INNOWACJE W MIASTACH JAKO WYZNACZNIK SUKCESU WSPÓŁCZESNYCH SAMORZĄDÓW

(1)

INNOWACJE W MIASTACH JAKO WYZNACZNIK SUKCESU WSPÓŁCZESNYCH SAMORZĄDÓW

Iwona Herbuś Politechnika Częstochowska

Wydział Zarządzania

Streszczenie: Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie charakterystyki innowacji wprowadzanych w miastach oraz roli, jakie spełniają w samorządach. Innowacje to różno- rodne, nowatorskie działania lub unowocześnienia. W miastach często dotyczą kilku ob- szarów i są ze sobą powiązane. Ponadto wymagają współpracy wielu podmiotów, w tym:

administracji lokalnej i regionalnej, instytucji badawczo-naukowych oraz przedsiębiorstw.

Innowacje wpływają korzystnie na środowisko naturalne, życie społeczności lokalnych oraz warunki ekonomiczne miast. W znacznym stopniu polepszają również wizerunek gminy wśród potencjalnych inwestorów oraz pozwalają osiągnąć przewagę nad konku- rencją. W artykule przedstawione zostały również przykłady działań innowacyjnych realizowanych w Częstochowie i Gdyni.

Słowa kluczowe: innowacje, miasto jako megaprodukt, zarządzanie miastem

Wprowadzenie

Obecnie przed współczesnymi samorządami stoi wiele wyzwań. Wśród nich wymienić można poprawę jakości życia społeczności lokalnych, redukcję negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne oraz dążenie do utrzymania ko- rzystnej sytuacji ekonomicznej w mieście. Osiągnięcie tych celów wymaga zastosowania innowacji w wielu płaszczyznach, które bardzo często się przenikają.

Nowatorskie działania i inicjatywy w miastach dotyczą różnorodnych obszarów, wymagają także współpracy między różnymi ośrodkami. Niezwykle istotny jest również proces zarządzania miastem, który odpowiada za prawidłowy i efektywny przebieg wprowadzania innowacji. Innowacje stanowią ogromną szansę dla współ- czesnych samorządów, ponieważ pozwalają budować pozycję gminy kształtującej w sposób nowoczesny swój wizerunek, która wyróżnia się na tle konkurencji. Po- nadto stanowią czytelny sygnał dla inwestorów, gdyż innowacyjne miasta sprzyjają rozwojowi przedsiębiorczości i przyczyniają się do wprowadzania nowych inwestycji. Starają się także być partnerem dla wszystkich zaangażowanych w proces kształtowania zrównoważonego rozwoju gminy.

Zarządzanie Nr 19 (2015) s. 35-43

dostępne na: http://www.zim.pcz.pl/znwz

(2)

Charakterystyka innowacji w miastach

Innowacje to zmiany oraz nowości, które mogą pojawić się w różnych obsza- rach działalności firmy, produkcyjnej jak i usługowej. Odnoszą się one do rzeczy, pomysłów, sposobów postępowania oraz metod organizacji i zarządzania¹. W sa- morządach jest to bardziej złożony proces, stanowiący dla gminy wyzwania i szanse, ponieważ innowacje wpływają na funkcjonowanie całego miasta i decydują o poziomie rozwoju cywilizacyjnego społeczności lokalnej.

Innowacje w miastach to twórcze zmiany w systemie społecznym, strukturze gospodarczej w technice oraz w środowisku naturalnym przy jednoczesnym utrzymaniu jego dobrego stanu². W związku z tym można wyróżnić następujące rodzaje innowacji występujących w samorządach³:

– innowacje instytucjonalne i organizacyjne – public management, regionalne systemy innowacyjne, marketing miejski;

– innowacje produktowe – przestrzenie wielofunkcyjne, transport miejski, parki technologiczne;

– innowacje techniczne i technologiczne – elektronizacja i informatyzacja;

– innowacje w zarządzaniu finansami – partnerstwo publiczno-prawne.

