Bogdan Szukalsk
i
Pochodne piperazyny, pirol
idyny,
benzimidazolu i tryptaminy
-
nowe narkotyki zmodyfikowa
ne
Wst~p
Jednym ze sposob6w klasyfikacji narkotyk6w jest ich podzial wedlug
ir6delotrzymywania nadwiegrupy:
• narkotyki izolowane ze ir6del naturalnych,gl6wnieroslin i ma-terialuroslinneqo,
• narkotyki otrzymywane na
dro-dzesyntezychemicznej.
Wai niej sze naturalne ir6dl a, z kt6rych otrzymywane sa narkotyki
pierwszejgrupy,to:
- krzew Erythroxylon cocaros
na-cy w Ameryce Poludniowej - ir6dlo kokainy;
- konopie Cannabissativa r
osna-cegl6wnie wAzji,aletakze w Polsce - ir6dlo marihuany ihaszyszu;
- makPapaver somniferum- zro-dlo opiat6w;
- krzew Catha edulis rosnqcy w Afryce P61nocnej i Wschodniej -zroctokatiny i katinonu;
- kaktus Lophophora wiliamsii ro-snacy gl6wnie w Meksyku - ir6dlo
meskaliny.
Najbardziej znane narkotyki ot rzy-mywane metodamisyntezyto:a mle-tamina, metamfet amina, lentanyl,
fencyklidyna, ketamina, petydyna
imetadon.Do narkotyk6ws yntetycz-nych naleza takie liczne analogi strukturalne wymlenionych subst
an-cji, otrzymywane nielegalnie w celu wzbogaceni a oferty handlowej na rynku narkotykowym, kt6re Hender-son nazwal narkotykami
zmodyfiko-wanymi (designer drugs). Zdaniem
ekspert6w United Nations Office for Drug Control and Crime Prevention
to wlasnie narkotyki syntetyczne be-da w XXI wieku stanowic najpow
ai-niejsze zaqrozenie,wieksze nii
nar-kotyki pochodzaceze zrodel n
atural-PROBLEMY KRYMINALISTYKI 249/05
nych.Prognozatawydajesie,nie
ste-ty,bardzorea!istyczna,gdyi wciqgu ostatnichlatznaczniewzroslaliczba syntetycznych substancji p
sychoak-tywnych objetych kontrolq i nic nie
wskazuje na to, ze ich !ista bedzie
kiedyszarnknieta.W nielegalnychla -boratoriach nieprzerwanie powstajq zar6wno analogi strukturalne z na-nychnarkotyk6w,jak inowe substan -cje psychoaktywne0 zupelnie r6inej
budowie, co powoduje wzrost liczby
i strukturainejroznorodnoscl narkoty-k6wdostepnychnanielegalnym ry n-ku [14]. Np. w ostatnim okresie na rynku europejskim i amerykariskim wzrastajaca popularnosczyskujq n
ie-znane wczesnie] syntetyczne narko
-tyki zawierajqce siarke [26] oraz
kwas y-hydroksymaslowy (GHB)ij e-go strukturalne analogi
[27J.
Na p ol-skim rynkunarkotykowymolertahan-dlowa jest obecnie r6wnie bogata
i urozmaiconajak na rynku zachod
-nioeuropejskim.
Wcelu gromadzenia inlorma cji na
tematnowychnarkotyk6w s yntetycz-nychparistwa czlonkowskie Unii E
u-ropejskiej, Europejskie Centrum Mo-nitorowania Narkotyk6w (EMCDDA)
i Europol stworzyly System Wc
ze-snego Ostrzegania (Early Warning System), k16ry przewiduje wsp61ne dziala nia paristw Uniiw tym zakresie.
Polegajqone na zbieraniuinlormacji
onowych narkotykach syntetycznych
na terenie danego kraju, a nastepnie przekazywaniu ich do odpowiednich organizacji miedzynarodowych. Wy-maga to udzialu wielu instytucji isluzb,takich jak slui ba zdrowia,p
o-licja, urzedy celne i opieka spol
ecz-na.Weryfikacji uzyskanych informacji
dokonuia laboratoriatoksykologiczne
przygotowanepod wzqledernap
ara-turowym imetodycznym do identyfi-kacji nowych zwiqzk6w. Zweryfi ko-wane dane natemat nowegonar ko-tyku syntetycznego przekazywane sa doEuropolu iEMCDDA,a nastepnie
do Europejskiej Agencji Oceny Pro
-dukt6w Medycznych (EMEA), gdzie
ocenia sle potencjalne ryzyko n iele-galnego stosowania nowej substan -cji. Finainy raport traliado RadyEu -ropejskiej,kt6ra mozepoojacdecyzje o objeciu tej substancji kontrola. Sprawne stosowanie tych procedur wymagaod naszejpo!icjiisluzb cel -nych rzetelnej i aktualnej wiedzy na
temat budowy i wtasciwosci nowych
narkotyk6w zmodyfikowanych poja -wiajqcychsi(l na europejskim i arne-rykariskim rynku, gdyi jest spr
awdzo-na prawldlowoscia, ze w ciqgu 2-3
lat docierajq one r6wniei do nas.
