Z E SZ Y T Y N A U K O W E PO LITE C H N IK I ŚLĄ SK IEJ Seria: T R A N SPO R T z. 47
2003 N r kol. 1586
A ndrzej C H W IE D U K 1
USTALANIE DANYCH O POTOKACH PASAŻERÓW DLA POTRZEB SYSTEMU KOLEJOWYCH PRZEWOZÓW REGIONALNYCH
S treszczen ie. W referacie przedstaw iono niektóre w ybrane zagadnienia i w yniki pracy badaw czej [1], takie jak:
określenie strugi relacyjnej i potoku pasażerów ;
źródła i sposoby ustalania danych o potokach pasażerów ;
identyfikację potoków pasażerów w w ybranym rejonie sieci kolejow ej.
ESTABLISHING THE PASSENGERS FLOW DATA FOR THE REGIONAL RAILROAD TRANSPORTATION SYSTEM
S u m m a ry . This lecture contains som e choosen issues and results o f research w o rk [l] such as:
d esignation o f railroad line and passengers flow;
source and m ethods for the estalishing passengers flow data;
results o f identification o f passengers flow in choosen railroad district.
1. W STĘP
W referacie przedstaw iono niektóre w ybrane zagadnienia i w yniki p racy badaw czej pt. id e n ty fik a c ja kolejow ych p o to kó w pasażerskich w p rzew ozach reg io n a ln ych ” - P R - 2002 w ykonanej w Z akładzie O rganizacji i T echniki Transportu K olejow ego n a W ydziale T ransportu Politechniki Radom skiej.
W ram ach kolejnego etapu restrukturyzacji i kom ercjalizacji działalności PK P SA z dniem 01.10.2001 utw orzono spółkę przew o zo w ą „PK P SA Przew ozy R egionalne Sp. z.o.o.”
z 16 regionalnym i zakładam i przew ozow ym i (po jed n y m w każdym w ojew ództw ie).
G łów nym celem działalności tych zakładów stało się szczegółow e, techniczne planow anie i w ykonyw anie pasażerskich przew ozów regionalnych, organizow anych na zam ów ienie sam orządów szczebla w ojew ódzkiego i dotow anych przez te sam orządy. W yw ołało to p iln ą potrzebę ustalenia w iarygodnych danych o w ielkości przew ozów w ykonyw anych przez poszczególne zakłady w celu zracjonalizow ania ich organizacji i określenia niezbędnego poziom u dotow ania przez sam orządy.
Wydział Transportu, Politechnika Radomska, ul. Malczewskiego 29, 26-600 Radom, tel. (+48 48) 3617738
188 A . C hw ieduk
2. P O D ST A W Y T EO R ET Y C Z N E
W teorii i praktyce kolejow ych przew ozów p asażerskich kluczow ym i pojęciam i są m iędzy innym i takie, jak : relacja p rzew ozu pasażera, relacja pociągu, struga relacyjna i potok pasażerów . P ojęcia te w literaturze przedm iotu określane s ą z a p o m o c ą różnych sform ułow ań, lecz przy zachow aniu identycznego znaczenia m erytorycznego [2], [5], [6], R ela cja p rzew o zu p asażera (zw ana także re la c ją podróży) je s t określana n a z w ą pary pun k tó w eksploatacyjnych sieci kolejow ej czynnych dla odpraw y podróżnych, pom iędzy którym i m a się odbyw ać (odbyw a się lub odbył się) przew óz p asażera (pasażerów ). Punkt, w którym pasażer ro zp o czy n a podróż, n azy w a się najczęściej początkow ym , a punkt, w którym j ą k ończy - koń co w y m (docelow ym ).
P unkty odpraw y podróżnych urządza się n a stacjach (zw anych w ów czas pasażerskim i lub osobow ym i) oraz n a szlakach p oza stacjam i, ja k o przystanki osobow e. Sieć kolejow a i urządzone n a niej punkty odpraw y podróżnych s ą im m obilne, a liczba tych p u n k tó w stała w dłuższych okresach czasu. W zw iązku z tym zbiór m ożliw ych relacji przew ozu je s t ściśle określony i przy m punktach odpraw y liczy [(m x m ) - m] relacji. N a przykład: gdy m = 3000, to liczba m ożliw ych relacji p rzew ozu w ynosi 899700 (1).
