Z E S Z Y T Y N A U K O W E P O L I T E C H N I K I ŚL Ą S K I E J Seria: GtfRNICTY/G z. 156
__________ 1987 Nr kol. 1025
S a n B Ł A Z Andr zej C H O L E W A
U R Z Ą D Z E N I E 00 T Ł U M I E N I A D R G A Ń R E L A K S A C Y O N Y C H W K O P A L N I A N Y C H S I E C I A C H E L E K T R O E N E R G E T Y C Z N Y C H
S t r e s z c z e n i e . W k o m u n i k a c i e p r z e d s t a w i o n e p r z y c z y n y p o w s t a w a n i a d rgań n i e l i n i o w y c h (drgań r e l a k s a c y j n y c ń 1 n a p i ę ć faz w z g l ę d e m ziemi i n a p i ę c i a p u n k t u z e r o w e g o w k o p a l n i a n y c h s i e c i a c h 6 kV. Zwróc o n o u w a g ę na u j e m n e s k u t k i w y s t ę p o w a n i a tego zjawiska. W y m i e n i o n o o b e c nie s t o s o w a n e s p o s o b y i ś r o dk i do t ł um i e n i a d r g a ń re l a k s a c y j n yc h . Na p o d s t a w i e badań w y s o k o n a p i ę c i o w e g o m o d e l u f i z y c z n e g o sieci, w y z n a c z o n o w a r t o ś ć r e z y s t a n c j i r e zy s t o r a , p r z y ł ą c z o n e g o do z a c i s k ó w w y j ś c i o w y c h filtru składo we j zerowej n a p i ę c i a , która z a p e w n i a p r a k ty c z n i e n a t y c h m i a s t o w e s t ł u m i e n i e d r ga ń r e l a k s a c y j n y c h . S t w i e r d z o no, że w r z e c z y w i s t y c h si e c i a c h k o p a l n i a n y c h mogę p r a k t y c z n i e w y s t ę p o w a ć d r g a n i a r e l a k s a c y j n e ty lko o c z ę s t o t l i w o ś c i ok. 25 Hz.
O p i s a n o z a s a d ę d z i a ł a n i a i b u d o wę u r z ą d z e n i a do t ł u m i e n i a d rgań r e l a k s a c y j n y c h , o p r a c o w a n e g o w I n s t y t u c i e E l e k t r y f i k a c j i i A u t o m a t y z a cji G ó r n i c t w a Pol. Śl. P o d a n o w y n i k i b a da n i a m o d e l u w y s o k o n a p i ę c i o w e g o s i eci kop al n i a n e j , w k t ó r y m było z a i n s t a l o w a n e o m a w i a n e p r z ę d z e n i e tłumięce. W y n i k i b a d a ń ś w i a d c z ę o tym, iż u r z ą d z e n i e spełnia s t a w i a n e mu w y m a g a n i a i jest p r z y d a t n e do s t o s o w a n i a w s i e c i a ch k o p alni a n y c h .
P a r a m e t r y e l e k t r y c z n e u r z ę d z e ń tworzę.cych s ieci e l e k t r o e n e r g e t y c z n e sa p a r a m e t r a m i n i e l i n i o w y m i . Z j a w i s k i e m t y p o w y m dla o b w o d ó w n i e l i n i o w y c h , w p r z y p a d k u gdy z a i s t n i e j ę o d p o w i e d n i e w ar u n k i , jest w y s t ę p o w a n i e s t a b i l n y c h d r g a ń n a p i ę ć i p r ę d ó w o c z ę s t o t l i w o ś c i różnej od c z ę s t o t l i w o ś c i w y muszeń.
W n i e k t ó r y c h s i e c i a c h e l e k t r o e n e r g e t y c z n y c h , w s y m e t r y c z n y m ich stanie, w y s t ę p u j ę d r g a n i a n a p i ę c i a p u n k t u g w i a z d o w e g o (składowej zerowej n a p i ę cia!. Sę to d r g a n i a o c z ę s t o t l i w o ś c i bliskiej drugiej p o d h a r m o n i c z n e j , tj. ok. 25 Hz, o znac znej ampli t u d z i e .
