Wielkanoc
…zwyczaje wielkanocne…
Wielkanoc (Pascha, Niedziela Wielkanocna) - najstarsze i
najważniejsze święto chrześcijańskie upamiętniające zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Poprzedzający ją tydzień, stanowiący okres
wspominania najważniejszych dla wiary chrześcijańskiej wydarzeń,
nazywany jest Wielkim Tygodniem.
Niedziela Palmowa
W Niedzielę Palmową, rozpoczynającą Wielki Tydzień, w kościołach święci się palmy, które są symbolem odradzającego się życia. Robi się je z różnych gałązek: bukszpanu, wierzby, a także ozdabia bibułą. Dawniej
poświęconymi palmami biło się lekko
domowników, co miało im zapewnić szczęście przez cały rok. Poświęcona palma
pozostawiona w wazonie, miała chronić dom przed złymi ludźmi i nieszczęściem.
Wielkanocne jajka.
Dziś wszystkie nazywamy pisankami, choć są to kraszanki, owijanki, oklejanki.
Dawniej wierzono, że jajka ofiarowywane na Wielkanoc chronią przed złem, zapewniają pomyślność, zdrowie i szczęście w miłości.
Aby zwiększyć ich magiczną moc, skorupki ozdabiano. Różnymi metodami w różnych regionach Polski. Prezentujemy tradycyjne metody zdobienia.
Kraszanka – pisanka charakterystyczna dla znacznej części Górnego Śląska. Tradycyjne śląskie kroszonki zdobione są na jeden kolor.
Kiedyś barwiono je naturalnymi składnikami - łupinami cebuli, korą drzewa, młodymi
pędami zbóż, obecnie używa się również barwników sztucznych.
Owijanka
Na skorupkę nakleja się wzory z rdzenia sitowia i z wełny. Służy do tego specjalny klej sporządzony z
mąki. Tak zdobią wielkanocne jajka na
Kurpiach.
Oklejanka
Na wydmuszce wykleja się miniatury
wycinanek z kolorowego papieru. To metoda ozdabiania spotykana tylko w okolicach
Łowicza.
W niektórych rejonach Polski (m.in. na Śląsku czy w Wielkopolsce) panuje
zwyczaj obdarowywania się
wielkanocnymi upominkami, zwany
zajączkiem. Słodkie prezenty otrzymują
przede wszystkim dzieci.
Dawną tradycją kościoła katolickiego jest
święcenie pokarmów w Wielką Sobotę. Dobór produktów żywnościowych w koszyku nigdy nie był przypadkowy. Każdy Boży Dar
symbolizuje co innego. Do zestawu Darów Bożych, które obowiązkowo powinny się
znaleźć w koszyku wielkanocnym należą: chleb, jajko, sól, wędlina, chrzan, babka wielkanocna, baranek. Ilość produktów w koszyku może być oczywiście znacznie rozszerzona, jednak o tych nie powinniśmy zapomnieć. Koszyk
wielkanocny tradycyjnie przyozdobiony jest gałązkami borówki oraz koronkowymi
serwetkami z nadrukami symboli.
Symbole wielkanocne
JAJKO -znak nowego życia, przypomina nam, że Chrystus
zmartwychwstał, dzielimy się nim na znak zdrowia i szczęścia całej rodziny, wg ludowych wierzeń przeciwdziała wszystkiemu, co złe
SÓL — chroni jedzenie przed zepsuciem, poświęcona, chroni nasze dusze;
BARANEK- baranek wielkanocny jest symbolem Jezusa, który przelał za nas swoją krew. Barankowi wielkanocnemu dajemy chorągiewkę, jako znak zwycięstwa.
PALMY – strojenie wielkanocnych palm i święcenie ich w Niedzielę Palmową nawiązuje do wjazdu Chrystusa do Jerozolimy i powitania go przez mieszkańców. Tradycyjnie wierzono, że palmy mają magiczną moc chronią przed chorobami.
Poświęcone pokarmy spożywa się
następnego dnia (świąteczna niedziela) podczas uroczystego śniadania
wielkanocnego.
Na początku domownicy dzielą się
świeconym jajkiem i składają sobie życzenia.
Śmigus dyngus (świąteczny poniedziałek) Oblewanie wodą przetrwało do dnia
dzisiejszego. Dawniej oblana panna miała
większe szanse na szybki ślub, a samo oblanie kogoś wodą miało symbolizować oczyszczenie z brudu, chorób albo grzechu.
W zamian za pisankę, można było uniknąć zmoczenia.
Dziś polewamy się wodą dla czystej zabawy i podtrzymania tradycji.