W rzeczyw istości liczba czynnych relacji przew ozow ych je s t zn acznie m niejsza.
W y n ik a to m iędzy innym i z w ielkości i struktury realnego zapotrzebow ania n a przew ozy, dostępności pun k tó w odpraw y dla poszczególnych rodzajów przew o zó w i układ u połączeń ek sploatacyjnych m iędzy tym i punktam i. Z b ió r czynnych relacji p rzew ozow ych je s t b a z ą dla ok reślen ia innego zbioru, którego elem entam i s ą rodzaje pociąg ó w i drogi ich przem ieszczania.
M iaram i w ielkości szczegółow ych zadań przew ozow ych, stosow anym i w kolejow ym ruchu pasażerskim , s ą liczby pasażerów do p rzew iezienia w ciągu określonego czasu, odnoszone do konkretnych relacji przew ozow ych, relacji i tras przejazdu pociągów , odcinków linii, stacji, pu n k tó w odpraw y itp., z uw zględnieniem kierunku i rodzaju przew ozów .
L iczby te nazyw a się strugam i lub p o to k a m i p a sa żeró w i określa, zależnie od potrzeb, ja k o w ielkości m aksym alne, średnie, godzinow e, dobow e, roczne, odcinkow e, stacyjne, pociągow e itp., przy zastosow aniu tabelarycznej lub graficznej form y prezentacji.
W inżynierii planow ania ruchu pasażerskiego podstaw ow e znaczenie m a ją w ielkości dobow e strug relacyjnych i potoków odcinkow ych, definiow ane odpow iednio ja k o liczba pasażerów przy p ad ająca n a poszczególne relacje przew ozow e i n a p o szczególne odcinki linii, położone pom iędzy punktam i odpraw y czynnym i dla danego kierunku i rodzaju przew ozów (m iędzynarodow e, m iędzyaglom eracyjne, m iędzyregionalne, regionalne, aglom eracyjne).
W ielkości te s ą niezbędne do w yznaczenia racjonalnych relacji i tras ja z d y pociągów , u stalen ia ich liczby i w ielkości składów , określenia m iejsc postoju handlow ego itp.
W ocenie efektyw ności przew ozów i ew entualnej w eryfikacji p lan ó w ruchu pasażerskiego szczególnie duże znaczenie m a ją p o to k i pociągow e.
P otokiem p o cią g o w ym nazyw a się liczbę pasażerów znajdujących się w p o ciąg u na trasie je g o ja z d y od stacji początkow ej do stacji końcow ej.
N iektóre pociągi pasażerskie (np. szybkiej kom unikacji m iędzym iastow ej) p rzejeżd żają c a łą sw o ją trasę bez pośrednich postojów handlow ych. U żyw ając p o jęcia potoku p o ciągow ego m o żn a pow iedzieć, że dla każdego z nich m a on w artość s ta łą P = constans.
Stały je s t rów nież w spółczynnik a w ykorzystania m iejsc w takich pociągach, zw any rów nież w spółczynnikiem zapełnienia pociągu podróżnym i.
U stalanie danych o potokach pasażerów dla potrzeb system u kolejow ych. 189
P
a ~ Y W tPa s'^ m ’ejsce] (1)
gdzie:
P - liczba pasażerów znajdujących się w składzie danego pociągu,
Y .W - liczba m iejsc pasażerskich (m iejsc inw entarzow ych) w składzie tego pociągu.
W iększość pociągów m a pośrednie postoje handlow e dla obsługi w szystkich lub tylko w ybranych punktów odpraw y położonych n a trasie sw ojego przejazdu. P o to k pasażerów w każdym z ty ch pociągów je s t w ielk o ścią zm ienną. N a trasie przejazdu pociągu w y stęp u ją odcinki o p otoku najw iększym
(Pmax)
i najm niejszym(Pmjn).
