Gniezno, katedra.
Ochrona Zabytków 14/1-2 (52-53), 130
Prace konserwatorskie i badawcze, prowadzone w ubiegłych latach na te renie katedry wydobyły spod posadzki obecnego kościoła liczne relikty bu dow li preromańskiej i romańskiej; z uwagi na wartość i szerokie zaintereso w a n ie społeczne opracowano projekt ich udostępnienia, w ykonany przez Pra cow n ie Konserwacji Zabytków w Poznaniu. Projekt przew iduje w obecnej fazie założenie na przestrzeni sześciu przęseł płyty żelbetow ej o nośności 400 kg/m 3, która przykryje kryptę z reliktami; do krypty prowadzić będzie w ejście dla zwiedzających, umieszczone w zewnętrznej ścianie w ieży, aby uniknąć konieczności przechodzenia przez w nętrze kościoła. Projekt ten jest rozw iązaniem częściowym i dotyczy jedynie korpusu naw ow ego katedry w o bec niezakończenia badań archeologicznych w prezbiterium, które będą nadal kontynuowane. Główna Komisja Konserwatorska Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków przyjęła ostatnio dokumentację projektu, w skazując na pilność realizacji, od której zależy m.in. położenie posadzki w katedrze i dalsze funk cjonow anie obiektu, a która zarazem będzie zam knięciem w ieloletn iego okresu prac budowlanych i konserwatorskich w katedrze gnieźnieńskiej.
D ziałania ostatniej wojny wr znacznym stopniu zniszczyły kołobrzeską kole giatę (XIII —XV w.), m.in. uszkadzając stare ściągi, co spowodowało posze rzenie się starych rys i powstanie nowych pęknięć murów. Precyzyjne studium historyczne obiektu, opracowane przez doc. dr Z. Swiechow skiego i mgr I. Galicką z Pracowni Konserwacji Zabytków w W arszawie było podstawą projektu zabezpieczenia budynku, a przede w szystkim m asyw u w ieży, przy gotowanego przez statyka inż. A. Jaszczuka z Pracowni K onserw acji Zabytków w W arszawie. Projekt w ykazał konieczność przeprowadzenia stężeń przez zastosow anie w ieńca żelbetowego u korony murów, dodatkow o zabezpieczo nych poprzecznymi ściągami stalow ym i; dach o konstrukcji stalow ej wysokości około 2,5 m., projektowany jako jedno z rozwiązań, ma spoczywać na murach zew nętrznych, z uwagi na w ychylenie od pionu filarowych arkad mięcizy- naw ow ych. W odniesieniu do m asywu w ieżow ego projekt techniczny przewi duje założenie na dwu poziomach w górnej części w ieży, opasek stalowych. G łówna K om isja Konserwatorska Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków roz patrzyła przedstawione projekty i opracowania wraz z alternatyw nym projek tem naprostow ania odchylonych od pionu filarów (które m iały być proble m em już w XVIII w.), jednakże pomimo m ożliwości w ykonania tego zabiegu w nioskow ała jego zaniechanie. Kom isja przyjęła n atom iast projekt tech niczny zabezpieczenia w ieży pierścieniami stalowym i, które umieszczone zo staną w w ykutych, a następnie zamurowanych i w ylicow anych cegłą bruzdach. Prace nad wzm ocnieniem statyki w ieży zostały rozpoczęte.
W trakcie prac konserwatorskich, prowadzanych w kaplicy zamku lubel skiego dokonano odkrycia pozostałości pierwotnej posadzki, złożonej z gla zurow anych płytek ceramicznych (21X21 cm.) w kolorze zielonym . Znalezisko w yzyskane zostało przez projektanta robót konserwatorskich w kaplicy mgr inż. arch. W. Podlewskiego w nowej alternatyw ie projektu rozwiązania ukła du posadzki, przyjętego przez Główną Komisję Konserwatorską Zarządu Mu zeów i Ochrony Zabytków; tym sam ym otw arty został ostatni etap prac kon serw atorskich uporządkowania w nętrza lubelskiej kaplicy zamkowej.
Zakończone zostały kilkuletnie prace konserwatorskie nad odbudową neo gotyckiego zam eczku w Opinogórze, zbudowanego w 40 latach X IX w. i zw iązanego z pamięcią poety Zygmunta Krasińskiego. W projekcie konserwa torskim przyjęto ze w zględów użytkowych zachowanie dobudowanej przed 1877 r. północnej części budynku, n ie wyróżniającej się w bryle architekto nicznej, odcinającej się natom iast w e w nętrzu skalą, rodzajem sklepień i bra k iem w ystroju sztukatorskiego. Odbudowany zabytek, o wybitnych i dojrza łych w alorach architektury romantycznej, staje się siedzibą Muzeum Roman tyzm u, którego scenariusz, opracowany przez A. Mauersbergera — dyrektora M uzeum im. A. M ickiewicza w W arszawie, w yzyskuje w odpowiedni sposób zarówno w nętrza obiektu, jak też sam charakter zabytku i jego otoczenia — rozległy krajobrazowy park angielski, w ym agający jeszcze starań konserw a torskich.