Przedstawione innowacje są w dużej mierze tożsame z innowacjami wprowa- dzonymi w przedsiębiorstwach i instytucjach. Wśród rodzajów innowacji wprowadzanych w organizacjach można wymienić⁴:

– produktowe – wprowadzenie na rynek nowego produktu lub ulepszenie go w znaczący sposób;

– procesowe – wdrożenie nowych lub usprawnionych metod produkcji, dystrybu- cji i świadczenia usług;

– organizacyjne – wykorzystywanie w przedsiębiorstwach nowych rozwiązań organizacyjnych dotyczących działalności biznesowej, miejsc pracy, współpra- cy z interesariuszami oraz wszystkich elementów zarządzania;

– technologiczne – wykorzystywanie w różnych procesach nowości technolo- gicznych;

– marketingowe – wprowadzanie zmian mających na celu lepsze zaspakajanie potrzeb;

– ekologiczne (ekoinnowacje) – wprowadzanie na rynek produktów o takiej sa- mej lub wyższej jakości przy równorzędnym redukowaniu negatywnego wpły- wu na środowisko naturalne oraz ograniczeniu zużycia zasobów.

Niezwykle istotne – nie tylko dla organizacji, ale również dla samorządów – są ekoinnowacje. W miastach są one powiązane z innymi innowacjami i mogą, doty-

1 T.B. Kalinowski, Innowacyjność przedsiębiorstw a systemy zarządzania jakością, Wolters Kluwer, Warszawa 2010, s. 13.

2 S. Marciniak, Innowacje i rozwój gospodarczy, Kolegium Nauk Społecznych i Administracji Poli- techniki Warszawskiej, Warszawa 2000, s. 52.

3 P. Rumpel, Innowacyjne podejście do sterowania rozwojem miast. Studium przypadku miasta Vse- tin, [w:] Polityka zrównoważonego rozwoju oraz instrumenty zarządzania miastem, red. J. Słodczyk, D. Rajchel, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2006, s. 187.

4 M. Dąbrowska, Ekoinnowacje, PARP, Warszawa 2010, s. 8; M. Baran, A. Ostrowska, W. Pander, Innowacje popytowe, czyli jak tworzy się współczesne innowacje, PARP, Warszawa 2012, s. 18-19.

(3)

czyć wielu obszarów, np.: kształtowania otoczenia w procesie planowania prze- strzennego, transportu, lokalnej gospodarki energetycznej, gospodarowania odpada- mi, działań na rzecz ochrony walorów przyrodniczych, inicjatyw poprawiających jakość powietrza. Często ich wdrażanie wiąże się ze sporymi kosztami, jednak przy- noszą one zdecydowane korzyści środowiskowe oraz w konsekwencji ekonomiczne.

Innowacje w miastach powinny opierać się na partnerstwie publiczno-prawnym, uwzględniać małe i średnie przedsiębiorstwa oraz eksponować badania naukowe przedstawiające projekty innowacyjne⁵. Kluczową rolę odgrywają tutaj administracja lokalna i regionalna, instytucje naukowo-badawcze i biznes (małe, średnie i duże przedsiębiorstwa). Charakterystyka każdej z wymienionych grup w procesie innowacyjnym została przedstawiona w tabeli 1.

Tabela 1. Możliwości i oczekiwania partnerów środowiska proinnowacyjnego

Rodzaj instytucji Charakterystyka

Instytucje naukowo-badawcze

Możliwości:

- wiedza i nowe technologie - przygotowanie kapitału ludzkiego - kreatywne środowisko

- laboratoria i infrastruktura badawcza Oczekiwania:

- sprzedaż wyników badań - zlecenia na usługi i ekspertyzy - finansowanie badań

- zatrudnienie absolwentów Administracja lokalna

i regionalna

Możliwości:

- inicjatywa i koordynacja działań prorozwojowych - finansowanie statutowe

- zamówienia publiczne - programy wsparcia - usługi publiczne Oczekiwania:

- dynamizacja procesów rozwojowych - nowe miejsca pracy

- poprawa pozycji konkurencyjnej - poprawa wizerunku miasta i regionu Biznes Możliwości:

- zdolność do podjęcia ryzyka - dystrybucja

- inwestycje Oczekiwania:

- nowe produkty i technologie - wykwalifikowana kadra - poprawa infrastruktury

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. Nowak, M. Mażewska, S. Mazurkiewicz, Współpraca ośrodków innowacji z administracją publiczną, PARP, Łódź-Gdańsk-Kielce 2011, s. 14-15

5 Ibidem, s. 41.

(4)

Wprowadzanie innowacji w miastach to złożony, często długotrwały proces, obejmujący różnorodne obszary aktywności gminy, który wymaga wiedzy ze stro- ny ekspertów i dużego zaangażowania od wszystkich uczestników procesu innowacyjnego. Często niezbędna jest współpraca zróżnicowanych podmiotów, środo- wisk naukowych, przedsiębiorców oraz władz samorządowych w celu osiągnięcia jak najlepszych efektów płynących z wprowadzenia innowacji.

