1
SPIS ZAWARTO?
TECZKI U
I ./l. Relacja JL & 5 - /I ' 8
I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora — I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora — II._Materiały uzupełniające r e la c ję __
III./l, Materiały dotyczące rodziny relatora -—
III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. ----
III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) __ - III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 —
III./5. Inne
IV. Korespondencja — *
i
V. Nazwiskowe karty informacyjne VI. Fotografie
2
3
R e l a c j a
ABCHTWTTM
Elibiity Z '•£W&ckirJ
u c z e s t n i c z k i walk 0 n i e p o d l e g ł e ś ć Helenfi Stodolska zamieszkała : Gdynia - Chylenia .
^ Mąż Heleny S t o d o l s k i e j Jakub b y ł n au c z y c ie le m . Ze względu na z ł y stan zdrowia nie s ł u ż y ł we w o j s k i . Od 1935r.pracował w f i r m i e " F . R . R e i n h o l d " . Była t o firma maklerska w ł a ś ć . b y ł Niemiec gdańszczanin R ei n h o ld . S t o d o l s k i b y ł więc maklerem. Pracował ró wn ie ż w t e j f i r m i e V podczas o k u p a c j i . Jakub S t o d o l s k i b y ł w stałym k o n t a k c i e z Janem
Adamskim, k t ó r y b y ł z a t r u d n io n y w p o c z c i e . Obaj m i e l i dobre i s z e r o k i e kontakty z o-robotnikami por±©wymi ora z szwedzkimi marynarzami i o f i c e rami. Mąż p . S t o d o l s k i e j ^ z e d z i a ł a j ą w o r g a n i z a c j i " Grunwald 11.
Na S t o d o l s k i e g o w o ł a l i Kuba" d z i e l i ł Szwedów t . j . i c h pog lądy p o l i t y c z n e na t r z y grupy : Komuniści /symg^tycy l e w i c y / n e u t r a l n i , oraz grupa t r z e c i a o poglądach z b l i ż o n y c h do i d e o l o g i i n a z i s t o w s k i e j .
"Kuba” b y ł zori en tow an y w zapatrywaniach p o l i t y c z n y c h p o s z c z e g ó l n y c h Szwedów i w związku z tym w i e d z i a ł do kogo s i ę zwracać w sprawie p r z e rzutów do S z w e c j i . n:az nawet w s io m n ia ł, i ż k a p i t a ł szwedzki odmówił mu p r z y j ę c i a Polaków na siafc* poKład, a l e s k i e r o w a ł go do innego t w i e i
dząc, że t e g o typu d z i a ł a l n o ś c i ą t r u d n i s i ę tamten. W g . I I . S t o d o l s k i e j p r z e r z u t y miały m i e j s c e od 1942r. Ma s t a t e k "prz erzutkOw" doprowadzać zarówno "Kuba" j a k inne osoby k t ó r y c h nazwisk ani p s e u d .n i e zna. W i c l b i i r z e na plac u kaaubskim b y ły z e b ra n ia k o n s p i r a c y j n e "Kuba" wspom
n i a ł t e ż o kontaktach ze statkami duńskimi. II. Sto dolska wie t y l k o , ż e w f i r m i e m a k l e r s k i e j , w k t ó r e j b y ł za tru dni on y mąż, gońcem b y ł n i e j a k i v Kop czy ńs ki, a l e g d z i e mieszka i czy ż y j e t e g o n i e w i e . N i e wie ró w n ie ż
czy ż y j e J.A damski. Wie t y l k o , że ©baj t r u d n i l i s i ę p r z e r z u t a m i .
II. Stodolska s ł y s z a ł a o j a k i ś spotkaniach k o n s p ir a c y j n y c h w t z ł.*Kościel«
Szwedzkim" a l e b l i ż s z y c h s zc ze gó łó w n i e zna. P a m i ę t a , j a k r a z mąż p r z y n i ó s ł p ł a s z c z k u r i e r a k t ó r y p r z y b y ł z Warszawy. Był© t o zimą 1943]
P r z y n i ó s ł t e ż k u f e r e k teg© k u r i e r a w i e , ż e k u r i e r z e s t a ł p r ze rz u ce w y ,
^ a l e czy w r ó c i ł t e g o n i e w i e . podobno ukrywał s i ę u D z ie n is z ó w .