W artość śred n iąPs
zm ieniającego się potoku pociągow ego oblicza się z uw zględnieniem pracy przew ozow ej netto w ykonanej przez pociąg n a rozpatryw anej trasie w edług w zoru:
P * l + P * l + + P * l + + P *1
P' = i + ...+ p ‘,+ -- -+ P _ J JL[pas] (2)
/, + / 2 + ... + /, + ... + /„
gdzie:
n - liczba odcinków p ołożonych pom iędzy kolejnym i punktam i postoju handlow ego pociągu,
P ( - liczba pasażerów w pociągu n a i-tym odcinku, li - długość i - tego odcinka w km.
O dpow iednio do zm ian potoku pasażerów w danym pociągu zm ienia się w spółczynnik w ykorzystania m iejsc w jeg o składzie od w artości a m„ do a mm, przy w artości średniej a , w ynoszącej:
P
a , = — p a s .llm ie js c e ] (3)
D ane o potokach pociągow ych słu żą do określenia racjonalnych w ielkości i struktury składów poszczególnych pociągów .
3. Ź R Ó D Ł A I SPO SO B Y U STA L A N IA D A N Y C H O PO TO K A C H PA SA Ż E R Ó W
W praktyce eksploatacyjnej PK P SA w ykorzystyw ane s ą następujące źródła danych o w ielkości w ykonyw anych przew ozów pasażerskich:
statystyka sprzedanych biletów ,
w yniki liczenia podróżnych w pociągach i punktach odpraw y.
W pierw szym przypadku danym i źródłow ym i s ą m iesięczne raporty o sprzedaży biletów sporządzane przez kasjerów i ajentów w edług ustalonego w zoru i przesyłane do ośrodka inform atyki w celu przetw orzenia w centralnym system ie PA SA Ż E R . D anym i w ynikow ym i s ą tabele i w ykresy potoków pasażerów w edług linii i rodzajów przew ozów . W drugim przypadku danym i źródłow ym i s ą raporty z różnych doraźnych lub okresow ych akcji liczenia podróżnych w w ybranych pociągach lub rejonach sieci, a danym i
190 A . C hw ieduk
w ynikow ym i - tabele i w ykresy potoków w postaci określonej przez organ zarządzający przew ozam i w danym rejonie.
M ankam entem system u P A S A Ż E R z punktu w idzenia potrzeb kom unikacji regionalnej je s t to, że ujm uje on przew ozy n a dystansie dłuższym n iż 100 km. Dane w ynikow e z tego system u s ą w ięc m ało przydatne lub w ogóle nieprzydatne w oszacow aniach w ielkości typow ych przew ozów regionalnych i aglom eracyjnych.
W zw iązku z tym , utw orzone w październiku 2001 r. Z ak ład y Przew ozów R egionalnych PK P SA u stalają dane o potokach pasażerów , głów nie p o przez liczenie podróżnych w pociągach i punktach odpraw y. R aporty z liczenia w ypełniane s ą ręcznie, a obróbka inform acji w nich zaw artych odbyw a się najczęściej za p o m o c ą sprzętu pozainform aty czn eg o .
G łó w n ą z a le tą bezpośredniego liczenia podróżnych, po d w arunkiem rzetelnego w y k o n an ia rachunków , je s t m ożliw ość o kreślenia rzeczyw istego obciążenia przew ozam i w ybranych p o ciąg ó w i odcinków linii. N atom iast g łó w n ą w a d ą - d uża pracochłonność m etody oraz n isk a w iarygodność.
Z tego w zględu, bezpośrednie liczenie podróżnych w pociągach i p unktach odpraw y pow inno b y ć stosow ane sporadycznie, dla w eryfikacji i korekty w cześniej p odjętych decyzji ruchow o-przew ozow ych.
4. W Y N IK I ID E N T Y FIK A C JI PO T O K Ó W PA SA Ż E R Ó W W W Y B R A N Y M R EJO N IE SIEC I K O L E JO W E J
D o szczegółow ych badań w ielkości strug i potoków pasażerów w ybrano rejon sieci kolejow ej przedstaw iony na rysunku 1.
