Memoria saecularis diei quo ante hos trecentos annos Prussia excusso tyrranidis cruciferorum iugo in libertatem sese vindicatum ivit ac deine sub [...] Poloniae regum imperium ac tutelam concessit [...] iussu et auctoritate magnifici atque [...]

Pełen tekst

(1)

(2)

(3)

(4)

(5) MEMORIA SAECVLARIS DIEI QVO ANTE HOS TRECENTOS ANNOS. PRVSSIA. EXC V SSO TYRANNIDIS C R V C I F E R O R V M IVGO IN LIBERTATEM SESE VIND1CATVM IVIT AC. DEINDE. SVB. SERENISSIMQR. AVGVSTISSIMORVMQyE. POLONIAEREGVM IMPERIVM AC TVTELAM CONCESSIT REGNANTE. FELICITER. SE R E N ISSIM O AC P O T E N T IS S IM O. AVGVSTO 111 I VS S V E T A V C T O R I T A T E. MAGNIFICI ATQVE AMPLISSIMI. CIVIT. THORVNENS. SENATVS PYBLICA ORATIONE D . V II. FEBR. A. M D C C L I I I I .. IN / ll. GYMNASIO. CELEBRATA. INTERPRETE. M. IO- ALBINO KRIES GYMN. THORVN. TROF. PVBL. ORD. SOCIET. LAT. IENENS. SOC. HONORAR.. THORVNI LMPRIM. IO. CHRISTOPH. IVNGMANN, N OBIL. SENAT. ET CYMN. TYPO G R..

(6)

(7) MAGNIFICIS. NOBILISSIM IS. «. AMPLISSIMIS CONSVLTISSIMISQVE REGIAE CIVITATIS T H O R V N EN SIS. PRAECONSVLIBVS VIRIS IT E M NOBILISSIMIS AMPLISSIMIS CONSVLTISSIMISQVE E IV SD E M. CONSVLIBVS DOMINIS. PATRONIS. OMNI ANIMI DEMISSIONE ATQVE OBSERVANTIA.

(8) VIRI M A G N IFIC I N O BILISSIM I AMPLISSIMI C O N S V L T I S S I M I Q^V E D O M I N I AC P A T R O N I OMNI ANIMI DEMISSIONE ATQVE OBSER VANTIA COLENDI !. um, iuffii V E S T R O , publicae luci expono ^. hanc Orationem faecularem, non longe mihi petendae rationes jfunt, cur V E S I R I S. * N O M IN IBVS SPLENDID I S S I M I S infcnptam cam cmictam VOBISquc tradam? quippe quae 'ad VOS proxime pertinet, inqua habenda publica quafi univerfae Civitatis, cuius VOS Proceres eftis, perfona mihi impofitafuit. Pro quo fingulari honore, publice mihi habito, ubi melius, quam in ipfa huius Orationis fronte, debitas VOBIS gratias age re conveniat 7 Tum qui praetermittere poffim optatiffimam miHTj quae hoc ipfo offertur, occafionem, non folum teftandi, qua animi demiffione, pietate ac reve rentia, VOS colam ac venerer, VESXRAque in Civi tatem maxima merita fufpiciam, verum etiam gratum declarandi publice animum, plurimis nominibus dudum VOBIS obftriehim?. Grata enim mente agnofeenda. mihi funt VESTRAE omnium ac fingulorum benivoIen-.

(9) Jentiae documenta fubinde mihi exhibita.. Quot benivo-. VOBIS PATRONI SVMMI,. in primis obliga. lentiae pignoribus et bencficiis tus teneor,. ad quos facrae. evangelicae rei atque Gymnafii noftri cura ac tutela pro pius pertinet! quae dum his ipfis diebus recogito, quibus duodecimus mihi in hac urbe exafrus annus eft, fuauillima mentem voluptate affici fentio,. et gratiflimo erga. VOS affe&u impleri 5 dum illud quoque cogito, quidquid hic apud V OS felicitatis aut optatarum rerum mihi ob tigit, id confequens fuiffe primi illius et fummi beneficii. VESTRI, cum permoti commendatione Celeberrimi Viri, IO.MATTHIAE GESNERI, quemipfurn quoque nunquam fine grati animi fignificadone nomina re pofTum, liberalium artium ProfefTorem mc huc evocaftis.. Iam per huius ipfius muneris rationem cum ad. T E , M A G N IFIC E G IE R IN G I, PROTOSCHOLARCHA GRAVISSIME, propius ac faepius accedendi occafio fuerit, quanta femper in mc fuerit. TVA benignitas,. quam innumeris com . probata documentis, maxima quidem cum laetitia recor_ dor, at digne praedicare nec ego polium, nec modeftia, aeque cum reliquis virtutibus patitur.. TVA. TVIS amabilis. Atque etiamfi priora illa filentio praetermittam p. quantum in confcribendis his, prodeunt, a. TE. quae nunc in publicum. adiutus fum! cuius beneficio aevi illius,. cuius memoriam recoluimus, monumenta autographa perluftrare, defcribere, iisque ad ornandam commenta tionem uti mihi licuit, ut adeo ea, unde maxima com)( )( menda-.

(10) TIBI unice debe. mendatio huic libello fpcrari potefl,. antur 5 ne dicam, quam benigne alia fubfidia praebueris, quamque ftudiofe me, in hiftoria adhuc, plurima docueris.. PRVSSIAE hofpitem. Grati igitur pro iftis omnibus. V E S T R I S , D O M I N I AC P A T R O N I ,. omni animi demiffi obfervantia colendi, in me meritis ac benivolentiae documentis animi teftem hanc quafi tabulam fufpendo, VOSquc rogo, ut qua lemcunque hunc tenuis ingenii foetum eadem, qua me ipfum huc usque fulcepiftis ac foviftis, benignitate accipia tis, quod fi impetravero, maximum ego conatuum meorum iruchnn mc confecti tum putabo.. Quod fupereft. D EV M precor, ut VOS falvos et incolumes omnique profperitate beatos fervet, ut diutiflime C IV IT A S THORVNENSIS VIRTVTIBVS VESTRIS gaudeat, ac VESTRIS confiliis VESTRAquc ope ad priftinum florem reducatur. Ac denique ut VEST RAE benivolentiae ac patrocinio porro quoque me com mendatum habeatis quam maxime poffum rogo atque contendo. NOM INVM VESTRORVM MAGNIFICORVM NOBILISSIMORVM A M PLIS SIMOR VM QVE /. cultor omni fide devotus IO. ALBINVS KRIES..

(11) ». SOLENNIA SAECVLARIA A C IV IT A T E. '. *. THORVNENSI CELEBRABANTVR. PRAECONSVLIBVS CHRISTIANO. KLOSMANN ■. v *** , V* *. H. T. S. R. MAIEST. BVRGGRAVIO. A N T O N i If O. T "7. '. '. >. T ?. G I4 E R' I N G. \. H. T. C I V I T A T I S P R A E S I D E R.MINIST. I. A.C. DIRECTORE ET PROTOSCHOLARCHA. CASIMIRO LEONE d e SCHWERDTMANN H. T. VI CE - P R A E S I D E IVDICII TERRESTR, PALAT. CVLMENS. ASSESSORE *V*. ALBERTO. '. ’• r. i,. ' 1*. BORKOWSKI. IVDICII TERRESTR. PALAT. CVLMENS. ASSESSORE. )( )( 2.

(12) C ONS VL I B VS /. M I C H A E L E S C H R O E G E R AERARII PRAEFECTO. STAN ISLAO. DVTKIEW ICZ. CAROLO G O D O FR AVGSTIN I VDI CE N O V A E C I V I T A T I S. I OH AN NE. G I E R I N G. AERARII VICE-PRAEFECTO O T ::. '. ~. M ICHAELE. C-"-". •. N A tEC Z. TH EO D O RO. IACOBO. ABRAHAMO. LETTA V. > r:. *- *. -. r. " ‘. .. RIESS. FR A N G IG N A T IO C Z A R N E C K I IVDICE v .. •. SVBVRBANO ~. -. ■. G EO RG IO DAN1ELE WACHSCHLAGER ANDREA. ZERNECKE. 1VBICE VETERIS CIVITATIS. SIM ONE. M IELCARSKI.

(13) SCABINIS VETERIS CIVITATIS I A C O B O. H E P N E R SCABINOR. MAGISTRO '. GEORGIO. FRANCISCI. SCAB. VICE - MAGISTRO. GEORGIO PIOTROW ICZ IOH. G O T T L IE B PR O FE IO HANN E. HERRET. CHRISTIANO NOSKE IOSEPHO. MARYANSKI. IO. BAPTISTA CO CCH I SIM ONE. IASTER. IO. S A M V E L E Z E R N E C K E. NOVAE C IVITA TIS MICHAELE SCHADE SCABINOR. MAGISTRO. FRIDERICO KV LEN KAM PF SCAB.. VICE-MAG.. DANIELE FISCHER IACOBO STARCK PAVLO SPRINGSGVT ANDREA M O L T R E C H T )( )( )(.

(14) MICHAELE ROGGE IO.ANDREA D O E T K E IA C . A N T O N I O G IE R IN G CHRISTI. G O T T L IE B W A RN A TZ IA CO BO GIERING M ARTINO. NOSKE. SYBVRBIORYM SAM VELE MOYSKI SCAB. MA G I S T R O. G REG O RIO ZACHARIASZEWICZ MICH. A D A M O W O Y K E BENEDICTO. MOHAVPT. SCAB. VICE-MAGISTRO. IO. FRIDERICO FRO BO ES IO. G O T T L O B SCHAEFER IO . D A N I E L E A N D R E S NATH ANAELE PRAETORIO C A R O LO IA CO BO W ACHSCHLAGER H. T. TERTII ORDINIS PROLOCVTORE. IO . G O T T L I E B S C H V L T Z . ■S#3 ©. PRO-.

(15) /. PROGRAMMA QVO. SOLENNIA SAECVLARIA CELEBRANDA INDICTA FVER.VNT. t. NOMINE. RECTORIS e t PROFESSORVM GY MN A S I I T H O R V N E N S I S .. .. '. •. "V■-. I.

(16) elcbrandum iulTu et au&oritate M AGN IFICI ataue A M PLISSIMI C IV IT A T IS N O ST R A E SE N A T V S in G ymnafio noftro diem indicimus, qui, ante hos trecentos annos, tum huic civitati tum univerfae Prufliae felix illuxit, atque ad bene de fumma omnium fallite fperandum lignum quali quoddam fuftulit, cuius vefpera ma gnis aufis ac melioribus rebus facem quafi praetulit, cum, excuflb intolerabili tyrannidis Cruciferorum iugo, in libertatem fefe vindicatum ivit Pruflia, atque univerfae provinciae fortillimi iacinoris perficiendi magno animo exemplum praeivit Thorunium. Et, fi, ut C ic e r o ait., non minus nolis ineundi atque ittufires funt ii dies, quibus confervamur, quam illi, quibus nafeimur; quodfalutis certa laetitia eft, nafcendi in certa conditio: profe&o, (i huius laeculi annum X X X I iucunde transmifimus, qui quingentefimum Vrbi noftrae natalem attulit: non minore cum defiderio falutandus erit, non minore cum gaudio tranfigendus, non minus votis profequendus dies ille,qui conditam urbem amplificatamque fervavit. Avertit enim ille dirum ab immani impotentium dominorum tyrannide imminens exitium, et impendentem, proculcatis iuribus, libertate ac privilegiis, fervitutem mi fe ram propulfavit, gladiosque, qui principum inter cives cervicibus minabantur, repulit. Sicut igitur natalis laetiflimi memoriam numo percuffo Magnificus Magiftratus ad pofteros confecravit, eandemque privata pietate impulfus ornatiflimus tum iuvenis, poftea laudatiftimus civitatis noftrae Secretarius, S a m . F r i d . I a e n i c h i v s , feripto de fatalibus rerumpitbl. periodis fatis que patriae edito, profecutus eft: ita nec hic dies, qui novae quafi vitae aufpicia fecit, nobis in celebratus abire debet, Neque etiam illum filentio transmiferunt pii maiores, quippe, ut refert illuftre quondam civitatis noftrae praefidium et immortale decus, Magnif. Praeconful Iac. H e n r . Zernecke in Chronicis Tborunenfibus ad ann. 16 5 4 , ex Strobandiano libro: Sexta Februarii, tamquam dies fecularis, quo anno 1 4 5 4 , ante bos CC annos, excuffo intolerando Cruciferorum iugo, SereniJJimo Regi Poloniae Cajimiro 111. Boruffia fpontanea deditione JeJe fubiecit, folennis Tborumenfibus fuit. A c Nobiliflima quoque Civitas Gedanenfis eodem anno quam ftudiofe tantae rei memoriam recoluerit et ad pofteros commendarit, teftatur tum quae typis exferipta exftat Oratio faecularis, a C L V iro et difertiflimo Oratore Io. P e t r . T it io in Gymnafio civitatis iftius celeberrimo habita (plug. 27. fol. quae cum raro obvia fit, excerpta ex ea dederunt ABa Borufjica To. 11. p. i$ 7 -fq q -J tum infignis pondere ac pretio numus, quem ex auro argentoque tum cudi curavit, in cuius parte fldverfa confpicitur aquila Polonica in aere, unguibus fceptrum tenens, fupra quam radiat nomen IE H O V A , infra aquila Pruftica infiftens bafi, ad quam in ferius pofitus eft clypeus, in quo eft crux, infigne fcilicet Ordinis Teutonici, cernitur e longinquo urbs Gedanum cum Viftula flumine et tradlu Prulliae Polonicae, quam defignat fuperpofita vox P R V SSIA , circumfcripti leguntur hi verfu s: Teutonicos pepulit virtus Prutenica, pulchrum Numinis et Regis cu ra tuetur opus: pars averfa exhibet infignia Gedanenfia cum hac inferiptione: G ED AN I ANNOS ANTE DVCENTOS SVB AVGVSTIS D. CASIMIRI AVSPICIIS VNIVERSA TROTE CVM PRVSSIA AB INFANDA CRVCIGERORVM TYRANNIDE LIBERATAE TERTIVM LIBER TA TIS SVAE SECVLVM REGNANTE IOANNE CASIMIRO FELICITER INCHOANTIS MEMORIA c i3 io c l iv . Vid. Aci. Borujf. l.c. PreuJJifche Sammlung To. 111. p. 1 0 9 . et in addendispag. 772. fq. Nos igitur quoque, non auro quidem argentove. an.. fignato, quod nec expe&atur a Mulis, nec in illarum paupertatem cadit, fed yoce animorum interprete confecrabimus ac celebrabimus fingularis iftius diei memoriam, et praedicabimus beneficia, quae divino munere ex illo die in univerfam Prufliam, tum in noftram in primis civitatem redundarunt. Quae dum meditamur, atque res temporum iftorum mentibus repetimus, non medio cri animos voluptate perfundi fentimus, cum deprehendimus, in maximis rebus. tum geftis infignia et praecipia fuijfe carijfimae patriae noftrae Civitatis.