H. Stodolska pa mięta, że ra z mąż w r ó c i ł p o b i t y gdyż u s i ł o w a ł tłom acz yć fun kcj on ari usz ©wi W a s s e r s c h u t z p o l i z e i , że n i e warto sprawdzać s t a t k u , ponieważ musi w y j ś ć j a k n a j p r ę d z e j w morze. Jakub S t o d o l s k i z © s t a ł aresztowany 7 . I I I . 1 9 4 4 r . w domu, w w i ę z i e n i u p r z y u l . S t a rowiejskjfeg . Przebywał tam do czerwca 1944r.a n a s t ę p n i e wywi ezi ony d© obozu S t u t t l h o f . Pod©bn© Adamski t e ż z o s t a ł a r e s z t o w a n y . A r e s z t o w a n i e n a s t ą p i ł © na skutek zdrady je dn e go z kapitanów szwed zkic h, a l e na te n temat brał b l i ż s z y c h danych. Podobno teg© kapitana rozpoznan© p© w o j n i e w
/Gdańsku. Mąż p i s a ł do H. S t o d o l s k i e j w g r y p s i e o j a k i e ś ł ą c z n i c z c e © V i m ie n iu lub pseud. " Muki " miała t© być b r u n e t k a , k t ó r a pracowała na
pogórzu w r z e ź n i "Kuba" wówczas p i s a ł : N i e w i e d z i a ł e m , że ona też*
^ 1 9 4 5 r. J . S t© d © l s k i b y ł wywieziony barką na żachód. Zmarł 1 0 , V I. 1 9 4 5 r w Werden na t y f u s . Z© s ta ł p©chowany na miejscowym cmentarzu.
H . S t o d o l s k i e j wiadom©,że u c i e k i n i e r z y chcąc z m y l i ć c zu jn o ś ć psów n i e mie cki ch podczas sprawdzania s t a t k u p r z e z h it le r o w c ó w s y p a l i p i e p r z . - v II . S to d ol s k a zna t e ż nazwisk© j e d n e go z przerzuco ny ch :Gerhard L i p i ń s k i
z o s t a ł ukryty wewnątrz kanapy w messie k a p it a n a .
J . S t o d o l s k i wspomniał ż o n ie o kontaktach z Warszawą.Miał t e ż kontakty z D z ie n i s z a m i . Współpracownik j e g o Adamski mi a szk a ł na łąte ch. Ila Sto - d©lska by ła u jeg© ż©ny p© i c h aresztow aniu .Po do bno p o c h o d z i ł a z W-y natomiast Adamski p o c h o d z i ł z Ostrzeszowa pow.Kępno.
4
• J * A R C H T W T T T . I
E u l u t g j
R e 1 * c J a
uczestniczki unik e nie pod leg ło ść TTelenp Stodolska zamieszkałe : Gdynia - Chylenia .
Mą* Heleny S t e d e l s k i e j Jakub b y ł nauczycielem. Ze względu na zły stan zdrowia nie s ł u ż y ł we wojsk*. Od 1935r.pracował w fi r m i e "F.R*
Reinhold". Była te f i r ?s laklerska w ł n ś ć . b y ł Niemiec gdańszczanin ieinhold. Stedolski b y ł więc maklerem. Pracował również w t e j f i r n i e podczas okupacji. Jakub St edolski b y ł w stałym kontakcie z Janca
Adamskim, który b y ł zatrud lony w po czcie. Obaj miel i dobre i sz e ro k ie kontakty z •robotnikami p q r t swymi ora* szwedzkimi marynarzami i o f i c e rami. Mąż p . S t o d o l s k i e J ^ ^ T 1?, la ł a j n w o r g a n i z a c j i " Grunwald
Na Stedels lego w o ł a l i Kuba" d z i e l i ł Szwedów t . j . ich poglądy p o l i tyczne na trzy grupy : Komuniści /sy!?y?KPtycy lewicy/ n e u t r a l n i , oraz grupa t r z e c i a o poglądach zbliżonyoh de i d e o l o g i i n a z is t o w s k i e j.