W tymkonteksciena specjalnq
uwa-g(l zaslugujq obecnie czlery grupy
nowychsyntetycznychnarkotyk6w:
• pochodne piperazyny,
• pochodnebenzimidazolu,
• pochodnepirolidyny, • pochodne tryptaminy. Pochodne piperazyny (dietylenodlaminy)
Pochodnepiperazynybylyp oczat-kowo wykorzystywane w medycynie weterynaryjnej, m.in. do zwalczania
pasoiytniczych intekcji drobiu. Pro-wadzono r6wniei prace badawcze
nad ich przydatnoscia jako srockow rozszerzajqcych naczynia krwi
ono-sne oraz hamujqcych wzrost guz6w
nowotworowych. Nie spelnily one jednak oczekiwari w tym zakresie, trafily za to na rynek narkotykowy,
poniewai wywolujq dzialanie p
odob-ne do MDMA(ecstasy): stymulujqce
Rye. 1.NarkOlykizmodyfikowa ne pochodne piperaz yny:BZP- N·be nzylopiperazyna; TFMPP- trifluorome tylofenylopipe razyna;mC PP- 1-(3-ehlorofenylo)-piperazy na;
MeOPP- t-ta-metoksyrenyloj-plpe razyna:MDBP~1-(3,4-metylenodioksybenzylo)- piperazyna
Fig.1.Piperazine-like compounds-aesigner drugs ofabuse:BZP- N-benzyfpiperaz ine; TFMPP- 1-(3-frifluorome thyfphenyljpipe razine;mCPP- 1-(3-ehlorphenyl)p iperaz ine; MeOPP- 1-(4 -methoxyphenyf)pipe razine;MOBP- 1-(3.4-methy lenedioxybenzyl)p iperazine
go narkotyku 0 r6inym zabarwieniu
(r6iowym, zielonym, purpurowym,
kremowym i zoltobrazowyrn) i roz-nych logo (korona,serce, motyl,gl o-wa byka).
W moczu os6b przyjmujqcych BZP orazszczur6w,kt6rymgo poda
-wano,opr6czzwiqzkumacierzystego wykryt o nast epujace metab olity:4 '--hydroksy-BZ P, 3'-hydroksy-BZP,glu -kuroniany i siarczany tych hydro ksy-pochodnych, piperazyne, N- benzylo-etyle nodlami ne i benzyloarnlne [25).
Obscnosc metabolit6w pozwala usta-lie przypuszczalny prz ebieg prze-mian, jakim narkotykten ulegaw or-ganizmie (ryc. 2). W przemianach
tych istotnaroleodgrywajq hydroksy-lacje w pozycjach 4'i 3'.Preferowanq pozycja hydroksylacji jest pozycja pa-ra, dlatego dominujqcym metaboli-tem jest 4'-hydro ksy-BZP. Metabolit
z dwiema grupami hydroksylowymi
ulega dziala niu katechol-O- mety-lotransferazy,kt6ra dokonuje metyla-cji grupyhydroksylowej w pozycji 3'. Metaboliczna dealki lacja rodnika benzylowego prowadzi dopowstan ia piperazynyi (praw dopodobnie) ben z-alde hydu, kt6ry przek sztalca sie w kwas benzoesowy. Poniewai jed-nak kwas benzoesowy jest natural-nym skla dnikiem moczu, trudno na tym etapie badari z cala pswnoscia potwlerd zic istnie nie tej ostatniej przemiany.
Metabolity 0 charak te rze fenoli
wydalane sa czesclowo w postaci
sprzezone] z kwasem glukuronowym i/lub siarkowym,gdyimocz po hydro -lizie zawiera ich znacznie wiece] nlz przedhydrolizq.
Pochodnq N-benzylopiperazyny, kt6rar6wniei zadomowila sie na ryn-ku narkotykowym, jest trifluoromety-lofenylopiperazyna (TFMPP), znana tez jako narkotyk klubowy Molly lub Legal X [2,15).Zachowuje sieon po-dobnie jak MDMAi MDE, tj . Iaczy sle z receptorami serotonine rgicz ny mi
i wywiera ele kty posredni e rnied zy empatoge nnymi(jak MDMA) ienteo
-gennymi (jak psylocyna , meskalina i LSD). Efekty wywolywane przez TFMPPzaleza w duzej mierze od za-stosowanej dawki. Po przyjeciu 25 mg narkotyku wystepujaslabe efekty
mCPP
na), kt6rej 3--4% dawki przeksztalca sie wBZP i wydala z moczem,moie
wiec bye wykry1a u os6b, kt6re nie mialy kontaktu z tym narkotykiem,
ajedynie przyjmowaly plberaline. BZP uwalniadopamine i norad re-naline oraz hamuje wychwyt zwrotny dopaminy, noradren alinyiserotoniny. W2002r.BZP zostal wUSAi Szwe-cji objety kontrola,niejest natomiast prawnie kont rolowan y w innych kra-jach Unii Europej skiej i Norwegii,
a taki:e w Austral ii i Kanadzie [4). BZP wystepuie na rynku w postaci
kaps ulek zawierajqcych 125 mg N--benzylopipera zyny sprzedawanych najczescie] jako ecstasy lub amfeta-mina,a wiec nabywcy nie wiedza ,ze kupujq nowy, bardzo niebezpieczny
narkotyk. Srednia skutecz na dawka popodaniudoustnym wynosi 75-1 50 mg,a czas trwan ia elekt6w 6-8 go-dzin. BZP jest dostepny przez Inter-netjako tzw.syntetycznystymu lant.
