Karty pracy. dla uczniów klasy. Język polski. wrzesień 2014

(1)

5

Karty pracy

dla uczniów klasy

wrzesień 2014

Język polski

(2)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy R1 (klasa 5, wrzesień 2014) 1

Karta pracy R1

Język polski

Przeczytaj tekst, a następnie wykonaj podane polecenia.

Bilbo uciekł goblinom, ale nie miał pojęcia, gdzie jest. Stracił kaptur, płaszcz, prowiant, kuca, guziki i przyjaciół. Szedł i szedł, aż słońce zaczęło zachodzić – za górami. Ich cienie padały teraz na ścieżkę. [...]

– Wielkie nieba! – zawołał. – Wygląda na to, że znalazłem się po drugiej stronie Gór Mglistych! Och, gdzież się podział Gandalf¹, gdzie są krasnoludowie?! Mam tylko nadzieję, że nie zostali tam, w niewoli u goblinów!

Wkrótce wyszedł z górskiej dolinki, minął zamykającą ją przełęcz i zaczął schodzić zboczem w dół, czując, jak coraz bardziej dręczy go uparta myśl: czy aby nie powinien, mając już magiczny pierścień², wrócić do tych straszliwych, mrocznych tuneli i odszukać swoich przyjaciół? W końcu uznał, że to jego obowiązek, że musi wrócić – i poczuł się bardzo nieszczęśliwy – gdy usłyszał jakieś głosy. [...]

Podkradł się bliżej i nagle, między dwoma głazami, zobaczył głowę w czerwonym kapturze. To Balin stojący na straży! Bilbo miał wielką ochotę zaklaskać i krzyknąć z radości, ale tego nie zrobił. Wciąż miał na palcu pierścień, bo bał się jakiegoś niespodziewanego i nieprzyjemnego spotkania, i spostrzegł, że choć Balin patrzy prosto na niego, wcale go nie widzi.

„Zrobię im niespodziankę” – pomyślał i wpełzł w krzaki na skraju kotlinki.

Gandalf spierał się o coś z krasnoludami. Roztrząsali wszystko, co się stało, i zastanawiali się, co robić dalej. Krasnoludowie szemrali, kiedy Gandalf mówił, że nie powinni stąd odchodzić, zostawiając pana Bagginsa³ w rękach goblinów; nie wolno im tego zrobić, póki nie sprawdzą, czy jeszcze żyje, a jeśli tak, muszą spróbować go ocalić.

– Ostatecznie to mój przyjaciel [...]. Czuję się za niego odpowiedzialny. [...]

Krasnoludowie narzekali, że w ogóle nie powinni zabierać go ze sobą na wyprawę.

Dlaczego nie trzymał się kompanii, dlaczego gdzieś się zgubił, dlaczego, u licha, czarodziej nie wybrał kogoś rozsądniejszego?

– Na razie więcej z nim kłopotu niż pożytku – burknął jeden. – I co, mamy teraz wracać do tych obrzydliwych lochów i je przeszukiwać? A niech go licho porwie!

(3)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy R1 (klasa 5, wrzesień 2014) 2 – To ja wybrałem Bilba – odpowiedział gniewnie Gandalf – a nie zwykłem wybierać kogoś, z kogo nie ma pożytku. Albo mi pomożecie go odnaleźć, albo pójdę tam bez was [...].

John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem, tłumaczenie: Andrzej Polkowski

1 Gandalf – czarodziej, który zorganizował wyprawę w celu odzyskania siedziby krasnoludów.

2 Podczas wyprawy Bilbo odnalazł pierścień, który sprawiał, że nosząca go osoba stawała się niewidzialna.

3 Baggins – nazwisko Bilba.

1. Nadaj tytuł fragmentowi powieści Hobbit, czyli tam i z powrotem. Uzasadnij swoją propozycję.

__________________________________________________________________________________

2. Czy narrator uczestniczy w opisywanych wydarzeniach? Co o tym świadczy? Uzasadnij swoją odpowiedź.

__________________________________________________________________________________

(4)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy R1 (klasa 5, wrzesień 2014) 3 3. Jaki wniosek można wyciągnąć z wypowiedzi krasnoludów na temat hobbita?

Zaznacz właściwą odpowiedź.

Krasnoludowie nie lubili Bilba.