(17) Tborunen/is merita. Atqueadeo ulterius dum regredimur, et ea tempora luflramus, quibus novam prorfus per Ordinem Teutonicum faciem PruflTa accepit, iila prima memoranda venit. Prima aufpiciis novorum dominorum terras hafce ingrefTorum condita fuit. Prima adeo in ea iadla funt fundamenta reli gioni Chriflianae, fedem in his terris habiturae firmam ac flabilem. Etfi enim tentata fuerat iam ante, fub finem X et initium X I faeculi, per S. Adalbertum etS. Brunonem chriflianae religionis introdu&io, conatus tamen fuccefTu plane caruerant ( Vid. V . Cl. Andr. Schotti Pruffia Cbnfliana f . de introduSlione reli gionis chriflianae in PruJJiam per martyres tentata. Gedan. 1738/ 4«) neque etiam tentata a principibus Polonis converfio multos diuve duraturos fruflus produxerat. Si civilia fpedlemus, primam inveniemus Civitatem Thorunenfem una cum Culmenfi civitate obtinuiffe ea, quae pluribus deinde urbibus ac denique univerfae regioni maximo fuerunt commodo. Celebre illud puta mus privilegium, quod Culmenfe appellatur; quo cum fundamenta continean tur dignitatis omnis, omnium item iurium ac immunitatum, quibus gavifae funt civitates pariter ac univerfa provincia, quaeque etiamnum illis compe tunt, quibusque munitae refpuere poflea potuerunt abfolutam, quae a fratri bus feu, ut tum appellari malebant, dominis crucigeris affefrabatur, dominatio nem : operae pretium fuerit difpicere paululum, qiute ratio fuerit obtinendi. Cum confideramus flatum et conditionem Ordinis Teutonici eo tempore, quo in PrufTTam invitatus intravit, Magiflrum quidem Hermannum de Salza inve nimus virtutum laude et fama longe lateque celeberrimum, ordinis autem ipflus potentiam et vires non adeo magnas. Scilicet, ut refert P e t r v s d e D v sb v r .g Cbron. Prujf. par t . 1. c. 5. Hermannus ifte, dumpoft eleEiionem videret tam te rierum flatum ordinis, optavit in audientia fratrum aliquorum, fe uno velle oculo carere, ut ordo fuus tempore fuo, quo praeeffet, tantum Jumeret incrementum, quod poffet habeye in armis paratos decem fratres milites, et non plures. Etfi etiam magna fatis illo magiflro incrementa ordo cepit, adeo ut, eodem audlore I.c. non longe pofl mortem eius computata fuerint de nobili Jangvine regni sllcmanniae duo millia fratrum: tempore tamen ingreflus in has terras nondum tanta erant, ut adeo tantum pauci numero (Id.prolog . p. 4.) huc mitti potuerint. Qui quamquam ffcipati erant comitatu quodam armato, nec ipfae hae copiae magnae erant ( Vid. slct.Boruff, T. I.p. 38 5 • ) Atque etfi non nefeiamus, fequentibus annis, fedecim expeditionibus, quas enumerat Celeberrimus quon dam V ir, et illuflreGvmnafii noflri ornamentum, H a r t k n o c h i v s adDusb. proL pag. 8. not. a. et in Hifl. P ru jf p. 445. aliisque pluribus magnos interdum exercitus huc addu&os efle, nobis tamen hic de initiis et primis annis fermo eft. Parva igitur illa equitum Teuton. cum fuo militari comitatu manus, PrufTorum gentem potentem ferociflimam et bellicofiflimam, quae vicina omnia terrore impleverat (Dusb. P. Ill.c. 3 .) , aggrefTura, fat multum fine dubio negotii ha buit condendis ac muniendis caflellis quibusdam, ubi haberent tuta ab impe tu PrufTorum receptacula, bellis etiam fic occupata fuit, ut non videatur ipfa flatim de urbibus condendis et domibus pro civium ufu exflruendis cogitare potuiffe. Vnde credibile maxime fit, illos, qui, praeter condu&os ftipendio milites, tum pontificis Rom. exhortationibus impulfi, tum largis magnorum commodorum, libertatum, et immunitatum promiflTonibus, ab ipfo Ordine faftis, incitati, partim bellandi caufa, partim lucrofae terrae incolendae confilio, magno numero cum omni domo ac familia ex variis Germaniae regionibus, tum nobiles fanguine, tum civilis conditionis homines, huc concefTerunt, pri mo flatim ab iliorum ingreftii anno, fcilicet 1 2 3 1 urbemThorunienfem ( Dusb. P. JII. c. 1.) ct fequenti 12 3 2 Culmenfem ( ibid.c . 8.) proxime iuxta caftella, ab equitibus iam conflrudla, fecuritatis caufa, condidifle, aufpiciis quidem et ex voto Ordinis Teut. privata tamen ipforum praecipue cura, confilio, fumtu, opera et labore. Sic Elbingenfem deinde civitatem a Lubecenfibus huc com migrantibus conditam efTe conflat, (vid . Scbutz f 19. b. 20. a. Hartknoch ad Dusb. P. III. c. 16, Hifl. Prujf. p. 380.) Hollandiamque poftea urbem condiA 2. diffe.

(18) diffe narrantur Nobiles quidam, qui ex Belgio huc fe contulerant, apud Henneberg. pag. 15 8 . Praeterea etiam poft i (ia, ut refert Dusburg. P. I 1L €. 27. plura alia caftra aedificaverunt nobiles et foeodatarii, qui de partibus. Alemranniae cum omni domo et familia et cognatione venerunt in Jubfidium ditfae terrae, quorum Deus ?iomina folus novit. Iiios igitur, qui ex Ger mania primi huc venerant, fponte ac libere, nec opus habuerant ut in pere grinam terram abirent, eo confilio ut ibi fubirent fervitutem, probabile maxime e ft, immo ex ipfo fa&o conflat, pactos libi effe peculiaria iura, immunitates et libertates, ( v . Prcuff. Samml. To. III. p. 542 •]'$•) atque ipfos Ordinis Magiftrum cum reliquis fratribus tanto faciliores fuiffe in conceden do, ut hac Iiberalitate et indulgentia invitati alle&ique alii plures tanto lubentius fedis in his terris quaerendae et auxilii Ordini ferendi confilium caperent. (Hartknoch. dijf. XIX. §. i%.p. 4 36 .) Atque adeo Thorunii con ditores ; ut haberent, quo firmiter niteretur futura ipforum conditio com m oda, efflagitarunt, ut feripta ipfis daretur eorum ,, quae verbis promifia fuerant, confirmatio, ad pofteros etiam perpetuo valitura. Obtinuerunt etiam, quippe datum ipfis eft primum privilegium hic in ipfe urbe Thorun (unde quis dubitet apparere, ipforum potiflimum ftudio et flagitationibus effe effectum r) anno incarnationis Dominicae, ut habet fubfcriptio, mille[ivno ducentefimo trigefimo tertio , quinto Calendas Januarii, quod quidem Culmenfe appellatur ab ea civitate, cui fimul dabatur, quamque metropolin effe volebat O rdo, cuius etiam tabulario illatum fuit; ubi cum in in cendio urbis -amiffum effet, reftauratum deinde fuit ab Eberhardo de Seyne, datum in Culmine, anno incarnationis Dominicae Millefimo ducentefimo quinquagefimo primo, Calendas Octobris, quod autographum in Thorunenfi ta bulario etiamnum fervatur. Prioris apographum, quamquam non fatis cer tae fidei, dedit Hariknochius in Hifi , Priiff. p. 665. fq- pofterioris autogra phum ipfe vidit ac defcripfit adDusb. P. III. c. 58. p.iG o . exhibuitque ipfum in calce did i libri. *) Hic fi grammaticari liceat, obfervamus, lcriptorem p rim i. * ) A t non fatis accurate *, cuius rei culpam, ne videamur de laudibus diligentiflimi et de hiftoria patriae optime meriti viri detrahere, malumus amanuenfi, quo ufus eft negligentiori, tribuere, quam ipfi; quamquam funt quaedam, quae non poffumus non, ipfius quoque diligentiam fugiffe, pronuntiare. Nobis cum pariter atque Illi contigerit ipfum perluftrare autographum, immo etiam deferibere licuerit, dedimus operam tanto di ligentius, ut quam accuratiflime ueferiberemus. Neque alienum ab hoc loco putamus, neque ingratum le&oribus futurum, proferri emendatio nes. Autographum ipfum elegantiffime non tam (criptum quam pi£htm eft, ita ut in literis dignofeendis nihil prorfus laborandum fit; plurimae tamen notae f. compendia vocum in fingulis fere vocibus adhibita funt, fed et haec facile intelligenda aliquantum attendenti aut exercitato. E x hibetur quoque hoc privilegium in libello, qui inferibitur lura Fundamen talia Terrarum Pruffiae, quique Gedani aliqoties et poftremoao. 17 3 3 , 4. prodiit, fed ibi quoque plerasque easdem aberrationes deprehendimus; in quibus nunc recenfendis allegabimus paginas editionis Hartknochianae. Pruffiae nomen femper feriptum eft Prufcia. pag. 45 3. verfu n.plurimis') MS .pluribus, v. 17. praedittum) MS.perditum. p. 454. v. 20. Fijfae) quotiescunque huius fluminis nomen occurrit, fem per feriptum eft tVizh-, ita etiam v. feq. lacus Renfehe nomen fem per feriptum eft Renfe. p, 45 5. v. 4 . in longitudine ac terminis) nullo fere fenfu: MS. in longitu dine a terminis; indicatur nimirum agri Thorunenfis termi nus a quo. v . 6. circa Wiffani) et hoc perperam: MS. citra Wizlam. V .13 . obfervando') MS. obferuato..

