Archiwum Pełne Pamięci. IPN Kr 883

(1)

Archiwum Pełne Pamięci

https://archiwumpamieci.pl/app/pamietamy/18944,IPN-Kr-883.html 2022-04-01, 02:46

IPN Kr 883

PRZEKAZUJĄCY: DR WANDA PÓŁTAWSKA

Materiały od dr Wandy Półtawskiej w zasobie archiwalnym krakowskiego IPN

W czerwcu 2021 r. dr Wanda Półtawska użyczyła Oddziałowi IPN w Krakowie obszerny zbiór materiałów dotyczących swojego życia i działalności. W jedenastu szczelnie wypełnionych segregatorach do Instytutu traﬁły dokumenty, korespondencja, fotograﬁe, notatki i inne materiały s t a n o w i ą c e n i e t y l k o c e n n e ź r ó d ł o historyczne, ale przede wszystkim świadectwo życia jednej z najbardziej niezwykłych postaci naszych czasów. Dzięki pracy archiwistów nad digitalizacją użyczonego zbioru już dziś można się z nim bez przeszkód zapoznawać.

Absolwentka nr 167

Wanda Półtawska z d. Wojtasik urodziła się 2 listopada 1921 r. w Lublinie. Przed wojną uczęszczała do szkoły urszulanek, a także

(2)

działała w harcerstwie. Po agresji Niemiec i ZSRS na Polskę włączyła się do walki w konspiracji niepodległościowej jako łączniczka.

W lutym 1941 r. wraz z grupą harcerek została aresztowana przez gestapo, a następnie wywieziona do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Tam stała się oﬁarą niemieckich lekarzy, którzy przeprowadzali na niej eksperymenty pseudomedyczne. Pod koniec wojny została przewieziona do obozu w Neustadt-Glewe, gdzie 7 maja 1945 r. odzyskała wolność.

Po powrocie do Polski rozpoczęła studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Z tego okresu wśród użyczonych IPN materiałów odnajdziemy m.in. „Spis absolwentów Wydziału Lekarskiego UJ z roku 1950”, w którym Wanda Półtawska widnieje pod numerem 167.

Po uzyskaniu dyplomu lekarza rozpoczęła pracę zawodową, najpierw w Szpitalu Psychiatrycznym w Kobierzynie, a następnie w Klinice Psychiatrycznej Akademii Medycznej w Krakowie. Równolegle uzyskała kolejne stopnie specjalizacji, a w 1964 r.

obroniła doktorat z psychiatrii. Trzy lata później zorganizowała Instytut Teologii R o d z i n y p r z y P a p i e s k i m W y d z i a l e Teologicznym w Krakowie, którym kierowała

(3)

przez 33 lata.

Tłum ludzi szalał – bije Zygmunt – jak dalej żyć?

Duża aktywność Wandy Półtawskiej na polu naukowym i zawodowym znalazła swoje odzwierciedlenie w użyczonych IPN materiałach. Wśród nich znajdziemy dokumenty związane z rozwojem i awansem zawodowym (np. dyplom ukończenia r o c z n e g o „ S t u d i u m T e o l o g i i Ż y c i a Rodzinnego”), udziałem w licznych zjazdach i sympozjach poświęconych rozwojowi psychiatrii w Polsce (np. materiały z XXVI Naukowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego w Szczecinie z 1959 r.), czy też – skreślone odręcznie – notatki dotyczące prowadzonych badań i udziału w rozlicznych spotkaniach.

Są też ciekawe materiały z życia prywatnego, jak fotograﬁe z wypraw w góry albo zapiski zawierające osobiste spostrzeżenia Wandy P ó ł t a w s k i e j o d n o ś n i e o t a c z a j ą c e j rzeczywistości. Wśród nich znalazł się znamienny zapisek z 16 października 1978 r.

dotyczący wyboru metropolity krakowskiego kard. Karola Wojtyły na papieża.

„Wieczorem: pierwszy dowiedział się Andrzej [Prof. Andrzej Półtawski – mąż Wandy Półtawskiej] z telefonu od Kasi z Paryża [najstarsza córka Wandy i Andrzeja

(4)

Półtawskich], potem zaraz nasza TV. Andrzej chory, ale wyskoczył z łóżka. Poszliśmy na mszę św. do Kościoła Mariackiego. Tłum ludzi szalał – bije Zygmunt – jak dalej żyć?”.

