Śliwowska Lidia

1

S P I S Z A W A R T O Ś C I r I < ó C . 0 - t e c z k i . . ? / . . . ę & U . 9 k . . .

t?jĄĄt,,

.:.

.Si.

I./1. Relacja

■

I./2. Dokum enty ( sensu stricto) dotyczące relatora — • I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora __

II.-Materiały uzupełniające relację ----

III./1. M ateriały dotyczące rodziny relatora ---

III./2. M ateriały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. —

III./3. M ateriały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) .—■

III./4. M ateriały dotyczące ogólnie okresu po 1945 -— ' III./5. Inne ..r---

IV. Korespondencja

2

3

4

5

Relacja Lidi Sliwowskiej

Październik 1969r«,

ls

Okręgowy D el!%at Rządu " Zaklicki " prowadził na Pomorzu kampanię p omocy rodzinom i d ziała c z o m pol skim , przedsięwziął również wyweśenie-a-FaeEe^-wykapa^aftie wywozić a raczej wykradać dzieci polskie z obozu w Potulicach i Bydgoszczy „ Wiosną 19^3r "Zaklicki H wy ekspediował dwie k o b iety nazwisk nie pa m i ę t a m pracujące w podz iem iu do obozu w Potulicach , aby z zadrótów w y w i o z ł y dziecko na

wolność. Po pr zy byciu kobiet do obdzu w Potuli cach zgłosiły się u wachmana stojącego na po s teru nku u wejścia bramy.

Po okazaniu wachmanowi kartki z n azw is k i e m dziecka i n a w i ą z a ­ niem rozmowy - oczywiście w języku ni e m i e c k i m , k obi ety d oszły do wniosk u ,że z w a chm a n e m można dojść do porozum ien i a i na tą samą kartkę z n azw i ski e m /dziecka/ powtórzyć p r z yjazd po odbiór następnego dziecka „ Po odszukaniu dziecka według nazwiska na karteczce w obozie z pośród mnóstwa dzieci od lat sześciu do lat dwunastu , udało się względni e szybko załatwić formalności* Wychodząc z obozu przez bramę koleżanki na pożegnanie wachmana wręc z y ł y dyskretnie paczuszkę na co p o s t e ru n kow y odpowiedział aufwiderzej- do zobaczenia «

Kartka z n az wi sk ie m dziecka wróciła do 11 Z aklickiego " po

Y

paru dniach mąż mój ps. " Skrzat" powrócił od "Zaklickiego"

z kartką do domu i powierzył mi wyprawę do oboz u po następne dziecko . Przekazane mi informacje przez moje poprze dn ic zk i o wy rwaniu dziecka z obozu zagłady oraz porozu mieni e z w a c h m a ­ n em n a d z o ru ją cy m w obozie m i ały posłużyć mi w ułatwie n i u kontaktu z n a d z o ru ją c y m tego strasznego w i d o k u w obozie • Do w s p ó ł p r a c y konspiracyjnej d obra łam sobie Aferię P o l n i a s z e k 0 Pewnego umówionego dnia wyr u s z y ł y ś m y z Torunia do Potulic przez Bydgoszcz. W pod r óży b y ł y ś m y pewne osiągnięcia swych

zamierzeń.Po p rz ybyciu do Potulic i zbliżeniu się do b r a m y obozu zorientowałyśmy się według rysopisu ,że na p oste r u n k u stoi inny wa c h m a n 0 Odważne pewne siebie władające językiem n i emiecki m dobrze , z aczęłyśmy rozmowę z p o s t e r unkie m okazując kartkę z nazwiskiem,że p r zyb yły ś my do obozu otrzymać dziecko,

6

by je zabrać do d om u i w y c h o w a ć na do brego ni e m c a . W a c h m a n o w i mimo, że nie znajomy r o z m o w a n a s z a p r z y p a d ł a m u do gustu.

W s z y s c y troje za do wo l e n i z c h w i l o w e g o z r o z u m i e n i a się W i s e

H i e m i e c mówi ,że nie jest w s t a n i e tego n a z w i s k a w y w o ł a ć od b ramy a p o s t e r u n k u opuścić nie może , wi ę c dla u ł a t w i e n i a o d s z u k a n i a

d z i e c k a zgodzi ły śm y się same w ejś ć do obo zu . Gdy z amknęła się b r am a o b o z u za nami o t a c z a ł nas inny świat lu d z i e w i d m a