(19) primi privilegii non fatis cxa&e feeutum efle temporis defignandi rationem, quam tamen fequi voluit. Scilicet fi defignare voluit diem X X V U I Decem bris anni cioccxxxiii, idque veterum Romanorum more, fcribendum fuerat, quinto Calendas Januarii anni cioccxxxm i. nam dies quintus, a Calendis Jan. anni cioccxxxim retro numeratus, eft dies xxvm . Dec. anni c io cc x x x ih , poteratque aliquis fufpicari, privilegium iRud iam anno c ia c c x x x n datum efle, atque ita videri poteR accepiile Hartknochius in Hift. Prujf. p. 373. a. Sed nos quidem putamus, fcriptorem prius pofuifTe annum uti tunc numerabatur, deinde fubiecifle diem Romano more, non attendentem ad illas minutias fcilicct antiquarias, atque ita etiam intellexit Idem ad Diisb. l.c. cum reliquis hift. Prufiicae fcriptoribus. Maioris momenti eft, fi quis quaerat, cur Culmenfi ci vitati praecipua dignitas attributa fit, cum tamen Thorunium anno ante iam condita fuerit ? Varias inter caufas, quas fuiffe coniicit Hartkn. Hift, Prujf. p. 371 B hanc pag.456. verfu 14. eisdem} M S. eidem, fcilicetad vocem parrochiamvefertur p. 4 57. v. 1 8 . Jolummodo) M S. folum. p. 458. v. 15. 16. et aliis duabus ad mimis equitet) Haefitavit Hartknochi us in voce duabus, et Germanica verfione indufrus coniecit legendum effe duobus. Qui (enfus loci fitx non obfcurum eR, nec male eumexpreilit Germanica verfio, et* ? ? jum minDeften mtt an* Devn SKeufein fomme; fed de latinarum vocum ad leges gram maticas conflru&ione poteft primum intuentibus dubium fubnafci. Hartknochius vero fi ultimam vocem accuratius confiderafc fet (per compendium fcriptam, fuperpofita nota, quae tamen,cen ties in hoc diplomate occurrit) non certe in voc q duabus haefitaturus erat. In autographo nimirum fic legitur : et aliis duabus ad minus equitaturis, quarum vocum poflrema non pro verbo vel participio accipienda eft, fed eR nomen SubRantivum, equita tura } ae. Quod ut certius cognofcatur clariusque intelligatur, non pigebit hic adfcriptum legere locum , (at lucis allaturum, depromtum ex diplomate, quod Fridericus II, Rom. rex, anno 12 14 . Ordini Teutonico dedit, quod exhibetur a Raymundo Duellia in hift. ordinis equitum Teuton. Viennae 1727. fol.in appendicepag. 12 . num. XIII, ubi haec leguntur: Coneef[imus prae diciae domui - ut quicumque cum tempore'fuerit magifter - quotiescunque ad curiam imperii accefferi t , in familia Curiae imperia lis Jit afcriptus, et ipfi Magiftro, cum focio uno, fratre domus fuae, et cum fex Equitaturis, tanquam aliis Familiae, in. omnibus neceffariis abundanter provideatur. Item concedimus in ae vum memoratae domui, ut ad procurandam et erogandam eleemofyvam imperialem continue duos fratres habeat Curia Imperii eiusdem domus, qui vicijim venientes et recedentes alter eorum in Curici femper remaneat et pro utroque illorum fratrum tres Equitaturas cum omnibus aliis neceffariis volumus haberi, et ipfis de Curia abundanter provideri, cet. Sed tamen adhuc aliquid in vocum tonRru&ione defideratur, fcilicet nullum adeR verbum, quod ad particulam. ut referri poffit. A t nimirum hoc tenendum eft, verba proxime fequentia qui vero pauciores manfos habuerit non novae periodi ini tium facere, fed hic incipere alteram partem periodi, cuius initium repetendum a verbis Statuimus ftquidem ; adeoque in hacpoReriore parte quaerendum eR verbum, particulae ut refpondens, quod eft debeat cum fratribus noftris in expeditionem pergere. Nempe quod in MSto eR deb\, (quamquam fcimus notam hanc alias fignificare debet) legendum cenfemus debeat. Editio huius privilegii, quae prodiit ao. 1578 , habet equitaturus, adeoque ia una tantum litera aberravit..

(20) hane quoque refert: fuifie fortafie eo in loco iam apud veteres PrufTos urbem eius nominis, quae a Crucigeris in aliam formam reda&a et melius exaedifi cata fuerit. Confidentius hoc affirmat Scbiitzius fi ig . b\ Nullum dubium relinquit diploma donationis anno i222aConrado,M afoviae duce, Chriitiano, Pruffiae Epiicopo, fa&ae, quod ex Leibnitii codice iur. gent. diplomat. ubi pri mum prolatum fuit, exhibent Magnif. et ConfultiiT. Lengnichivs in Bibliotb. Polon. To. 1. p. 326 fq, et Acia Boruff. To. I. p. 62.fq. in quo diierte dicitur:. pro eo quod caflrum Culmen per multos annos a Prutenis deftruttum et totaliter defolatum reaedificare permijit. Atque in univerfum de urbibus oppidisque, quae a Crucigeris condita effe narrantur, vere nobis obfervaffe videtur Scbutzius fol. 20. b. med\ id non ita accipiendum effe, ac fi omnia ifta a Teutonicis illis fratribus recens condita fint, fed plurima, quae fuerant, ab illis amplificata, melius exornata et in aliam formam effe redafta. Neque hic filentio prae terire polTumus, pervenifie in manus noftras benivole a fautore quodam com municatam obiervationem MStam dofri cuiusdam apud nos et poft fata quoque defiderabilis admodum V iri, cui, legenti, quae habet DlugofTus lib. VI. ad ann. 1 1 9 : . pag. 565. A. edit.Lipfi 1 7 n . cum fingulae copiae ad oppidum Fborun fuper JVislamfitum convenijjent, aciebus ordinatis in Priififiam - - proce'Jura eft, item ea, quae habet Sarnicius Annal. Polon. I. F I. c. 1 g. p.royo. fin. fq. Hoc tempore Torurria ab eis ( cruciferis ) excitatur olim Tarnovia dicta, et p. 1092. poft illam cladem appulerunt huc et alii Cruciferi Mariani dicli, duce lier manno de Salicen, quibus Culma et Torunia cum ampliJimis territoriis attribuuntur, Coli. Lubienski in operibus pojibumis pag. 336, cum obfervafTet praeterea in Diplomate Donationis Conradi, paulo ante citato, inter caftra territorii Culmenfis referri aliquod nomine Tume, fubnata fuit fufpicio, fuifie iam Thorunium aliquod, ante Thorunium aCruciferis conditum. At nos quidem ex his nihil definire aut pronunciare audemus, fequentesque auftoritatem Petri Dusburgenlis, et vetufliflimi et fide digniflimi feriptoris, (quippe qui librum fuum fcripiit a. 1326- adeoque homines confulcre potuit, qui vel ipli vivendo illa tempora, de quibus loquimur, attigerant, vel e parentibus certe fuis audire po tuerant, qui fuiffet Pruffiae flatus, quaeve fuifient urbes, adde quod copiam archivi Ordinis habere et privatorum etiam fchediasmata quaedam de rebus memop. 460. v. 1 5. Theodoricus) MS. Tbeodericus fic et p. 4 6 1, v. 4. v. 16. Ludowicusf MS. Ludewicus fic etiam deinde v. penult. in Quidziii) MS. in Quidin. V. 17 . fq. Burggrafins Megdebergenfis, Ioannes, v. 1 9 . Ber nhardus) MS. burchgrauius Megdeburgenjis,v Iqbannes (atque ita femper quoties occurrit) Bernardus. p. 4 6 1. v. 2. Harthmundus - - Z ubalo) MS. Hartmudus - - Quhalo. v. 7. IVafmundus) MS. JVaJmudus. v. 9. de Neu') MS. de Nev fed fuperpofita adhuc eft inter duas pofteriores literas nota, quae alias fignificat er, vel interdum etiam folam literam r, ut adeo Jegendum fit fine dubio Nerv. v. 10. Lampertus) MS. Lambertus. hiitdechus) mirum, hoc nomen ita transformari potuilTe, quodevidentifiimeinMStoefl Lutfridus. editio anni 1578 habet lutfridus. V. 13 . Calendis OBobris ete.) MS. Calendas Octobris. quamquam non fatis accurate ad leges antiquae formulae. Typographi culpa male expreffa funt quae fequuntur: p. 4 5 3 , 10. a Ma gi ftro , leg. a magijlro nofiro. p .4 5 4 , 17. vendere et, leg. vendere vel. v. 26. Ne hoc leg. Nec hoc. p. 456, 9. conflruet, X.conftruit. 23. indota tis, I. in dotatis, p. 457, 10 Fnburgenfe, MS. Vribergenfe. 2 1. priorem, 1. priorum. 25 .teneatur^ 1. teneantur, p. 45 9,8- et nunc pro bis, leg. et tunc. pro bis..

(21) memorabilibus confulere potuit, ut iudicat Brminius in catalogo fcriptor. Polon. et Prujf.) nec Schutzio affentimur afferenti fol. ig . b med. pofl Cu!mam Prufc fis a Cruciferis ademtam Thomnium demum conditum efle. Sed his obiter notatis redeundum efl unde digredi fumus. Obtinuerunt igitur civitatis T h o runenfis primi conditores et incolae in illo Culmenfi privilegio praeclara iura libertates et immunitates. Cum e Germania huc venifTent, obtinuerunt ius e Germania petitum, Magdeburgicum fcilicet; hinc etiam fuit fine dubio quod Pruffi indigenae, Poloni, Lithuani, Curoni civitatis iure et dignitatibus exclu derentur, quod patet ex iis quae leguntur apud Schutzium fol. 87. b. fin. in der Landes Ordnung apud Celeb. Hanovium in Preujf. Samml. T. II. p. 10 3 . in der Landes JVMkiibr artic. 55. in 7.erneckiiChron. ad ann. 1420. d e W c ftphalis an recipiendi (int dubitatum fuifle, colligi potefl ex iis, quae dicuntur in laudatis modo Chronicis 'Lerncckianis ann 1389 , quamquam primis flatim ab urbe condita temporibus inter nobilifITmas hic gentes fuifle plurimas W e flphalia oriundas, apparet ex iis, quae ibidem narrantur ad ann. 1 3 1 0 . Sed noiirum hic non efl recenfere et exponere iura omnia, quae tum obtenta fuere, liifHcit nobis notaiTe, omnia ifla commoda poflea etiam reliquis urbibus ac toti denique provinciae conceila effe et falutare reliquis fuifle Thorunenfis civita tis exemplum. Vnum hoc adiicimus, fimili ratione Lubecenfes, Elbingae con ditores, utpole qui cum Bremenfibus primi Ordinis fuerant fundatores [Dusb. P. /. c. 2. p . 22.) adeocjue gratia apud ipfum plurimum valebant, impetraffe ut ius Lubecenfe, quod paulo ante per iridericum II. Imp. fuerat Lubecenfibus confirmatum, iplis concederetur. Hartkn. dijf. X F II. ad calcem Dusb. p. 3 4 1. $ 7. Preujf. Samml. To. II. p. oo.jqq. Iam quae bene parta fuerant, ea etiam diligenter tueri fluduerunt maio res noflri. Efflorelccbat Thorvmium in dies, laetaque incrementa capiebat, gratiaque magis magisque et in Pruffia et apud vicinos reges principesque pollebat. Hinc fadum , ut Samborius, Pomeraniae princeps., anno 1 1 5 2 ipd daret privilegium, quo a veftigalibus in ifla regione perfolvendis immunis de clarabatur. Sequenti ficculo anno 1345 CafimirusII. Rex Polon. mercatoribus in primis Thorunenfibus privilegium dedit, quo libera negotiatio cum merci moniis in ditiones regni Poloniae iis concefTaefl. Poflea a. 1369. W ^nricusde K niprode, magifler ordinis gen. hoc ei tribuit, ut depofitorium mercium PoIonicarum hic effe flatueret. Porro a. 137^ Ludo vicus Polon. etHungariae rex Thorunenfibus dato privilegio libera per fua regna commercia efle iuflit’*Tum etiam a. 14 0 3 Conradus lungingius Mag. gen. ius depofitorii mercium extranearum conccflit (vid. Chron. Lerneck. diSlis annis') quae omnia ut ad ipfius civitatis florem augendum plurimum conferebant, ita etiam vicinis P ru f liae nobilibus pariter ac urbibus commoda et fru&uofa fuiffe, nemo erit qui dubitet. Sed crefcentibus Ordinis Teutonici inPruflia opibus, crefcebatetiam infolentia et multa privilegiis PrulTicis derogareCruciferi fratres audebant, adeo in dies ulterius progredientes, ut Michael Kuchmeifler de Sternberg, Mag. Ord. gen. fummas illorum iniurias cernens, a. 1414 ;, coercendae impotentis lubidinis caufa, conflitueret, ut Magifler in gravioris momenti rebus Confiliarios fibi adiungeret quatuor fratres Ordinis, decem ex Nobilibus, item ex Culmenfi, Thoruncnii, Elbingenfi, Regiomontana et Dantifcana civitatibus binos confiliarios, fine quibus nihil in iuribus maieflatis exercendis fufeiperet (Scbiitzf. 108. b.) Quod cum deinde a. 14 30 , Paullo Bellizero de Rusdorf Magiflri gen. dignitaterh gerente, in Elbingenfi conventu ita denuo inflitutnm cfTet, ut Conlilium Pruflicum conflituerent Magifler generalis, fex Praecepto res, fex Praelati, fex Provinciales, fex e Civitatibus: datam fibi auiSloritatem et ius Civitas Thorunenfis cum reliquis tanto impenfius adhibuit ad tuenda fua pariter et univerfae provinciae iura et privilegia, ita, ut et utiles faluti publi cae leges conflitui curaret a. 14 34 (Id.j. 123O et fadlas ac repetitas faepius in iurias cum ordine graviter expoflularet (ib iJ.f. 128. 13 3 .) Quae cum non tollerentur aut levarentur^ fed potius, intercedentibus Ordinis cum ipfo Magiflro" B. 2. c“ v. fu o ,.