Powierniczka papieża

Materiały z lat 1978-1990 obrazują, jak wielkie zmiany zaszły w życiu Wandy Półtawskiej w czasie pontyﬁkatu Jana Pawła II. Dla papieża była ona nie tylko wieloletnią przyjaciółką i osobą największego zaufania, ale również – jak sam o tym pisał – osobistym ekspertem w dziedzinie Humanae vitae.

Początkowo stała się powiernikiem jego spraw w Kościele krakowskim, ale jej praca szybko przybrała wymiar międzynarodowy.

W latach 1981-1984 była wykładowcą w Instytucie Studiów nad Małżeństwem i Rodziną im. Jana Pawła II przy Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie, a od 1983 r. członkiem Papieskiej Rady ds.

Rodziny. Wielokrotnie uczestniczyła w o r g a n i z o w a n y c h n a c a ł y m ś w i e c i e sympozjach i konferencjach naukowych, których tematem była rola rodziny we współczesnym świecie oraz ochrona życia nienarodzonego.

Wśród użyczonych materiałów odnajdziemy m.in. programy tych konferencji, dokumenty, korespondencję, fotograﬁe, wycinki prasowe, czy odręczne notatki. Warto zwrócić uwagę

(5)

na te ostatnie, które każdej kolejnej podróży nadają osobistego charakteru. Przykładowo w drodze do Japonii zanotowała: „22 marzec 1980 r., Anchorage. Cała Alaska z samolotu to góry, ale wygląda jak morze chmur. Góry lodowe, ale koło lotniska płasko i mały lasek”.

Materiały użyczone krakowskiemu oddziałowi IPN stanowią niezwykle obszerny i zróżnicowany zbiór, który kończy się na 1990 r. W tym czasie w działalności Wandy Półtawskiej coraz więcej miejsca zajmował globalny problem Zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS) i jego wpływu na życie rodziny. Odnajdziemy tu m.in. program konferencji naukowej na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie pt. „Z podstawowej problematyki AIDS”, podczas której wygłosiła referat „AIDS a wychowanie”, czy też pismo z oświęcimskiego Klubu Inteligencji Katolickiej z prośbą o wygłoszenie dla społeczności miasta prelekcji pt. „Wychowanie a AIDS”.

Radosław Kurek gł. specjalista OA IPN w Krakowie

(6)

Fot. 8.

Fot. 1.

Fotogra Fotogra Fotogra Fotogra

fia fia fiafia

portreto portreto portreto portreto

wa wa wawa

Wandy Wandy Wandy Wandy Półtaws Półtaws Półtaws Półtaws

kiej kiej kiejkiej

Fot. 2.

Pismo Pismo Pismo Pismo Rektora Rektora Rektora Rektora Uniwers Uniwers Uniwers Uniwers

ytetu ytetu ytetu ytetu

Jagielloń Jagielloń Jagielloń Jagielloń skiego skiego skiego skiego

w w ww

Krakowi Krakowi Krakowi Krakowi eeee

zawiada zawiada zawiada zawiada miające miające miające miające oooo

powierz powierz powierz powierz

eniu eniu eniueniu

Wandzi Wandzi Wandzi Wandzi eeee

Półtaws Półtaws Półtaws Półtaws

kiej kiej kiejkiej

funkcji funkcji funkcji funkcji pomocn pomocn pomocn pomocn iczego iczego iczego iczego pracow pracow pracow pracow

nika nika nikanika

nauki w nauki w nauki w nauki w Wydzial Wydzial Wydzial Wydzial eeee

Filozofic Filozofic Filozofic Filozofic

zno- zno- zno-zno-

Historyc Historyc Historyc Historyc znym UJ znym UJ znym UJ znym UJ

(1954 (1954 (1954 (1954

r.) r.) r.)r.)

Fot. 3.

Pamiątk Pamiątk Pamiątk Pamiątk

owa owa owaowa

fotografi fotografi fotografi fotografi a z XXVI a z XXVI a z XXVI a z XXVI Naukow Naukow Naukow Naukow

ego ego egoego

Zjazdu Zjazdu Zjazdu Zjazdu Polskieg Polskieg Polskieg Polskieg oooo

Towarzy Towarzy Towarzy Towarzy

stwa stwa stwastwa

Psychiat Psychiat Psychiat Psychiat ryczneg ryczneg ryczneg ryczneg

o w o w o wo w

Szczeci Szczeci Szczeci Szczeci

nie nie nienie

(1959 (1959 (1959 (1959

r.) r.) r.)r.)

Fot. 4.

Zaświad Zaświad Zaświad Zaświad czenie czenie czenie czenie Prezydi Prezydi Prezydi Prezydi

um um umum Rady Rady RadyRady

Narodo Narodo Narodo Narodo wej m.

wej m.