"Kuba" b y ł zorientowany w sapatrywanieeh politycznych poszczególnych Szwedów i w związku z tym w i e d z i a ł de kogo s i ę awracać w sprawie pr ze
rzutów de GzwecJl. az nawet w s p e . r l a ł , i ż kapltafe szwedzki o m ó w i ł mu przyjęctfa Polaków na s±xtw paliła d, a l e skierował go do innego t wiei
dząc, że tego typu d z i a ł a l n e ś c i ą t r u d r i s i ę tamten. 7g.I I . S t e d e l s k i e j przerzuty miały miejsce od 1942r. Na statek "przerzutkOw" doprowadza]
zarówno "Kuba” ja k Inne osoby których nazwisk ani pseud«nie s n s . ic^
blfcrze na placu kaaubsklm były zebrania konspiracyjne "Kuba" wspom
n i a ł też o kontaktach ze statkami duńskimi. II. Stod»lska wie t y l k o , że w f l r w i e m ak le r sk ie j, w k t ór ej b y ł zatrudniony mąż, gońcem b y ł n i e j a k i Kopczyński, a l e gdzie mieszka i czy żyje togo nie wie. Nie wio ró w n ie ż czy żyje J .A damski. ’"ie t y l k o , że obaj t r u d n i l i s i ę przerzutami.
U. Stodolska s ł y s z a ł a o Ja I d ś spotkaniach konspiracyjnych w ts g K e ś c i e l f Szwedz im" a l e b li ż sz y c h szczegółów n i e zna. Pamięta,Jak raz mąż
p r z y n i ó s ł płaszcz kuriera który przyb ył z Tarszawy. Było t o zimą 19431 P r z y r i ó s ł też k u f e r e k t e g o k u r i e r a w i e f że k u r i e r z o s t a ł p rz e rz u co w y , a l e czy w r ó c i ł tego n i r w i e . podobno ukrywał s i ę u Dzieniszów.
H. Stodolska pamięta, że raz mąż w r ó c i ł pebity gdyż u s i ł o w a ł tłomaczyć funkejonariuszowi ? a s s e r s c h u t z p e l l z e l , że nie warto sprawdzać statku, r>onleważ musi wyjść jaknajprędzeJ w morze. Jakub St edolski z o s t a ł aresztowany 7 . I I I . 1 9 4 4 r . w domu, w wi ęzieniu przy ul . Sta rewie j sklęj . Przebywał tam do czerwca 1944r.a następnie wywieziony do obozu .tutti h e f . Podobno Adamski też z o s t a ł aresztowany. Aresztowanie n a s t ą p i ło na skutek zdrady jednego z kapitanów szwedzkich, a l e na ten temnt brr.I bllżdzjrwli danyeh. Podobno tego kapitana rozpoznano po wojnie w
Gdańsku, ' ą* p i s a ł do II. S t o d e i s k l e j w gr yp sie o j a k i e ś łączniczce o Imieniu lub pseud. " Muki " miała to być brunetka,która pracowała na pogórzu w rzeź ni "Kuba" wówczas p i s a ł s Nie wiedziałem, że ona też!
W 1945r.J.Stodolskl b y ł wywieziony barką na lachód. Zmarł 10aV I a1945r, w Terden na t y f u s . Z o s t a ł pochowany na ‘irsjscowyia cmentarzu.
H . S t e d e ls k i e j wiadome,że uci eki nie rzy cheąc zmylić czujność p^ów n l e - mleekich podczas sprawdzania statku przez hitlerowców s y p a l i p i e p r z . - I I . Stodolska zna też nazwisko Jednego z przerzuconych :Gerhard L i p i ń s k i
• o s t a ł ukryty wewnątrz kanapy w messie kapitana.
J .S t o d o ls k l wspomniał żonie o kontaktach z Ta rs z aw ą. ^ ia ł też kontakty z ‘zienis-rasai. 7spółpracewnlk Jego Adams i miaszkał na łąlc' ch. Il^sto- dolslca była u jego żony po ich aresztewaniu.Podobno pochodziła z - y natomiast- 'damski pochodził z Ostrzeszowa pow.Kępno.
/vW> <
/' H W
1 1