P r z y c z y n ę w y s t ę p o w a n i a tych n i e l i n i o w y c h d r g a ń n a p i ę c i a p u n k t u g w i a z d o w e g o w s ieci n i e d o z i e m i o n e j sę i n d u k c y j n e p r z e k ł a d n i k i n a p i ę c i o w e t wo r z ą c e f i l t r y s k łado wej zerowej na pięcia. U z w o j e n i a p i e r w o t n e p r z e k ł a d n i - k ó w t w o r z ę c y c h filtr sę p o ł ę c z o n e w gwiazd ę , a punkt g w i a z d o w y tego połę- c z e n i a Jest b e z p o ś r e d n i o uziem i o n y . C h a r a k t e r y s t y k a n a p i ę c i o w o - p r ę d o w a ( m a g n e s o w a n i a ) s t o s o w a n y c h p r z e k ł a d n i k ó w jest n i e l i n i o w a w z a k r e s i e n a pięć, j a k i e m o gę w y s t ę p i e w sieci, m o ż e w i ę c d o jś ć do n a s y c e n i a f e r r o m a g n e t y c z n y c h r d z e n i p r z e k ł a d n i k ó w . N i e l i n i o w a i n d u k c y j n o ś ć m a g n e s o w a n i a p r z e k ł a d n i k ó w tworzy, wraz z p o j e m n o s c i ę d o z i e m n ę sieci, o b wód, w któr y m mogę po w s t a ć i u t r z y m y w a ć się O r g a n i a niel in i o w e.
23 0. 3 ł a ż , A. C h ol e wa
Samo z j a w i s k o drgań na z y w a n e jest r ó żnie [3], j e dnak w o d n i e s i e n i u do s ieci k o p a l n i a n y c h nazwa "drgania r e l a k s a c y j n e “ jest u ż y w a n a najc zę ś c i ej i Jest k o jarzo na z drg a n i a m i ni e li n i o w y m i , p o w o d o w a n y m i p r z e z p r z e k ł a d n i - ki napięciowe.
Z j a w i s k o drgań r e l a k s a c y j n y c h jest g r o ź n y m z a k ł ó c e n i e m w p r a c y sieci.
T o w a r z y s z ę c e temu z j a w i s k u p r z e p i ę c i a i p r z e t ę ż e n i a mogę s p o w o d o w a ć u s z k o d z e n i e e l e m e n t ó w sieci ( p r z e k ł a d n i k ó w n a p ię c i o w y c h , kabli). M o ż l i w e sę r ó wnież b łęd ne z a d z i a ł a n i a z a b e z p i e c z e ń z i e m n o z w a r c i o w y c h . D l a t e g o w k aż dej sieci poda tne j na to z a k ł ó c e n i e n a l e ż y stosować o d p o w i e d n i e s p o s ob y i środki zaradcze.
S p o s o b y i środki s t o s o w a n e do t ł um i en i a drgań r e l a k s a c y j n y c h p o l e g a j ę na w p r o w a d z a n i u do sieci e l ementów, w k t ó r yc h m o ż e z o s t a ć r o z p r o s z o n a energia drgań. Najcz ę ś c i e j e l em e n t a m i tymi sę d o d a t k o w e s p e c j a l n i e d o b r a ne rezystory. R e z y s t o r y tł u m i ę c e m og ę być w ł ę c z o n e do sieci na s t a łe lub mogę byc p r z y ł ę c z o n e do p i e r o po p o w s t a n i u d r g a ń r e l a k s a c y j n y c h.
Poniżej z o s t a n i e p r z e d s t a w i o n e r o z w i ę z a n i e u r z ę d z e n i a do t ł u m i e n i a drgań r e l a k s a c y j n y c h |^9J, o p r a c o w a n e w I ns t y t u c i e E l e k t r y f i k a c j i i A u t o m a t y z a c j i G ó r n i c t w a P o l i t e c h n i k i Ś l ę s k i e j , w ł ę c z a j ę c e w o bwód o t w a r t e g o t rójkęta filtru składowej zerowej n a p i ę c i a rezy s t o r t ł u m i ę c y po s t w i e r d zeniu w y s t ę p o w a n i a w s ieci d r g a ń r e l a k sa c y j n y c h .