Krakow Krakow Krakow Krakow

a o a o a oa o

upoważ upoważ upoważ upoważ nieniu nieniu nieniu nieniu Wandy Wandy Wandy Wandy Półtaws Półtaws Półtaws Półtaws kiej do kiej do kiej do kiej do wykony wykony wykony wykony wania wania wania wania zawodu zawodu zawodu zawodu lekarza lekarza lekarza lekarza (1960 (1960 (1960 (1960

r.) r.) r.)r.)

Fot. 5.

Pismo Pismo Pismo Pismo

Międzyn Międzyn Międzyn Międzyn arodow arodow arodow arodow

ego ego egoego

Czerwo Czerwo Czerwo Czerwo

nego nego negonego Krzyża Krzyża Krzyża Krzyża

do do dodo

kiej kiej kiejkiej

(1961 (1961 (1961 (1961

r.) r.) r.)r.)

Fot. 6.

Zaświad Zaświad Zaświad Zaświad czenie czenie czenie czenie Dziekan Dziekan Dziekan Dziekan aaaa

Wydział Wydział Wydział Wydział uuuu

Lekarski Lekarski Lekarski Lekarski

ego ego egoego

Akadem Akadem Akadem Akadem

iiiiii ii

Medycz Medycz Medycz Medycz

nej w nej w nej w nej w

Krakowi Krakowi Krakowi Krakowi

e o e o e oe o

nadaniu nadaniu nadaniu nadaniu Wandzi Wandzi Wandzi Wandzi eeee

Półtaws Półtaws Półtaws Półtaws

kiej kiej kiejkiej

stopnia stopnia stopnia stopnia naukow naukow naukow naukow

ego ego egoego

doktora doktora doktora doktora medycy medycy medycy medycy

ny ny nyny

(1964 (1964 (1964 (1964

r.) r.) r.)r.)

Fot. 7.

(7)

Wanda Wanda Wanda Wanda Półtaws Półtaws Półtaws Półtaws

ka na ka na ka na ka na

Polskim Polskim Polskim Polskim Cmenta Cmenta Cmenta Cmenta

rzu rzu rzurzu

Wojenn Wojenn Wojenn Wojenn ym pod ym pod ym pod ym pod Monte Monte Monte Monte Cassino Cassino Cassino Cassino (1967 (1967 (1967 (1967

r.) r.) r.)r.) Wanda Wanda Wanda Wanda Półtaws Półtaws Półtaws Półtaws

ka ka kaka

podczas podczas podczas podczas górskiej górskiej górskiej górskiej wypraw wypraw wypraw wypraw y (1965 y (1965 y (1965 y (1965

r.) r.) r.)r.)

Fot. 9.

Dyplom Dyplom Dyplom Dyplom ukończe ukończe ukończe ukończe

nia nia niania

przez przez przez przez Wandę Wandę Wandę Wandę Półtaws Półtaws Półtaws Półtaws

ką ką kąką

roczneg roczneg roczneg roczneg oooo

Studium Studium Studium Studium Teologii Teologii Teologii Teologii

Życia Życia Życia Życia

Rodzinn Rodzinn Rodzinn Rodzinn ego w ego w ego w ego w Instytuc Instytuc Instytuc Instytuc

ie ie ieie

Rodziny Rodziny Rodziny Rodziny Archidie Archidie Archidie Archidie

cezji cezji cezji cezji

Krakows Krakows Krakows Krakows

kiej kiej kiejkiej

(1970 (1970 (1970 (1970

r.) r.) r.)r.)

Fot. 10.

Fotogra Fotogra Fotogra Fotogra

fia fia fiafia

kiej kiej kiejkiej

podczas podczas podczas podczas wizyty wizyty wizyty wizyty

w w ww

Japonii Japonii Japonii Japonii (1981 (1981 (1981 (1981

r.) r.) r.)r.)

Fot. 11.

Gazetka Gazetka Gazetka Gazetka

w w ww

języku języku języku języku japoński japoński japoński japoński m dot.

m dot.

międzyn międzyn międzyn międzyn arodow arodow arodow arodow

ej ej ejej

konfere konfere konfere konfere ncji w ncji w ncji w ncji w Tokio Tokio Tokio Tokio

poświęc poświęc poświęc poświęc

onej onej onejonej

szacunk szacunk szacunk szacunk

u do u do u dou do życia życia życia życia

ludzkieg ludzkieg ludzkieg ludzkieg o (1981 o (1981 o (1981 o (1981

r.) r.) r.)r.)