(22) fuOj aequitatis et pacis quam vellent amantiore, diffidiis, augerentur (Id. f. ig o .b .fq .) tandem anno 1440 cum pluribus aliis civitatibus et magno nobilium numero Elbingae de foedere ineundo deliberavit, quod ne gotium deinde pauilo poft in urbe Mariaeinfulana ad finem perdudtum fuit. Operae pretium et ledtoribus non iniucundum faduros nos fperamus, cum quaedam hic dabimus, ad celeberrimum iflud foedus pertinentia, ex ipfis ado rum publicorum autographis, quae in tabularioThorunenfi aflervantur. Con tigit enim nobis efle tam felicibus., ut perluftrare ifta ac deferibere potuerimus. In iftis vero dum v.erfabaraur, relatum elt nobis, in NobiliflTmae Civitatis Elbingenfis tabulario quoque fervari pariter foederis literas et alia ad iflud perti nentia documenta autographa; quod initio quidem vix credibile nobis videba tur, quod fciebamus, veteri iure, Thorunenfi tabulario inferri ea, quae ad univerlae Prufliae res fpe&ant. Sed cognovimus deinde ex literis ClarifT. Dodliflimique cuiusdam Viri, quem percontandi caufa adieramus, verum omnino efle, cumque ipfi per manus Magnifici Civitatis Praefidis tradita fui flent auto grapha, et indulgentiflime concefla perluftrandi facultas, ut tanto certiorem haberemus rei (cientiam, quaediligentillime i ple obfervaverat, pro fingulari fua humanitate et veteri erga nos amore, nobiscum communicavit. Duo igitur certe, li non plura etiam, exempla literarum foederis tum feripta et diverfis in locis fervata efle conflat, fecuritatis fine dubio caula, ut, fi quocunque cafu per deretur unum, fupereflet alterum, Eibingenfi tabulario illatum, quod ea in urbe primum verbis conceptum foedus efiet. Sed nos damus hic primum lite ras equitum et militum f. nobilium agri Thorunenfis ac Birgelavienfis, quibus legatis fuis, ad indiftum in urbe Marienwerder conventum mittendis, plenam agendi, quae e rep. eflent, dedere poteflatem. ^Bor alleu t>nt> iglidjen Do Defir fegintoocttgc Q3rieff torfomet fep f unt> fcnt) tt>ifjtmiicfj Das roii* evbare SJlannc De6$()ornitTdjen fcnD îrcjefarotfcfrenêbtefte mtt epnfrdc&t cjcf*orcn t>nD gebeten jjaben Cte nwlfudjftgen fier tyevfont ais van Dem Hbovnificben ©ebtete Solati sati Der SinDen unD t>an Der £auroer *) unt> Dati Dem SSirgefaroifcfceti Qkbiete Dtto t>on $efcled)t tmD # a n $ \>on 01 omman> c-u cjten ejum 0btn<je c$u epner tagefarf ale QBff Dveminifcere nt> gemeff ift, t>o Das ejemepne SanD . . 3frttere tmD ivnccf>te Pnt> 0 tete ejufampne fomen fuiDen tmDseme|tfetnDofelbinjla($u>irfie foten tmDbotjjenDo bpn qu ejien Do gobm tviv en fcoile unD ganreje maebt vov vnfiv fyanitfeften vnV vecfyt eju arbeiten fecjen tmftrttt jQcmn ^)ometffet’ t>nD femen ©ebiefigern al$ roir audj n>o( pormoltf cjefljon (jaben tmD roa£ fte Dojtlbntft obit* epmragcn ttmrDen t>nD befltejfen mtf Dcn ttorgenanfett gemepnfc SanDen. . Dvitfcrn unD fnec&fe unD 0 tefcn t>nt> t>or Da6 bcjle mtt en Dir* fente ( i. e. etf enneten) CDarqu fjaben \m en mtdj gatrteje t>ol!< mad&t .aeêben fte Denne nDnebeftDofeibnifKjum 0 bincje mttgantcja’ etntracfcf beiDe. . DSiffere twD^nedjfe unD0 tefe epne giuucje fcorepnuncje t<nDe Qufantpne bfeibumje (jemacjjf fcaben, alSDene Der «£)ouprbrieff Dorober gemant clerlidjen aurceroetfef, SBcfcêti ^)onptbi’iejf mtr Die t?orgenanten t>ter perfotten gebeten âben t>or fic^ t>nD m ' allen quuorfeêln gletc^ al^ anDir Mittere t?nDe ^nec^te t?nD 0 fefe rl)uen n>orDett ^rtD alli^ Dae Dcrfefbtge corfecjtlfe ôuptbrtejf t?an SanDen tuiD 0 feten obtr Defe Dorepnunê tmD cjufampnebleibunge gemad)t inneâlDen t?nD amStteifen rotrt 0 lo^ ben mir \?orgeDac&ten erbare ^ a n e Der t>or<jenanfen gebtefe pete t>nD fefle c^tj b,aU ten m \>ne tmD t>nfir sôc^!ome{tncje bep guten frauroen t>nD eren «ne aUe argelijl,. eju epner merev fidîrfjett t>nD befentntflfe fo baben nm* Defe 0<a($gcfcbrebene Dte tr 0 egel bep en ejeât baben an DefenQ3riejt lajfen f>engen a l^ ^ e rm a n EHetnfob t>an Dem ^ clD c^ tn , Q:5oma^ m \ Der £rom en et) ejum fommentg gefcffen, £ a b tm * WutfÊBpnter uan ^ u ca^ ^ B afqelroD ep an greD am , © irefe fcan Der 2in* t)cn t>on Dftefcâtt)/ © otcje9^ u b p t i?on Der ôqenâunjer, t>$ Dem ^3irgelan?f($en 0 ebtete ^bpm o t>an êpm foDe, 5 iicIo^ t>an ^ ifc^ fa m £ a n g oan Sancjcn, ^)an^ 3ungel)orn t>on ^rn^D orjf <2 B tt’ aDtr Die tr SngefefleI nic^t bep en cje&at âben * ) Huius vero nomen ipfis foederis Jiteris non infertum deprehenditur..

(23) (rtfc cim$ Dem $ljorntffdjen © edicte «£>an$ 9?ett>fob Mn ©irfad& abotf 9?icfoS bim Dem $3erge t>on Cafem eDorf, $ « n e Jpoppe oon geppc&en, Socufdj t>on gceDavo, £orencj g tan cfe t>on SlDemerfan), an)3 Dem$3irgelan>jci)en ©ebiere © itre rid j &an Deu 0 clofaw SiDam Don D jterm itcjfdj, ^ e r rp n oanD jterm itfd) S an d je t>on 0 1 om aro .f)etm an £Drojt von QSeppircj Sllbrec&t Dêber in DormunDefcbafr t>on granefenaro SftatfyiS r>om 0 cpne gran efenan), Jpans t>on (Elepne g ean tfen am , $ a n $ gjegin* fyalf m i Der grobef cjlobcn init ufgeracften fingern an epDe» fraf bep guten tvau* wen 011D eren Da£ t>ovbertivtc cjkd balDen gleid) ab Da3 iwfh' tgltd&it* felbir £>orfegilt bette, ®efcben miD gefcf)teben ftnt Defe Ding c $ b o a m am nebften §)on n crfrage 110$ Serare in Da* fufren nad; Ci3otie gebort pcrcjenfyimDirt Dotnacj) in Dem pe u ejigipen 3 aren. appendent decem figilla Iam dabimus ipfius foederis 1iteras, ex autographo, eleganter admodum feripto, quam diligentiflime fieri potuit deferiptas, quas ubi cum apographo Elbinga transmifio contulimus, deprehendimus ambo exemplaria accurate per om nii fere convenire, in paucis, quae nullius momenti liant, diverla efle. Hoc in primis obfervavimus, feriptorem Elbingenfis exemplaris plerasque voces IcripfifTe ita uti pronuntiantur fecundum diaiectum Germaniae interioris. Iplas iiteras exhibuit iam Scbiitzius f . 140, fed, ut ipfe profitetur, ex ReceiTuum quos vocant libris, apud quem cum deprehenderemus verba interdum quae dam omilfa, quaedam pafTim inferta, nomina autem inprimis non fatis accura te feripta, tanto magis operae pretium duximus apographum exhibere, quod accurate autographo refponderet. Ex Schiitzio defurnfiffe videtur Hartknocbius in bift. Pruff. p. 3 0 9 • qu* tamen nomina fubteriptorum omifit, atque cx eodem forte fonte habent Mullerus in Reicbstags -Tbeatro Vorft/ll. II. c. III. p. 4 5 3 . Lunigius in fpicileg. ecclef. P. I. Ses Reicbs- Arch.vs, vom Deutfcben Ordcn p. 16. Du Mont in Corps Diplomat, T. 11L P . l p. 86 Leo in bift. Prujf. p. 250 Latine fed non integrum dedit. Sed en ipfas iiteras;. fc^ ^ iffcn tlid ) fei> alien fegenfoertiaen ttnD $u£oinfrigcn Den Defe fd&v*fte fcorbradjt roerDen DaS am c o n ta g e SKeminifcere im ftercjigftem (E lb . xip en ) 3 ^ ‘C ganD m iD 0fe re q u m 0 b in g e jufainpnc gernefr ftnt t>nD DofeJbtnfl r>mb nicrfltc&ee notDorfuger faebe ttnfle epnepnunge imjD t>orfd)reibunge epner bep Deni anDern iit fepnem recbte jubletbeit angebaben t>nD o orram et, miD am @ o n ta g e SuDica Dor* nocf) ju $JftarienroerDer Diefeibe porepnnnge m it 53riefen pnD © egelen geenDet fcn& t>olfurt b«ben in fulc&et* roeije, al$ fciernodj follet 3 n Dem nam en Der Jjetliqen »nD ttnteilbaftigen S)rpfalD tfeit Simen. <3Bir . . W itter ^ned)fe t?nD . . 0 t e r e t e r ganDe gebiete t»nD 0 t c t e Di^ SanDi^ 311 ^rem fen unDcngefc|rcben $Befenn 011D ejeugen offembar m it Defem fegenroertigen s5 3viefe oor allen Dte en fef>cn boren aDit* (efen, Da^ roir om b gemepneg mitcie^ t»nD fcomcn 'ftifon d3ofc ju (obe QBnfcrnt gneDigen l>erren . . Jpomeitfer fcpnem OrDen \>nD SanDen ju eren tnD i>n^ allen ju t>orDerem bejleen ttnDroolfaren m it gnter betraebtunge tDolbeDocbfem reifem £Ra# te ttnD niit epnrracbr n>iffen imiD millen imferer alitr gemepne . . Dv.rter t?nD (E lb . copulam omifit) jvnodjte j u r g e r imiD ‘P n tcon er cpne fru n tli$ e flete fefte ttoreo* nunge \)nD jufampne bleibunge epner bep re^ anDern vcd>te PnD recbtfertiger faebe tnDevenanDer angegangen vmiD getnaebt baben angeen t>nD niadjcn a) in crafr Dis 53rief^ toor t>n^ tn jtr gemepne . . W itter . . !n e $ re . . t u r g e r e t>nD ^nm o^ nere Die mt> tmD aucb jufom ffig ftnt i?nD toor alie tie 3 c n c Die mitte in Deftrcorep» nunge fein tuellen Der genug t()im imiD g eb ru $en onD globen Die in guten fraurocit funDer argelip tn uorfert $u(?aiDen t>nD Dobep jubleiben in allen puncten tmD arfi^> € feto a ) LEO hift. Prufi'. 1. c. intertexit haec verba: cum fcitu et voluntate ac confenfu R. Domini et F. Pauli Rusdorffii, Magiftri in PruJJia, Domini noftri clementijjimi; qaae etli re ipla vera funtp autographo tamen non inferta funt..

