IV Międzynarodowy Kongres Prawa Kanonicznego

Marian Fąka

IV Międzynarodowy Kongres Prawa

Kanonicznego

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 24/3-4, 337-342

[9] Sprawozdania 337

IV M IĘDZY NA RO DO W Y K O N G R E S P R A W A K A N O N IC Z N EG O F ryburg — sto lica kan ton u w S zw a jca rii, n a jlep iej za ch o w a n y o śro ­ dek m iejsk i śred n io w iecza i p om n ik g o ty k u , m iasto założon e w roku 1157 przez k sięcia B ertolda IV, lic z ą c e d zisiaj 40 ty s ię c y m ieszk a ń ­ ców , cen tru m k u ltu ra ln e o sła w ie św ia to w e j — b yło w dn iach 6— 11 paźd ziern ik a 1980 roku m iejscem IV M ięd zyn arod ow ego K ongresu P ra ­ w a K an on iczn ego, zorg a n izo w a n eg o p rzez M ięd zyn arod ow e S to w a r z y ­ szen ie S tu d iu m P raw a K a n on iczn ego — Consocia tio In t e r n a ti o n a li s

S tu d i o Iu ris C a nonic i P r o m o v e n d o .

U czestn iczy ło w nirii około 300 osób z 25 krajów , w ty m ta k że z k rajów so cja listy czn y ch , a m ia n o w ic ie z P olsk i, J u g o sła w ii, N ie m ie c ­ k iej R ep u b lik i D em o k ra ty czn ej i W ęgier. R ep rezen tacja p olsk a lic z y ła 25 k a n o n istó w , w w ięk szo ści p r a co w n ik ó w n a u k o w y ch K U L i ATK . W yd ział P raw a K an on iczn ego A T K rep rezen to w a li: ks. prof. S o b a ń ­ sk i — prorektor A TK , ks. d ziek an prof. P a w lu k , ks. p rod ziek an prof. P a stern a k , ks. prof. Ż u row ski, ks. prof. S zta fro w sk i, ks. doc. F ąka, ks. doc. P a stu szk o , ks. dr S y r y jc z y k . N a to m ia st z K U L w K o n g resie u czestn iczy li: ks. d ziek an prof. K ru k o w sk i, ks. prof. P a łk a , ks. prof. H em p erefk i ks. prof. G rzyw acz.

G ospodarzem K ongresu b y ł W ydział T eologiczn y U n iw e r sy te tu w e F ryburgu, a g łó w n y m organ izatorem i duszą całego K ongresu — prof. E u gen io C oreeco, d ziek an ta m tejszeg o W ydziału T eologiczn ego.

P rzyp om n ijm y, że początek teg o rodzaju sp otk an ia dała P a p iesk a K om isja R ew izji K odeksu P ra w a K an on iczn ego, która na ży czen ie pap ieża P a w ła VI z w o ła ła do R zym u pod k on iec m aja 1968 roku k on - gTes w celu u czczen ia ju b ileu szu 50-lecia p rom u lgacji K od ek su P ra w a K an on iczn ego. O rganizatorom o w ego k on gresu p r zy św ieca ł zarazem cei p rak tyczn y i a k tu a ln y — w e z w a ć k a n o n istó w całego św ia ta do o tw a r­ tej d y sk u sji na tem a t za sa d n iczy ch p rob lem ów p raw a k an on iczn ego w związiku z p od jętą pracą nad jego odnow ą.

P o trzeb ę k o n ty n u o w a n ia te j pracy, która m iała sięgn ąć sa m y ch k o ­ rzeni w ied zy k a n o n isty czn ej, zarów n o pod w zg lęd em m eto d y czn y m jak i m ery to ry czn y m , d ojrzał W yd ział P ra w a U n iw e r sy te tu R zym sk iego, z w o łu ją c w 1970 roku do R zym u n o w y kon gres, p o św ięco n y tem a to w i: „K ościół po Soborze W atyk ań sk im II”. K ongres te n o k reślon y z o sta ł p óźn iej jak o I M ięd zyn arod ow y K on gres P raw a K an on iczn ego. Jego u c zestn icy p od jęli też w ó w cza s m y śl p o w o ła n ia do życia m ięd zy n a ro ­ dow ego sto w a rzy szen ia k a n o n istó w , k tórem u nadano ty tu ł: C onsocia tio