W a r t o ś ć r e z y s t a n c j i r e z y s t o r a t ł u m i ę c e g o (30 Q ), która z a p e w n i a s k u t eczne i p r a k t y c z n i e n a t y c h m i a s t o w e s t ł u m i e n i e drgań, w y z n a c z o n o na p o d s t a w i e badań w y s o k o n a p i ę c i o w e g o m o de l u f i z y c z n e g o s ieci k o p a l n i a n e j . W s ieci tej z a i n s t a l o w a n e b y ł y s t o s o w a n e o b e c n i e w r o z d z i e l n i c a c h k o p a l n i a n y c h typu R S K 6 i RD-1 p r z e k ł a d n i k i n a p i ę c i o w e typu V S K I lOb oraz s t o s o w a n e w r o z d z i e l n i c a c h o g n i o s z c z e l n y c h typu R O K 6 p r z e k ł a d n i k i n a p i ę c iowe typu UZ 6 - 1 T [4].
Na p o d s t a w i e a n a l i z y p a r a m e t r ó w s i e ci r z e c z y w i s t y c h oraz w y n i k ó w ba dań [7] s t w i e r d z o n o , że w y s t ę p o w a n i e w s i e c i a c h k o p a l n i a n y c h d rgań r e l a k s a c y j nych n a p ięci a p u n k t u gwiaz d o w e g o , o c z ę s t o t l i w o ś c i a c h inny c h niż 25 Hz, Jest m a ł o p r a w d o p o d o b n e i z p u n k t u w i d z e n i a cech ś r o d k ó w t ł u m i ę c y c h może być nie uw zględ n i a n e . O b c i ę ż a l n o ś ć d ł u g o t r w a ł a u z w o j e ń d o d a t k o w y c h ( połą
c z o n y c h w fi l t r z e składowej zerowej n a p i ę c i a w o t w a r t y trójkęt) p r z e k ł a d n i k ó w typu UZ 6 - 1 T w y n o s i ok. 1,5 A. N ie p o z w a l a to na trwa ł e w ł ę c z e n i e do o b wodu o t w a r t e g o tr ó j k ę t a f iltru r e z y s t o r a o r e z y s t a n c j i mniej s z e j od ok. 7 0 Q . S tęd m i ę d z y innymi w y m a g a n i e , aby r e z y s t o r t ł u m i ę c y w ł ę c z a n y był w o b w ó d o t w a r t e g o t r ój k ęt a J e d y n i e na czas w y s t ę p o w a n i a d r g ań r e l a k s a cyjnych. O p r ó c z t ego t r wałe w ł ę c z e n i e r e z y s t o r ó w o r e z y s t a n c j i 30 Q do k i l k u d z i e s i ę c i u lub nawet s t u k i l k u d z i e s i ę c i u f i l t r ó w s kładowej zerowej n a p i ę c i a (w takę liczbę f i lt r ów m o ż e być w y p o s a ż o n a sieć k o p a l ni m e t a n o wej) Jest r ó w n o w a ż n e u z i e m i e n i u p u n k t u g w i a z d o w e g o s i eci p o p r z e z r e z y s t a n cję rzędu kilkus et omów.