(24) fcln atfc tp ^crnod^folQen in fdjrifcen, <£*um crfren Das ein igtid)iv t>on fcnS t>nt)en« gefdjreben. . Dutfern . . £necf)tcn t>nD 0 t e f m Die imDer tmferm fcerren. . $o m eis fler gefeffen fiat, fal M ferm l)erren «g)oraci|ter i>nD fepnem£)i*Den tljun allio Datf i>er 3 m voti ere onD red>te£ roegen pflt^tig ift ju rl)unDe nod) t>fn>eifunge tonfk aUtf 53i'ttiilcgta ffepf>eit &nD red)fe t?nt» Dc£ gleidjen Das cpn iglicper con iw $ tmDenge* fd>rec ri SKittetn fn e$£en wiD 0 t e t e n t>nDer DenCSi-rcirDigen unfern berten . . $)3re* iatcn Dt5 ganDitf gefejfen fal fepnem berren rbun alliS Dat? l>et* 3 n i ooit ere t>nD vec&ti^ megen pfiic(>fig i|t jut&unDe nod) ufwifunge epneS iglid;en^nuilegia freibeit t>nD redjfe, ono alfo tuebit- umb begern m it iKitrer #u<*c&te imiD 0 te r e onD bunfet t>m*.moge!id> mtD redjt fin Das »n|tr betre tn $ allen tmD epnen iglidjen befunDetn lajfe bep rcc^fc freil>eit snD $3riefen nodj Dem ate nm* »nD onfit ootfarn Domitte begabef t>nD gefretet fin, Die alDen befmerungen abetjjun MDer b ) Dorobir fep* ne anDere in cjufomcnfcen qettfjen t>ff one (ege, t>nD ab t>n$ pmanD Dorobir Dran* gen aDii* mif gewalD faren roelDe, DaS tonftr | )ctre epn fulc&g nicj)t m lje n q e, fun* Det- t>n$ D ouorM djirm e i>nD t>n^ tnDnferra recute bcplcê QBnD ab pmanD »onpng tonDengefc&rebcn SanDen t>uD 0 t e t e n ailen aDit* epnem befunDer Dvitterix £'ned;fen Q3urgern tmD 3n m on ern m etit’ redjt $3riefe aDit fret?>eit geDranget aDit pmani) frorroalDiger aDir*fein guf genomen mutDe Det- fal fidj fulciet- ©emalD erclagen crfi an onferm Ijerren murDe Det* eleger Denne Deu gemalD nic&t obit’ baben Detf tt)it’ $u tmferm fjetren nidjt getrauroen, fo fal Derfelbe fomen ujf Den gelegten £Xidjte* facj Det- De^ 3auet? umb wigericSte t>nD gemalD roiden epn^ fal gelâlDen roet-Den DnD ficf) Do erclaên n)ui’De t>a$ geric^te auc^ ntc^t alfo bcftalf, Da^ m ait et-fente Dad Dem vedjte genti,o cjefcêge aDit’ Det’ Dvic^fetag nta)t mod)fe ooufgancj f>aben t>nD Dem deget- nic^t moc^fe (Elb. hanc vocem omifit) geridjfer ron-Den, gcfcêge t>a^ Dei- Dîtterfc&aft Die fal Da^ Don ffunDan Det- 0Di|len fKitteufcâft im €olintf# fcên f ilic e DorfunSigen imiD en Die fadje epgentlic^ D trat fdvrifre aDit- bofen n>ifU jen fa^fen fo fullen Dief^brti fKittct*fd)afr m itfam pt Dcn 0 te f e n (Tolmen unD £f)o* vun m ac^t f;aben Die Dfrfferfijaff Dcn anDcrn ©ebieren m itfam pt Den anDern 0 f e te it alie in Defit* Dorepnunge begt*i||en t>jf gelegene ftat DnD cêit juuovbottn, t o a ti^ epn iglicît’ bon Dns onDengefc^t-ebn SastDen onD 0 r e te n fal pfiicfjiig fia [)incjn!om en t>nD Do Die fac&in oorbot-en, roet-Den Die fad&en Denne t-ec^rfecfig er# f ^nf/ fo fulien Die Dviftet-e friedjfe vnD 0 t e t e Deti eleget-^ mecfrfig fein ju etrn vno ju fed;te ûet-biefen tmb fuilm fiefy mit ivem befteti vovmogett Dotpn ne beavbeiten Da^ bet’ DobepgeâlDen tt?et-De 3 n Detfelben weije ab pmanD t>on t»ne tonDengefd&t-e^ ben 0 i ;eten j u r g e m t>nD 3nn>onet’n weDif vecj)t fuei5?it &nD ^3t-iefe geDt-angef n>ut’De Die fal Da^ Den 0 f e te n Colmen »nD 5()Ofun &otfunDigen t)nD en Die fac^c dlfe t)ot’bet’ut’t if! CElb. ftetfy) n>ijfen (ajfen fo fullen Die 0 t e t e €olm en t?nD ^l)o> t-un m itf.tm pr Der Dtirret-fc^cift De^ €oltn i(J$en SanDe^ maebt baben Die d\itteu fd&aft m Den anDern ©ebietn m itfam pt Den anDern 0 r e te n alie in Defit* fcorepnun* ge begrijfen uff gelegene 0 r a t onD qeit juuorbotten \>nD Den fad^cn nocfougeen inalliv weê alfe îenebfl ûuat* t>on DerDvirterfebaft fiect ofgeDrucft 3^mn>eDitv fure aucb pmanD fulcê fac&en aDit* fulcê gemalD Da^ m an erfente Da^ m an fui? d)e^ fKicbterage^ nic^f evbeitm mod^fe , Do 0 o t oorfep aDit- Da^ m an Die fR ittm fdâft mtD 0 f e f e po loeDit* rec^t Drangcn aDit- pmanDe fepne gufere mif gemalD terbalDen n>elDe, fo fullen mit* gefrumelidj i>nD t>e|re epner bep Dem anDern in feps tiem ved&fc bleiben t*nt) Die faeben alie gleid) anhemen Die q u m enDe l)eU fen t)ftragen tmD noc& onferr m a ^ t epner Dem anDern jum recute beplegen fjulfe t>nD bepflenDifett rbun alfe Da^ Denne nod> gelegenbeir Der f a $ e notb »nD be? ûff tf)un m irD t, tmD ab pmanD oon on^ onDengefc^rebn SanDen iMtD 0 f e f e n d ifferri fne($ren Q3urqern t>nD OJmsoneyn bir enboben mit gewalD obit-fallen t)nD an fepnem Seibe gefeiDiget aDit* onfdôlDiglic^ sum toDe geb rad ;t tvurDe De^ w iv Doc& nicftt gerraum en Da6 meile toir clagen t>nferm êrren onD bejjern Day bet ein b) Cum vitiofe fic per feftinationem feriptum efTet DnDet’ pro t?nD/ ne ta men litura aut rafura deformis macula exifteretj pun£lis fupra et infra pofitis; poflremas duas literas delendas efle, lignificavit feriba..

(25) ein fuld>$ uidjfe tnuorejoên mo<$fe Dcnnc Da6 ni<$t cjefcIjeen fo cjlobcn n>ir fcjaf t tmD 0 t e f e alie DnDenbetmi in guten frauroen m $ Dorpnne alfo <jefi’an>Jidj t?nD m it fulcfrcm ernfie juberoeijcn Dao m an erftnDen fui DaO t>n£ allen ein fu l$o 2eiD ifl unD melicn D«o mi 3 m en fptxenonD cren beplecjen (E lb . accuratius: bplegecn) an geibe onD an gutc nod) onfei-m &oc&fren t>ermocjen nic&f la$fen ungeuodfoen 3>tcnt Dao ctn iglidjir m \ fcne onDengefc&veben SanD unD 0 te te n fal m it DeO anOein befle frmecjeen in rec&tfeitigen fadjen, unD ab epiieu etroaO t)ovneme «Dii- juroijien rouvDe DaO oefcm SanDe fcno allen aDiv epntm befunDeun modjte fcfreDeli# fein in n>eldîr« lepe wepje Da$ m u DaO fal epner Dem anDern oorfunDigen getterolicj toarnen unD ttiifien lajfcn , t>nt> fuld)e 2B an u m cjc t>nD oorfunbigunge fal bet) epncm ujlid)ett in Dutfitf roeije bleibcn 3 ^ n i m as t)on Den gemepnen SanDen onD 0 te r e n pff tage* ueuren mit ep n tracjt nod) alDiv gerconbeit t>ofIiebcr unD befloffen ttiiD f, fcao Daffel* be oon on» onDe<jefd;rl. SanDen t>nD 0 te te n alie alfofalgefyalDen iDerDenSnêcjuq* nijfe unD roadjufticjem $3efentni|]e aliti !>orgef<$vebenen fad>en (>abcn voti *£)an£ fconi cje.qenbeige Q janm tfuw r DeS C o lm ip x n £anDi& C uncje t*om ©roenrften (E lb . 0 a u in re} O rto oon $Mend;om ( E lb . 'JNicmdjam) Siuofttn fcon Deu 0 d )e f e (E lb . 0 d > c b e ) 0\itrcre 3 o n (E lb . 3>o<n) t?om <^pd>f>oIcie 0 p m o n t>on © lafero (E lb . © la jo ro ) 3of)fln toon Der £mDc ®unrf)ei* fcon Q3etitfan> £>rfo m \ *£)?jeled;t 3 o t‘(je oon S.felD 3 0CUfd) ôn tromnet) ( E lb .^ vom en p e) 3)}atf)ie fcon ® untf)en 9ticlo* 33cperijce ^pans DvocfuS $ a n O 0lom m an > 0 a n D e r m adjeroitej <pan$ £o* genDorft fveDevtd) t>on ^3ol6an> (E lb . ^ u if a t o ) Q3avrufcf> i?on Deiênoernitej (E lb . $&ft>einifcj) s] 5etif 0 tv u b e $ a n $ ô| fccf fned)te Don alie Det’ Dvittei* v>nD fnecîe tt»egen Deo flancjen dolmiffcfeen ânDtO, 3 ° ^ « t>on ^3apfm ^ )an ^ ® fD o n ) SanD^ vicbtev ©untbeu m \ (E lb . inierit Deu) ^ e la tt) c ) 0 a n D e i’ »on D faffaro (E lb . Dvufôm) ^ iclo g âd^croitc^ O tfo flvubc jum £^pne ^ e tif t>on £)orinc}fii>alDe clo 6 Don ôt-ingfm alD e êtvafcb ttom ©avDtn ^ a r h to tôn Dev Sunam tton © q ib in £ a n $ i?on Det* 0lan>f*e Durtev unD £ned)fe De^ D jliffoD ifvJm .êbierio cieo t)om Q3u<$n>alDe Q3rtnnirfurer 0etjn an D ( E l b .0 e g c n a n r ) uon'SBapeW SanD# riebter ^ a u l '\>on ^cfm aneDoujf Dittfere © a b tie ! t'on feap jen 9\afc§ t>om Sinrfeii ^BuDifd) \?oin gvunenfelDe €lctn en t t>on © in e ^ d ) fnec^te De^ Crtftburgifcben gt* bictce Dvamfdpel t?on ^ ritfen (E lb . Dvimpfdl oon ^vp ên ) SanDi’tc5tet’ Deo 9\ef in* but-gifcjen ©cbiefio 0 fiboi* (E lb . 0 tpbuu) \>on^3 apjen 9?icfo^ faeferara 9 ticlo^ 0on n en b ei’ij »ou Det* (jemeptien Dvtftere unD f'nec^fe roegen Deo DUfinborciifd)en ge* tlifreO S o ra e fcbolman (E lb . fd)olem an) ânDnd)teu Q iq e Don Sâpem fici ^).m ^ ^fiileODovff ^ a t ^ i o l>on S5ucflârDffeorf ( Elb. ^ o u d jarffD o rff) DeO 0bingtf<$en cicbiete^ ^3otfd)alf oom 0 m o la n q oom ^f)Utt>er (E lb . ^ b ro v e) 3 o n oon Dei* 3 one ( Elb. 3 bene) ^vitfeve, ^ a f f o 0 n>ii,fotfcîn fnec^t Dc^ ^ r f 4 otr>efd)in onO 5S^cmefc6in (jcbieteo t*on oolfomencv mad)t epnruacbt gcftcife unD beuelcs megeti alie Det’ onfevn onD onfer ejemepne Dvttfer fcnD fned)fc Die tn o ofgefanDt faben e ) iDiu. . SSurgermeiffer onD . . fK atm anc Deu 0 r e f e Êolmen ^ b oru n €lbtnci ^runftf bev3 ônigfbevg 5)anQiPe j?nppan> ©luDenq © icafbcvs ûmemaveft f). € 2. Dm. c ) Hic, nefeimus qua caufa quave culpa, in utroque exemplariomifTum eft nomen nobilis vel militis Jurge Spyraw, cuius tamen figillum utrobique hoc loco (funt enim ligilla omnia eo ordine dilpolita, quo nomina fub. feripta funt) appenlum efl:. d ) Dines an Diues legendum fit, definire non pofiumus, literarum enim u ct n in autographis eadem figura eft, nec fuprapofito figno diftinguuntur; apud Schiitzium feribitur Difes. c ) Subfcriplerunt adeo ex terra Culmenfi X X I , ex Ofterrodenfi X III, ex Chriftburgenfi V II, ex R.efinburgenli IV , ex Elbingenfi IV , e Dirlchavicnfi et Mevenfi IV. conf. Scbiitzp. 138. b. f ) apud Schutzium hic interpofitum eft nomen civitatis Lebaw, fed in au tographo nec nomen feriptum nec figillum appenfum deprehenditur. Ad* iunxit quidem civitas ifta (e foederatis, fed peculiaribus literis hoc fccit, intra fuo loco memorandis..