I n t e r n a ti o n a li s S tu d i o Iu r is Can,onici P r o m o v e n d o . P o sied zen ie o rg a n i­

zacyjn e, z w yb orem prof. P ię tr o A g o stin o d ’A vack , b y łeg o rek to ra U n i­ w e r sy te tu R zym sk iego na p ierw szeg o p rzew od n iczącego sto w a r z y sz e ­ n ia, dok on ało się na II M ięd zyn arod ow ym K on gresie P ra w a K an on icz­ n ego, zo rg a n izo w a n y m w rofcu 1973 p rzez K atolick i U n iw e r sy te t N a j­ św ię tsz e g o Serca J ezu so w eg o w M ed iolan ie. T em at k on gresu : O soba

a p o r z ą d e k p r a w n y w K o ś c ie l e w y ra ża ł zam iar sto w a rzy szen ia , aby

kongresom , k tóre n ależą do n a jw a żn iejszej d zia ła ln o ści tej organ izacji, nadać ch arak ter m o n o tem a ty czn y i sp ecy ficzn y . W toku teg o kon gresu „C onsociatio” p odjęło u ch w a łę, aby organ izację III M ięd zyn arod ow ego K ongresu P ra w a K an on iczn ego p ow ierzyć u n iw e r sy te to w i h isz p a ń sk ie ­ mu k rain y B a sk ó w -N a w a rry . K on gres ten d oszed ł do sk u tk u w dniach 10— 15. X . 1976 roku w P a m p lo n ie, a je g o tem a tem b ył p rob lem c en ­ tra ln y d la n au k i k a n o n isty czn ej: N o r m y p r a w n e w p r a w i e k a n o n ic z ­

n y m . W w y n ik u teg o sp otk an ia k on gresy „C onsociatio” n a b iera ły coraz

bard ziej zn aczen ia m ięd zyn arod ow ego.

W dniach od 14— 19 lu teg o 1977 roku odbyło się w R zym ie M ięd zy­ n arod ow e S p o tk a n ie K a n o n istó w z ok azji 100-iecia W ydziału P raw a K an on iczn ego P a p iesk ieg o U n iw e r sy te tu G regoriań sk iego, po czym R a ­ da K ierow n icza „C on sociatio” na p osied zen iu w dniu 18. IV. 1978 za­ d ecy d o w a ła , że organ izatorem IV M ięd zyn arod ow ego K on gresu P raw a K an on iczn ego b ęd zie U n iw e r sy te t w e F ryburgu S zw a jca rsk im . N a w y ­ bór teg o m iejsca w sk a z y w a ł m ięd zy in n y m i zam iar n ad an ia k o n g reso ­ w i charakteru ek u m en iczn eg o , co w ią za ło się zarów no z fa k tem , że k ongres m iał się odbyć w k raju tra d y cy jn ie m ięd zy w y zn a n io w y m , jak i z sam ym tem a tem kon gresu , który brzm iał: P o d s t a w o w e p r a w a

c h r z e ś c ij a n w K o ś c ie l e i s p o ł e c z e ń s t w i e , a który z n atu ry sw e j d o ty ­

czył w szy stk ich K o ścio łó w ch rześcija ń sk ich w a sp ek cie ich stosu n k u do p a ń stw a . To. ek u m en iczn e n a sta w ie n ie zn alazło ró w n ież sw ó j wyra^ w sp otk an iu u czestn ik ó w k on gresu ze Ś w ia to w ą R adą K o ścio łó w w G e n e w ie i p obytem w ta m tejszy m p raw o sła w n y m cen tru m p a tria rch a ­ tu ek u m en iczn ego.

Jest rzeczą jasną, że zam iarem K on gresu b yło przed e w szy stk im w n ie sie n ie w k ład u do d y sk u to w a n ej w K o ściele k w e stii p raw c z ło w ie ­ ka, które z k an on iczn ego punktu w id zen ia sta n o w ią n ajb ard ziej d e li­ k atn y problem w p rojek cie L e x E ccle siae f u n d a m e n t a l i s i k tóre w o sta tn ich la ta ch są ró w n o cześn ie przed m iotem rosn ącego za in te r e so ­ w a n ia na p ła szczy źn ie p o lity czn ej i sp ołeczn ej, czem u w sposób tak w y m o w n y i m ocny daje w y ra z w sw o ich w y stą p ien ia ch P a p ież Jan P a w e ł II.

