Paradoksy istnienia w poezji Wisławy Szymborskiej. Wprowadzenie Przeczytaj Galeria zdjęć interaktywnych Sprawdź się Dla nauczyciela

(1)

Paradoksy istnienia w poezji Wisławy Szymborskiej

Wprowadzenie Przeczytaj

Galeria zdjęć interaktywnych Sprawdź się

Dla nauczyciela

(2)

„Wśród paradoksów żyjemy, często nas złoszczą, niepokoją, nawet przerażają, przeraża bowiem to, co przeczy rozumowi, a jednak istnieje. Niekiedy, przeciwnie, bawią” – pisała Barbara Skarga. Paradoksy są cechą charakterystyczną twórczości Wisławy Szymborskiej. Dzięki nim poetka ukazuje ludzkie niepokoje egzystencjalne oraz z ironicznym dystansem pielęgnuje humanistyczne ideały i uniwersalne wartości.

Twoje cele

Zinterpretujesz treści metaforyczne wiersza Sto pociech Wisławy Szymborskiej.

Wyjaśnisz, jakie funkcje pełni w wierszu ironia.

Określisz funkcje innych środków stylistycznych.

Wskażesz paradoksy w wybranych wierszach poetki.

Paradoksy istnienia w poezji Wisławy Szymborskiej

Źródło: licencja: CC 0, dostępny w internecie:

Pixabay.

(3)

Przeczytaj

O autorce

Wisława Szymborska (1923–2012) to współczesna polska poetka, uhonorowana w 1996 roku literacką Nagrodą Nobla „za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu

kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”.

W swoich utworach poetyckich

w charakterystycznym ironicznym, a zarazem serdecznym tonie podejmowała zarówno wielkie ﬁlozoﬁczne kwestie dotyczące istoty

człowieczeństwa, sensu życia, jak i problemy dnia codziennego, relacji międzyludzkich: przyjaźni, miłości, wrogości. Stworzyła kilkanaście tomów poezji, z których najbardziej znane to Sto pociech (1967), Wielka liczba (1976), Chwila (2002). Oprócz dłuższych form poetyckich pisała też limeryki, czyli krótkie, pięciowersowe utwory o żartobliwej, a niekiedy wręcz groteskowej wymowie.

Poetyka paradoksów

Paradoks jest kunsztowną konstrukcją językową, która zawiera w sobie logiczną sprzeczność. Ten rodzaj zaskakującego stwierdzenia jest charakterystyczny między innymi dla poezji barokowej. W poezji Wisławy Szymborskiej paradoksy pełnią jednak inną funkcję niż w wierszach dworskich poetów okresu XVII wieku. Ich celem jest nie tylko zaskakiwanie i szokowanie czytelnika oraz demaskowanie

egzystencjalnych niepokojów. W twórczości Szymborskiej często łączą się z dowcipem językowym oraz typową dla niej ironią i autoironią.

Wojciech Ligęza

Wstęp

Humor poetycki łączy się tutaj z konceptami, zaskakującymi zderzeniami słów, kontrastami stylistyki, układami paradoksów, czyli z echami barokowego kształtowania formy, która powinna zdumiewać odbiorcę i zarazem dawać czytelnikowi do myślenia. Jednakże tego rodzaju konceptyzm spotyka się z nowoczesną ironią. Wyraﬁnowany dowcip językowy o charakterze

intelektualnym (w wydaniu Szymborskiej) nie ma wiele wspólnego z potoczną wesołością, śmiech bowiem nie wyklucza reﬂeksji, nie paraliżuje ambicji poznawczych. W tych wierszach żart kontrastuje ze smutkiem, a trudne dylematy ludzkiego życia – z sytuacjami codziennymi.

Źródło: Wojciech Ligęza, Wstęp, [w:] Wisława Szymborska, Wybór poezji, Wrocław 2016.

“

Wisława Szymborska, październik 2009

Źródło: Mariusz Kubik, licencja: CC BY 3.0, dostępny w internecie:

Wikimedia Commons.

(4)

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Paradoksy istnienia

Johannes Vermeer, Mleczarka, ok. 1660 Źródło: domena publiczna.

Wstęp

Myśli o naturze, historii, życiu i śmierci, ludzkich charakterach, sposobach poznawania świata, uczynkach, cnotach i przywarach, o pisaniu i literaturze, sztuce i kulturze wyróżnia mądry sceptycyzm, przewrotność, skłonność do paradoksu, humor wybaczający i czarny, przenikliwość diagnoz.