(26) bm iftu ttcftaf Sfyottm Sftutoenftot (ElHng g ) Ocbcmdjf ^Bc(an> M enb u tg $et'ft'ge* bcil €>int(jen onD SanDtfberg in (E lb . t>on) ooifor*:enei’ m adjt epntcac&t gefyeife t>hD fceucieS tt>egen m ifit © djeppen t u r g e r e Siw onen» \?nD gancje gemepne t>nftv 0 re* te gvofle@t<j«Je f>tran lajfen (jengen tmD 311 m t c v fitf)ei!)?it vnD fefter tjorroarunge globen roti’ M ittere mtD $ae<&te alie t>oi*beruvf in fceliomenet* macl)t aHe Dei* ttnfevn »oc m * vnfic gan q e gemepne Dvittere i>nD fnec^te Die ufi: Defe qir miD and) ju* fom fttg fint t>nD &or alie t>ie3«ie Cie in Dcftr epnunge fint befloffen t>nD aud) fciv* woejmiols begern bivin jufom en £BnD tv iv . . ^3u r ^ et*m eifler t>nD£J\afmanneDemv* geoodjren 0 fete globen in vollii' (E lb . Dolfomenei*) m atyt m M vnfiv @ ($cp p i« QMirgcre 3nn>onere t>nD ganeje gemet)ne Die nro onD audj jufom fdg fint trnD vov alie Die 3 :e ^ Dic in Defit* Dorepnunge begriffen fint trnD Jjernoc&ir.oltf begern f)tr in lufom cn aUe ftucfe Uno avtifele alfe Die t e n u o r tJfgeDrucfr freen in gutem vecjjt* fertigem gloubenbep traurocn trnD (Elb. repetit voculam 69) eren fimDer aliearge* (inflete fefle tmD tinuovfeit jiHjalDen Dobep jubleiben miD Den ne4>ganqt>njlrm ad)t genug juthunDe in aden jufomenDen cêtt^cn | ©efdjeen tmD toolenDet fint Defe £ )in g ju i£teienn>ei’Deu am nef)f*n C o n ta g e nodj Dem 0 o n ta g e 3 u D ica in Der S 8a* flen 3 m 3vit‘^ mifers # e v t’en fievcienfjunDetf { Elb. pii jG j tmD p e v q ig ^ e o gvaciaS (Elb. addit: 2(m en .) Infra difpofiti funt quatuor ordines corrigiarum, ex quibus flgilla de pendent feptuaginta duo, capfulis cereis munita, duo priores ordines utrobique habent appenfa figilla LIII equitum et nobilium, duo pofteriores figilla XIXcivitatum , omnia eo ordine locata, quo nobilium pariter et civitatum nomina in ip(o literarum contextu perferipta funt, pleraque bene admodum adhuc confervata, pauca difficilius dignofcenda. Nobilium figilla omnia imprefla funt cerae viridi, civitatum, quae maxim2 omnium funt, pleraque pariter viridi, quaedam flavae; unius Gedanenfis Civitatis figillum utrobique cerae rubrae impreiTum eft, unde apparet, eam civitatem cera rubra u(am effe etiam ante pri vilegium a Cafimiro Rege Pol. anno 1457 ei datum, quod exhibet Reinb. Curicke in der hifl. Befchr. d. St. Dantzig p. 156 . Thorunenfi civitati idem ius poftea concefTum efl; a rege Alexandro a. 1506. (vid. T.erneckii Chron. ad ann. 12 3 8 .) Sigillum Novae Civitatis I hortinenfis, cum in coniun&ionc utriusque civitatis, a. 1454 fa£la, fublatum fit, noftratium gratia, cura et beneficio Magnif. Praefidis delineatum et aeri iafculptum hic exhibetur.. Accefierunt poftea ad foederis focietatem plures nobiles ac civitates datis peculiaribus literis (conf. Scbiitz.fi 13 8 .h. 139 . h.) quarum plerarumque bina exemplaria feripta fuerunt, eorumque alterum Thorunenfi alterum Elbin genfi g ) i. e. Novae Civitatis Thorunenfis et Novae Civitatis Elbingenfis, ne quis per commata apud Schutzium interpofita inducatur, ut ex duabus quatuor civitates faciat..

(27) genfi tabulario fuit illatum, unde apparet, falfo Leonem bifl. Pruff. p. 2 5 1. di cere, minores Civitates Pomerelliae primariis literis foederis fua ligilla appendifie. Nos hic recenfcbimus omnes, quarum notitia ad nos pervenit, unde fuppleri potelt catalogus Schutzianus f. 14 1. b. cumque Jint omnes fere ad prae(criptam formulam compolitae (quam exhibet Schutzius f 139. /\) dabimus lingularum initium et finem, ponemusque temporis ordine quo Icriptae fue runt. Sed tamen ut hic ftatim legi commodius pofleriores potiint, non poenitebit primo loco legere integras literas, quas dederunt equites diilri&uum Gedanenlis, Leoburgenfis et Pufcenfis.. I. Wx Dfitteue t>no fnec^te, Det’ £ )a n q tfe u , Saumenbut^fcf)n $nD ^ u n ^ e u © ebiete, 35e£ennen u>nD cjeucjen ojfembau mit Defem mifeum Q)utejfe, m allen Die en }et)n aCiu pouen lefen, Das rotu mit rcolbeCacj)tem m ute, uepfem vate, DnD m it epnruecfctigen gutten roiUcn, alitu Dvitteue \>nD fnecftte Det’ Doucjefcfruebenn © e * b ittt, glDben PnD Douljetjjen julcê epmmcje u>nD ttoufctyuetbuncie, alfe Dp 0tuen<jn fe* flen Subecn tmD (Zufamen ^)ct’vn ^Xttteue, ^nec^re, t?nD 0teu > Difsi Oanietf, u(f Dem £ a g e 3uD ica ncfyft Dougangen, (ju 3ftauiemn)euDeu t>nDefenanDcu geepnet, beflojfen,. t>oi’fd;uebn diiD befegelt l)abn 3 n puncrcn t>nD l u t i t a , alfe Dtcfcibe fcoufcfruet* bunqe 3n n el)d f, t?ot* fcnfeu ©em epne SJutteue »nD Fncc^re, Die nn>, PnD oud) jufomffrti) fint, flete, fefle, fcnD pnuoufeut 3 « gurrem uec^tfeufigem cjloubn bep tvu# n>en tmD euen jufjalDen, Dobcp jubleiben, te r QUjjebutbcên, PhD ned> (jante^ m adjt gnug fcutbuenDe, funDeu. alleulep afgelifl 3 » cjufomenDen qeiten, 3 « gccjiujntjfe vnO roaubaftigcm bcfcnrm jjealitivorcjeft. ( i e. pougefefeten) fa$en|jabtt Dp (iScbccn t>nD £ i ’famen alfe «pen* $ a n tf PanDeu ^ a i§ e SKirretv $leld)iou Pan De;n 53ut’gfelDe £anDui<$tei* 3 m Sfaiicjifou gebiete, 0 tp b u u duelle Pon Deu £ebone 3 w Cauroenbuuafc&n PnD 0 tp b u u pen Deu 0 lau d aro û totcjfeu © ebtefe, to ti tmlfomeneu m ad)t, epntuad&t gefyetfe vnD befeles tt>ecjn pnfeu alitu pnD Pnfeu ejemep* »e 0îttcue PnD ^nedfote Deu Pougep. ejebtete 3 v e Sn tfefeele (apen anfyanqcn Defent SSrieffc h ) t>nt) fcufeuDeueu ftd)cul)cit i>nD fefreu pouroauunge tjlouben truvDvittereDnD ^nec^te Dorbertitt 3 » milfomeneu m adjt alie Deu tmfevn pou Dn^, t>ou wifeu paneje gemepne îtteue t>nD iCaccf;tc Ct; uff D i s c it v>nD oucf) jufrtmffttcj fint, t?nD \>oc alie Dp Sbctie, Di) 3 » C^cfeu cpntinge fint befioffen t>nD ouc() f)iunocfjmate 5 ^ ’3 » beaeun ju fom en , alie ftucfc t»nD autifele, alfe Dp 3 ^ «£)oubt^3utcjfe ffoeDuuefer flel)n, 3 » ciuttem uect)tfevrtêm glouben, bet) tum rn t)nD bep euen, fiinDec alie arcjelt(t flete fefte »nD tmuocfert juâlDen, Dobep ûbleiben, t>nD De^n noc^ganci t»nfeu m a $ t cjntig ûtîienDe 3 n allen juûm lft^cn qeiren. ©eben ju © a n q if e 3 m 3<*ve iMifei^ £)euucn vteuqenbunDert t?nD jfteuqi^ 5lm n el)ffrn 0o n ab en D m * 53l)ilippi fenD 3acob t Deu fjetlign ^pojleln fage, appenfa funt figilla q uatuor. II. QBiv ûugcumetjleue unD 9vatm anne Deu 0 t e t e ^ c m e , îlterffat ^ a n ^ tF ^ Sûmenbuug, Saumenbuug, Sebe, $ e e le unD befenen - - - Deu cjecjeben jjt 3u © a n ^ tfe tm 3au e unfeu^ «f)em n v»ieujel)nfunDeut unD ffieujigflen, am 0 o n f a ^ e. Quafimodogeniti. appendent ligilla feptem. exhibentur hae literae in Preujjl Samml. To. III. p. 450 III. 2 B . 33. P. % Deu 0 t a t 0tau(jauD t b el k . Dcu ge(jeben tjl n a $ Deu ge*. buutf) Cuiftf tmfent PiuûnDeut pnD 3 m tjtuqigflen am 2)onu(lage 3 « Dm Oftcu êtli^Cn tagen. appendet figillum . IV. cjgiu ^Surgermriflcu ^Kat^mann ^nD ^5ut*(jer Diefieu no($cjcfe^ten fTefc alfe $eteu ^ u n fe ûugeumeijleu, Simbuojiu^ ©uebcu fepn com pan, 5lnDue^ ^ eu b eu , S iclo s vf)utteu buugeu pon Deu (jemepne iregen Deu flat «ôllanD/ ^ e u te n © o t» fcj)alf ^Suugcumeijlcu, 5lhDue^ ® u m i!e t (E lb . ^ i m u f t ) fepn compatt t>on Deuge* mepne megen Deu flat feuSftouronge, Cafpau DppenefSJurgeum eifteu, ^3:teu^3ecfec fepn C om pan, Ja b ia n SinDenev uat^m an t>on Deu flat ^tbenflaf, ^)an^ 0cônem tt3t SSuugeumeifleu, *&an^ ôleu, SRiclo^ $n>pp 9\at5m ann uon Deu ejemepne roccjen © Dec h ) huc usque pertinet formula praeferipta: quae fequuntur, in his tan* tummodo literis addita funt: quam ob caufam etiam voluimus inte gras exhibere..