Schemat bl o k o w y u r z ę d z e n i a t ł u m i ę c e g o d r g ania r e l a k s a c y j n e w si e c i a c h k o p a l n i a n y c h p r z e d s t a w i o n o na rys. 1. W u r z ę d z e n i u m o ż n a w y r ó ż n i ć : detek-
U r z ą d z e n i e do t ł u m i e n i a d rgań 29
tor a m p l i t u d y DA, d e t e k t o r c z ę s t o t l i w o ś c i DF, ł ąc znik b e z s t y k o w y T, r e z y stor t ł u m i ą c y f?T , u k ł a d s t e r o w a n i a BS łącz n i k a, z a b e z p i e c z e n i e t e rm i c z ne ZT r e z y s t o r a tł umi ą c e g o , z a s i l a c z Z,
Rys. 1. Sc h e m a t b l o k o w y u r z ą d z e n i a do t ł u m i e n i a d r g a ń r e l a k s a c y j n y c h DA - d e t e k t o r a m p l i t u d y n a p i ę c i a 3uq , DF - d e t e k t o r c z ę s t o t l i w o ś c i n a p i ę cia 3u 0 . T - t r a n z y s t o r d w u k i e r u n k o w y , R-p - r e z y s t o r tłum i ą c y , BS - blok s t e r o w a n i a , Z T - z a b e z p i e c z e n i e t e r m i c z n e r ez y s t o r a t ł u m i ą c e g o , Z - z a
s i l a c z
Fig. 1. F u n c t i o n a l d i a g r a m of e q u i p m e n t for n o n - l i n e a r o s c i l l a t i o n s d a m p i ng
D A - d e t e c t o r of a m p l i t u d e of v o l t a g e 3 u 0 - DF - d e t e c t o r of frequency, T - triac, Ry - d a m p i n g r e sisto r , BS - c o n t r o l unit, Z T - o v e r l o a d p r o
t e c t i o n (the rm i s t o r ) , Z - p ow e r s u p p l y
*
Z a d a n i e m d e t e k t o r a a m p l i t u d y DA jest p o m i a r w a r t o ś c i s k ładowej zerowej n a p i ę c i a w sieci, a d e t e k t o r a DF p o m i a r c z ę s t o t l i w o ś c i drgań. W p r z y p a d k u w y s t ą p i e n i a w s iec i d r g a ń r e l a k s a c y j n y c h , gdy d e t e k t o r DA z m i e r z y w a r t o ś ć skład owej zerowej n a p i ę c i a 3u Q > 2 0 V 1 d e t e k t o r DF z m i e r z y c z ę s t o t l i w o ś ć d r g a ń f < 30 Hz, d ziała u k ł a d s t e r u j ą c y BS. S y g n a ł na w y j ś c i u u k ł a du s t e r o w a n i a BS p o w o d u j e d z i a ł a n i e ł ą c z n ik a T i w ł ą c z e n i e w o b wó d o t w a r t e g o tró j k ą t a filtru, r e z y s t o r a t ł u m i ą c e g o R T , k t ó r y tłumi drgania.
R e z y s t o r t ł u m i ą c y Jest w ł ą c z o n y w o b w ó d o t w a r t e g o t r ó j k ą t a filt r u p rzez taki okres, w j a k i m d e t e k t o r DA s t w i e r d z a o b e c n o ś ć 3u_ > 2 0 V i d e t e k t o rJ O DF w y k a z u j e I s t n i e n i e d rgań o c z ę s t o t l i w o ś c i f < 30 Hz.
U r z ą d z e n i e t ł u m i ą c e w y p o s a ż o n e Jest w z a b e z p i e c z e n i e t e r m i c z n e , k tóre o c h r a n i a rez y s t o r | t ł u m i ą c y p r z e d n a d m i e r n y m n ag r z a n i e m . Stan taki może w y s t ą p i ć w p r z y p a d k u z a s t o s o w a n i a w s i e c i n i e w ł a ś c i w e j l i czby u r z ą d z e ń t ł u m i ą c y c h , k t óre nie b ędą m o g ł y w y t ł u m i ć d r g a ń r e l a k s a c y j n y c h .
P r z e p r o w a d z o n e ba d a n i a w y s o k o n a p i ę c i o w e g o m o d e l u s i eci k o p a l n i an e j w r a z z u r z ą d z e n i a m i t ł u m i ą c y m i w y k a z a ł y , że u r z ą d z e n i a te s p e ł n i a j ą s t a w i a n e im wyma g a n i a . C z a s y t ł u m i e n i a d r ga ń r e l a k s a c y j n y c h nie p r z e k r a c z a ł y
0. .3łaż , A. C h o l e w a
0,4 3, w p r z y p a d k u gdy w sieci z a i n s t a l o w a n e były: j e d n o u r z ą d z e n i e t ł u m iące i J eden filtr z p r z e k ł a d n i k ó w UZ 6 - 1T oraz nie p r z e k r a c z a ł y 0 , 5 s, gdy z a i n s t a l o w a n e było jedno u r z ą d z e n i e t łu m i ą c e i j e d e n filtr z e s t a w i o n y z p r z e k ł a d n i k ó w V SK I 10b.