“

Wisława Szymborska

Vermeer

Dopóki ta kobieta z Rijksmuseum w namalowanej ciszy i skupieniu mleko z dzbanka do miski

“

(5)

Tak pisała Wisława Szymborska w utworze Vermeer (tom Tutaj, 2009). Wiersz noblistki jest ekfrazą, czyli poetyckim opisem obrazu Johannesa Vermeera van Delft Nalewająca mleko (ok. 1658–1661), który znajduje się w holenderskim muzeum narodowym w Amsterdamie i znany jest również pod tytułem Mleczarka.

Słownik

ekfraza

(gr. ékphrasis – dokładny opis) – artystyczny opis dzieła sztuki, który pojawia się w literaturze, np. opis tarczy Achillesa w Iliadzie Homera, opis arcyserwisu w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza; ekfrazy często pojawiają się w poezji współczesnej, np. Stanisława Grochowiaka, Zbigniewa Herberta, Wisławy Szymborskiej

ironia

(gr. eironeía – przestawianie, pozorowanie) – ﬁgura stylistyczna polegająca na celowo wprowadzanej sprzeczności między przekazywaną informacją a jej znaczeniem ukrytym; wyróżnia się trzy

podstawowe rodzaje ironii: retoryczną, sokratejską i romantyczną; bywa trudna do zidentyﬁkowania, nie można jej identyﬁkować z kłamstwem i sarkazmem

paradoks

(gr. parádoxos – nieoczekiwany, nieprawdopodobny, zadziwiający) – zaskakujące twierdzenie, często sprzeczne z powszechnie przyjętą opinią; także twierdzenie logiczne prowadzące do zaskakujących i sprzecznych wniosków

dzień po dniu przelewa, nie zasługuje Świat na koniec świata

Źródło: Wisława Szymborska, Vermeer, [w:] tejże, Wybór poezji, oprac. W. Ligęza, Wrocław 2016, s. 445.

Korzystając z dowolnych źródeł, wyszukaj informacje o malarstwie niderlandzkim

w XVII wieku. Zwróć szczególną uwagę na zainteresowanie malarzy

tego okresu życiem codziennym rodzin

kupieckich.

Johannes Vermeer, Widok Del , 1660–1661

Źródło: domena publiczna.

Zgromadź informacje o malarstwie Johannesa

Vermeera.

Johannes Vermeer, Widok Del , 1660–1661

Zwróć uwagę na kolorystykę często stosowaną na obrazach przez Johannesa

Vermeera, szczególnie na połączenie kolorów żółtego

i niebieskiego oraz srebrzystych tonów.

Johannes Vermeer, Koronczarka, ok. 1664

Źródło: Philippe Lelong, licencja: CC BY-SA 4.0, dostępny w internecie: Wikimedia Commons.

Wyjaśnij, w jaki sposób Vermeer operuje światłem.

Jaki efekt osiąga malarz dzięki temu zabiegowi?

Johannes Vermeer, Koronczarka, ok. 1664

Źródło: Philippe Lelong, licencja: CC BY-SA 4.0, dostępny w internecie: Wikimedia Commons.

Wyjaśnij, co różni tytułową mleczarkę od postaci przedstawionej na obrazie

Dziewczyna czytająca list. Uwzględnij ubiór kobiet oraz

wnętrza, w jakich się znajdują.

Johannes Vermeer, Dziewczyna czytająca list, ok. 1658

Odpowiedz na pytanie, czy twoim zdaniem mleczarka z zaangażowaniem wykonuje

czynność przedstawioną na obrazie. Co może o tym

świadczyć?

Johannes Vermeer, Dziewczyna czytająca list, ok. 1658

Wymień detale, jakie znajdują się na obrazie Mleczarka. Wyjaśnij, co twoim zdaniem symbolizują.

Zwróć uwagę, które z nich znajdują się na pierwszym, a które – na drugim planie.

Johannes Vermeer, Mleczarka, ok. 1660

Odszukaj w Słowniku mitów i tradycji kultury, jakie znaczenie przypisuje się

mleku. Zinterpretuj ten symbol w kontekście obrazu

Vermeera.