Wzrasta liczba zatrzyma ri tego narkotykuprzezpohcje i sl uzbyceine [20, 29]. W Szwecj i w roku 1999
poli-cja zanotowala 25 konfiskat r6i nych ilcsci BZP, a w roku 2002 takich kon-fiskatbytejui 51,co swiadczy0 sks-pansji narkotyku.W Teksasie skonfi-skowano 1000 funt6w proszku BZP, a w Connecticut - 50 000 tabletek te-ihalucynogenne.Wmalychdawkach
dzialaja stymulujqco, a w wiekszych
wywol ujq halucynacje [13). Przyjmo-waniu zwiqzk6w 0 strukturze pip era-zyntowarzyszytaki:e tachy kardia, hi-pertoniai podwyi szonatemp eratura,
a wyisze dawki wywotujq halucyna -cje, drgawki i depresje ukladu odde-chowego.
Najbardziej znanym i rozpo-wszechnionym przedstawicieiem tej grupynarkotyk6w jest benzylopipera-zyna (BZP, A2), znana w Szwecji r6wniei pod nazwa t-benzylo-t, 4-dia-zocykloh eksanu,a takze Legal E[15) (ryc. 1).Wykazuje ona pewne poc o-bieristwo strukturalnedo amletaminy. Zwiqzek ten zsyntetyzowano po raz pierwszy w roku 1944 i pr6bowano stosowac w weterynarii,potem w la-tach 70.badano gopod katern wla-sciwosci antydepresyjnych,nie spel-nil on jednak oczek iwari i znalazl sie na rynku narkotykowym jako srodek stymulujqcy OUN,podobny do arnte-tamin y, od kt6rej jest jedn ak ok. 10-krotnieslabszy [1,29].
MeOPP
TF M PP
Przy badaniu mater ialu biologicz-nego na obecnosc Nbenzylopipera -zyny trzeba pamietac, ze jest ona jednym z metabolit6w antydepresyj-nego leku piberaliny (1-(benzylo)-4--(2-plrydynyloka rbonyI0)-piperaz
Rye.2.PrzemianyN·benzylopiperazyny (SZ P)U szczura icztowe ka
Fig .2.Proposedschemeforthe metabolismof BZPin ratsandhumans
1
0-
~n
CH,- NH'I
i { } -CH, - N H -CH, -CH, -NH,G
Z)loami~
!...-J
:S-benZ)loet)lenodiaminll.
~
-:
E
HN/\
NH ..I
0-/\
~n
CH;-N'--!NHP;,,,!'..
I
HZP
-:
~
HO.
-0-/\
b-/\
HO ~n
CH; -NJ H ~n
CH;-N'--!NH 1-t-hydroksy-8 Z P 3-bJdrok!i)o-B Z P
i
~
.
.
/
B
"'~2::~Q:
empalog enne oraz uczuc ie zrnec
ze-nia[6).Podawce75-105mg pojaw ia
sie wiele objawow niepozad anych
jak odczynyskorne,biegunka,hiper
-toni a ,tachykardia,mdlosci i
wymio-ly. W USA wzrosl popul amosci
TFMPP w srodowiskach mlodzieiy uczestniczqcej w tzw. raving parties przyczynil sle do podjecia przez
DEA 20 wrzesnia 2002 r. decyzji
o objeciu narkotyku kontrola (S
che-dule I). TFMPP jest dostepna przez Internet,gdziesprzedawana jest jako
substytut MDMA lub po prostu jako
MDMA . W Zurych u zanotowano
smierteln e zatrucie mlodej kobiety,
ktora zaiyla jednocz esnie TFMPP
iMDMA.
TFMPP bywastosowana wposlaci
mieszaniny z N·benzylopi razynq
(BZP) w proporcji 1:2 . Wyst'i'puje glownie w lormie labletek0zawartosci
200 lub 500 mg mieszaniny pod na
-zwami "Combo"i "Exodus"lub jako
ec-stasy. Przyjmujqcyten preparat
odczu-PROBLEMYKRYMINALISTYKI249105
wali lale ciepla przeplywajqce przez
ciato,doswiad czaliuczucia eutoni,fa
-godnychhalucynacji wzrokowych,
po-dobnie jak po przyjeclu meskalinylub
ma/ych dawek LSD,doznawali stanu
uspokojenia, ale rowniez wielu nie
-przyjemnych i groinych objawow nie
-pozadanych, takic h jak oczoplas,
szczekoscisk,rndtoscl,wymioly,
hiper-tonia, uporczywe bole glowy, objawy
grypopodobne,sztywnosc karku,
psy-chozy i trwajqCY wiele dni kac [22]. Trzeba wspornniec, ze TFMPP jesl jednymzrnetabontowlekuprz
eciwbo-lowego- antrafeniny[24).
Niektorzy narkoman i stosuja nar
-kotyki zmodyfi kowane z grupy p
ipe-razyn razem z kwasem y-hydroksy
-maslowym (GHB), co na poczatku,
zanim ujawniq sle
wy
raine
efektyGHB,
m
oie
wywolywae bardzozlo-iony
i mylqcy obraz kliniczny. BZPi TFMPP mogq rowniaz powodowac
podrainienie skory i blonsluzowych,
a u oso b, ktore wdych ajq narkotyki
w postaci proszku - zapalenie slu
-zowki nosa,gardlaitchawicy.