O bejm uje on odcinki linii W arszaw a - K raków i Ł ódź K aliska - D ębica, które k rzy żu ją się w w ęźle kolejow ym Skarżysko - K am ienna.
P od w zględem zarządzania przew ozam i pasażerskim i rejon ten praw ie w całości p o d leg a Św iętokrzyskiem u Z akładow i Przew ozów R egionalnych PK P SA w K ielcach, a częściow o Z akładom Ł ódzkiem u i M azow ieckiem u. W rejonie znajduje się 57 punktów odpraw y podróżnych urządzonych n a stacjach i przystankach osobow ych, z których 27 m a czynne kasy biletow e całodobow o lub w określonych godzinach doby. P unkty te zap ew n iają ludności osiedlonej w obszarach ciążenia do poszczególnych stacji i przystanków w zględnie łatw y dostęp do system u kolejow ych przew ozów regionalnych.
Z godnie z rozkładem ja z d y 2001/2002, zbiór pociągów p asażerskich kursujących codziennie w rozpatryw anym rejonie liczy: 60 poc. osobow ych, 36 poc. pośpiesznych i 4 poc. ekspresow e. W dni w olne od pracy liczba p ociągów osobow ych m aleje do 52, a liczba p ociągów pośpiesznych w sezonie letnim w zrasta do 44.
Identyfikację po to k ó w pasażerów w w ym ienionym rejonie p rzeprow adzono m eto d ą bezpośredniego liczenia podróżnych w pociągach i punktach odpraw y w dw óch okresach: od 19. do 25.11.2001 r. i od 25.02. do 04.03.2002 r.
L iczeniem objęto w szystkie pociągi osobow e i pospieszne kursujące w rejonie.
C zynności liczenia pow ierzono kierow nikom pociągów i konduktorom rew izyjnym oraz kasjerom i ajentom sprzedającym bilety w punktach odpraw y. W ten sposób proces liczenia odbyw ał się w dw óch niezależnych przebiegach, um ożliw iając k o nfrontację w yników odnoszących się do tego sam ego pociągu i punktu odpraw y.
W yniki liczenia po spraw dzeniu, skorygow aniu i przetw orzeniu danych z kart spisow ych opracow ano w postaci tabelarycznej i graficznej. P ełny zb ió r tabel i rysunków liczy k ilkadziesiąt pozycji. W niniejszym artykule przedstaw iono tylko te w yniki, które
Ustalanie danych o potokach pasażerów dla potrzeb system u kolejow ych. 191
dotyczą odcinków Skarżysko Kam. - T om aszów M az. i Skarżysko-K am . - Sandom ierz, charakteryzujących się bardzo m ałym i przew ozam i pasażerskim i (tablice 1 do 6).
Rys. 1. Rejonsieci kolejowejobjętybadaniami potokówpasażerów Fig. 1. Railroad district systemcovered by researchwork of pasangers flow
192 A. C hw ieduk
T ab lica 1 D o b o w a liczba pasażerów na odcinku Skarżysko—K am . - T om aszów M az.