Krasnoludowie nie wiedzieli, kiedy zgubił się Bilbo.

Krasnoludowie nie mieli czasu, żeby wrócić do Bilba.

Krasnoludowie nie chcieli wrócić do lochów po Bilba.

4. Przeczytaj poniższe zdanie złożone, a następnie przeredaguj je na zdanie pojedyncze rozwinięte. Zachowaj sens wypowiedzi.

Jak go odnajdziemy, jeszcze mi będziecie za to dziękować.

__________________________________________________________________________________

5. Przekształć zdanie: Bilbo wciąż miał na palcu pierścień tak, aby wyraz pierścień wystąpił w dopełniaczu liczby pojedynczej.Zachowaj sens wypowiedzenia.

__________________________________________________________________________________

A B C

D

(5)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy N1 (klasa 5, wrzesień 2014) 1

Karta pracy N1

Język polski

[1] Bilbo uciekł goblinom, ale nie miał pojęcia, gdzie jest. Stracił kaptur, płaszcz, prowiant, kuca, guziki i przyjaciół. Szedł i szedł, aż słońce zaczęło zachodzić – za górami. Ich cienie padały teraz na ścieżkę. [...]

[2] – Wielkie nieba! – zawołał. – Wygląda na to, że znalazłem się po drugiej stronie Gór Mglistych! Och, gdzież się podział Gandalf¹, gdzie są krasnoludowie?! Mam tylko nadzieję, że nie zostali tam, w niewoli u goblinów!

[3] Wkrótce wyszedł z górskiej dolinki, minął zamykającą ją przełęcz i zaczął schodzić zboczem w dół, czując, jak coraz bardziej dręczy go uparta myśl: czy aby nie powinien, mając już magiczny pierścień², wrócić do tych straszliwych, mrocznych tuneli i odszukać swoich przyjaciół? W końcu uznał, że to jego obowiązek, że musi wrócić – i poczuł się bardzo nieszczęśliwy – gdy usłyszał jakieś głosy. [...]

[4] Podkradł się bliżej i nagle, między dwoma głazami, zobaczył głowę w czerwonym kapturze. To Balin stojący na straży! Bilbo miał wielką ochotę zaklaskać i krzyknąć z radości, ale tego nie zrobił. Wciąż miał na palcu pierścień, bo bał się jakiegoś niespodziewanego i nieprzyjemnego spotkania, i spostrzegł, że choć Balin patrzy prosto na niego, wcale go nie widzi.

[5] „Zrobię im niespodziankę” – pomyślał i wpełzł w krzaki na skraju kotlinki.

[6] Gandalf spierał się o coś z krasnoludami. Roztrząsali wszystko, co się stało, i zastanawiali się, co robić dalej. Krasnoludowie szemrali, kiedy Gandalf mówił, że nie powinni stąd odchodzić, zostawiając pana Bagginsa³ w rękach goblinów; nie wolno im tego zrobić, póki nie sprawdzą, czy jeszcze żyje, a jeśli tak, muszą spróbować go ocalić.

[7] – Ostatecznie to mój przyjaciel [...]. Czuję się za niego odpowiedzialny. [...]

[8] Krasnoludowie narzekali, że w ogóle nie powinni zabierać go ze sobą na wyprawę.

[9] – Na razie więcej z nim kłopotu niż pożytku – burknął jeden. – I co, mamy teraz wracać do tych obrzydliwych lochów i je przeszukiwać? A niech go licho porwie!

(6)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy N1 (klasa 5, wrzesień 2014) 2 [10] – To ja wybrałem Bilba – odpowiedział gniewnie Gandalf – a nie zwykłem wybierać kogoś, z kogo nie ma pożytku. Albo mi pomożecie go odnaleźć, albo pójdę tam bez was [...].

1. Przeczytaj podane tytuły. Podkreśl ten, który wyraża główną myśl przeczytanego tekstu.

W straszliwych lochach

Moc pierścienia

Na ratunek przyjacielowi

Złośliwe krasnoludy

2. Gdzie rozdzielili się uczestnicy wyprawy? Odpowiedz na podstawie trzeciego akapitu.

W tunelach.

W lesie.

Na przełęczy.

Nad rzeką.

Akapit to część tekstu zbudowana zazwyczaj z kilku lub kilkunastu zdań wyrażających jedną myśl. We fragmencie powieści oznaczono je numerami od 1 do 10.