W Szwajca rii zmarla osoba,ktora
przyjela 2 lablel ki BZP i 1 tabletke
MDMAorazwypila wciqgu 15 godzin
10 litrow wody. Srnierc nastapita
w wyniku hiponatremii iob rzeku rno
-zgu. Nie ustalono jednak, jaka role
odegral w tym przypadku BZP [15].
BZP i TFMPP, legalnie produko
-wane w Indiach ,mogq bye z amawia-ne prz ez Internet, a w Europie
iwWielkiej Brytanii
s
a
sprzedawanejakolani ibezpie czny substytula
mfe-taminy: 1 9 BZP kosztuje 0,4 dol.,
a TFMPP - 4,5 dol. W USA nie
stwierdzono ectad nielegalnej pro
-dukcjitych narkotykow,
Aeakcjq produce ntow na zakaz
sprze daiy i dystrybucji TFMPP byte
wprowadzenie na rynek niepodlega
-jqcego kontroli analogu slrukt
uralne-go leuralne-go narkolyku 1-(3-chlorofen
ylo)--piperazyny znanej pod akronimem
3-CPP lub mCPP (ryc. 1). Wyw
oly-wane przez ten zwiqzek elekty
sa I
a-godniejsze idlatego znajduje on w
ie-lu nabywco w, Przewiduje sle, ze
wkrotce bedzle dostepny na rynku
europe jsk im . MCPP tworzy si'i'w
wy-niku przemian metabolicznych lekow
prze ciwdepre syjnych: enziprazolu,
lrazo don u i nefaz odo nu , a laki e srodka przeciwbo loweq o rnepip
razo-lu [4).
Oprocz BZP, TFMPP i mCPP
zsyntetyzowano i wprowadzono na
rynek narkotykowy jeszcze dwa
nar-kotyki zmodyfikowane- pochodne
pi-perazyny [121:
• 1(3,4metylenodioksybenzylo)
--piperazyne (MDBP) (ryc.1),
• 1-(4-meloksylenylo)-piperazyn'i'
(MeOPP).
Tym ostatnim akronimem oznacza
sle wszystkie trzy izomery MeOPP,
a wiec pozaizomerem para,takzeizo
-mer meta, czyli 1-(3-metoksyfenylo)
piperazyne orazizomerorto, lj.1-
(2--metoksyfenylo) piperazyne [23J. lzo
-mer orto bywa niekiedy oznaczany
skrotern OMPP, ale niejestto ogolnie przyjete.Trzebaparnietac0tym,zeto wlasnie izomer orto powslaje w wyni
-ku przemian metabo licznych leku hi-polensyjnego- urapidiluiprzeciwpsy
-chotycznego - milipertyny.
koksylowych (np. PMA, DMA, TMA,
PMMA,DOMiDOET), pMniejukladu dioksymetylenowego (np. MDA,
MDMA, MDEA) iwreszciewydluienie tancuchabocznego (np. BDB, MBDB)
[28J. Przy otrzymywan iu analog6w
strukturalnych pirolidynopropiofenonu
r6wniei wprowadzono do plerscienia
°
1/
CH.c...
H/ 3 , ~ C H,CI
N1 '0 .&0
MD PPPRye. 3. Narkolykizmodyfikowanepochodne pirolidyny:PPP- a-pirolidynopropiofenon; PPP- 4'-melylo-a-piroJidynopropiofenon;MOPPP- 4'·metoksy-(t-pirolidynopropiofenon;
MDPPP- 3',4'-metylenodioksy-(t-pirolidynopropiofenon; MPHP- 4'-metylo-a-pirolidynoheksanofenon. Fig.3.Pyrrolidine-Iikecompounds-designerdrugs of abuse:PPP- a-pyrrolidinopropiophenone;
MPPP - 4'-methyl-a-pyrrollidinopropiophenone;MOPPP-4'·mefhoxy-u-pyrrolidinopropiophenone; MOPPP- 3',4'-methylenedioxy-a-pyrrofidinopropiophenone:
MPH?- 4'-methyl-a-pyr(olidinohexanophenone
boratoria,podobnym do tego,jaki wy -stepuje w grupienarkotyk6w zmodyfi-kowanych wywodzacych sie z amfe-taminy i metamfetaminy [8]. Pr zypo-mnijmy, ze narkotyki zmodyfikowane
wywodzace sie z amfetamin o trzymy-wano poprzez wprowadzenie do p ier-scienia najpierw grup alkilowych i al-Zwiazki zawieraja ce plerscien p
i-rolidynowy stanowia grup", nowych syntetycznych narkotyk6w, kt6re wci'lgu kilku ostatnich latpojawitysie na narkotykowym rynku Europy. Ich
strukturawykazuje pewnepodobien -stwo do leku harnujaceqolaknienie
-amfepramonu, lekuprzeciwdepr
esyj-nego bupropionu, a takze
narkoty-k6w: katinonu i metkatinonu.Dogru
-py tej naleiya-pirolidynopropiofenon (PPP) oraz jego cztery analogist
ruk-turalne (ryc.3):
· 4'-metylo- a- pirolidy nopropiof e-non (MPPP) [9,21
J
,
•4'-metoksy-a-
pirolidynopropiofe-non (MOPPP),
·3',4'- metylenodioksy-a- piro lidy-nopropiofenon (MDPPP),
· 4 '-metylo-a- pirolidynoheksano-fenon (MPHP).
