R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C ZE T. 23, Z. 2, W A R S Z A W A 1972
STRESZCZENIE DYSKUSJI
Prof. -dr J. G ó r a l s k i i doc. dr К. W i l k zwrócili uwagę na sposób pobierania próbek glebowych, co ma istotne znaczenie w badaniach za wartości mikroelementów. Mgr. W. P a 1 e с к a poinformowała, że do własnej pracy pobierała próbki w m yśl zaleceń Centralnego Ośrodka Metody czno-Naukowego IUNG, chodziło bowiem o ogólną charaktery stykę zawartości m ikroelem entów w glebach woj. olsztyńskiego.
Prof. dr K. B o r a t y ń s k i om ówił szczegółowo sposób pobierania próbek glebowych do badań przez stacje chemiczno-rolnicze. Następnie zwrócił się z pytaniem do doc. R u s z k o w s k i e j , czy liczby molibde nowe według Bergmanna, jej zdaniem, są miarodajne w nawożeniu ro ślin tym mikroelementem. Doc. dr M. R u s z k o w s k a uważa liczby te za dobry wskaźnik zawartości Mo w roślinie, efekty nawożenia jed nak, objawiające się zwyżką plonów, należą do rzadkości.
Prof. dr K. B o r a t y ń s k i zapytał dra B a r s z c z a k a , czy lepsze wykorzystanie boru przez rośliny z gleb skierniewickich, system atycznie wapnowanych przez 40 lat, m oże być um otywowane wnoszeniem pew nych ilości tego składnika razem z nawozami wapniowymi. Doc. dr R. S t a r e k zasugerował oznaczenie całkowitej 'zawartości boru w gle bie, co być może, wyjaśniłoby wzrost jego form przyswajalnych. Dr T. B a r s z c z a k stwierdził, że bor w niesiony wraz z nawozami w ap niowym i nie był jedynym czynnikiem wzrostu ilości jego form przy swajalnych w badanych glebach, tym bardziej że z nawozami wapnio wym i wnoszono bardzo niew ielkie ilości boru.
Prof. dr J. G ó r a l s k i , prof. dr A. B y - c z k o w s k i , prof, dr A. W o n d r a u s c h , prof. dr M. K o t e r, doc. dr T. B a r s z c z a k , doc. dr R. S t a r e k podkreślili w swych wypowiedziach znaczenie i w pływ pH na rozpuszczalność boru w glebie.
Prof. dr K. B o r a t y ń s k i poprosił doc. dr H. S z u k a ls k i e g o o informację, czy korzystne działanie nawożenia mikroelementami na wysokość plonów roślin zbożowych zaobserwowano w e wszystkich prze prowadzonych doświadczeniach, czy też wynika to z podsumowania i
356 S. Roszykowa, M. Ziętecka
przedstawienia wartości średnich. Doc. dr M. S z u к a 1 s к i przypom niał, że w doniesieniu swym przedstawił wartości średnie za okres 2 lat doświadczeń. Statystycznie udowodnione zwyżki plonów roślin zbożo w ych pod wpływ em nawożenia mikroelementami uzyskano w ok. 1/4 przeprowadzonych doświadczeń.
Prof. dr M. N o w a k zapytał, czy w profilach glebowych badano proces przemieszczania się m ikroelem entów wraz z podsiąkającą wodą z warstw głębiej położonych. Doc. dr A. K a b a t a stwierdziła, że teore tycznie możliwość taka istnieje. W naszych warunkach klim atycznych przeważa jednak proces przemieszczania składników pokarmowych w głąb profilu glebowego.
Prof. dr J. G ó r a l s k i podkreślił konieczność prowadzenia dalszych badań nad działaniem mikroelem entów na rośliny uprawne w doświad czeniach polowych. W ypowiedział się za poglądem niektórych autorów zagranicznych (Mulder. Russel) utrzymujących, że w glebach o odpo wiednim pH i w łaściw ie przeprowadzonych zabiegach agrotechnicznych problem nawożenia mikroelementami w zasadzie nie powinien istnieć.
Doc. dr K. W i l k zapytał, czy kupkówka może być rośliną testową w badaniach niedoboru mikroelem entów w sianach. Prof. dr M. N o w a k wyjaśnił, że spośród szeregu traw wybrano kupkówkę, ponieważ jest trawą najpospolitszą i najłatwiej rozpoznawaną.
Doc. dr R. C z u b a stwierdził, że badania nad zawartością m ikroele m entów w roślinności łąkowej są zadaniem pierwszoplanowym. Znale zienie relacji między kupkówką a całym porostem jest sprawą dalszą. Następnie przedstawił wnioski ogólne:
— przy opracowywaniu m ateriałów przedstawionych na konwersa torium należałoby uwzględnić syntezę w yników badań,
— Komitet Gleboznawstwa i Chemii Rolnej PAN wspólnie z Ko misją Nawozową Rady Naukowo-Technicznej przy Ministrze Rolnictwa powinny opracować kierunki najważniejszych badań nad mikroelem en tami w Polsce.