Wymień związek frazeologiczny, w którym występuje wyraz mleko. Jakie

jest jego znaczenie?

Wstęp

Moment odbioru sztuki to dla Szymborskiej swoiste wyłączenie z egzystencji, rodzaj nielegalnej wolności. Artysta sprzeciwia się prawu przemijania, co można pojmować dwojako: zatrzymuje trwającą chwilę oraz zapewnia sobie miejsce w pamięci kultury. Natomiast w wierszu Vermeer arcydzieło malarstwa, Nalewająca mleko z amsterdamskiego Rijksmuseum, staje się metaﬁzycznym czasomierzem, nadając rangę naszym zwykłym godzinom i dniom. Co

znamienne, czynność codzienna – dzięki magii malarstwa – nigdy się nie kończy.

W strużce mleka płynie powoli czas. Vermeer jednocześnie przedstawił spokojny ruch oraz trwanie. Uważne oko artysty uchwyciło drobne zdarzenie, jakich wiele, a ręka mistrza umieściła na płótnie opowieść o zwykłym życiu, ale jak

namalowaną! Zatem jeśli trwa wielka sztuka – jak wnioskuje z nadzieją poetka – to i świat (gorszy od tego przedstawionego na obrazie) nie zasługuje na zagładę.

“

(6)

Galeria zdjęć interaktywnych

Polecenie 1

Obejrzyj galerię interaktywną i wynotuj przykłady paradoksów istnienia, na jakie w swojej twórczości zwraca uwagę Wisława Szymborska. Wyjaśnij, na czym one polegają.

Polecenie 2

Na podstawie galerii interaktywnej ułóż pytanie wielokrotnego wyboru dla kolegi lub koleżanki na temat dzieł sztuki, które inspirowały Wisławę Szymborską.

Question: ...

a. ...

b. ...

c. ...

d. ...

Pieter Bruegel starszy, Dwie małpy, 1562 Źródło: domena publiczna.

Hiroshige Andō, Wieczorna ulewa nad Wielkim Mostem i Atake, 1857 Źródło: domena publiczna.

Meindert Hobbema, Droga w Middelharnis, 1689 Źródło: domena publiczna.

Isadora Duncan w atelier fotograﬁcznym Źródło: domena publiczna.

Adolf Hitler jako dziecko na fotograﬁi Źródło: domena publiczna.

 



 



(7)

Sprawdź się

Wisława Szymborska

Sto pociech

Zachciało mu się szczęścia, zachciało mu się prawdy, zachciało mu się wieczności, patrzcie go!

Ledwie rozróżnił sen od jawy, ledwie domyślił się, że on to on,

ledwie wystrugał ręką z płetwy rodem krzesiwo i rakietę,

łatwy do utopienia w łyżce oceanu,

za mało nawet śmieszny, żeby pustkę śmieszyć, oczami tylko widzi,

uszami tylko słyszy,

rekordem jego mowy jest tryb warunkowy, rozumem gani rozum,

słowem: prawie nikt,

ale wolność mu w głowie, wszechwiedza i byt poza niemądrym mięsem,

patrzcie go!

Bo przecież chyba jest, naprawdę się wydarzył

pod jedną z gwiazd prowincjonalnych.

Na swój sposób żywotny i wcale ruchliwy.

Jak na marnego wyrodka kryształu – dość poważnie zdziwiony.

Jak na trudne dzieciństwo w koniecznościach stada – nieźle już poszczególny.

Patrzcie go!

Tylko tak dalej, dalej choć przez chwilę, bodaj przez mgnienie galaktyki małej!

Niechby się wreszcie z grubsza okazało, czym będzie, skoro jest.

A jest – zawzięty.

Zawzięty, trzeba przyznać, bardzo.

Z tym kółkiem w nosie, w tej todze, w tym swetrze.

Sto pociech, bądź co bądź.

Niebożę.

Istny człowiek.

“

(8)

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij znaczenie związku frazeologicznego sto pociech, który występuje w tytule wiersza Wisławy Szymborskiej.

Ćwiczenie 2

Wskaż przysłowie lub związek frazeologiczny, który w wierszu Sto pociech Wisławy Szymborskiej ulega paradoksalnemu przekształceniu. Na czym polega to przekształcenie?

Cicha woda brzegi rwie.

Co ma wisieć, nie utonie.

Dziesiąta woda po kisielu.