Por6wnanie budowy tych zwiaz-k6w prowadzi do wniosku,ze mamy
do czynieniaze schematem pro
jekto-wania i modyfikowania struktury no-wych zwiazkow przez nielegalne
la-Pochodnepirolidyny
"
"
"
j )
I
C
y
C
H
H,
ydroks)'lacjaH
0)C(CyCH
I
N,
Metoks)lacjaC
H,oX)Cy
I
CH
,
N
·.&0
·
'&ON
H O ' & O HO HO Dezaminacja nksydatvwna Demerylacj a De.zaminacja oksydatywna"
"
Dezaminacja,{Y
C
y
CH
3Cy
CH
oks)dat)wna II
"'0::::: 0-==="'---+.
'
( ' f
3 CH O .&~.
/ 0 3 HO ~~ ~~,.
~~1S"
"
HoX)
cyCH
,
CH
,oX)cyCH
,
I
MeteksylacjaI
.& 0
..&
0HO HO
Rye.4.Przemiany MOPPPWorganizmie szczura
Fig. 4.Proposed scheme forthemetabolism of MOP?? in rats
ETONITAZEN
i .riarkotyk rekreacyjny", jesl bardzo niefortunny i niebezpieczny, gdyz su-geruje,
ze
chodzi 0 nieszkodliwq sub-stancje, kt6ra poprawia nastroj i uta-twia efektywny wypoczynek, podczas gdy w rzeczywlstosci mamy do czy-nienia z wysoce toksycznym narkoty-kiem.Foxy nie uzyskal takiej popularno-sci jak ecstasy i GHB,jednak do lute-go 2003 r. odnotowano jelute-go obec-nose w 12 stanach Ameryki P61noc-nej i na podstawie danych
zostal
4 kwietnia 2003 r. (wraz z irma po-chodna lryplaminy a-metylotryptami-na, AMT) zaliczony przez DEA do grupy I zwi qzk6w prawnie kontrolo-wanych. 5-MeO-DIPT jest zwykle przyjmowany doustnie, wdychany
KLONITAZEN
w postaci proszku lub palony. Wywo-luje stan splatania,niepok6j ruchowy,
pobudzenie, tachykardie, nadcisnie-nie, obfile poty i kloniczne drgawki rnlesni, nerwice lekowa, bezsennosc i halucynacje sluchowe, wzrokowe
ierotyczne oraz rozszerzenie irenic.
Czesto wystepuia rowniez mdlosci,
wymioty i biegunki. Shulgin i Carter [16] oraz Shulgin i Shulgin [17] opisa-Ii efekty podawania roznych dawek 5-MeO-DIPT grupie 20 os6b. Wyraz-ne efekty pojawialy sie po dawkach 6-10 mg, przy czym najwieksze ich nasilenie wystepowalo po uplywie 1-1,5 godziny po przyjeclu prepara-tu. Ulrzymywaly sie one przez okolo 2 godziny i zanikaly po 6 godzinach. W czasie dzialania narkotyku pacjen
-NITAZEN
trobenzimidazol), pojawit sie w roku 1998 na nielegalnym rynku w Mo-skwie, ale wczesrue] byl dostepny w Niemczech [5] (ryc.5).Nalezy on do narkotyk6w zmodyfikowanych z grupy 2-benzyI0-5-nitrobenzimi-dazoli, do kt6rej zaliczamy rownlez nilazen (1-(N,N-dietyloaminoetylo)-2--benzyI0-5-nitro-benzimidazol) oraz klonitazen (clonitazene), czyli 2-p
-chlorobenzyI0-1-dielyloaminoety-to-s-nttrooenzlrnldazol (ryc. 5). Wszystkie one sa w USA objete ken-trola i zaliczone do grupy I.
Etonitazen jesl produkowany
rue-legalnie i rozprowadzany w postaci bialego lubzoltaweqo
proszku, kt6re-go uzywa sie do palenia. Dziala prze-ciwbolowo 1000-1500 razy silniej nizRye. 5. Narkotykizmodyfikowanepochodnebenzimidazo lu
Fig. 5.5-nitrobenzimidazo/e-/ike compounds- designer drugsof abuse
morlina. Sorokin i wsp. [19] om6wili wykrywanie i identyflkacje etonitaze-nu za pornoca roznych metod anali-tycznych: chromatografii cienkowar
-stwowej (TLC), chromatografii gaze-wej (GC), spektrometrii mas (MS) i spektrometrii w podczerwieni (IR). Nowe syntetyczne narkotyki - pochodne tryptaminy
5- m etoksy-N,N-d iizopropylotrypt-amina (5-MeO-DIPT, Foxy, Foxy--Methoxy) (ryc. 6) pojawilsie na ryn-ku narkotykowym w 1999 r.jako tzw. party-drug, czyli narkotyk imprezowy,
a wiec stosowany na spotkaniach to-warzyskich [18J. Termin ten, podob-nie jak okreslenia .narkotyk klubowy"
najpierw rodnik metylowy (MPPP) i meloksylowy (MOPPP), nastepnie uklad dioksymetylenowy (MDPPP)
iwreszcie wydluzono lancuch boczny do szesclu atom6ww~gla(MPHP).