Rola innowacji w samorządach

Innowacje w miastach mogą dotyczyć zróżnicowanych działań. Pomocne w określeniu obszarów najbardziej potrzebujących unowocześnienia może być postrzeganie miasta jako produktu marketingowego (megaproduktu).W jego skład wchodzą następujące elementy⁶:

– energia (elektryczna, cieplna),

– obiekty gospodarcze (fabryki, magazyny),

– elementy infrastruktury technicznej (sieci energetyczne, drogi, łącza telekomu- nikacyjne),

– społeczeństwo (mieszkańcy, poglądy, tradycje), – środowisko naturalne (klimat, lasy, zbiorniki wodne), – usługi publiczne (kultura, oświata, ochrona zdrowia), – usługi administracyjne (świadczenia prawne), – walory turystyczne (możliwości rekreacyjne), – nieruchomości (działki, grunty),

– usługi konsumpcyjne (handel, baza hotelowa, gastronomia).

Poszczególne obszary tworzące miasta często nazywane są subproduktami. Ich charakterystykę przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2. Subprodukty wchodzące w skład megaproduktu

Kategoria subproduktu Elementy subproduktu

dziedzictwo kulturowe dorobek historyczny i kulturalny, tradycja, symbole, zabytki

turystyka informacja i placówki turystyczne, baza noclegowa kultura kina, teatry, filharmonie, muzea, koncerty, festiwale,

wydarzenia kulturalne

rekreacja i sport imprezy sportowe, hale, lodowiska, baseny

środowisko naturalne walory przyrodnicze, świadomość ekologiczna, egze- kwowanie przepisów o ochronie środowiska, gospodarka odpadowa, gospodarka energetyczna

oświata i społeczeństwo uczelnie wyższe, szkoły, struktura demograficzna, po- ziom wykształcenia mieszkańców, stan zdrowia

usługi socjalne służby socjalne, miejsca pracy, programy zabezpieczeń socjalnych

targi i wystawy targi, kongresy, konferencje, wystawy

6 A. Szromnik, Marketing terytorialny, Wolters Kluwer, Kraków 2007, s. 203.

(5)

usługi komunalne komunikacja, łączność, przepisy lokalne, przedsiębior- stwa komunalne

handel placówki handlowo-usługowe, kompleksowość świad- czonych usług

inwestycje możliwości inwestycyjne w mieście, inwestycje przemy- słowe, środowiskowe, społeczne

finanse instytucje finansowe i ubezpieczeniowe

mieszkaniowy zasób gminy działki, zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, firmy obsługujące rynek nieruchomości

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: A. Łuczak, Miasto i produkt miejski jako zagad- nienia marketingowe, „Samorząd Terytorialny” 1999, nr 9, s. 48-49

Wymienione wyżej elementy stanowią zarys poszczególnych obszarów, w których mogą być wprowadzane innowacje. Unowocześnienia znacząco usprawniają życie i funkcjonowanie społeczności lokalnych, jak również wpływają na atrakcyjność miasta w oczach inwestorów. Wśród determinant wpływających na postrzeganie samorządów przez inwestorów, w których znaczną rolę odgrywają innowacje, wymienia się⁷:

– bazę informacyjną – jej czytelność i aktualność,

– warunki organizacyjno-administracyjne współpracy z potencjalnymi inwesto- rami,

– organizację podmiotów gospodarczych oraz sposób ich funkcjonowania, – formy i skuteczność promocji prowadzonej poza granicami miasta, – infrastrukturę techniczną i jej stan,

– sprawność funkcjonowania instytucji finansowych, – dostępność komunikacyjną miasta w kraju,

– jakość infrastruktury rynkowej, w tym targów i wystaw gospodarczych, – stan środowiska naturalnego z uwzględnieniem gospodarki energetycznej.

Innowacje odgrywają bardzo ważną rolę zarówno z punktu widzenia mieszkań- ców, turystów, jak i inwestorów. Istotne jest, że wiele inwestycji wymaga od samo- rządu innowacyjnych rozwiązań w obszarze administracyjnym, przestrzennym i informacyjnym. Nowoczesny samorząd odpowiednio kształtujący swoją pozycję jest pozytywnie postrzegany przez potencjalnych inwestorów, co gwarantuje mu silną pozycję pośród innych gmin.

