Szkolnej.
Zarządu Głównego Polskiego Towarzy
stwa Krajoznawczego.
Kraków, O l e a n d r y 4.
Z
BIBLISTEklDra FRANCISZKA U H O R C ZA K A ,
Zjazd Opiekunów Kół Krajoznawczych ® Młodzieży Szkolnej,
dnia 17 marca 1935 roku w Warszawie.
Porządek dzienny
I Zagajenie
II Wybór prezydjum zebrania
III Sprawozdanie z działalności Kom. Kół Kraj. Mł. Sz.
IV Dyskusja
a) Nad działalnością i ideologją organizacji b) Nad kwestjami finansowemi
V Terminy zjazdów VI Wybory
VII Wolne wnioski
I. Zebranie zagaił prezes Węgrzynowicz, zaznaczając na wstępie, że stało się wbrew regulaminowi Komisji, gdyż już dwa lata minęło od ostatniego zjazdu, a statut przewiduje zjazd co roku. Stało się to na skutek tego, że Ministerstwo Oświaty odmówiło udzielenia urlopów nauczycielom na zjazd w roku zeszłym.
II. Następnie p. przewodniczący zaproponował wybór prezydjum zebrania w następującym składzie:
p. dr. Swinarska p. Rylkówna p. Kowalski.
Prezydjum wybrano bez sprzeciwu..
III. Poczem przystąpiono do 111 punktu porządku dziennego — do sprawozdania z działalności Komisji, które zreferował p. prezes Węgrzynowicz.
Sprawozdanie Komisji Kół Krajoznawczych Młodzieży Szkolnej za rok 1934.
W roku ubiegłym zasadnicze wytyczne programu pracy Komisji K. K. M. S. nie uległy zmianie. Jak w latach poprzednich Prezydjum Komisji i Koła Opiekunów utrzymywały łączność między Kołami M ło
dzieży a Władzami Szkolnemi, Instytutami Naukowemi Uniwersytetów, r Ogniskami Nauczycielskiemi i organizacjami społeczncmi.
Ile mamy
Kół Młodzieży dokładnie nie wiemy, gdyż ewidencja jest utrudniona. Koła zgłaszają się, opiekunowie wypełniają deklarację,K le W ln lU s
że dopilnują tego, aby Koła wypełniały swoje obowiązki sumiennie i punktualnie, ale niestety w wielu wypadkach na tern się kończy, potem Koła nie nadsyłają sprawozdań ani dziesięciny, opiekunowie zmieniają miejsce pobytu, Koła zamierają. Prezydjum Komisji nie ma odpowiedniej sity biurowej, któraby taką ewidencję prowadziła.
Chcemy obecnie przeprowadzić kontrolę spisu Kół. W tym celu wydamy i roześlemy odpowiednie druki a z otrzymanych odpowiedzi przygotujemy nowy spis Kół i podamy go do wiadomości. W przy
bliżeniu liczymy około 350 kół.
Opiekunowie niektórych okręgów szkolnych i większych miast tworzyli
Koła Opiekunów.
Żywą działalność wykazały Koła opiekunów w Poznaniu, Lwowie, Krakowie, Warszawie i na Śląsku, sła
biej w ostatnim roku przedstawiały się Koła Opiekunów w Bydgoszczy, Toruniu i Wilnie. — Pragniemy bardzo, aby Koła Opiekunów dzia
łały jak najsprawniej, bo przy najlepszych chęciach nie jesteśmy w sta
nie z Krakowa kierować skutecznie pracą Kół Młodzieży w poszcze
gólnych okręgach. Chcemy, aby Koła Opiekunów rozwijały się sa
m o d z i e l n i e , aby każde wnosiło coś nowego do naszej organi
zacji, aby w ten sposób każde Koło Opiekunów mogło rozwinąć całą pełnię swoich sił i zdolności.
Prezydjum Komisji i Koła Opiekunów łączą się w swej pracy z I n s t y t u t a m i N a u k o w e m i U n i w e r s y t e t ó w i tak Koło Opiekunów w Poznaniu było w łączności z Instytutem Geograficznym Uniw. Poznańskiego, Koło Opiekunów w Krakowie ze Studjum Słowiańskiem i Instytutem Geograficznym Uniw. Jagieł.
Koło Opiekunów w Wilnie z Instytutem Etnologicznem Uniw. Stef.
Batorego. W celach naukowo-wychowawczych łączyliśmy się również z Metodycznemu Ogniskami Geograficznemu. Koło Opiekunów w Kra
kowie jest ściśle związane z Ogniskiem Krakowskiem. Dzięki życzli
wości kierowniczki Ogniska Krakowskiego p. dr. Niemcówny odbywały się posiedzenia Kola Opiekunów łącznie z Konferencjami Rejonowemi Ogniska a więc np. posiedzenie Koła Opiekunów odbyło się w nie
dzielę a w poniedziałek Konferencja Rejonowa Metodycznego Ogniska Geograficznego, albo też posiedzenie Koła Opiekunów odbywa się razem z Członkami Ogniska.
Współdziałaliśmy z P a ń s t w o w ą R a d ą O c h r o n y P r z y r o d y i z L i g ą O c h r o n y P r z y r o d y . Dostar
czaliśmy P. R. O P. wiadomości o drzewach zabytkowych, zebrane przez Koła Młodzieży. P. R. O. P. użyczyła nam eksponatów przy urządzaniu wystaw. Kołom Młodzieży polecaliśmy, aby wpłacały po 30 gr. od członka na rzecz LOP. Przewodniczący Komisji KKMS, współpracował w Zarządzie Krakowskiego Oddziału Ligi.