Zbadano dose dokladnie metabo-iizm pochodnych pirolidyny w organi-zmie szczura (ryc. 4). W przemianach MOPPP rnozna wyroznic lrzy szlaki metaboliczne. Szlak pierwszy to de-metylacja grupy meloksylowej w
po-zycji 4' piersclenia benzenowego z ulworzeniem 4'-hydroksy-a-pirolidy-nopropiofenonu, hydroksylacja
sa
-siedniegow~gla(pozycja 3'),w wyni-ku kt6rej tworzy sie 3',4
'-dihydroksy--a-pirolidynopropiofenon, a nastepnie meloksylacja grupy hydroksylowej w pozycji 4', prowadzaca do 3'-hy-droksy-4
'metoksy-a-pirolidynopropio-fenonu. Szlak drugi to dezaminacja oksydatywna przy w~glu
a
laricucha z utworzeniem grupy ketonowej (kar-bonylowej) w miejsce pierscienia piro-lidynowego. Powslaly melabolit moze nastepnie uleqac reakcjom wystspu-jacyrn na szlaku pierwszym. Szlak trzeci stanowi hydroksylacja plerscie-nia pirolidynowegow pozycji 2" i utle-nienie wprowadzonej grupy hydroksy
-lowej z utworzeniem ukladu laktamo
-wego (4'-meloksy-2"-keto -a-pirolidy-nopropiofenonu).
Podobnie przebiega metabolizm MDPPP, ale jesl on poprzedzony roz-biciem ukladu 3',4'-dioksymetyleno-wego z ulworzeniem 3',4
'-dihydro-ksypochodnej. Natomiast metabolizm MPHP biegnie nieco inaczej ze wzqledu na obecnosc
w
czasteczce dtuzszeqo Iancucha, zlozoneqo z szesciu atom6w weqla,kt6ry ulega hydroksylacji. Poza tym rodnik mety-lowy w pozycji 4'ullenia sie do grupy hydroksymetylenowej i dalej - do gru-py karboksylowej. MPHP nie ulega prawdopodobnie dezaminacji oksyda-lywnej, gdyz w moczu zwierzat olrzy-mujqcych ten zwiazek nie znaleziono metabolit6w pozbawionych plerscie-nia pirolidynowego.
Pochodne 5-nitrobenzimidazolu: etonltazen,nitazen i klonitazen
Etonitazen, czyli (1-(N,N-dielylo-aminoetylo)-2 -p-etoksybenzyto-s-ni
ci bylipobudzeni,wykazywalitrudna do opanowania gadatliwos c, za
bu-rzona percepcje bodzcow slu ch
o-wych iwzrokowych orazhalucynacje. U3 os6bpreparatzadzialal jak afro-dyzjak.
Meatheral i Sharma [10] opisali
skulki przyjscia przez 21-letniego
rnezczyzne zakupionej na ulicy ta-bletki Foxy. Godzine po przyjeciu narkotyku poczul si~ on bardzo zle,
wyslqpily halucynacje oraz niedo-wlad n6g.W tymstanie mezczyzna tralif do szpilala.Stw ierdzono u n ie-go tachykardie (106 uderzeri na
mi-nute), cisnienie 122/56 mm Hg,
zwiekszona czestosc oddech6w (20 na minute). Po kr61kim pobyci e
w szpitalu objawy te ustqpily.W m o-czu zebranym 4 godziny po p rzyje-clu narkotyku wykryto 5-MeO-DIPT,
produkt jego oksydatyw nej de
zami-nacji - kwas 5-met
oksyindoloocto-wy, s-metokey- rc-taop ropvloa mme
i N-t1enek 5-
metoksy-N,N-diizopro-pyl otryp l am iny (ryc .6).
Muller [11] opisala pacjenta, kt6ry
zglos il sie do szpltala 2 godziny po
przyjeciu Foxy zakupionego za p
o-srednictwern Internetu. Pacjent byl onniespokojny,pobudzony,mial st
u-chowe,wzrokowe ierolyczneha lucy-nacje, drgawki kloniczne mies ni
i cierpiaf na bezsennosc. Efekty Ie
pojawiajqsi~20-30 minul poprzy
je-ciu i utrzymujqsleod3do 6godzin. Czas utrzymywania si~ efekt6w a-metylotryplaminy (a-AMT) po przyje-ciu 20 mgtego narkoty ku jest znacz-nie dfuzszy i wynosi 12-24godzin.
Foxy, podobnie jak ecstasy, jest silnym agonislq ukladu serotoniner-gicznego i uszkadza nieodwracalnie
neurony seroloninerg iczne , wywolu-jac objawy neuropsychiatryczne. Sy-nergistycznie z nirn dziala marihu-ana, GHBiketamina .Foxy jest zazy-wany gl6wnie przez naslolatk6w i mlodych doroslych. Jest dostepny
przez Internet. Doniesiono rowniez o jego nielegalnej produ kcji. Lecze
-nie skul k6wprzyjec iaFoxy jesto
bja-wowe - skutecz ne Sqb
enzodiazepi-ny.
Wartoprzypornniec, zeopr6cz F o-xy i a-AMT na rynku narkotykowym wystepuiaod dawnanastepujace ha-lucynogenne pochodne tryptaminy:
•psyl ocy bina (4-f
osforyloksy-N,N-dimel ylotrypt am ina) i psylo -cyna (4-hydroksy-N,N- dimetylo-tryptamina) izolowane z grz
yb-k6wPsi/ocibemexicana,
• bufotenina (5-hy drok sy-,N,
N-di-metylolryptamina) wystep uiaca
w lisciach i nasio nach rosliny
Piptadenia peregrina i g
ruczo-lachsk6ry ropuch y,
• a-etylotryptamina(AET),
•dietylotrypl amina (DET),
• dimetylotryptamina(DMT),
• 5-meloksy-N -met ylo-N-izop
ro-pylotryptamina (5MeO-MiPT),
·5-metoksy-N,N-
dimetylolrypta-mina (5-Me O-DMT).
