Prześladowania Żydów w czasie okupacji - Leopold Grzybowski - fragment relacji świadka historii [TEKST]

(1)

LEOPOLD GRZYBOWSKI

ur. 1929; Tyszowce

Miejsce i czas wydarzeń Tyszowce, II wojna światowa

Słowa kluczowe Tyszowce, II wojna światowa, Żydzi, prześladowanie Żydów, Judenrat, getto, Ukraińcy

Prześladowania Żydów w czasie okupacji

Z początku Niemcy jeszcze tak nie prześladowali Żydów. To się zaczęło tak na ostro dopiero w 1941 roku. Wtedy urządzili u nas getto. Było kilka budynków żydowskich – najpierw była dawna siedziba GS-u, potem magazyn, stare koryto naszej dawnej rzeki, a za tym korytem było kilka budynków żydowskich. Tam właśnie spędzili tych wszystkich Żydów, którzy zostali, bo część może uciekła, i tam ich w getcie trzymali.

Powstała tzw. rada, Judenrat. Tam byli brani bogatsi, którzy byli taką administracją wśród Żydów. Niemcy, żandarmi, żądali co jakiś czas okupu, odpowiedniej sumy pieniędzy, złota i oni musieli spełniać ich rozkazy. Był taki żandarm, nazywał się Schulz. On, poza tym, że prześladował Żydów, bardzo dużo ich zabił, to jeszcze i miał coś do Ukraińców. Okazało się, że to był Niemiec z Koła – to takie powiatowe miasto – z Poznańskiego, syn właściciela dość sporego gospodarstwa. Przed wojną był oficerem polskim, w polskim wojsku, potem przeszedł na żandarma. Pod nasz posterunek żandarmerii podlegały Komarów i Tyszowce i on tu w tych dwóch gminach grasował, bardzo dużo Żydów zabił. A że prześladował też Ukraińców, to go przenieśli do Białej Podlaskiej, zanim Sowieci przyszli.

Tutaj podczas okupacji sowieckiej Sowieci urządzali takie kotły. Zaszli drogę z jednej strony od Chełma – Chełm był wcześniej zdobyty od Lublina – a od strony Biłgoraja zamknęli kocioł. Ten żandarm, Schulz, był w Białej Podlaskiej, to zdążył uciec i się znalazł w Niemczech.

Data i miejsce nagrania 2009-03-06, Tyszowce

Rozmawiał/a Tomasz Czajkowski

Redakcja Elżbieta Zasempa