Doc. dr J. P r e ś uważa za konieczne ujednolicenie liczb granicznych dla zawartości m ikroelementów w paszach.
Doc. d r J . G l i ń s k i jest zdania, że nawożenia mikroelementami w skali produkcyjnej nie można generalizować, według bowiem dotychcza sowego rozeznania tylko pewne rejony wykazują niedobory tych skład ników. Niezbędne jest prowadzenie doświadczeń nawozowych z mikro elementami na glebach mineralnych pochodzenia lodowcowego. Skiero w ał pytanie pod adresem zootechników, czy są opracowane zawartości graniczne mikroelem entów w organizmach zwierzęcych.
Streszczenie dyskusji 357
Dr T. W ą c h a l e w s k i uważa, że w praktyce można by często uniknąć stosowania nawozów m ikroelementowych przez poznanie ich form w glebie i sposobów uruchamiania.
Prof. dr R. R y ś poinformował o przyjętych normach dla miedzi u zwierząt. Podał także, że dla manganu najlepszym wskaźnikiem jest sierść, choć zawartość jego zależy od pory roku, rodzaju zwierzęcia, w ie ku i barwy sierści.
Prof. dr М. К o t e r postawił pytania :
— czy można wyniki badań przeprowadzonych na szczurach przeno sić na przeżuwacze?
— na ilu sztukach bydła trzeba prowadzić badania, aby w yniki były wiarygodne?
Prof. dr R. R y ś odpowiedział na postawione pytania.
— Z uwagi na koszty w stępne badania prowadzi się na szczurach. Nie znaczy to, by ich w yniki były bezkrytycznie przenoszone na inne zwierzęta.
—■ Na obecnym etapie są tendencje prowadzenia badań na m ałych grupach zwierząt.
Doc. dr M. R u s z k o w s k a zapytała mgr W o j t a ś, dlaczego w doświadczeniach stosowano tak wysokie dawki Zn (14 000 kg na 1 ha w ■ciągu 4 lat) oraz czy w ogóle jest dopuszczalne stosowanie takich dawek, toksycznych naw et dla gleb. Mgr U. W o j t a ś zakomunikowała, że roś liny wyprodukowane na wysokich dawkach m ikroelem entów n ie były przeznaczone do spożycia. Dr K. C z a r n o w s k a zapytała doc. dr S t a r c k a , czy stosowana dawka 4 kg Mo/ha nie spowodowała podnie sienia jego zawartości w różach kalafiorów do granic toksyczności. Doc. dr R. S t a r e k odpowiedział, że ta ilość molibdenu była szkodliwa dla roślin. W praktyce nie powinno się stosować dawek wyższych od 1 kg/ha.
Doc. dr H. S z u k a l s k i omówił działanie chelatów mikroelem ento w ych w oparciu o własne badania. W porównaniu z roztworami soli, roztwory chelatów działały korzystniej zarówno w stosowaniu doglebo- wym, jak i przy moczeniu nasion. Dr H. G r e i n e r t , doc. dr A. K a b a t a , doc. dr K. W i l k i dr H. K u k u r e n d a w dalszej dyskusji stwierdzili zbliżone działanie chelatów do soli mineralnych. Doc. dr K. W i l k zapytał, czy jest m ożliwe wyprodukowanie w kraju niew iel kiej partii chelatów granulowanych.
Prof. dr K. B o r a t y ń s k i zwrócił się z pytaniem do mgra M a c h n i c k i e g o , jakie są perspektywy rolniczego użytkowania odpadów m iedziowych w Polsce. Mgr B. M a c h n i c k i odpowiedział, że w
ypro-358 S. Roszykowa, M. Ziętecka
dukowanie pewnej partii chelatów granulowanych jest m ożliwe w t 1971
r. Odpady przemysłu miedziowego są zawracane powtórnie do flotacji i wykorzystywane przez przemysł. Nie przewiduje się ich udostępnienia rolnictwu.
Do-с. dr A. K a b a t a przedstawiła stanowisko Zespołu Puławskiego, który uważa, że głównym celem nawożenia mikroelementami przy aktualnym stanie rolnictwa jest podnoszenie wartości pokarmowej roś lin. Nie należy natomiast oczekiwać zwyżki plonów. Zawartość rozpusz czalnych form mikroelementów w glebach jest właściwością zmienną i służy w sposób niedostateczny do oceny zasobności gleb.
Dr А. С u m а к о V przedstawił aktualny stan badań nad m ikroele
mentami w Czechosłowacji.
Prof. dr K. B o r a t y ń s k i w podsumowaniu obrad II Konwersa torium zwrócił uwagę na dużą różnorodność tem atyki prowadzonych w Polsce badań. W celu ich koordynacji konieczne jest porozumienie i współdziałanie Komitetu Gleboznawstwa i Chemii Rolnej PAN, insty tutów uczelnianych. IUNG, IMUZ i innych oraz Rady Naukowo-Tech nicznej przy Ministrze Rolnictwa, jak również instytucji o charakterze wykonawczym.
Zamykając II Konwersatorium podziękował zebranym za liczny i aktywny udział w obradach.