Palenie tego ostatniego
zwiazku
wywofuje nalychmiastowy efekl,
przenoszac biorce, wg jego okreste
-nia, "jak wystrzal z alomowej armaty winny wymiar".
2C-'(2 ,5-dimetoksy-4-jodotenety-lami na) i 2C-E(2,5-d imetoksy--4-ety lot enetylaml na)
2C-Ijest tonowy narkotyk z mody-fikowany 0 wtasciwosciach pos
red-nichmiedzy MDMA i LSD nazywany ecstasy przyszlosci,W kwietniu2002
roku pojawil sle na narkotykowym
rynku w Danii, a takze w Toronto w Kanadzie i w Milwaukee w USA. We wszystkich przypadkach byly to biale tabletki 0 srednicy 6mm ig
ru-bosci2,7 mm, zlogo wpostaci malej
litery"i".
Pod wzqledem budowy c hemicz-nej 2C-1 jest bardzo podobny do
2C-B (2,5-dimeloksybro mofenety la-miny), roznl sie jedynie obecnosci a
jodu zamia st bromu, ale wywoluj e niece odmienne efekty, kt6re poja-wiaiq sie wprawdzie p6iniej niz po 2C-B,ale sa silniejsze [3]. Jesli wiec 2C-1jest sprzedawanyjako2C-B, za-chodzi obawa przedawkowania, lak jak w przypadku PMA i ecstasy.Jego
internetowa cena wynosi 299 dol.za
1
g
.
The Iowa CriminalisticsLaboratory
w Des Moines otrzymato ostalnio do
badaniaproszekprzypominajqcy wy -glqdemmeskaline,kt6rypolicja s kon-tiskowafawrazzinnymi narkotykam i.
Analiza przep rowadzona metoda
GC/MS wykazala, ze jest to 2,5-
di-meloksy-4-etylofe netylamina (2C-E)
- analogstruktura lny 2C-1 [7J.
BIBLIOGRAFIA
Rye. 6. Metabolizm5-metoksy-N,N-diizopropylotry ptaminy(S-MeO-OIPT):
1. 5-me to ksy-N-izopropylotryptamina;2.N-Ile nek S-meto ksy-N,N-diizopropylolryplaminy
3.Kwas S-meloksyindolooctowy
Fig.6.Proposedscheme forthe metabo lism of5-methoxy -N,N-dlisop ropy ltryp tamin e (5-MeO-DlPT):
1.S-methoxy-N-isopropyftryp tamine;2. 5-metho xy- N,N-diisopropyltryptamine-N' ·oxide;
3.s-memoxy-tnaote-ecetcacid
14
1. Balmelli C., Kupferschmid t H.,
Reutsch K., Schneemann M.:Fatal
bra-in oedemaafte r ingestion of ecstasyand
benzylpiperazine, .Dtsch, Med. Wo
-chensch.",2000, 126,s.809.
2. Baumann M.H., Clark R.O., Bu
-dzynskiA.G.,Partilla J.S.,BloughB.E.,
Roth manA.B.: Effects01"legal)("p
Ipe-razine analogsondopamine ands eroto-ninrelease in rat brain, "Ann.,NY Acad.
Sci.",2004,1025,
s
.
189.3.Carmo H.,de Boer D.,Remiao E,
Carvalho F.,dos Reys L.A.,de Lourdes Bastos M.: Metabolism of the designer
drug 4-bromo-2,5 -dimethoxyphenethylam
-ine (2C·S)in mice after acute admi
nistra-tion,"J.Chromatogr. B.",2004,811,s.143.
4. de Boer D.,Bosmanl.J.,Hidvegi E., Manzoni C.,Benko A.A.,dos Reys
L.J., Moes A.A.:Piperazine-like compo -unds:a new group of designerdrug-of·
-abuseon theEuropeanmarket, "Foren
-sicSci.Int.",2001,121,
s
.
47.5.Gomez T. H., Meisch A.A.: Direct
relation between etonilazene dose and
response rate:responding undera single
FI per session,.Pharmacol.Biochern.B
e-hav.",2004,79, s. 261.
6. Hernandez E.J., Williams P.A. ,
Dudek F.E.: Effe cts 01 Iluoxe tine and
TFMPPon spontaneousseizuresin rats with pilocarpine- inducedepilepsy,. Epi-lepsia",2002,43,s.1337.
7. Intelligence Brief. 2,5-dimethoxy-4·
ethylphenethylamine (2C·E)capsules in
Bettendorf, Iowa, "Microgram Bulletin", 2005,38,s. 59.
B.Maurer H.H .,Kraemer T.,Springer D.,Staack R.E: Chemistry, pharmacolo-gy,toxicologyandhepaticmetabolismof designerdrugsof the amphetamine(
EC-stasy). piperazine andpyrrolidinopheno
-ne types; a Synopsis, .Ther.Drug. M
a-nit.",2004,26, s.127.
9. Maurer H.H.:MassSpectraof Se
-lectBenz yl-and Phenyl-PiperazineDe
si-gerDrug s,"MicrogramJ.",2005,2,s. 22.