Zarówno innowacje, jak i inwestycje są następstwem prawidłowego, a przede wszystkim efektywnego zarządzania jednostkami terytorialnymi. Zarządzanie miastem to proces niezwykle złożony i wymagający, w tym obszarze innowacje od- grywają niezwykle istotną rolę⁸:

– właściwe zagospodarowanie potencjału, którym dysponuje miasto (funkcja efektywnościowa),

– integracja środowiska lokalnego z regionalnym (funkcja integrująca),

7 Ibidem, s. 200.

8 M. Bryx, Innowacje w zarządzaniu miastami w Polsce, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2014, s. 40-41.

(6)

– wzrost spójności decyzji władz publicznych oraz współpracujących w obszarze kształtowania polityki lokalnej i regionalnej innych podmiotów (funkcja koor- dynacyjna),

– dostarczenie informacji o przyszłości rozwoju miasta w regionie poprzez wzrost poczucia stabilności odpowiednich podmiotów i zachęcanie do wprowadzania nowatorskich działań (funkcja informacyjna),

– zwiększenie zrozumienia i procesów innowacyjnych zachodzących w mieście i regionie (funkcja edukacyjna).

Prawidłowe wprowadzanie i realizowanie działań innowacyjnych to spore wy- zwanie dla zarządzających tym obszarem. Wynika to z faktu, że innowacje w samorządach mogą dotyczyć zróżnicowanych elementów i wymagać współpracy z wieloma ośrodkami specjalistycznymi. Są to jednak niezbędne działania, ponie- waż wpływają korzystnie na życie społeczności lokalnych, środowisko naturalne oraz w konsekwencji na sytuację ekonomiczną miast.

Przykłady innowacyjnych działań w miastach Częstochowa i Gdynia Innowacje w miastach prowadzone są na wielu płaszczyznach i dotyczą zróżni- cowanych obszarów. Poniżej przedstawione zostały przykłady nowatorskich działań.

Na terenie miasta Częstochowa zlokalizowane są tereny objęte statusem dwóch Specjalnych Stref Ekonomicznych⁹. W 2014 roku do Specjalnej Strefy Ekono- micznej Euro-Park Mielec włączono tereny pohutnicze o powierzchni 34,4 ha (na- leżące do Agencji Rozwoju Przemysłu), a do Katowickiej Specjalnej Strefy Eko- nomicznej włączono kolejne tereny o powierzchni 36,5 ha w dwóch lokalizacjach (tereny Miasta i Skarbu Państwa). Działanie dwóch konkurencyjnych Stref Eko- nomicznych na terenie jednego miasta stanowi ciekawą innowację, ponieważ jest to jedyny taki przypadek na terenie kraju. Dużym sukcesem dla miasta było podpi- sanie 6 czerwca 2015 roku trójstronnego porozumienia o współpracy (między miastem i obiema strefami). Dzięki temu miasto może skutecznie promować tereny oraz zwiększyć liczbę działek w strefie, które cieszą dużym zainteresowaniem wśród inwestorów. Częstochowa, posiadając na swoim terenie dwie Specjalne Strefy Ekonomiczne, zdecydowanie zwiększyła swoje szanse na pozyskanie nowych inwestorów, wzmożony rozwój miasta oraz osiągnięcie przewagi nad pobli- skimi ośrodkami¹⁰. Korzyści z inwestycji są obopólne, zarówno dla przedsiębiorcy, jak i dla gminy, a co za tym idzie – dla jej mieszkańców; w tym obszarze wymienia się:

– dobrą lokalizację terenów, – pełne uzbrojenie terenów,

– zwolnienie z podatku dochodowego,

– sąsiedztwo rozwijających się zakładów produkcyjnych, – dynamiczny rozwój miasta.

9 Informacje uzyskane w Urzędzie Miasta Częstochowy.

(7)

Kolejnym przykładem nowatorskich działań realizowanych w mieście Często- chowa jest innowacyjny systemowy program zarządzania gospodarką mediami¹¹. Częstochowa jako jeden z pierwszych samorządów w Polsce podjęła się komplek- sowego monitorowania i koordynowania działań dotyczących zaopatrzenia obiek- tów komunalnych w media energetyczne oraz wodę. System Monitoringu Mediów pozwala weryfikować dane w obszarze zużycia i kosztów mediów: energii elek- trycznej, ciepła sieciowego, gazu ziemnego oraz wody i odprowadzenia ścieków we wszystkich gminnych obiektach. Wśród celów systemu wymienić można¹²: – analizę i zestawienie zużyć w jednostkach podległych miastu,

– pośrednią możliwość uzyskania oszczędności finansowych dla miasta, – redukcję zużycia mediów,

– wzrost samoświadomości dotyczącej zużycia mediów w gminie.