O tw arcie K ongresu n a stą p iło w dniu 6 p aźd ziern ik a 1980 roku w W ielk iej A u li U n iw e r sy te tu . D ok on ał go prof. P ietr o A gostin o d ’A vack — p rzew o d n iczą cy „C on sociatio”. O ficja ln e p rzem ó w ien ia po­ w ita ln e w y g ło sili: L u cien N u ssb au m er — p rezyd en t F ryburga, M arius C ottier — człon ek R ad y R ep u b lik i Z w ią zk o w ej i k iero w n ik W ydziału W ych ow an ia P u b liczn eg o i K u ltu ry kan ton u F ryb u rga oraz K u rt F u r- g ler — człon ek R ad y F ed era ln ej i k iero w n ik zw ią zk o w eg o d ep arta­ m en tu sp r a w ie d liw o śc i i p o licji. O praw a m u zyczn a u ro czy sto ści in a u ­ g u ra cy jn ej b y ła d ziełem k w a rtetu in stru m en ta ln eg o F ryb u rga. S p e c ja l­ n y teleg ra m z ż y czen ia m i p o m y śln y ch obrad dla K on gresu n a d esła ła K on gregacja N au czan ia K a to lick ieg o .

Sprawozdania ₃₃₉ W ykład in a u g u ra cy jn y w y g ło sił prof. P edro L om bardia z P am p lon y, g łó w n y organ izator pop rzed n iego, III M ięd zyn arod ow ego K ongresu P r a ­ w a K anonicznego.

P ierw sza sesja , k tórej p rzew o d n iczy ł prof. K lau s M örsdorf z M o­ nach iu m sk o n cen tro w a ła się w o k ó ł tem atu : T e o lo g i c z n o -k a n o n i c z n e p o d s t a w y p r a w c h r z e ś c ij a n w K o śc ie le . T em at ten o m ó w io n y z o sta ł w

trzech zasad n iczych referatach :

a) W olność i jej o gran iczenia w K o ściele.

R eferat ten op racow an y z o sta ł p rzez k ard yn ała m o n a ch ijsk ieg o R at- zingera, który jed n ak z racji k o n ieczn o ści u czestn iczen ia w o d b y w a ­ jącym się w ty m sam ym czasie S y n o d zie B isk u p ó w w R zym ie n ie m ógł p rzyb yć do F ryburga, a r e fe r a t jego został od czytan y przez prof. A y- m an sa z M onachium .

b) E k lezjo lo g iczn e p o d sta w y p o w szech n ej teo rii praw fu n d a m e n ta l­ nych — referat w y g ło szo n y p rzez b isk u p a A n ton io Rou’co V a rela — b isk u p a p om ocn iczego S a n tia g o de C om p ostela.

c) „C om m unio” jako k ry teriu m o k reślen ia p raw fu n d a m en ta ln y ch — w u jęciu prof. J ea n B ey era z U n iw e r sy te tu G regoriań sk iego w R z y ­ m ie.

W d y sk u sji, do k tó rej w p ro w a d ził prof. H ubert M ü ller z U n iw e r sy ­ tetu w B onn, w zią ł u d ział m . in. ks. p rof. Ż u row sk i z A TK , o m a w ia ją c p rob lem czy n n ik ó w tw ó rczy ch w p ły w a ją c y c h na k on k retn ą sy tu a cję czło w ie k a w K o ściele, co trzeb a m ieć przed oczym a m ó w ią c o pod­ sta w a c h u p ra w n ień ch rześcijan , a nadto p rzed sta w ił k o m u n ik a t na tem at: L e s f o n d e m e n t s d e s d r o i t s d e s f i d è le s d a n s la c o m m u n a u t é e c ­

clés ia le. K om u n ik at zło ży ł ró w n ież ks. prof. K ru k o w sk i z K U L n.t. La l i b e r t é e l ’a u to r it à nella C hie sa.

D ru ga sesja K ongresu — w dniu 7 p aźd ziern ik a — pod p rzew o d ­ n ic tw e m prof. W illy O nclin z L o w a n iu m m iała jako tem a t p rzew od n i:

P o d s ta i o o w e p r a w a c h r z e ś c ij a n w o d n ie s ie n i u do tr z e c h f u n k c j i w K o­

ś c ie le : r z ą d z e n ia , u ś w ię c a n i a i nauczania. S z c z e g ó ło w e ro z w in ię c ia

tem a tu p rzy n io sły refera ty : pr.of. W in fried a A y m a n sa z M onachium n.t. „ M u n u s” a „sacr a p o t e s t a s p rof. W ła d y sła w a ö r s y z W a szy n g to ­ nu n.t. w y k o n y w a n i a f u n k c j i u ś w ię c a n i a ; oraz prof. G io rg io F e lic ia n i z P a w ii n.t. w y k o n y w a n i a f u n k c j i n a u c za n ia i rzą d zen ia .