10. Meatherall R., Sharma P.: Foxy,
a Designer Tryptamine Hallucinogen,
..J
-Anal.Toxicol.",2003,27, s.313.
11.Muller A.A.:New Drugsof Abuse Update: Foxy Methoxy,"J.Emerg. Nur
-sing",2004,30,s.507.
12 . Peters F.,Schaefer S.,Staack A.,
Kraemer T.,Maurer H.: Screeningfor
va-lidated quantification of amphetamines
and of amphetamine- and pip
erazine--deriveddesigneddrugsinhumanblood
plasma by gas chromatography/m ass spec tromet ry. "J. Mass. Spectrom.",
2003,38, s.659.
PROBLEMYKRYMINALISTYKI249/05
13.Pickard G.E.,Rea M.A.:TFMPP,
a 5HT1Breceptoragonist,inhibits l
ight--induced phaseshiftsof the circadiana
c-tivityrhythm andc-tos expressionin the mousesuprachiasmatic nucleus,..
Neuro-sci. Lett.",1977,231,s.95.
14.Rosner P.,QuednowB.,Girrese r
U.,Junge T.: Isomericfluoro
-methoxy-p-henylalkylamines: A new series of con-trolled-substance analogues (designer
drugs), "Forensic Sci. Internat.", 2005,
148,s.143.
15. Selected Inteligence Brief. BZP and TFMPP: Chemicals Used to Mimic
MDMA's Effects,"Microgram",2002,35,
s.123.
16.ShulginA.T.,Carter M.: N,N·diis· opropyltryptamine(DIPT)and 5
·methoxy-N,N'diisopropyltryptamine(5-MeO-Dlpn ,
twoorally activetryptamineanalogs with
eNS activity,.Commun. Psychopha
rrna-col.",1980,4,s.363.
17.Shulgi nA.T.,Shulgin A.:TINKAL (Tryptamines I Have Known and Loved)
the Continuation, Transform Press, B
er-keley,CA,1977,s.527.
18. smolinske 5., Rastogi R.,
Schenkel S.:Foxy Methoxy:a new drug
of abuse,..J.Toxicol,Clin.Toxico l,".2003,
41,s.641.
19. Sorokin 5., Ponkratov K.V.,
DrozdovM.A.:EtonizeneEncounteredin
Moscow,"Microgram",1999,32,s.239.
20.SpringerD.,Peters F.T.,Fritsc hi
G.,Maurer H.H.: Studieson the metabo-lism and toxicological detection of the new designer drug 4'-methyl-apyrrolidi
-nopropiophenonein urine using gas ch ro-matography-massspectrometry,"J.Ch ro-matogr.B.",2002,773,
s.
25.21. Springer D., Staack R.F., Paul
L.D., KraemerT., Maurer H.H .: Iden
tifi-cationof cytochromeP450 enzymes i
n-volved in the metabolismof 4
'-methoxy--alfa-pyrrolidinopropiophenone (MOPPP),
a designerdrug,in human liverrn
icroso-rnes,.Xenobiottca",2003,33,s.989.
22. Staack R.F.,Fritschl G.,Maurer H.H.: New designerdrug 1-(3-trif
luorom-ethylphenyl) piperazine (TFMPP): gas
chromatography/mass spectrometry and
liquid chromatography/mass spe ctrome-try studieson its phase Iand IImetabo
-lismand onitstoxicological detection in raturine,"J.MassSpectrom.",2003, 38,
s.971.
23.StaackR.F.,Maure r H.H.: Toxico·
logicaldetectionof the new designerdrug
t-ta-methoxyphenyh-plperazine and its
metabolites in urine and differentiation
from an intakeof structurallyrelatedme
-dicaments using gas-chromatography
-mass spectrometry, "J. Chromatogr. B·
Analyl.Technol. BiomedLife Sci.",2003,
798,
s
.
333.24. Staack R.F.,PaulL.D., Springer
D., KraemerT.,Maurer H.H.: Cy
tochro-me P450 dependen t metabolism 01the
new designer drug 1-
(3-trifluoromethy-Iphenyl)pipe razine(TMFPP).Invivo stu'
dies in Wistar and Dark Agouti rats as well asinvitro studies in human liverm
i-crosomes,.Biochem.PharmacoL",2004,
67,s.235.
25. StaackR.F., Fritsch i G., Maurer
H.H.: Studieson the metabolismandto -xicologicaldetectionofthenew designer
drug N-benzylpiperazine in urine using gas chromatography-massspectrometry,
"J.Chromatog r. B.",2002,773,
s
.
35. 26. SzukalskiB., B/achut D.,Bykas --Strekowska M.: Narko tyki zmodyliko-wane zawierajqce starke,przygotowanie do druku.
27. Szuka lskl B.: Kwas gamma·hy·
droksymaslowyjjego analogi
struktural-ne,"Problemy Kryminalistyki",2005,247,
s.10.
28. Szukalski B.: Narkotykizmodyfi
-kowane.CZfi!SCI.Zwiqzkiamfetaminopo
-dobne, "Problemy Kryminalistyki", 2004,
243,s.27.
29. Wikstrom M.,Holmgren P.,
Ahl-ner J.: A2 (N· Benzy lpiperazi ne) a New Drugof Abuse inSweden,"J.Anal.Toxi -col.",2004, 28,s.67.
