wie o istnieniu testamentu lub go kwestionuje, osoba, która została uznana za niegodną dziedziczenia, osoba, która błędnie sądzi, że powinna dziedziczyć z ustawy

Nie dotyczy osoby, która wywodzi swoje władztwo nie ze spadku – albo nie powołuje

się na żadne prawo, albo wskazuje na inne jego źródło.

(8)

Ciężar dowodzenia

• Posiadający legitymację czynną: udowodnienie swojego prawa do spadku – wszelkimi środkami dowodowymi - np. stwierdzenie nabycia spadku, akt poświadczenia dziedziczenia, europejskie poświadczenie spadkowe. Jeśli takim dokumentem dysponuje rzekomy spadkobierca – obalenie domniemania, że jest on rzeczywistym spadkobiercą (art. 1025KC ) [w toku postępowania o zmianę lub uchylenie tego dokumentu, a nie w procesie o wydanie spadku]

• Legitymowany czynnie nie musi wykazywać, że spadkodawcy przysługiwały określone prawa do przedmiotów objętych żądaniem wydania, musi wykazać, że przedmioty te pozostawały we władaniu spadkodawcy (że spadkodawca z nich korzystał lub mógł korzystać),

• Legitymowany czynnie musi wykazać, że pozwany włada spadkiem lub przedmiotami spadkowymi jako spadkobierca,

• Legitymowany biernie nie może bronić się tym, że spadkodawca nie był

właścicielem przedmiotu sporu. Może podnosić, że to on a nie powód jest

spadkobiercą. Może dowodzić, że jest właścicielem na skutek zasiedzenia, albo

opierać swoje prawo na innym źródle niż dziedziczenie.

(9)

Roszczenia uzupełniające

ROSZCZENIA SPADKOBIERCY:

• Wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów należących do spadku,

• O zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości,

• Naprawienie szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy ROSZCZENIA PRZECIWKO SPADKOBIERCY:

• O zwrot nakładów

ODPOWIEDNIO STOSUJE SIĘ PRZEPISY O ROSZCZENIACH MIĘDZY

WŁAŚCICIELEM A SAMOISTNYM POSIADACZEM RZECZY – ART. 224 i n. KC

(10)

Wymagalność roszczenia

• Z chwilą objęcia spadku przez rzekomego spadkobiercę, nie wcześniej niż z chwilą otwarcia spadku,

• Jeśli istniało domniemanie, że osoba władająca spadkiem jest spadkobiercą (tzn. uzyskała poświadczenie dziedziczenia lub stwierdzenie nabycia spadku) – roszczenie staje się wymagalne po prawomocnym obaleniu tego domniemania we właściwym postępowaniu (art. 679 KPC)

• Przedawnienie roszczenia – 10 lat od chwili wymagalności, roszczenia

uzupełniające przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu poszczególnych

przedmiotów należących do spadków (art. 1029 par.2 w zw. Z art. 229 par. 1

KC)

(11)

Przykład:

• Syn A spadkodawcy przejął cały majątek ojca twierdząc, że jest spadkobiercą. Spadkodawca powołał do spadku na podstawie

testamentu osobę B i ustanowił zapis windykacyjny na rzecz osoby C.

• W takim wypadku zapisobiercy C przysługuje roszczenie o wydanie

przedmiotu zapisu, zaś spadkobiercy B o wydanie spadku