1. Krytyka rzeczywistości i wnikliwa obserwacja świata w twórczości Ignacego Krasickiego
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości Uczeń:
• zna cele i zadania stawiane twórcom epoki oświecenia,
• charakteryzuje twórczość Ignacego Krasickiego jako oręż do walki o naprawę państwa i obyczajów,
• wie, co to jest satyra,
• zna wybrane satyry Krasickiego,
• wie, co to jest morał,
• wie, co to jest bajka,
• zna wybrane bajki Krasickiego.
ii. b) Umiejętności Uczeń:
• analizuje utwory Ignacego Krasickiego,
• dostrzega różnice między krytyką osoby a krytyką jej wad,
• ćwiczy pamięć w ramach recytacji wybranej bajki I. Krasickiego.
b. 2. Metoda i forma pracy
Metoda praktyczna: uczniowie analizują utwory Ignacego Krasickiego.
W formie referatu: wybrany uczeń charakteryzuje gatunek satyry.
W formie swobodnej wymiany zdań: uczniowie dokonują oceny formy i charakteru twórczości Krasickiego.
c. 3. Środki dydaktyczne
1. Skopiowana satyra O pijaństwie I. Krasickiego.
2. Skopiowana bajka Czapla, ryba i rak.
3. Słownik terminów literackich.
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
„A choć bezpiecznej okręt opuścić i płynąć,/ poczciwiej być w okręcie, ocalić lub zginąć”.
Uczniowie wyjaśniają wymowę przywołanego powyżej fragmentu Świata zepsutego. Na jego podstawie zastanawiają się nad postawą, jaką przyjmuje pisarz wobec trudnej sytuacji, w której znalazła się ojczyzna. Nauczyciel w formie pytań sprawdza wiadomości uczniów dotyczące realiów historycznych czasów, w których żył i tworzył Ignacy Krasicki.
ii. b) Faza realizacyjna
Uczniowie przypominają sobie przeczytaną w ramach pracy domowej satyrę Żona modna.
W oparciu o zaznaczone fragmenty, wymieniają wady i przywary ludzkiego charakteru, które ośmiesza i piętnuje w swoim utworze Ignacy Krasicki.
Jeden z uczniów, na podstawie wcześniej przygotowanej notatki, krótko charakteryzuje gatunek satyry. Nauczyciel podkreśla, że elementy satyryczne możemy odnaleźć w różnych formach i gatunkach literackich.
Jeden z uczniów czyta, a pozostali słuchają satyry O pijaństwie. Uczniowie omawiają jej treść w kontekście wcześniej zarysowanej charakterystyki gatunku.
Nauczyciel sprawdza wiadomości uczniów dotyczące gatunku bajki. Uczniowie wyjaśniają znaczenie sformułowania: wyciągnąć morał z czegoś.
Uczniowie czytają bajkę Czapla, ryba i rak. Zastanawiają się, jakie wnioski można wysnuć z przeczytanego utworu.
iii. c) Faza podsumowująca
Uczniowie, w ramach swobodnej wymiany zdań inspirowanej pytaniami nauczyciela, zastanawiają się, w jaki sposób i w jakiej formie Ignacy Krasicki wyrażał swój krytyczny stosunek do otaczającej go rzeczywistości.
e. 5. Bibliografia
1. Krasicki I., Bajki, Universitas, Kraków 2003.
2. Krasicki I., Utwory wybrane, MEA, Warszawa 2001.
3. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, pod red. J. Krzyżanowskiego i C. Hernasa, PWN, Warszawa 1985.
4. Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Ossolineum, Wrocław 2000.
f. 6. Załączniki
i. Zadanie domowe
Naucz się recytować jedną z bajek Ignacego Krasickiego.
g. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
Na lekcję składają się dwa elementy. Pierwszy dotyczy fragmentu twórczości Ignacego Krasickiego, któremu przyświecają założenia epoki – demaskować i ośmieszać zło, wytykać wady oraz uczyć i zachęcać do pracy nad sobą samym. Drugi element jest związany
z przypomnieniem gatunku satyry i bajki.
Całość materiału ma przybliżyć uczniom twórczość najwybitniejszego przedstawiciela polskiego oświecenia, ale także powinna prowadzić do konkluzji, że wszelką krytykę należy kierować nie ad personam, ale w stosunku do tego, co w postępowaniu lub zachowaniu danej osoby nas oburza.