w pociągach osobow ych
a) kieru n ek parzysty___________________________________ _____________
Lp. Stacja lub
przystanek W siadający W ysiadający L iczba osób w pociągu
1. Skarżysko-K am . 456 - 456
2. B liżyn 19 42 433
3. Sołtyków 18 49 402
4. W ó lk a Plebańska 20 46 376
5. S tąporków 17 32 361
6. K ońskie 86 88 359
7. P etrykozy 37 40 356
8. O poczno 142 102 396
9. B ratków 38 36 398
10. Jeleń 12 11 399
11. T om aszów M az. - 399 -
12. Razem 845 845 -
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
b) kieru n ek parzysty Lp. S tacja lub
przystanek W siadający W ysiadający L iczba osób w p ociągu
1. T om aszów M az. 409 - 409
2. Jeleń 10 14 405
3. B ratków 18 44 379
4. O poczno 131 156 354
5. P etrykozy 36 40 350
6. K ońskie 100 81 369
7. S tąporków 30 19 380
8. W ó lk a P lebańska 58 21 417
9. Sołtyków 64 24 457
10. B liżyn 61 28 490
11. Skarżysko-K am . - 490 -
12. R azem 917 917 -
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
U stalanie danych o potokach pasażerów dla potrzeb system u kolejow ych. 193
T ablica 2 D obow a liczba pasażerów na odcinku S k arży sk o -K am ien n a-S an d o m ierz
w pociągach osobow ych
Lp. Stacja lub
przystanek W siadający W ysiadający L iczba osób w pociągu
1. Skarżysko-K am . 604 - 604
2. W ąchock 104 92 616
3. Starachow ice 250 204 662
4. B rody Iłżeckie 120 132 650
5. K unów 105 100 655
6. O strow iec
Św iętokrzyski 129 345 439
7. Ćm ielów 24 38 425
8. Jakubow ice 36 48 413
9. D w ikozy 34 37 410
10. Sandom ierz - 410 -
11. R azem 1406 1406 -
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
b) kierunek parzysty Lp. Stacja lub
przystanek W siadający W ysiadający L iczba osób w pociągu
1. Sandom ierz 166 - 166
2. D w ikozy 42 23 185
3. Jakubow ice 54 27 212
4. Ć m ielów 29 17 224
5. O strow iec
Św iętokrzyski 384 114 494
6. K unów 122 88 528
7. B rody Iłżeckie 114 85 557
8. Starachow ice 311 176 692
9. W ąchock 94 69 717
10. Skarżysko-K am . - 717 -
11. Razem 1316 1316
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
194 A . C hw ieduk
T ablica 3 Średni potok pasażerów w jed n y m pociągu osobow ym na odcinku
S k arży sk o -K am ien n a - T om aszów M azow iecki a) kierunek parzysty
Lp. Stacja lub
przystanek W siadający W ysiadający L iczba osób w pociągu
1. Skarżysko-K am . 76 - 76
2. B liżyn 4 7 73
3. Sołtyków 3 8 68
4. W ó lk a Plebańska 4 8 64
5. S tąporków 3 6 61
6. K ońskie 15 15 61
7. Petrykozy 6 7 60
8. O poczno 24 17 67
9. B ratków 6 6 67
10. Jeleń 2 2 67
11. T om aszów M az. - 67 -
12. R azem 138 138 -
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
b) kieru n ek nieparzysty Lp. Stacja lub
przystanek W siadający W ysiadający L iczba osób w pociągu
1. T om aszów M az. 69 - 69
2. Jeleń 2 2 69
3. B ratków 3 7 65
4. O poczno 22 26 61
5. P etrykozy 6 7 60
6. K ońskie 17 14 63
7. S tąporków 5 3 65
8. W ólka P lebańska 10 4 71
9. Sołtyków 11 6 76
10. B liżyn 10 5 81
11. S karżysko-K am . - 81 -
12. R azem 155 155 -
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
U stalanie danych o potokach pasażerów dla potrzeb system u kolejow ych. 195
T ablica 4 Średni potok pasażerów w jed n y m pociągu osobow ym na odcinku
S k arżysko-K am ienna - Sandom ierz a) kierunek nieparzysty
Lp. Stacja lub
przystanek W siadający W ysiadający L iczba osób w pociągu
1. Skarżysko-K am . 61 - 61
2. W ąchock 11 9 63
3. Starachow ice 25 21 67
4. B rody Iłżeckie 12 14 65
5. K unów 11 10 66
6. O strow iec
Św iętokrzyski 13 35 44
7. Ć m ielów 4 6 42
8. Jakubow ice 5 7 40
9. D w ikozy 5 6 39
10. Sandom ierz - 39 -
11. Razem 147 147 -
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
b) kierunek parzysty Lp. Stacja lub
przystanek W siadający W ysiadający L iczba osób w pociągu
1. Sandom ierz 19 - 19
2. D w ikozy 7 4 22
3. Jakubow ice 9 5 26
4. Ć m ielów 5 3 28
5. O strow iec
Św iętokrzyski 43 13 58
6. K unów 14 10 62
7. B rody Iłżeckie 13 10 65
8. Starachow ice 35 20 80
9. W ąchock 10 8 82
10. Skarżysko-K am . - 82 -
11. Razem 155 155 -
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
196 A. Chw ieduk
T ablica 5 W ielkość m aksym alna i m inim alna p otoku pasażerów
w p ociągu osobow ym
Odcinek
Liczba pasażerów k. n. k. p.
