Erystyka
Sofizmat (chwyt erystyczny)
to wypowiedź zastępująca rzeczowy argument
.Erystyka- sztuka prowadzenia sporów;
umiejętność takiego argumentowania, by
dowieść słuszności głoszonego poglądu,
bez względu na rodzaj argumentów.
Sofizmat złego pochodzenia (genetyczny)
Sofizmat polega na odrzuceniu jakieś tezy tylko ze względu na jej pochodzenie, np. nielubianego autora czy zdyskredytowane źródło.
Sofizmaty źródła
Argumentum ad hominem
Sofizmat złego pochodzenia
Argumentum
ad verecundiam
Argumentum ad hominem
obelżywe
Argumentum ad personam
Argumentum ad Hitlerum
Zatruwanie studni
okolicznościowe
Argument niespójności
Tu Qoque
X głosi tezę T.
X pod pewnym względem budzi obiekcje.
Zatem teza T jest fałszywa.
Argumentum ad personam
X głosi tezę T.
Hitler również twierdził, że T.
Hitler to postać negatywna Zatem teza T jest fałszywa.
Argumentum ad Hitlerum
Argumenty ad hominem
Zatruwanie studni
X twierdzi, że T.
Odnośnie X podaje się niekorzystną dla niego informację.
( prawdziwą lub nieprawdziwą).
Zatem twierdzenie T jest fałszywe.
Sposoby zatruwania studni:
• Podanie nieprzychylnych ( w odczuciu erysty) informacji o osobie wygłaszającej twierdzenie T.
• Podważenie intencji mówiącego
• Obrażanie każdego, kto ewentualnie sprzeciwiłby się głoszonej tezie
Argumenty ad hominem
Atak na niespójność poglądów przeciwnika
X wygłasza tezę T.
Wiadomo, że głosi też tezę P.
Z tezy P wynika nie-T.
Zatem X ma niespójne poglądy.
Sofizmat Tu Quoque
X głosi tezę T.
Y twierdzi, że poglądy lub zachowanie X jest niezgodne z tezą T.
Zatem teza T jest fałszywa, a X jest hipokrytą.
Argumenty ad hominem
Argumentum ad verecundiam (odwołanie się do nieśmiałości wobec autorytetu)
Erysta powołuje się na kogoś, na ogół jakiś autorytet, którego słów druga strona nie śmie kwestionować.
Osoba X, autorytet w dziedzinie D, głosi tezę T.
(Teza T jest spoza dziedziny D.) Zatem teza T jest prawdziwa.
Wariant:
10. Słomiana Kukła (Straw Man)
X wysuwa tezę T.
Erysta przekształca tezę T w inną tezę P.
Erysta argumentuje, że teza P jest fałszywa.
Sposoby
zniekształcania tezy przeciwnika
A. przez nadmierne uogólnienie
B. przez nieadekwatne uszczegółowienie C. przez radykalizację
twierdzenia D. przez spłycenie
E. przez absolutyzowanie twierdzenia relatywnego
F. przez wykorzystanie wieloznaczności wypowiedzi
Argumentum ad antiquitatem (do starodawności)
Jest to sofizmat, wedle którego coś jest słuszne tylko dlatego, że jest od dawna głoszone.
Argumentum ad novitatem (do nowości)
Jest to sofizmat, wedle którego coś jest słuszne lub dobre tylko dlatego, że jest nowe
Argumentum ad misericordiam (odwołanie się do miłosierdzia)
X wysuwa tezę T.
Odrzucenie tezy T pociąga za sobą skutki negatywne dla X.
Miłosierdzie wobec X powoduje uznanie tezy T przez oponenta.
Zatem teza T jest prawdziwa.
Argumentum ad vanitatem (odwołanie się do próżności)
X wysuwa tezę T.
Jeśli oponent ma pewne cechy pozytywne, powinien uznać tezę T.
Oponent poczuwa się do posiadania wymienionych cech pozytywnych.
Zatem teza T jest prawdziwa.
Argumentum ad nauseam (odwołanie się do znudzenia)
X głosi twierdzenie T.
X głosi twierdzenie T.
…
X głosi twierdzenie T.
Zatem teza T jest prawdziwa.
Teza T jest popularna.
Zatem teza T jest prawdziwa (słuszna).
Argumentum ad populum (argumentum ad numeram)
(odwołanie się do ludu, do popularności, do ilości )
Artur Schopenhauer:
„(…) nie ma tak absurdalnego podglądu, którego by ludzie nie przyjęli jako własny,
o ile tylko potrafi im się wmówić, że pogląd ten
został przyjęty przez ogół.
Sofizmaty skutku
argumentum ad consequentiam
argumentum ad absurdum
równia pochyła
argumentum ad baculum
argumentum
ab utilli
Uznanie tezy T prowadzi do pozytywnych następstw.
Zatem teza T jest prawdziwa.
lub
Uznanie tezy T prowadzi do negatywnych następstw.
Zatem teza T jest fałszywa.
Argumentum ad consequentiam
Jeśli uzna się tezę T, należy tez uznać tezę A.
Teza A jest absurdalna.
Zatem teza T jest fałszywa.
Argumentum ad absurdum
Równia pochyła
Argument ten polega na wskazaniu szeregu następujących po sobie konsekwencji uznania jakiegoś twierdzenia
lub podjęcia jakiegoś działania, przy czym ostania z nich jest nie do zaakceptowania.
Erystyczność tego rozumowania jest względna, i zależy od:
• podobieństwa między kolejnymi elementami szeregu
• istnienia związków między nimi
• prawdopodobieństwa zajścia kolejnych elementów
• możliwości wskazania granicy pomiędzy
poszczególnymi elementami
Jeśli X odrzuci tezę T., erysta E. zagrozi mu działaniem D.
Działanie D jest dla X niekorzystne.
Zatem X przyjmuje tezę T jako prawdziwą.