(28) fcer flat ^ olfem tf, Sfttdjcl ^ a m ^ u rg e rm eifh r imD (Ernft D djm ann SBurcjcr non wegen Der |iat SSftoI&tufifen. 33efennnen k. Det geg. unD sefr. ijt cjum 0 b in c )e 3 n Det iarcjal onferd «£)ern uiercjf)enj)unDert unD uterqigl) am fontage £ iu a *. Der gcmepne. jimoDogcnitt.. appendent figilla quinque.. V . <3B. $ 3 . u. 9 £. ceu 0 t a D SDtrjTaro bef. -Der cjetjeben ifi 3 n Det- ‘P orcjal unfettf fjereni|)u evifli 3 m uirtqfjunDerffen t>nD jtv&igifien 3 ^ am funtaeje Quafi modo. geniti,. appendet figillum.. V I. <2B. 53. u. 9v. D. 0 f . SftartemuevDer bef. - - Da* cjecjebn pjt an Dem fonfage Su b ttate 3 n D ecSavcjaf crifti terofent fpifjunDert unD uircjicftc jar. app. figillum. V II. ctfS. Q3. t>. 9 1 D. 0 f . Sobaro K. - - am freitaê neefi uor s]M)i(ippi tmD 3<i* cobt Det* apofteln. app. figillum. v i l i . <2B. £3. t>. 9 1 D. p t . (Eonicj k . * am Sacje ^3^tlippi u. 3^cobi Da* (jepli* gen SfppofMen. app. figillum. I X . <2Btr 9ittfer, fnec&te UnD 0 t e f e De£ Q3ifd)tume6 £um Q3runfber(}e t>nD Det* Firc&en fcur grau rcen bu rg unDencjefc&r. befenen ic. 3 n gefeugnifi unD tuorljaftict. frefemnijj alia* uorc}efcl)r. jiid)cn tjaben Die 0 tr e n g e tfrbern t>nD €rfam en peucen «£>ane ^ B arg el, Jpantf uon ^ otrittfrcn , %ocob uon £ 3 apfen SKitfete, £ a n $ ueri SKocjetteln gantrtcfjrer, 3 ^ o b oo.n gelDe unD gab tan t>on ^Bufen f necate Detf uor* fcerurren ^tfc^rtim eg t>nD Det* ftrcjjen uon uolfomener mac&t epnfracfjt ge&eifies t>nD frefe(e$ tueem unftr allcn unD unftr ejemepne Mittere unD f necate t>otbevurt* OBnD m ir SSurcjermetflere unD 9vatf>mann Deftv nocfêf. flere ^Borm eDitf;, $eiffb e vg, 9\eftl, © utbenjlaD t, SSSanbenberg, 0eebur<}/ SStlfdjofefTem, Stflenflein, grauroenburcj unD Sfteffacj uon uoifomener m adjt gefjepfes unD befeles mecjn unftr 0d jep p en $5ur* ger tmD ganfete gemepne unfir flere 0 e $ c le fnran laffcn Ixncjen. © efdjr. £ ju m €ibmcjo am taae Der ^p m elfavf xpi 3 m t?iev|en()unDet'(len »nD m ^ irjftcn 3 a v e . appendent figilla fedecim.. X . <28. s3 5. t>. 9 1 Difflet’ nocâ. flete ^Savtenflepn, ®dîffen£>uvgr Dvajlenbut^ t>nD gueDelanD bef. jc. © e(j. t*nD .aef. ûm 0Lnnge 3 m 3û e onfevd Qcxn mcrc^r* JunDtu.iD merctfg am fuê Der «jjpm eifart »n|a^ ^)cnn. app. figilla quatuor. X I . 2 B .^ 3 .» .^ K .D . 0 f . . S taien b u r< j k . (ê^. uno gefe^r. q u m 0b in cj 3tw 3 ^ Dnfet^ ^)n DierqetnûnDevt unD Diercîg am rage Der (jpmelfavt m \ m ^ e v tn . app. figillum.. X I I . r4 B tt fcon 03epfelet>en t?nD ^3etef SolFpnen, fnedjte De^ %$cilgcff$en gebiete bef. - - uor tme t>nfa’ feb en Die nm t>nD oucfy c^fum fftig ftnt - - am tage Oet’ bpmelfart in fere bern. app. duo figilla. X III. 2 3 i r W itter unD finecbte Dee gthiettf jcum ? u $ e l unD tviv ûtêrm eiflet* tnD Dâibmann Der ftac cûm ûcêl :t. - unD q u forDerm ^3efeiitniffe unD iuor« jjaffttcjem aequgnijTe aller uorgefet*. facên Ijaben Die €t'b arn unD (gvfamen alfe EKut>iget’ 2v-ebenicj unD *pan^ glplTenfleph - - unD tuir S3urgermeiftet’ unD dtati)* m ann uorênant - - êgl. ûm 0 b tn g e 3 w 3 are t>nfcr^f 5ern uiettenûnDert unD tnerfcis. am frettage nc^fl noc§ Deu ^pm eifart unfet^ êrn. appendent tria figilla, duorum nobil. et civitatis, X IV . <2£. <$' 9$. Det’ 0 tete al^ Crucjebutg unD ^0 ompnatt) ( in figillo eft Uomminom ) bef. 2C. 2fm Contage nod^ De^ fjeplgen ltcf>nam^ facie, app. duo figilla. X V . 913. S& u. 9^. D. 0 t . 0 t i )u m zc. am tage 3o5an i^ S3apttfle De^ fyilgm ftclufei^. app. figillum. ^ ,. X V I . 2 B tr ^ )a n s îropfe SanDrid&ter im Q5 t’anDenImrc}fdjen gebtfe, 3 u r s e 0 u r <. tuiae unD £ a m * gabapn fnec^te De^felbe gebiete :c. am tage SoOant^ et Pauli martirum. app. tria figilla. : X V I I . ‘B .g s .u .^ K D 0 f.© uD aum en 2C. a m ^ p n ^ e n a d ^ © afli. app.figillum.. X V I I I . 3 d j C a rrh is E m e r e r , fnec^t De3 0tu m efd )en gebiet :c. uor midj mep? ne erbefmê unD n o^ farn - - Der gtg. ift cûm 0 b tn g e 3 « ^ S a rc ja l unfers f>eren p ii)C unD jclijl. am taeje ^ rifce Der êilgen 3.unflfraun>en. app. figillum. X I X ., $ B tr f necate De^ gebiete^ q u ^ B arg en uff 0am elan D gelegen a l^ e r n ta n S o ccp uon Der £ r p n f e unDe Olbuty fo ^ U jc. 3 m J o c unfer^ êren upr* ejen*.

(29) cjenljunDiur t>nt>e 3 m epmmDe&ievcjigtfien 3 o* 2fm S on eu ftoge m quaft mofco geniti- app. figilla tria. X X . <2 3 . <r$' t). di. Det’ @ ta D t âffenljepm ?c. Deu geg. tmD gefcfjuebn ijl: cjum © binge 3 m 3 a u e &nfeu$ «£)ei*uen t>tcrcscl>nf>unDeit epnonDoieuejtg am © in d a g e ncfjfl tioi* ^3eft’i onD ^ a u li Deu Ijeilgen apojleln fage. app. figillum. X X I . (gudj feifen gefluengen £ubaun |)euun *£)an$ t>on $Bapfen Dvitteu Dareju Dem §ubaun SRatbe cju ^fjoutin unfeun libn # e iu n £n tp itn roit* nod)gefcfcrebn £5 uu< geumepflet* t>nD SXatfjmann Deu nocfjgefdjuebn flete altf SftepDenbuug 0o lD aro 31* genbuug ônjTepn trnfeun fuuntlidjn guu$ mit eubitunge onfeuS ganfccnt Doumogn licte ejuuou. €ufam e libcn feeuuen, rotu tl>un € u d ) roiljen, Datf untf Deu 2anfuid> teu 3 m OffcuuoDtfFd)cn © ebite 3 « etreun buntf) ofgenomen fyat, fo fyabn roiu Dem Canmc^teu globet bep Dem bunDe ei»u blepben wiD globen <£u<$ Da$ roiu bep £u c(j t>nD alien Den Dp Deu Cantuic^teu bep em ooumoltf gebot fyat bep <£udj roollen fleri alfe fuome gufe Cute bep tuaroen tmD bep euen. (£ju befentniffe babn n>iu onfec fcougen. flete 9iepDcnbuucj, «ôlDam, S ^ en b u u g, £on ffepn iglid)e befunDeun eu 3 n# gefegl benoDen uff De&n feutff laffen Duucfen Deu gegebn iff 3 » Det* S a v cja l Pnfeu* fcemi p tamfent t>iu&nDert 3 » » t>ti’ onD tueuejtffen 3ai* am £)nu|le m SBalentint infra impreffa funt figilla quatuor.. X X I I . 3 $ D tto Sftadjmtrej SXifteu ic. ©efc&een cju §fjouun am fage 0 e n f e SSftutbei De6 f>eiligen ^m angeltflen 3 w fcpeucjc&enbnnbfutflen vmD Dueponb funjfejtg* (len 3 oue Dnfertf Ijeuuen if>efu crifli. appendet figillum. X X I I I . C2B . 53. i\ «R. Deu 0 t a t Slejembuug :e. © egn jcu $f)ouun am 3)on v* page m* fatfjeDua êtu t 3 n t ytiijC t>nD Itiij ten tou. appendet figillum. Harum Iiterarum quae fub num. X L pofitae funt, inElbingenfi tantum tabulario fervantur; quae fub numeris X IV . X V III. X X I. X X II.X X III. in Thorunenfi tantum; reliquae omnes in utroque Qui ifta, quae dedimus, et primarias inprimis foederis literas legerit, cognofcet, quantum iuxta cum Culmenfi civitate, quae totius terrae Capitalis erat, Thorunenfis quoque civitas au&oritate valuerit, quantaque ipfi cum al tera illa, cumque Nobilibus Culmenfibus poteftas ab univerfis foederatis data fit, curandi agendique omnia quae ad univerforum falutem fpe&arent. Sufceptum fuerat negotium iftud non infeiente, immo fuadente Ordinis Magiftro Paulo Rusdorfio, ipfoque diem Prifcaead conventum deliberandi caufa Elbingae habendum praeftituente ('Schiitzf 136. a.) atque deinde in altero conventu Elbin* genfi, domin . Reminifccre habito, cum iam verbis conceptum foedus effet, ante quam in urbe Marienwerderobfignaretur,mifHfuntad magiftrum legati, qui quae a&a fuiffent exponerent, quibus amplidimis verbis gratias egit, fadum laudavit, probavitque, probaruntque cum eo fimul X X X V IIIl commendatores, prae ceptores et officiales fScbiitzf. 139 . a. 14 1 .b.) i) quin etiam tribus delegatis in curiam Elbingenfem ad congregatos midis publice univerfis gratias egit. (Id f. i g i . init.) Ea vero res tam male reliquos habuit, ut ira adverfus magiftrum et furore in foederatos tanto magis exardefeerent, quae tandem res eo adducebant magi ftrum, ut dignitate ac magiftratu fefe abdicaret, cuius a&us feriptum exflat documentum in tabulario Thorunenfi, quod cum nondum D 2 fciar i) D. Gregor. Hefius, (ab anno 158 4 Syndicus civitatis Thorunenfis, poflea cum anno 1590 in patriam urbem Mariaeburgum fe contuliffet, ibi per X X X X V III annos praeconful, do&rinae ac meritorum fama celeberri mus) in Rerum in Pruffia geftarum libris, quos MStos reliquit, lib. III, Status Prujjiae obtinuerunt, ut Magijler Ordinis cum Commendatoribus, in quibus et Ludovicus Erlichshufius fuit, fub X X .X FIU I JigiUis fibi cave rent, ne id fatfum cuiquam ex foederatis deinceps vitio vertatur, fponfione fub fide et honore concepta ; quod pro eodem habitum efl, ac f i foedus ipfum fuo affenfu Ordo roborafjet..