W dysteusji n a p o w y ższy tem a t, którą za p o czą tk o w a ł prof. A lb erto de la H era z M adrytu, w z ią ł u d zia ł m. in. ks. prof. K ru k o w sk i z K U L .

T rzecia sesja — 8 p a źd ziern ik a przed p ołu d n iem — pod p rzew o d ­ n ictw em prof. R ené M etza ze S tra ssb u rg a obrad ow ała nad tem a tem :

P o d s t a i o o w e p r a w a w p e r s p e k t y w i e „ L e x E ccle siae f u n d a m e n t a l i s ” i r e w i z j i K o d e k s u P r a w a K a n o n ic zn e g o . R efera ty d o ty czy ły : k a ta lo g u

i sfo rm u ło w a n ia praw p o d sta w o w y ch (prof. J ea n B ernhard ze S tr a ss-

buTga), ochrony p raw n ej p ra w p o d sta w o w y ch (prof. C esare M irab elli z P arm y) oraz in d y w id u a ln eg o i w sp ó ln o to w eg o u r zeczy w istn ien ia p ra w p o d sta w o w y ch (prof. H elm u t S ch n izer z Grazu).

W prow adzenia do d y sk u sji d ok on ał prof. P eter H u izin g z N ijm egen , a ze stron y p o lsk iej u d zia ł w n iej w z ię li: prof. P a w lu k z A T K i ks. dr B ista z K atow ic.

C zw arta sesja — 8 p aźd ziern ik a po p ołu d n iu — pod p rzew o d n ic­ tw e m prof. S tefa n a K u ttn era z u n iw e r sy te tu w' B e r k e le y ob rad ow ała nad tem a tem p o d sta w o w y ch praw ch rześcija n w a sp ek cie e k u m e n ic z ­ n ym . Z łożyły się na nią r e fe r a ty prof. J ea n G au d em et z P ary ża n.t.

p o z y c j i c h r z e ś c ij a n w d o k t r y n i e k a n o n ic z n e j X V I I I i X I X w i e k u ; prof.

V la ssio s P h id asa z A ten n.t. d o k t r y n y i h is to r y c z n e g o r o z w o j u p o d s t a ­

w o w y c h p r a w w t r a d y c j i p r a w o s ł a w n e j ; prof. D ietrich a P irso n a z K o­

lo n ii n.t. d o k t r y n y i h is to r y c z n e g o r o z w o j u p o d s t a w o w y c h p r a w w t r a ­

d y c j i K o ś c io ł a l u t e r a ń s k i e g o i re f o r m o w a n e g o ; oraz ks. prof. S ob ań ­

sk iego z A T K n.t. e k u m e n i z m u i u r z e c z y w i s t n i e n i a ■ p r a w p o d s t a w o ­ w y c h osób och rz c zo n y c h . Ten ostatn i referat p rzy jęty z o sta ł ze szcze­

gó ln y m aplauzem .

W prow ad zen ia do d y sk u sji d ok on ał ks. prof. Iv a n Ż użek z R zym u, czło n ek K om isji do S p ra w R ew izji P raw a K an on iczn ego K o ścio łó w W schodnich. W d y sk u sji te j w z ią ł u d zia ł m. in. ks. dr B ista z K atow ic oraz ks. prof. Żurowsiki z A TK , który p oru szył p roblem , czy i w jakim sen sie m ożna m ów ić o w sp ó ln o c ie , k o ścieln ej .jako k ry teriu m p o d sta ­ w o w y c h u p raw n ień . W ram ach tej se sji k om u n ik at n a u k o w y złożył ks. prof. P a w lu k z A TK n.t. L e s d r o i t s f o n d a m e n t a u x d a n s la d o c tr in e

d e s c a n o n is te s polo n a is d u X V e m e siècle.