Tomaszów Mazowiecki - Skarżysko-
Kamienna 135/16* 146/8
Skarżysko-Kamienna - Sandomierz 170/17 148/15
*max/min
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
T ab lica 6 D obow a liczba pociągów n a odcinkach
Odcinek
Liczba pociągów na odcinku
Pociągi pośpieszne Pociągi osobowe Kierunek
nieparzysty
Kierunek parzysty
Kierunek nieparzysty
Kierunek parzysty
Skarżysko-Kam. - Radom 19 19 12 11
Skarżysko-Kam. - Kielce 18 18 18 18
Skarżysko-Kam. -
Sandomierz 5 5 9 9
Skarżysko-Kam. -
Tomaszów Maz. 5 5 5 6
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
5. PO D SU M O W A N IE
D obow e potoki pasażerów n a w ym ienionych odcinkach linii s ą bardzo m ałe, co św iadczy o słabym zapotrzebow aniu n a przew ozy w obszarach ciążen ia do ty ch odcinków . N ależy je d n a k stw ierdzić, że fakt ten nie je s t odosobniony, dotyczący w yłącznie rozpatryw anego rejonu sieci kolejow ej. P odobna sytuacja w ystępuje w w ielu innych rejonach.
Stały spadek w ielkości kolejow ych przew ozów pasażerskich, w tym regionalnych, potw ierd za statystyka z ostatnich lat. P rzyczyn takiego stanu rzeczy je s t w iele, ale nie one były przedm iotem badań w ykonyw anych w ram ach prezentow anej p ra c y jlj. Istotne je s t to, że tendencje spadkow e przew ozów pow inny być uw zględnione przy ich planow aniu i realizacji.
Przew ozy regionalne nie były i nie b ę d ą rentow ne. M u s z ą być dotow ane z budżetu pań stw a lub z innych źródeł. O bow iązek dotow ania tych przew ozów pow ierzono ostatnio organom sam orządu terytorialnego. Stało się konieczne rzetelne ustalanie zap o trzeb o w an ia na przew ozy, kosztów ich w ykonyw ania i w ielkości niezbędnych dotacji.
Z danych przedstaw ionych w tablicach 3 i 4 w ynika, że przeciętne zapełnienie podróżnym i je d n eg o p ociągu osobow ego n a rozpatryw anych odcinkach linii je s t bardzo m ałe.
Ł atw o w ięc w ysunąć w niosek, że dobow a liczba pociąg ó w kursujących n a ty ch odcinkach je s t zb y t duża w stosunku do rzeczyw istych potrzeb. W tej sytuacji przew oźnik (Ś w iętokrzyski Z ak ład Przew ozów R egionalnych) b ędzie dążył do zm niejszenia liczby
U stalanie danych o potokach pasażerów dla potrzeb system u kolejow ych. 197
pociągów w idząc w tym efektyw ny sposób zm niejszenia kosztów w ykonyw ania przew ozów . Takie rozw iązanie byłoby słuszne przy zupełnym pom inięciu czynnika jak o ści przew ozów . Jakościow o dobre przew ozy regionalne pow inny się odbyw ać się z zachow aniem 1 - 1,5- godzinnego odstępu czasow ego m iędzy pociągam i, co przy 16 - 18-godzinnym dniu przew ozow ym w ym aga kursow ania 1 2 - 1 6 par pociągów dziennie. T aki w ym óg częstości kursow ania pociągów w przypadku odcinków Skarżysko-K am ienna - T om aszów M azow iecki i Skarżysko-K am ienna - Sandom ierz nie je s t spełniony (tablica n r 6). N ależy zw rócić uw agę n a to, że planow anie przew ozów pasażerskich w iąże się nieodłącznie z rozstrzygnięciem następującego dylem atu. U stalony na danym odcinku linii potok pasażerów P m oże być przew ieziony d u ż ą liczb ą pociągów N o m ałej liczbie m iejsc w lub m a łą liczb ą p ociągów n o dużej liczbie m iejsc W , tak że:
P = N * w = n * W [pas] (4)
R acjonalnem u rozstrzygnięciu tego dylem atu sprzyja dokładne ustalenie liczby pasażerów do przew iezienia oraz m ożliw ość elastycznego kształtow ania pojem ności składów p ociągów przy określonej częstości ich kursow ania i dopuszczalnym stopniu zapełnienia podróżnym i.