S p r a w d z o n o r ów nież d z i a ł a n i e u r z ą d z e n i a t ł um i ą c e g o p o d c z a s d o z i e m i e ń m e t a l i c z n y c h i łukowych. U r z ą d z e n i e d z i a ł a ł o z g o d n i e z w y m a g a n i a m i . B a d a n i om p o d d a n o r ówni eż w y s o k o n a p i ę c i o w y m o d e l fizy c z n y sieci, w p r z y p a d k u gdy nie w s z y s t k i e z a i n s t a l o w a n e w nim filtry były w y p o s a ż o n e w u r z ą d z e n i a tłumiące. O b s e r w o w a n o w ó w c z a s u t r z y m y w a n i e się drgań, m i m o iż u r z ą d z e n i a t łu m i ą c e dz i a ł a ł y p o p r a w n i e i r e z y s t o r y t ł u m i ą c e były p r z y ł ą c z o n e do u z w o jeń o t w a r t y c h t r ó j k ą t ó w f i l t r ó w s kładowej zerowej napięcia.
U WAGI KO Ń C O W E
w w y s o k o n a p i ę c i o w y c h s i e c i a c h e l e k t r o e n e r g e t y c z n y c h kopa l ń m e t a n o w y c h z a i n s t a l o w a n a jest zwykle duża liczba f i l t r ó w s kładowej zerowej n a p i ę c i a z e s t a w i o n y c h z trzech j e d n o f a z o w y c h p r z e k ł a d n i k ó w ind u k c y j n y c h . Sp r a w i a to, iż s ieci te są p o d a t n e na w y s t ę p o w a n i e s t a n ó w z a k ł ó c e n i o w y c h w p o s t a ci d rg ań rel aks ac y j n y c h . W r z e c z y w i s t y c h s i e c i a c h k o p a l n i a n y c h p r a k t y c z nie mogą wyst ę p o w a ć tylko dr g a n i a r e l a k s a c y j n e n a p i ę c i a p u n k t u g w i a z d o w e go o c z ę s t o t l i w o ś c i ók. 25 Hz. G d y w p r a k t y c e n i e m o ż n a z a p o b i e c d r g a n i o m r e l a k s a c y j n y m p o p r z e z O d p o w i e d n i d o b ó r k o n f i g u r a c j i s i e c i i jej w y p o s a ż e nia w f i l t r y składowej zerowej napi ęc i a, k o n i e c z n e Jest s t o s o w a n i e u r z ą d zeń tłumiących. D e d n d z m o ż l i w y c h r o z w i ą z a ń u r z ą d z e n i a t ł u m i ą c e g o p r z e d s t a w i o n o w n i n i e j s z y m k o munikac i ę . W s f o r m u ł o w a n i u w y m a g a ń co do p a r a m e t rów e l e k t r y c z n y c h i m e c h a n i c z n y c h tego u r z ą d z e n i a u w z g l ę d n i o n o p a r a m e t r y s t o s o w a n y c h u r z ą d z e ń ■r o z d z i e l c z y c h i z a b e z p i e c z e ń , z k t ó r y m i u r z ą d z e n i e t łu m i ą c e ma w spó łpr a c o w a ć . Na p o d s t a w i e p r z e p r o w a d z o n y c h b a d a ń l a b o r a t o r y jnyc h można s t w i e r d z i ć , że o p i s a n e u r z ą d z e n i e s p e ł n i a z a ł o ż o n e w y m a g a nia, a tym s amy m m oże być p r z y d a t n e do s t o s o w a n i a w s i e c i a c h k o p al n i a ny c h.
L I T E R A T U R A
[1] C h o l e w a A.: P r z e b i e g i p r ą d ó w i n apięć w k o p a l n i a n y c h s i e c i a c h 6 kV p o d c z a s d o z i e m i e ń .łukowych. M e c h a n i z a c j a i A u t o m a t y z a c j a G ó r n i ct w a, 1985, nr 3.