A B C

D

(7)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy N1 (klasa 5, wrzesień 2014) 3 3. Przeczytaj ponownie podkreślone fragmenty utworu i odpowiedz na pytanie. Wybierz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie spośród 1 albo 2.

Czy narrator występujący we fragmencie powieści uczestniczy w opisanych zdarzeniach?

A. Tak,

ponieważ wypowiada się 1. w 1. os. liczby pojedynczej.

B. Nie, 2. w 3. os. liczby pojedynczej.

4. W podanym zdaniu podkreśl orzeczenie. Następnie wybierz odpowiednie uzupełnienie luki 4.1.

Gandalf spierał się o coś z krasnoludami.

Podane wypowiedzenie zawiera jedno orzeczenie, więc jest zdaniem 4.1 ________________ . 4.1.

pojedynczym złożonym

5. Wpisz w wyznaczonych miejscach odpowiednie formy wyrazów w nawiasach.

Uzupełnij wnioski.

1. Hobbit ostrożnie szedł krętą ______________________ (ścieżka).

kim? czym?

• W podanym zdaniu rzeczownik ścieżka występuje w __________________________.

nazwa przypadka

2. Przez dłuższy czas krasnoludowie _______________________ (spierać się) z Gandalfem co robili?

o hobbita.

• Utworzona forma czasownika przyjmuje rodzaj _______________________________, nazwa rodzaju

ponieważ występuje w liczbie ______________________ i nazywa czynność wykonywaną przez osoby płci męskiej.

A B

(8)

Karta pracy R2

Język polski

– Wielkie nieba! – zawołał. – Wygląda na to, że znalazłem się po drugiej stronie Gór Mglistych! Och, gdzież się podział Gandalf¹, gdzie są krasnoludowie?! Mam tylko nadzieję, że nie zostali tam, w niewoli u goblinów!

Wkrótce wyszedł z górskiej dolinki, minął zamykającą ją przełęcz i zaczął schodzić zboczem w dół, czując, jak coraz bardziej dręczy go uparta myśl: czy aby nie powinien, mając już magiczny pierścień², wrócić do tych straszliwych, mrocznych tuneli i odszukać swoich przyjaciół? W końcu uznał, że to jego obowiązek, że musi wrócić – i poczuł się bardzo nieszczęśliwy – gdy usłyszał jakieś głosy. [...]

(9)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy R2 (klasa 5, wrzesień 2014) 2 – To ja wybrałem Bilba – odpowiedział gniewnie Gandalf – a nie zwykłem wybierać kogoś, z kogo nie ma pożytku. Albo mi pomożecie go odnaleźć, albo pójdę tam bez was [...].

1. Wyobraź sobie, że na podstawie podanego fragmentu ma powstać film. Opisz krótko, jak mogłoby wyglądać ujęcie zawiązujące akcję.

__________________________________________________________________________________

Akcja to przedstawiony w utworze literackim lub filmowym przebieg zdarzeń stanowiących spójną całość. Akcję tworzą działania bohaterów, które zmierzają do określonego celu. Akcja składa się z zawiązania (rozpoczęcia), rozwinięcia i rozwiązania (zakończenia).

(10)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy R2 (klasa 5, wrzesień 2014) 3 2. Wypowiedź Gandalfa, zamieszczona w ostatnim akapicie tekstu, świadczy o tym,

że czarodziej

rozważnie wybiera sobie przyjaciół.

bez trudu przewodzi grupie.

zachowuje spokój nawet w trudnych sytuacjach.

z łatwością przekonuje innych do swoich pomysłów.

3. Wyjaśnij, dlaczego Bilbo poczuł się bardzo nieszczęśliwy na myśl o powrocie do tuneli.

__________________________________________________________________________________

4. Czego na temat Gandalfa dowiedział się pan Baggins dzięki podsłuchanej rozmowie czarodzieja z krasnoludami?

__________________________________________________________________________________

A B C

D

(11)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy R2 (klasa 5, wrzesień 2014) 4 5. O jakich wartościach, poza przyjaźnią, opowiada fragment powieści Tolkiena?

Uzasadnij swoją odpowiedź.