Do najważniejszych zalet systemu można zaliczyć¹³: – spójność zbieranych danych,

– integrację wszystkich danych w jednym miejscu, – szybkie opracowywanie raportów,

– wysoką i szczegółową dostępność do danych, – pewność i bezpieczeństwo dostępu do informacji, – automatyczność uzupełniania części danych.

Wprowadzony w Częstochowie System Monitoringu Mediów pozwolił na uzy- skanie znacznych korzyści oraz potwierdza fakt, że jest ona miastem przodującym w dziedzinie kształtowania i wdrażania lokalnej gospodarki energetycznej, mogą- cym stanowić przykład dla wielu samorządów. Potwierdzają to efekty uzyskane w 2013 roku dla 118 obiektów oświatowych objętych szczegółowym monitorin- giem, wśród których wymienić można następujące¹⁴:

– łączne zużycie paliw i energii wyniosło 52 998 MWh i było mniejsze o 19 603 MWh (27%) w porównaniu z rokiem 2003;

– łączna emisja CO2 wyniosła 23 764 tony i była mniejsza o 8 363 tony (26%) w porównaniu z rokiem 2003;

– łączne zużycie wody wyniosło 124 367 m³ i było mniejsze o 77 036 m³ (38,2%) w porównaniu z rokiem 2003.

Częstochowa zdobyła również I miejsce w konkursie Samorządowy Lider Za- rządzania 2012 – w dziedzinie: lokalna gospodarka energetyczna¹⁵.

W Polsce coraz większą popularność zdobywają zielone dachy i żyjące ściany, ponieważ płyną z nich liczne korzyści dla miast, wśród których wymienia się¹⁶:

11 Informacje uzyskane w Urzędzie Miasta Częstochowy; Nowatorskie i innowacyjne działania Czę- stochowy, dostęp: http://www.czestochowa.energiaisrodowisko.pl/Members/Aneta/news_item.2015- 03-17.2259989949 (odczyt: 01.10.2015).

15 Częstochowa – Lider Zarządzania Energetycznego, Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cités”, dostęp: http://www.pnec.org.pl/pl/dzialalnosc/wydarzenia/244-czstochowa-lider-zarzdzania- energetycznego (odczyt: 18.12.2015).

(8)

– poprawę jakości powietrza (pochłanianie dwutlenku węgla i wydzielanie tlenu), – redukcję zawartych w powietrzu pyłów i zanieczyszczeń,

– poprawę estetyki, – tłumienie hałasu,

– zmniejszenie ilości wody odpadowej odprowadzanej przez kanalizację desz- czową,

– zapobieganie mechanicznemu uszkodzeniu elewacji i dachów budynków, – odzyskanie terenów zielonych na zabudowanej powierzchni.

Jako przykład takiej inicjatywy można wymienić Infobox w Gdyni. Jest to miejsce, w którym turyści i mieszkańcy mogą zapoznać się z ofertą kulturalną i inwestycyjną miasta. W trakcie budowy obiektu panele ogrodzenia placu budowy zostały zastąpione zielonymi ścianami. Tymczasowa realizacja miała miejsce na jednej z najbardziej uczęszczanych ulic w Gdyni. Dwie zielone ściany o łącznej powierzchni około 30 m²łączyły historię miasta z jego nowoczesnym rozwojem.

Elewacja zawierała rośliny w kolorze zielonym i czerwonym. Poszczególne panele roślinne były nawadniane przez specjalne sekcje odprowadzane od studzienek re- wizyjnych. Wykorzystane gatunki roślin utrzymywały się bez względu na tempera- turę. Inicjatywa ta cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem zarówno wśród mieszkańców, jak i osób przyjezdnych¹⁷.

Wymienione wyżej przykłady potwierdzają, że innowacje w miastach mogą dotyczyć różnorodnych obszarów. Bardzo ważne jest, aby unowocześnienia były wprowadzane w sposób systematyczny i profesjonalny, ponieważ prawidłowa realizacja procesu innowacji przynosi korzyści ekonomiczne, środowiskowe i społeczne.