[2] G e r m a r y N., M a s t e r o Ś., V r o m a n I.: R e v i e w of fe r r o r e s o n a n c e ph e n o m e n a in h i g h - v o l t a g e power s y s t e m and p r e s e n t a t i o n of a v o l t a g e t r a n s f o r mer model for p r e d e t e r m i n i n g them. Re f e r a t 3 3 - 1 8 C I G R E 1974.
[ 3 3 K r a s u c k i F. , Ch o l e w a A..: W p ł y w z a b e z p i e c z e ń z i e m n o z w a r c i o w y c h na p r z e biegi napięć fazowych w k o p a l n i a n y c h si e c i a c h 6 kV. P r z e g l ą d G ó r n i c z y , 1974, nr 9.
[ 4 3 P raca zbiorowa: ś r odki t e c h n i c z n e do o g r a n i c z a n i a z j a w i s k p r z e p i ę c i o w y c h w k o p a l n i a n y c h si e c i a c h e l e k t r o e n e r g e t y c z n y c h 6 kV. P r a c e IEAG Pol. ¿1. G l i w i c e 1 986 ( n i e pu b li k o w an a ).
U r z ą d z e n i e do t ł u m i e n i a drgań.. 31
[5] R a m 9 W . : Z a g a d n i e n i a s a m o w z b u d n y c h d r g a ń n i e l i n i o w y c h w i z o l o w a n y c h s i e c i a c h k opa ln i a n y c h . M a t e r i a ł y k o n f e r e n c j i n a u k o w o - t e c h n i c z n e j SITG nt. “W y b r a n e z a g a d n i e n i a z z a k r e s u d rg a ń n i e l i n i o w y c h . . . " , K a t o w i c e 1974.
[ćj R a m s W . , Noga W . : Z a g a d n i e n i e d r g a ń n i e l i n i o w y c h w s i e c i a c h e n e r g e tycznych. M a t e r i a ł y k o n f e r e n c j i n a u k o w o - t e c h n i c z n e j S I T G nt.: " W y b ra ne z a g a d n i e n i a z z a k r e s u d rg a ń n i e l i n i o w y c h . . . ” , K a t o w i c e 1974.
[7] W i ś n i c k i H. , Ka m i ń s k i M . : P o m i a r y n a t u r a l n y c h p r z e b i e g ó w z j a w is k z i e m n o z w a r c i o w y c h i d rgań r e l a k s a c y j n y c h w k o p a l n i a n y c h s i e c i a c h 6 kV.
M a t e r i a ł y k o n f e r e n c j i n a u k o w o - t e c h n i c z n e j S I T G nt.: "Wybr a n e z a g a d n i e nia z z a k r e s u d rgań n i e l i n i o w y c h . . . " K a t o w i c e 1974.
[8] W i s z n i e w s k i A.: P r z e k ł a d n i k i w e l e k t r o e n e r g e t y c e WNT, W a r s z a w a 1982.
[9] Z g ł o s z e n i e p a t e n t o w e P 2 5 3 6 8 6 z 1 9 8 5 . 0 8 . 2 0 : " U k ł a d e l e k t r y c z n y u r z ą dze nia t ł u m i ą c e g o dr g a n i a n i e l i n i o w e n a p ię ć . . . " .
o
R e c e n z e n t : Prof. W ł a d y s ł a w G L U Z I Ń S K I W p ł y n ę ł o do R e d a k c j i w sty c z n i u 1 9 8 7 r.