Ryba w wodzie nie utonie.

Utopić kogoś w łyżce wody.

Tonący brzytwy się chwyta.

Ćwiczenie 3

W podanej stroﬁe wiersza Sto pociech zaznacz na niebiesko wyrazy, w których występują paradoksy.

Zastanów się, na czym one polegają.

niebieski

Ledwie rozróżnił sen od jawy, ledwie domyślił się, że on to on, ledwie wystrugał ręką z płetwy rodem krzesiwo i rakietę,

łatwy do utopienia w łyżce oceanu,

za mało nawet śmieszny, żeby pustkę śmieszyć, oczami tylko widzi,

uszami tylko słyszy,

rekordem jego mowy jest tryb warunkowy, rozumem gani rozum,

słowem: prawie nikt,

ale wolność mu w głowie, wszechwiedza i byt poza niemądrym mięsem,

patrzcie go!

Źródło wiersza: Wisława Szymborska, Sto pociech, [w:] tejże, Wybór poezji, wstęp i oprac. W. Ligęza, Wrocław 2016, s. 178.

Źródło: Wisława Szymborska, Sto pociech, [w:] tejże, Wybór poezji, oprac. W. Ligęza, Wrocław 2016, s. 178–179.

(9)

Ćwiczenie 4

Wskaż typ liryki, jaki występuje w wierszu Wisławy Szymborskiej Sto pociech: liryka roli

liryka pośrednia liryka inwokacyjna liryka bezpośrednia

liryka podmiotu zbiorowego Ćwiczenie 5

Na podstawie analizy czterech strof wiersza nazwij stosunek podmiotu lirycznego do człowieka oraz jego ewolucyjnych osiągnięć.

Zachciało mu się szczęścia, zachciało mu się prawdy, zachciało mu się wieczności, patrzcie go!

Ledwie rozróżnił sen od jawy, ledwie domyślił się, że on to on, ledwie wystrugał ręką z płetwy rodem krzesiwo i rakietę,

łatwy do utopienia w łyżce oceanu,

za mało nawet śmieszny, żeby pustkę śmieszyć, oczami tylko widzi,

uszami tylko słyszy,

rekordem jego mowy jest tryb warunkowy, rozumem gani rozum,

słowem: prawie nikt,

ale wolność mu w głowie, wszechwiedza i byt poza niemądrym mięsem,

patrzcie go!

Bo przecież chyba jest, naprawdę się wydarzył

pod jedną z gwiazd prowincjonalnych.

Na swój sposób żywotny i wcale ruchliwy.

Jak na marnego wyrodka kryształu – dość poważnie zdziwiony.

Jak na trudne dzieciństwo w koniecznościach stada – nieźle już poszczególny.

Patrzcie go!

(10)

Tylko tak dalej, dalej choć przez chwilę, bodaj przez mgnienie galaktyki małej!

Niechby się wreszcie z grubsza okazało, czym będzie, skoro jest.

A jest – zawzięty.

Zawzięty, trzeba przyznać, bardzo.

Z tym kółkiem w nosie, w tej todze, w tym swetrze.

Sto pociech, bądź co bądź.

Niebożę.

Istny człowiek.

Ćwiczenie 6

Wyjaśnij znaczenie metafor i epitetów użytych przez Wisławę Szymborską w wierszu Sto pociech.

gwiazda prowincjonalna

marny wyrodek kryształu

trudne dzieciństwo w koniecznościach stada

(11)

Ćwiczenie 7

Podaj przykłady środków stylistycznych zastosowanych w wierszu Sto pociech oraz określ, jakie pełnią funkcje.

Środek stylistycznyPrzykładFunkcja ironia

peryfraza

hiperbola

wyliczenie

Ćwiczenie 8

Przedstaw swoją hipotezę interpretacyjną dotyczącą wymowy wiersza Sto pociech Wisławy Szymborskiej. Stwórz mapę myśli, która pomoże ci uzasadnić twoje zdanie.

(12)

Ćwiczenie 9

Czy zgadzasz się w poglądami Wisławy Szymborskiej na temat paradoksów człowieczeństwa?

Przeczytaj fragment tekstu Wojciecha Ligęzy i sformułuj odpowiedź, w której odwołasz się do wiersza Sto pociech i uzasadnisz swoje stanowisko.