P ią ta sesja — 10 p aźd ziern ik a przed p ołu d n iem — pod p rzew od ­ n ic tw e m prof. P ietro G ism on d i z U n iw e r sy te tu R zym sk iego ob rad ow ała nad tem a tem p o d sta w o w y ch p ra w czło w ie k a a id en ty czn o ścią ch rześci­ jan w sp o łeczeń stw ie. T em a ty k ę tę o m a w ia ły refera ty ; prof. A le k ­ sandra H ojlerb ach a z FrybuTga B ry zg o w ijsk ieg o w R ep u b lice F e d e ­ ra ln ej N iem iec n.t. p o d s t a w o w y c h lo ar to ści i p o d s t a w o w y c h p r a w w

s p o ł e c z e ń s t w i e i p a ń s t w i e ; p r o f .. L eonardo B o ff z R io de J a n eiro n.t. p o d s t a w o w y c h p r a w c z ł o w i e k a w p e r s p e k t y w i e t e o l o g ii l a t y n o a m e r y ­ k a ń s k i e j; oraz prof. G erm a in L esą g e z M ontrealu n.t. t y c h ż e p r a w w p e r s p e k t y w i e „ C o m m o n L a w ”. W p row ad zen ia do d y sk u sji d o k o n a ł prof.

F ran cesco M argiotta B roglio z F loren cji.

S zó sta sesja — 10 p aźd ziern ik a po p ołu d n iu — k iero w a n a p rzez prof. U rbano N a v a rette z U n iw e r sy te tu G regoriań sk iego w R zym ie, sta n o ­ w iła drugą część te m a ty k i s e s ji p iątej. W jej toku zo sta ły w y g ło szo n e r efera ty n.t. Wolności K o ś c i o ł ó w i p o d s t a w o w y c h p r a w o s o b y i g ru p

s p o ł e c z n y c h (prof. Joh an n es G eorg F u ch s z B azylei); p o d s t a w o w y c h p r a w w r a m a c h c h r z e ś c i j a ń s k i e j r o d z i n y (prof. A m ad eo d e F u en m a y o r ■z, P a m p lo n y ) oraz p o d s t a w o w y c h p r a w w e ■ w s p ó l n o t a c h r e l ig i jn y c h w S z w a j c a r i i (prof. L ou is C arlen z F ryburga). W p row ad zen ia do d ysk u sji

d ok on ał dr U rs J o se f C a v elti z S an k t G allen . K om u n ik aty n a u k o w e .w ra p ia ch te j s e s ji z ło ży li m ..in . ks. dr B ista z K a to w ic (Der E h e r e c h ts -

[131 Spraw ozdania 341 prof. K ru k o w sk i z K UL (II p r o b l e m a d e ll a p r o t e z io n e d e i d i r i i t i dei

g e n it o r i alla e d u c a zio n e rel ig i o s a d e i b a m b i n i in P olon ia) oraz ks. prof.

G ro ch o lew sk i z S y g n a tu ry A p o sto lsk ie j (D ir itto alla s e n t e n z a circa la

n u ll it a d e l p r o p r io m a trim o n io ).

N a s e s ji k o ń co w ej — w dniu 11 p aźd ziern ik a — ‘k tórej p rzew o d n i­ czy ł prof. A lfo n s M. S tick ler, p refek t B ib lio tek i W atyk ań sk iej, refera t p o d su m o w u ją cy w y g ło sił prof. E u gen io C orecco — d ziekan fa k u ltetu teo lo g iczn eg o U n iw e r sy te tu w e F ryburgu i p rzew od n iczący k om itetu org a n iza cy jn eg o k on gresu . P r z e m ó w ie n ie p o żeg n a ln e w y g ło sił R ektor U n iw e r sy te tu w e F ryburgu — prof. B ernhard Schn yd er, o ficja ln eg o za m k n ięcia K ongresu n a to m ia st d ok on ał prof. d ’A vack , d o ty ch cza so w y p rzew o d n iczą cy „C on sociatio”.

W ram ach K on gresu o d b y ły się też w yb ory now ego p rzew o d n iczą ­ cego. W tajn ym gło so w a n iu został nim prof. P edro L om bardia, pro­ fesor U n iw e r sy te tu N a v a rry z P a m p lo n y , a w icep rzew o d n iczą cy m i: prof. E u gen io C orecco z FTyburga i P iętro Gismondd z U n iw e r sy te tu R zym sk iego. D w u n a stu in n y ch n a u k o w có w w eszło w skład R ady K ie ­ ro w n iczej S to w a rzy szen ia — C on siglio D irettiv o —■ m. in. ks. prof. Ż u ro w sk i (na drugą k a d en cję) oraz ks. prof. S ob ań sk i. P rof. d’A vack , k tó ry k iero w a ł sto w a rzy szen iem od jego początk u w 1970 roku, w y ­ brany zo sta ł p rzew o d n iczą cy m hon orow ym . S to w a rzy szen ie liczy o b ec­ n ie 430 czło n k ó w z 20 k rajów . W tok u K ongresu zg ło siło sw ą p rzy n a ­ leżn o ść 30 d alszych k a n o n istó w .