ycT?o,iCT3o juaowApywkJsa ¿UŁaiiHEiiHsffi kojusbahkh HAiawsasaHa
B C.AX'1'HŁ1X c J I i iK T P f W B C K a A CjSX.-iX 6 -kB
P e 3 10 m e
B c c o d i a e H H K a s l h o o r i H c a H H e n p H R H H B 0 3 H H K H 0 B e H n a H e j i n H e 0 H n x K O i i e d a H H i ł ( T a K H a 3 U B a c u u x p e j i a K c a u H C O H b i x K o j i e S a H H i i ) H a n p a z c e H H a H a H e f l i p a j i H z H a n p H s t e H H f t
$ a 3 o t h o c h t s j i b h o 3 e M JiH b c e i a x 6 K b y r o J i b H h o c m a x x . O ó p a ą e n o B H H M a H H e H a B p e A H u e n o c j i e A C i B H H s i o r o H B J ie H H H . n o K a 3 a H o f h t o b A e i i c T B y i o n n r a m a x i H H X c e - t h x 6 k B H e j i H H e a H u e K O J i e d a H Z H H a n p a z c e H H H H a H e f l T p a j i n H M eio T n p a K T H R e C K H t o j i b - k o H a c i o T y n p a 6 J i H 3 H x e J i B H 0 2 5 T u . I l e p e H H C J i e H O c n o c o d u h c p e a c i B a n o n p e A O T - B p a is e H H K ) $ e p p o p e a o H a H C H U x n p o u e c c o B b b k a b H e j i H H e 0 H b i x K O J i e d a H H f t . I I o p e 3 y j i b - x a x a M 3 K c n e p H M e H x a j i b H H X z c c j i e A O B a H H z o n p e A e J i e H o n a c j i o B o e S H a n e i u i e a K i H B H o r o c o n p o T H B j i e H H i i p e 3 H C i o p a , K o i o p n i t A o j r a e H n o A K j n o H a i b C H k i p a n c i J o p M a T o p a M H a - n p H s c e H Ha k o h t p o j m h 3 0 j i h h h h a j i h x o r o , h t o 6 h H a c i y n a j i o 3 a i y x a H H e H e a H H e f tH h c x K O J i e 6 a H H 0 . H 3 J i o x e H H o c h o b h A e f i c T B H f l H O B o r o A e M n i J l e p H o r o y c i p o i ł c i B a , K O T o p o e n p e A O T B p a m a e i B 0 3 H H K H 0 B e H H e c x a d i u i b H h i x H e j M H e 0 H Ł i x K O J ie d a H H B b m a x i H b i x a j i e K - t p H H e c K H x c e i H x . n p H B e A B H a i y H K U H O H a A B H a s c x e M a s t o t o y o i p o B c i B a , n p H B e A e H u T O S te H e K O I O P h i e p e 3 y j I b X a i H S K C n e p H M e H i a jI b H Ł D C H C m i i a H H i i B h IC O K O B O JIb T H O B M OAS JIH m a x x H O 0 c e i H , b K O T o p o f l H a x o A H j m c b A e M n i J i e p H H e y c T p o f l C T B a .
32 D. DlaZ , A. Chol e wa
•.•OJIPMENT Bijr M O N - L i N E A P C S G Ii.LATTOND 'AMP INC- IN M I N E S U STNG INS U L A T E D N EUTRAL S VS fhMS
S u m m a r y
the reoort p re s e n t s the r e a so n s cf non-l i n e a r o s c i l l a t i o n s ('relaxation o scill a t i o n s of line-to gr ound v o l t a g e and v o l t a p e - t c - n e u t r a l o c c ur i n g in mine i n sula ted neutral systems. The nega t i v e effe c t s of the p h e n o m e n o n are po i n t e d cut and o r e s e n t l y u s e d m e thods and means for d a m p i n g of non- iinea- o s c illat ion s are discussed. 3oseo on a r tificial h i g h - v o l t a g e mains- network study the resi s t a n c e v a lu e of the resistor c o n n e c t e d to output t erminals of the v o l t a g e zero s e q u e n c e c omponent filter (three p o t e n t ia l t r a n s f o r m e r s c onn e c t e d Y - g r o u n d e d - b r o k e n delta) is e v a l u a t e d w h i c h p r o v ide s almoast instant d ampin g out of non- l in e 3 r osc i l l a t i o n s . It has oeen found that in pr a c t i c e only ca 25 Hz f r eq u e n c y non- l i n e a r o s c i l l a t i o n s may occur in actual m ine s y s t e m s ^ T h e p r i n c i p l e of o p e r a t i o n and the s t ructure of the n ew equipment for d a m pi n g of n o n - l i n e a r o s c i l l a t i o n s are descriDed. T he r e sults of s t u dy of a r t i f i c i a l h i g h - v o l t a g e m a i n s n e t w o r k including the d is c i s s e d d a m p i n g e quipment are given. T h e results prove that the equipment fulfils the r e q u ir e m e n t s a s s u m e d and is a p l i c a b l e in mine i n su late d neutral systems.