s ł a n i a j ą c y c h się na n o g a c h o t w a r z a c h z b o l ał ych ,pozapa da ny ch p o liczkach, w y s t a j ą c y c h n o s a c h i g ł ę b o k i c h o c z o d o ł a c h p a t r z ą c y c h nie ufnie na na sz e s yl w e t k i j a kby ś my r ó w n i e ż i my były z innej planety • Najbliżej nas s t ł o c z y ł a się może gł ó w e k d z i e c i ę c y c h w p a t r u j ą c y c h z u t ę s k n i e n i e m s w o i c h m a t e k u t r a c o n y c h • W i d o k tych dzieci był p r z e r a ź l i w i e p r zykry i w p r o s t nie ludzki. D z i e c i były s tr a s z n i e w y c i e ń c z o n e b u z i e miały p o z a p a d a n e , a cera ich b y ł a szaro sina bo tej r o z p a cz l iwe j n ę d z y g ł o d u tych i stot n i e w i n n y c h h i t l e r o w c y jak na ir on ię d o p u ś c i l i do st ras z n e g o s t a n u u b r a n k a na d z i e c i a c h które nie p ok r y w a ł y c i ała • S tojąc e pr zed na mi chłopcy czy d z i e w c z y n k i w s t y d z ą c e się z akr y wały sobie r ą c z k a m i b r z u s z k i i pośladki. W ro z m o w i e z dz i ećm i s p o j ż a ł a m w dal ob o z u , a z p oś ró d w y n ę d z n i a ł y c h i p o c h y ł y c h s y l w e t e k w y ł o n i ł y się dwie twarze opasłe w m u n d u r a c h c za r n y c h , w y s o k i c h czap k a c h ze z n a k i e m trupiej cz as zk i i na k o ł n i e r z u SS. Na w i d o k h i t l e r o w c ó w zat rzęsł y n a m się nogi w k o l a n a c h , z bl iżyli się o p raw c y do nas i zap ytali jak żeście tu *•-/. • w e s z ł y i co wy tu szukacieo Ja ocz y wi ś c i e e n e r g i c z n i e z t or eb ki

w y j ą ł a m k a r t k ę z n a z w i s k i e m d z i e c k a i p o d a ł a m SS m a n o w i i p o w i e d z i a łam że chcę zabrać d zi e c k o do s iebie by dać mu pewn e w y c h o w a n i e w s k a z a n e . Gestapowcy p r z y t a k n ę l i i je den z n i c h p o w i e d z i a ł to zaraz p os z u k a m y tego n a z w i s k a • I r z e c z y w i ś c i e p r z e p y t a l i w s z y s t k i e

d zi e c i i żadne się nie z g łos i ło . W czasie p o s z u k i w a n i a przez h i t l e r o w c ó w n a z w i s k a u m i e s z c z o n e g o n a k a r t e c z c e ja i M a r i a czułyśmy się jak w łaźni p r z y j m u j ą c e k ąpiel b i c z ó w w o d y gorącej

to znow na p r z e m i a n w o d y zimnej . Teraz sta nęło d w u c h d ^ b ó w przed nami i z ap y t a l i no i co po co żeście tu p rzyszły i p e r f i d n i e z apy t a l i nas chcecie tu z o stać- no m i e j s c e jest dla was • Ja z d o b y ł a m się na trochę o dwagi i s t a r a ł a m się p r z e k o n y w a ć s z k o p ó w o m o ż l i w o ś c i p o m y ł k i n a z w i i k

dzieckao Być mo ż e s w o j ą peawea?e p e r ^ s w a z j ą z ł a g o d z i ł a m złość

s i e paczy f a s z y s t o w s k i c h i po d ł u g i c h w y w o d a c h w p r o s t w y r z u c i l i nas f.

za bramę obozu • Do do m ó w s w y c h p o w r ó c i ł y ś m y jak r z e c z y w i ś c i e z dr u g ieg o świata •

W y p r a w a do o bozu w P o t u l i c a c h po d z i e c i z a w i o d ł a i nied użo b r a k ow ał o a b yś m y dzieliły los w i ę ó i o n y c h P o l a k ó w .

7

Po w y d o s t a n i u się poza obóz z a u w a ż yłyśm y k o l u m n ę w i ę ź n i ó w p r o w a d z o n y c h przez w a c h m a n ó w na t e r e n bu d o w y b a r a k ó w . N a s u n ę ł a mi się myśl ,że moż n a b y p o d r z u c i ć małe z a w i n i ą t k a p a c z e k ż y w n o ś c i o w y c h w i ę ź n i o m p r a c u j ą c y m poza o b o z e m . N a s t ę p n e n asze w y p r a w y o g r a n i c z y ł y się do p o d r z u c a n i a p a c z e k obok obozu m o ż l i w i e w z a r o ś l a c h i k r z a c z k a c h skąd w i ę ź n i o w i e w y b i e r a l i s k r ad a j ą c się pod r ó ż n y m i p ozo r a m i

S l i w o w s k a

P r z e p i s a ł z r ę k o p i s u Mic h a ł Ojczyk Toruń 9 m a r c a I9 98r

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23