N auikow ym obradom K on gresu to w a rzy szy ła w ie lk a g ościn n ość go­ sp od arzy oraz im p rezy k u ltu ra ln e. I ta k w dniu otw arcia K ongresu (6. 10.) o godz. 19.30 w d ostojn ej g o ty ck iej k ated rze św . M ikołaja w e F ryb u rgu m iała m iejsce p o n ty fik a ln a M sza św . k o n celeb ro w a n a p rzez czło n k ó w K o n feren cji E p isk op atu S zw a jca rii pod p rzew o d n ictw em b i­ skupa L ozan n y, G en ew y i F ryb u rga — P ierre M am ie, k tó ry w y g ło sił też o k o liczn o ścio w ą h o m ilię (w ed łu g program u p rzew od n iczyć m iał k a rd y n a ł R atzin ger z M onachium , k tóry jed n ak z pow odu u cz e stn ic z e ­ nia w S y n o d zie B isk u p ó w w R zym ie n ie m ógł przybyć). W cza sie M szy św . chór sy m fo n iczn y pod b atu tą P ierre K a elin w y k o n a ł M szę koro­ n a cy jn ą M ozarta.

D zień 9 p aździernika p rzezn aczon y b y ł na w y c ie c z k ę do G en ew y , gd zie u c z e stn ic y K ongresu o d w ie d z ili n a jp ierw sied zib ę Ś w ia to w e j R a­ dy K o ścio łó w i w y słu c h a li p r e le k c ji dra K onrada R aisera — za stęp cy S ek reta rza G en eraln ego SR K n.t. d zia ła ln o ści R ady, oraz dra E rie W ein gartn era — sek retarza K o m isji d/s M ięd zyn arod ow ych SR K n.t.

p r a w c z ł o w i e k a j a k o w y z w a n i a d la d z i s ie j s z e g o ś w ia ta . N a stęp n ie k on -

g r e siśc i zło ży li w iz y tę w sied zib ie ONZ w G en ew ie, gd zie za p o zn a li się z d zia ła ln o ścią te j O rgan izacji na rzecz praw czło w ie k a . T rzecia w i­ zy ta teg o dnia m iała m ie jsc e w cen tru m p r a w o sła w n y m ek u m en iczn eg o patriarch atu w C ham besy, gd zie w zięto u d ział w n ieszp orach odpra­ w io n y ch w rycie b iza n ty jsk im i w y słu c h a n o referatu m etro p o lity D

a-m ask in osa z T ranoupolis n.t. s t a n u p r a c p r z y g o t o w a w c z y c h p an praw o~

s ł a w n e g o so boru, k tórym to pracom m etrop olita D a m a sk in o s p rze­

w od n iczy. U w ień czen iem dnia b yła o fic ja ln e p rzy jęcie na śr e d n io w ie c z ­ nym zam ku C hillon, w cza sie którego u czestn ik o m K ongresu w ręczono p a m ią tk o w e m edale.

D nia 10 p aźd ziern ik a R adio S zw a jca rsk ie tra n sm ito w a ło z A u li U n i­ w ersy tetu w e F ryburgu g a lo w y koncert na cześć K ongresu w w y k o ­ naniu „O rchestre de C ham bre de L a u sa n n e” pod b atu tą A rm in Jor- dana i chóru F ryburga pod b atu tą A ndré D ucret. K oncert za szczy cił sw ą ob ecn ością P rezy d en t S zw a jca rii w raz z m ałżonką.

Na zak oń czen ie K ongresu n iek tórzy u czestn icy , k tó r z y m ieli po t e ­ mu m o żliw o ści u d ali się do R zym u na sp ecja ln ą a u d ien cję u Ojca Ś w ię te g o Jana P a w ła II.

Z arów no poziom n au k o w y K ongresu jak i jego o rgan izacja spotkały się z n a jw y ższy m u zn a n iem w szystk ich - u czestn ik ów .