Praca domowa

Stwórz linię chronologiczną, na której pokażesz wszystkie ewolucyjne i cywilizacyjne osiągnięcia człowieka, które zostały wymienione w wierszu Sto pociech.

Wstęp

Rozważania o ewolucji kulturowej nakładającej się na ewolucję biologiczną w wierszu Sto pociech przesycone zostają ironią, która stanowi rodzaj odwetu za to, że zostaliśmy obdarzeni naturą zwierzęco‑duchową. W tle pojawia się niepokój o to, jakie złe instynkty odezwą się w nowym mieszkańcu Ziemi. Tak jak w wierszu Sto pociech tylko na razie człowiek pozostaje czystą

potencjalnością. Semantykę domysłu tworzy przeskok czasowy między tym, co niewiadome, a tym, co aż nadto dobrze znane. A swoją drogą pocieszny jest

„prawie nikt” mający boskie aspiracje

Źródło: Wojciech Ligęza, Wstęp, [w:] Wisława Szymborska, Wybór poezj, Wrocław 2016.

“

(13)

Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz Przedmiot: Język polski

Temat: Paradoksy istnienia w poezji Wisławy Szymborskiej Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyﬁkacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny ﬂeksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);

6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

(14)

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze

argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, deﬁnicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

kompetencje cyfrowe;

kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

kompetencje obywatelskie;

kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

interpretuje wiersz Wisławy Szymborskiej Sto pociech, m.in. wskazując funkcję zastosowanych środków artystycznego wyrazu,

objaśnia sens paradoksów pojawiających się w przywołanych w e‑materiale utworach, wyjaśnia funkcję zastosowanej przez poetkę ironii,

interpretuje znaczenie związków frazeologicznych zastosowanych w wierszu Sto pociech. Strategie nauczania:

konstruktywizm;

konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

z użyciem e‑podręcznika;

ćwiczeń przedmiotowych;

z użyciem komputera.

Formy pracy:

praca indywidualna;

praca w parach;

praca w grupach;

praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji Przed lekcją:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Paradoksy istnienia w poezji Wisławy Szymborskiej”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.

Uczniowie powinni także wykonać polecenia z galerii dołączonej do bloku tekstowego, dotyczące obrazu Nalewająca mleko Vermeera oraz fragmentu wiersza W. Szymborskiej Vermeer

(15)

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Następnie prosi o przedstawienie odpowiedzi do zadania, które uczniowie przygotowali w domu.

Przy okazji uczniowie przypominają znaczenie terminu „eksfraza”.

3. Nauczyciel pyta: Na czym polega paradoksalność formuł z wierszy W. Szymborskiej (odwołuje się do ramki z cytatami umieszczonej w bloku tekstowym)? Dlaczego paradoks jest określany jako

„kunsztowna ﬁgura stylistyczna”? Jaki inny chwyt stylistyczny jest charakterystyczny dla poezji W.

Szymborskiej?

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium. Uczniowie pracują w parach. Zapoznają się z multimedium w sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”. Następnie analizują treść zadania: 1 i 2, dyskutują i zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

2. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują wybrane przez

nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Warto zwrócić uwagę na ciekawe ćw. 3, 5 i 8. Ćwiczenie 9, w którym uczniowie mają się skonfrontować z poglądami poetki, uczniowie powinni wykonać indywidualnie. Nauczyciel ocenia efekty ich pracy.

Faza podsumowująca:

1. W ostatniej części lekcji nauczyciel zadaje pytanie podsumowujące: Czy paradoks i ironia to skuteczne chwyty stylistyczne, gdy chce się przedstawić złożoność ludzkiego losu?

2. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

3. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Stwórz linię chronologiczną, na której pokażesz wszystkie ewolucyjne i cywilizacyjne osiągnięcia człowieka, które zostały wymienione w wierszu Sto pociech.

Materiały pomocnicze:

Małgorzata Czermińska, Ekfrazy w poezji Wisławy Szymborskiej, „Teksty Drugie” 2003, nr 2‒3, s.

230‒242.

Joanna Grądziel, Świat sztuki w poezji Wisławy Szymborskiej, „Pamiętnik Literacki” 1996, z. 2 (87), s.

85‒102.

Maria Tarnogórska, „Urodzone cytaty”. Wisława Szymborska jako aforystka, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2019, z. 3, s. 93‑102.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Galeria zdjęć interaktywnych” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.