Podsumowanie

Innowacje to obecnie jeden z wielu czynników wpływających na sukces nie tylko różnych organizacji, ale także miast. Gminy często nazywane są megaproduk- tami wśród różnych grup interesariuszy, zwłaszcza pośród jednostek odpowie- dzialnych za prowadzenie działań marketingowych na ich terenie. Megaprodukty obejmują wiele elementów, tworzących spójną całość i ściśle ze sobą powiązanych.

Innowacje dotyczące poszczególnych subproduktów w konsekwencji wpływają pozytywnie na całe miasto. Bardzo ważne jest również szczegółowe przygotowanie procesu innowacyjnego opartego na wiedzy i doświadczeniu wszystkich zaintere- sowanych biorących w nim udział. Innowacje z pewnością stanowią przyszłość współczesnych miast, dając im często szansę na osiągnięcie przewagi nad innymi samorządami na rynku regionalnym, a nawet krajowym. Ponadto wpływają pozytywnie na pozyskiwanie nowych inwestorów oraz znacznie urozmaicają promocję miast, kształtując ich pozytywny wizerunek.

16 A. Kowalczyk, Zielone dachy szansą na zrównoważony rozwój terenów zurbanizowanych, „Zrów- noważony Rozwój – Zastosowania” nr 2, red. T. Bergier, J. Kronenberg, Fundacja Sendzimira, Kra- ków 2011, s. 68.

17 Zielone dachy i żyjące ściany – systemowe rozwiązania i przegląd inwestycji w polskich gminach, Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cités”, Kraków 2015, s. 16.

(9)

Literatura

1. Baran M., Ostrowska A., Pander W., Innowacje popytowe, czyli jak tworzy się współczesne innowacje, PARP, Warszawa 2012.

2. Bryx M., Innowacje w zarządzaniu miastami w Polsce, Oficyna Wydawnicza SGH, War- szawa 2014.

3. Częstochowa – Lider Zarządzania Energetycznego, Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć

„Energie Cités”, dostęp: http://www.pnec.org.pl/pl/dzialalnosc/wydarzenia/244-czstochowa -lider-zarzdzania-energetycznego

4. Dąbrowska M., Ekoinnowacje, PARP, Warszawa 2010.

5. http://www.czestochowa.energiaisrodowisko.pl/

6. http://www.pnec.org.pl/pl

7. Kalinowski T.B., Innowacyjność przedsiębiorstw a systemy zarządzania jakością, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.

8. Kowalczyk A., Zielone dachy szansą na zrównoważony rozwój terenów zurbanizowanych,

„Zrównoważony Rozwój – Zastosowania” nr 2, red. T. Bergier, J. Kronenberg, Fundacja Sendzimira, Kraków 2011.

9. Łuczak A., Miasto i produkt miejski jako zagadnienia marketingowe, „Samorząd Teryto- rialny” 1999, nr 9.

10. Marciniak S., Innowacje i rozwój gospodarczy, Kolegium Nauk Społecznych i Administra- cji Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2000.

11. Nowak M., Mażewska M., Mazurkiewicz S., Współpraca ośrodków innowacji z administracją publiczną, PARP, Łódź-Gdańsk-Kielce 2011.

12. Nowatorskie i innowacyjne działania Częstochowy, dostęp: http://www.czestochowa.

energiaisrodowisko.pl/Members/Aneta/news_item.2015-03-17.2259989949

13. Rumpel P., Innowacyjne podejście do sterowania rozwojem miast. Studium przypadku miasta Vsetin, [w:] Polityka zrównoważonego rozwoju oraz instrumenty zarządzania mia- stem, red. J. Słodczyk, D. Rajchel, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2006.

14. Szromnik A., Marketing terytorialny, Wolters Kluwer, Kraków 2007.

15. Zielone dachy i żyjące ściany – systemowe rozwiązania i przegląd inwestycji w polskich gminach, Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cités”, Kraków 2015.

INNOVATIONS IN CITIES AS A DETERMINANT OF SUCCESS OF CONTEMPORARY SELF-GOVERNMENTS

Abstract: The aim of this article is presentation of characterization of innovations implementing in cities and the their role in self-governments. Innovations arenovel actions and they concern many areas which are connected with each other in cities. Besides innovations need a cooperation of many business entities including local and regional administration, scientific research institutions and enterprises. Innovations have an positive impact on natural environment, life of populace and economic conditions.

Innovations also meliorate the image of municipality among potential investors and they allow to achieve advantage over competition. In article are also represented examples of innovative actions in Częstochowa and Gdynia.

Keywords: innovations, city as a megaproduct, city management