(30) fciamus a quoquam in lucem efle ,p roducum, non ingratum fore fperamus, illud vel obiter hic a nobis exhiberi. Conf. Hartkn. Hili. Pruff. in addendis adpag. 312. b. Cum attendimus ad tempus in fine notatum, dubitare incipi* mus, utrum re&e apud Schtitzium f. 145 . a. aliosque Rusdorfius dicatur mor tuus efle d. 29. Dec. 1440 Manifefto certo errore, fcribae aut typographi culpa, apud Hartkn. I. c. p. 3 12 . extr. pofitum eft drey Ja b r nacb der Entfetzung pro drey tage conf. Henneberg p. 305. Sed ifta quidem difputatio non eft hu ius loci. En ipla (cripti verba.. r SStuDere 9}tclog ^ o p a t’ M O t’Den6 Der Q5rut>er DeS $ofp ifali$ 0 e n f e SOârie Des £)eutfcf)en # an )fe $ t>on 3 vlm fom pfbur £ )a n c jfg t>no pttjunD £o* m eijlatf © tatb alD er, ® er(ad ) Sfteufc © roffom pt& ur, ConraD uon 0 rtid&|ftan>fen O b itp er Sftarfcbalf, $ e tn tid ) feom Dvab^nfrcfn O birflcr 0 pttteler mtf> jcu 0 bing, (Sroer&arD fcon SBefentam £)b irp er § ra p p ie r, tmD jcu C ripburg fom ptbur, S oân pon 9 {om $tn gen £rej?ler 2 Btl|jelm t>om £eljfen p em $eu S ^ o ru n , «£)einridj Svercfe to n ^ la u m e n je u r 3 3a lg « , S oânn t>on SSennbamjjen jcu QftanDenbucg, 3of>an t>on 0d jau tt)en b u rg jcu Dvangnttj), S o^ an pon 0 fe fe n acu O PeiroD e, SStun t>on *£M b erg jeur Sfteme, S o^ an Pon © fpcjen jcum SScDen, 3of)an pon ©:lbac(j jeu (SruDenk, 3o[)fln Dvpbentffc jcuv ©roefce, ^ p lian pon (£yDor(f jcu 0 t r a f b e r g , jfreDrtd) ^rofdjm tt^ jcur © o la m , *&onne eon 0to cf^ etm jeu 0 l o $ a m , geonarD §3arfperger acum £ud>ol, -Betfcel pon paDitdjbetm jau* «Kemel fom ptbure, 251* ricfj con ger Q3tfc&mctfler k « ^ u ro c jf, ^)el(jrn$ t>on Det’ Slroe, ^ en | e pon 9vid>* fenberg, ftrd&enpottb jeu 0u m Ian D , S o fa n \>on Q5trcf 4pamj}fomptl>ur icu SS&a* inam burg, «g)ati^ tobenecfet $cuc Spcpe, jfreDricb ^ p fritfc jeu SBrat&ean, $ a r t * m an pon 'SBmDJjaftfcn, jcu ERogbawfeii/ ^ tfr ic jj $3reDer icu £ )irfa ro , Sffiilfyclm fcon 'SBepjje jeum 0 t b u m , GElaros pon getlffrotff, jcunt £efcfe, SoDroig pon (Er* lidj§ljan?fcn jeu © reb p n , # a n $ © ru fm g jeu 0 o lD a m , P oitlx, $ep D i$en pon SDêUen jeu SfojTenburcj/ t>on 928evDenatt) ^cu Q>eroron>, 0 tm o n f$cn cfel jcu 33apam , ^:âm t?on 0 panbetm ^cu Snfievbut#/ êvnâvD t>on 0 $ o « nenburg jcu ©ifD aum eiv ^ b rccb t EHpbenit^ êu Ovtolffburcj, pftepcve, jfrcDvic^ m \ ^ o p b a $ t2 B a (D m # e c ûnt ê^nbojfe/ ^ t $ e i ûjjenfeiDer ^Bifc^nietflct* jcuu © (^ avffan ), »nD £ a m p re $ t m \ ^ sevbeim pflcgcr ^cum ôfecbtcnboftc,^l)un funt \>nD ojfenbat’ be!cmienr rntc Dijjen fcnfim fd&viften Da^ Dec € w i ’Dtgc tniD geijili* \ ) m t, ^SfuDet’ ^ 3aumel eoit iKugDofff/ mfiv$ Ovt>en$ gomeiflev, anfe^n&c, ttnD ttfennenDe, fyne$ lepbc# gebvedjew, fiwcfybeit t»nD t>nD fuft man* d)H’(ep D i‘Den^ cjebrc$en/ Den eu, wnb fulc&er f^ne^ £et)be6 fn>a$b etr, ntd)t njeDirfleb» nad) cnfojen fom ertm oge, i>nD Djf Da^ Dnfti’ £ )t‘Den Dcfbalben, n i $ t jcu cjvoffevn uocferbert geDpen bcDut-ffC/ b at a* ^n^ allen mit fiet||e gebeten D a^tt)if en, araprd obtvfe^n onD Dtvlaflen em Da^ am pt 3cu P en b u rg, m itfam pt Dem malDampt Stm cnbuvg, D\t;n, ûD m it allen tvett cjinfeun t>nD jewbebofungen, $cu fpnem leben geben t*nD fcorfc&vetben tuolDcn, 0 o voit Denne aUe m itfam pt Dem €o u en t jcu SDfcariambui#, ful$e De^ benumpten Dnftt^ *£)omei(lct^ gebvecfien, njolfavt \)»D geDpen Dnfit^ Ci*De«£> 5al>m w st& h flt âben roit* en, m it mtllen tmD tDiflcn, De& egetm <£ouenttf jeu SDiavienburg tôn 6 em egeDodjten ^ om eid et’ am pte geJa(Ten / VnD Vot’fcf)refben em jn € v a ft Dtfle^ fB sIefJ, Da$ 5im pt jeu fKaflenbuvg m irfam pt Dem tualDampre jeu £u n en b u v g 3 p tt tnD Spfe, m tt allen iren Cjtnfevtt DnD ^cubebwungen alf^ Die Don alDei^ Davcju gtfovet babett fpnem leben Dabep jettblepben i)nD Dauon nicbt jeu enffcrên^ DnD ab 3 n Denfelben gebietett fepnevlep t a g u t e r an tonftvn Dt*Den wurDen t>ot^ pecben aDit* geuallen. Dic fuUen Uen Dem obenbenumpten tonpcm ôm eiftev jcuSee* ne gebn -t>nD t)orgeben rcerDen, tviv geloben and) Dem t>adjbenumpten tjnfivm Sjo* m eiper ap eny 2>fe t>on £)eu tfd )en , t)nD SiePanDe Sêipere, ate i?on Det* 0 t a r u r , t?nD De^ anlaffe^, De^ tevvam efen tage^ fen 0 te tp n , t?jf S aeob t nepfomenD^/ m * gen, aDir fup t?mb epntgerlep facben anfpre$en aDit* bctetDtngcn tuelDen, fo wcHai m en Davtnne tw anD roovtten, DnD ^vjprecfcen/ Dad em Defbalben fepn t?nmiae.

(31) aDiu we&ivfcfptf gefc$<m fulle r £B tu geloben pnt> fidjcnt midj 3 n C vajft bif> be p cjuten tuuroen t>tiD euen, Den uadjbenumpten t>nfti*ni £o m etfte v , Dcn € t ’fam cn *£>evun ^ a l i e u Miififovb c$oitt) Deu îeuroenm arfe, t>nD alie pnftutf D coens SSuuDeu unD oud> fu)? alieulep peufonen geifilid) t>nt> roeuIDlicjj, roelcbtf 0 r a tu m S nDtr roivDt^bctf fte fp n t, Die Dem egemdDfen tmjium *g)omei)teu in fp* nen fad;en i>nD3n Di{]cn gelorofren, bepftenDig unD vatt)licb fpn geroefen, Datf rotu fi: ailc Defhalben, an tuen leicjjnanten, w n , roiuDigljeifen, am pten, gutern unD geric&ten, in fepneu roepS leeDen aDiu betuuben, nad) leeDen aDiu beruuben la|Ten, 0unD eu fte euen, fouDeun, fuunDlu# baf&M unD banDeln roeilen, ais Da$ ijotiict) tf nad> allem unfium oeumogen t>nD geloben Dis dou pn$ unD pnftu ifclid[)eu epneu dou Dcn anDeun, ftete t>e|le unD cueftig jcu balDen, t>nD ap pnDeit epn fepl, aDiu pnianDtf uon t>ne roiDiu cifie onfiu uotfcbiibuwje, aDiu pifepnen au tiM roelDe fer* ijen, fo cjcloben \ m alie Da3 roiu Dajjcibe feni, aDiu Den, Deu fidj alfo Dafegeit rouuDe feffcen Darcju balDcn roeilen, Da6 eu epn fulcfc$ abefuefen unD lafien fulle, fcarcju tm alie roollen uoubunDen fepn, unD rote roiu Da$ ntc^r rouuDen tfym, fo fuiien roiu an tuuroen unD euen ppumeuft roeiDen, tmD roen Deu uad)gemelDte t>nfu* «£)omeif?eu uon roDed roecjen abeqebr, 0 o rr>ellen roiu, Dad Diffeu buteflF, uml> cnDeu$eufonen rotlfen, glicbrool in aGen puneten unD autifeln, in uolleu macf)t fulle bkibcti tmD qebalben roeuDen, £)etf jcu geqeuonijfe t>nD meueu fi$eubetr, babeii ttJiu alie obenqefcftrebn ©ebiefiqeue Slmptjeuvn unD $3vuDeu i>nt> i&licjjeu beftmDeu »nftu am pie Sngefcgfl unD Deu obegenari ^)an)§fom ptbnu jcti ^ au ien B u u g, pon U6 btiefe. te^ ganên (£oueitfg roeqen fpne^ amr^ Sngefecjil an Di(|en buiejf laffen bengen © eu ficgebn ifi in vnfttf CuDen^ *paubrbarofe âuiambut;q am Sftonrag nacb îucumctfiont6 © n t 3 m muênljunDeiffren pnD epnpnDPivî^flen 3 ‘U'e n a ^ tcu gebovt Xxt pnftt^ ^jeuutn :c. $. appendent figilla novem et triginta. Conrado de Erlichshaufen ad Magillri gen. dignitatem eveflo, id op eram maxime dabant confbederati, ut (ponderetur fibi a novo domino, velle ipfun* confervare ac tueri omnium ac iingulorum iura et privilegia, tum etiam ut foe dus ab ipfis initum ab illo probaretur. Obtinuerunt a viro aequitatis et iuftitiae per fe amanti(Timo utrumque; promilit ille privilegiorum conlervationem ( Sc/jutz. f . 146. n.) probavit foedus ( Id f 163. a. mit.) quin literis ligillo inunitis ab eo confirmatum efie narrat idem/. 160- b.fiu. quamquam hoc ita narrat, ut non tamquam indubium affirmet. Scriptum certe eiusmodi docu mentum, quantum nos quidem comperimus, in tabulario non habetur, quod tamen, fi quod aliud, ftudiofi/Time confervaturos fuiffe foederatos, facile quis que iudicabit. Certius hoc eft, quaefitam et obtentam effe foederis confirma tionem ab imperatore Rom. Friderico III. eam maxim-e ob caulam, quod pu tabant foederati, fore ut Ordo vereretur impugnare ea, quae confirmata effent ab imperatore, cuius imperio fubie&um fe ordo agnofeebat. ( Poln. Bibi. T. II. p. 275. ?Jot.) Atque hoc Culmenfis ac Thorunenfis civitatum praecipue ftudiis et opera effe&uin efle, non poffumus dare documentum evidentius ipfis decreti verbis: UnD roan nu unfeu unD Dctf ^veidj^ Iiebcn ©efvem en Die j u r g e r * meijleu DviUe unD qemcinDe Deu 0 t e t e fu lm en t?nD ^bouan in ûeujfffn gelegen f)aben anbuinqen la)7en - - Da^ roiu mit roolbeDacbfem ^ u f e litig em EHare ued)* teu 5BijTen t?nD ^solrem cnbeir ûntgieicf)^ © roalf^ , Den ebejenanten 0 r e te n H u i*. tnen vnD ^b^van Dife funDue ©naD getan , pnD 3 n uerroinigcf, teugunet t?nD eu# laubt, aud) Hellen imD gannên © ro alt onD ^ a c b f qegeben baben etc. Servatur etiamnum autographum in tabulario Thorunenfi, unde deferiptum exhibetur in Prenjf. Samml. To. II. p. 348. it. in Du Mont Corps Diplom. T.III. P .I. pag. 1 8 u Datum fuit, ut habent ipfa verba: am ^ o n f a g nacb DnfetT liebetl g u a ro n ^ a q purificationis nacb €bvifii ©epuuDe ?au fetir PieibutiDeut unD im ainf unD tMeufcu#em tnfeu^ 9\eicb^ im eujlen 3 ai’^- Vnde apparet Schutzii erro rem t. 165 circa anni numerum, refte emendatum elfe a viris celeberr. in Bibliotb.Polon. To. II. p. 269. fqq. et in PreuJ]'. Satnml. To. / . p. 1 8 1 . it.p. 7 5 1 . £ Appen-.