N a liniach zelektryfikow anych PK P SA przew ozy regionalne w ykonyw ane są w w iększości przez przestarzałe, energochłonne elektryczne zespoły trakcyjne (E N -5 7 , E N -5 9 ) o dużej pojem ności, przeznaczone pierw otnie do przew ozów aglom eracyjnych. Pociągi m o g ą być zestaw ione z 1, 2 lub 3 takich zespołów , co pozw ala kształtow ać pojem ność jed n eg o składu w granicach od 200 do 600 m iejsc do siedzenia i tyleż do stania. Stosow anie takiego taboru n a w ym ienionych odcinkach będzie zaw sze nieekonom iczne. R acjonalnym rozw iązaniem w przypadku takich odcinków byłoby zastosow anie oszczędnego energetycznie taboru o m ałej pojem ności, takiego ja k , np. elektryczne w agony silnikow e w yposażone w 60 - 80 m iejsc do siedzenia.
O dnosząc się w podsum ow aniu referatu do zagadnienia sform ułow anego w jeg o tytule, uw ażam , że zakłady kolejow ych przew ozów regionalnych pow inny posiadać w łasne system y inform acyjno - inform atyczne dla rejestracji i przetw arzania danych ze sprzedaży biletów , um ożliw iające nie tylko spraw ną rachunkow ość fin an so w ą ale rów nież statystykę w ykonyw anych przew ozów . Przy zastosow aniu w tych system ach dobow ego, tygodniow ego, m iesięcznego i rocznego cyklu przetw arzania i w ydaw ania danych w ynikow ych zapew nione byłoby śledzenie zm ian w ielkości przew ozów w stopniu um ożliw iającym ich szeroko p o ję tą racjonalizację.
L iteratura
1. C hw ieduk A ., D yr. T., S oja W .: Identyfikacja kolejow ych poto k ó w pasażerskich w przew ozach regionalnych. P raca badaw cza w ykonana w Z akładzie O rganizacji i Techniki T ransportu K olejow ego PR w latach 2001 - 2002.
2. Dyr. T.: K ształtow anie jakości pasażerskich usług transportow ych. M onografia PR, R adom 1966.
3. Instrukcja w spraw ie w ew nętrznego system u ew idencyjno - inform acyjnego z przew ozu p asażerów oraz przesyłek bagażow ych i ekspresow ych w przedsiębiorstw ie PK P, DG PK P - W arszaw a 1998.
4. K raw czyk S.: O cena istniejącego system u spraw ozdaw czości i statystyki z przew ozów pasażerskich. O pracow anie w ram ach tem atu n r 2033/26 - C N TK , G dańsk 1993.
198 A. C hw ieduk
5. Ł aszkiew icz R.: O rganizacja kolejow ych przew ozów pasażerskich. M on o g rafia PR, R adom 1998.
6. N ow osielski L.: O rganizacja przew ozów kolejow ych. K O W , W arszaw a 1999.
A bstract
Basic source for passengers flow d ata for the regional railroad com unication should be detailed statistics from sold tickets. In this connexion each regional railroad com panions m ust have their ow n inquiry-inform atics system s for realization this statistics, i f necessary.