__________________________________________________________________________________

(12)

Karta pracy N2

Język polski

– Wielkie nieba! – zawołał. – Wygląda na to, że znalazłem się po drugiej stronie Gór Mglistych! Och, gdzież się podział Gandalf¹, gdzie są krasnoludowie?! Mam tylko nadzieję, że nie zostali tam, w niewoli u goblinów!

Wkrótce wyszedł z górskiej dolinki, minął zamykającą ją przełęcz i zaczął schodzić zboczem w dół, czując, jak coraz bardziej dręczy go uparta myśl: czy aby nie powinien, mając już magiczny pierścień², wrócić do tych straszliwych, mrocznych tuneli i odszukać swoich przyjaciół? W końcu uznał, że to jego obowiązek, że musi wrócić – i poczuł się bardzo nieszczęśliwy – gdy usłyszał jakieś głosy. [...]

(13)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy N2 (klasa 5, wrzesień 2014) 2 – To ja wybrałem Bilba – odpowiedział gniewnie Gandalf – a nie zwykłem wybierać kogoś, z kogo nie ma pożytku. Albo mi pomożecie go odnaleźć, albo pójdę tam bez was [...].

1. Uporządkuj chronologicznie podane punkty planu wydarzeń. W tym celu wstaw w kratki cyfry od 1 do 3.

Gandalf przekonuje krasnoludów do powrotu po hobbita.

Pan Baggins spostrzega krasnoluda Balina.

Bilbo ucieka przed goblinami.

2. Przeczytaj ponownie wyróżniony fragment powieści. Na jego podstawie określ przynajmniej dwie cechy charakteru Bilba.

__________________________________________________________________________________

3. Przeczytaj podane przysłowia. Następnie wskaż to, które jest – według Ciebie – najlepszym komentarzem do sytuacji opisanej w tekście. Krótko uzasadnij swój wybór.

Gdy pieniędzy wiele, wkoło przyjaciele.

Prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie.

A B

(14)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy N2 (klasa 5, wrzesień 2014) 3 __________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

(15)

Karta pracy R3

Język polski

Napisz opowiadanie o krasnoludzie Balinie. Wykorzystaj podane wskazówki.

Część opowiadania Funkcja danej części Pomocne słownictwo Początek opowiadania Opisuje sytuację zastaną. • Zdarzyło się to…

• Każdego dnia…

Zdarzenie Wprowadza element

zaskoczenia.

• Ale pewnego dnia…

• Nagle okazało się, że…

Rozwinięcie sytuacji Ukazuje skutki zmiany sytuacji.

• Z tego powodu…

• Wtedy…

• Dlatego…

Punkt kulminacyjny Opisuje moment szczególnie ważny.

• Aż w końcu…

Zakończenie Dąży do zakończenia opowieści.

• I od tego czasu…

__________________________________________________________________________________

(16)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy R3 (klasa 5, wrzesień 2014) 2 __________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

(17)

Karta pracy N3

Język polski

1. W ramce podano słownictwo przydatne podczas pisania opowiadania.

Uzupełnij schemat odpowiednimi wyrazami.

szybko, zaszło, wtem, natychmiast, nagle, na początku, następnie, nieoczekiwanie, na koniec, zdarzyło się, tymczasem, najpierw, rozegrało się, przytrafiło, ostatecznie, działo się,

wreszcie, po pierwsze, później

_________________________

_______________________

czasowniki

Przydatne słowa

wprowadzające

kończące

porządkujące wyrazy

wskazujące na tempo wydarzeń

określenia wskazujące na

przebieg wydarzeń

(18)

©Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Karta pracy N3 (klasa 5, wrzesień 2014) 2 2. Na podstawie zamieszczonego planu wydarzeń napisz opowiadanie, którego bohaterowie pomagają sobie w trudnej sytuacji. Skorzystaj z podanych wskazówek.

Plan wydarzeń 1. Zaginięcie kota.

2. Rozmowa z przyjacielem.

3. Wspólne poszukiwania.

4. Odnalezienie zwierzątka.

______________________________________________________________

Wstęp:

•podanie miejsca i czasu wydarzeń,

•przedstawienie bohaterów,

•określenie, jak doszło do opisywanych wydarzeń.

Rozwinięcie:

•przedstawienie przebiegu wydarzeń.

Zakończenie:

•krótkie podsumowanie,

•ocena zdarzeń.