Współdziałaliśmy więc z wieloma instytucjami, łącząc się z niemi w pracy naukowej czy wychowawczej, dostarczając im materjałów naukowych, a sami korzystając z ich pomocy i wydawnictw.
Ze strony W ł a d z S z k o l n y c h doznawaliśmy życzli
wego poparcia. MWR i OP udzieliło nam pomocy w kwocie 400 zł.
na nagrody dla Kół Młodzieży, która umożliwiła kilku kołom wysłanie swych członkiń na obóz w Szaflarach. Śląski Wydział Uświęcenia Publicznego < Kuratoria Okremów Szkolnych Poznańskiego i Lwów-
10001 75043
skiego wydały okóiniki polecające organizowanie Kół Krajoznawczych Młodzieży Szkolnej w szkołach średnich i powszechnych. Podkreślić też tnusimy bardzo życzliwe ustosunkowanie się do naszych poczynań obu Rad Szkolnych w Krakowie Miejskiej i Obwodowej.
W M i n i s t e r s t w i e O ś w i a t y mamy życzliwego orędownika w osobie p. naczelnika B ł o ń s k i e g o , który przy
dzielił nam na czas wakacyjny dom w Jurgowie na cele obozów i kursów krajoznawczych.
W y d z i a ł T u r y s t y k i w M i n i s t e r s t w i e K o - m u n i k a c j i dał nam szereg swoich publikacyj a ostatnio, sub
wencjonowanego przez to Ministerstwo „Turystę w Polsce". Polskie Towarzystwo Krajoznawcze udzielało nam pomocy finansowej. Świecił tu swym przykładem i ofiarnością prezes Towarzystwa p. marszałek Raczkiewicz wspomagając nas z własnej szkatuły. Wydatnie, bo kwotą 200 zł. rocznie, wspomagał nas Oddział Warszawski jak również Oddziały w Białymstoku, Chojnicach, Łodzi, Ostrowcu Kieleckim, Pionkach, Piotrkowie, Starachowicach, Włocławku, wpłacając po 10 zł. rocznie.
Celem ułatwienia Kołom Młodzieży zbierania materjałów krajo
znawczych, któreby miały równocześnie wartość naukową, wydaliśmy szereg k w e s t j o n a r j u s z y , i tak opracowane przez prof.
Kazimierza M o s z y ń s k i e g o kwestjonarjusze w sprawie n a- r z ę d z i m u z y c z n y c h i b a ś n i o m ó w i ą c e j f u - j a r c e , przez p. Jadwigę K l i m a s z e w s k ą w sprawie Świąt B o ż e g o N a r o d z e n i a , przez p. Kazimierę Z a w i s t o- w i c z w sprawie Z i e l o n y c h Ś w i ą t , przez prof. F i- s z
ę
r a ze Lwowa w sprawie r o ś l i n przez prof. dra M o c h n a c k ie g o w sprawie inwentaryzacji cech regjonu, i przez Warszawskie Koło Opiekunów kwestjonarjusz do monografji dzielnic wielkiego miasta.
Jako osobną odbitkę z Orlego Lotu wydaliśmy broszurę pt.
„Pierwszy Obóz Krajoznawczy w Sopotni Małei" — a dla celów in- formacyjno-propagandowych broszurę pt. „Koła Krajoznawcze, historja- organizacja, pieśni" i ulotkę propagandową „Do nas!"
Dla przygotowania przewodników instruktorów Kół Młodzieży poparliśmy inicjatywę pań Heleny C z a p e l s k i e j i Zofji D o- m a n i e w s k i e j , które zorganizowały i poprowadziły, nie szczę
dząc trudów i kosztów, o b o z y w a k a c y j n e , p. Czapelska w Szaflarach a p. Domaniewska w Świrze. Obecnie organizujemy Obóz wakacyjny dla chłopców w Jurgowie a dla dziewcząt organizuje p. Czapelska w Górach Świętokrzyskich.
Z j a z d m ł o d z i e ż y w roku ubiegłym nie odbył się. Spra
wiła to częściowo powódź a ostatecznie wpłynęło to, że MWRiOP nie udzieliło potrzebnych nauczycielstwu urlopów. Obecnie przygoto
wujemy się do Zjazdu we Lwowie, który ma się odbyć w dniach od 15 do 19 czerwca. Organizacją Zjazdu zajmuje się Koło Op'ekunów we Lwowie.
K r a k o w s k i e K o ł o O p i e k u n ó w podjęło myśl stworzenia nowej placówki krajoznawczej: S z k o l n e g o M u z e u m K r a j o z n a w c z e g o " , w którem zostałyby zgromadzone prace
młodzieży, następnie pomoce, jakich szkoła potrzebuje przy realizacji programów krajoznawstwa w szkole powszechnej i średniej.
Słabą stroną naszej działalności jest „Orli Lot“ , który nie wy
chodzi regularnie i jest za drogi. Przyczyną tego jest to, że nie otrzy
muje żadnej subwencji i nie jest w rękach naszego Towarzystwa.
P r e z y d j u m K o m i s j i stwierdza, źe o ile na to po
zwalają okoliczności, organizcja Kół Krajoznawczych młodzieży Szkol
nej rozwija się z wielką korzyścią dla nauki polskiej i dla wychowa
nia młodzieży. Pomyślny rozwój jej zawdzięczamy przedewszystkiem ofiarnej pracy Opiekunów i pomocy czynników miarodajnych, którym z naszej strony wyrażamy serdecznie podziękowanie i wyrazy głębo
kiej wdzięczności.
Sprawozdanie kasowe za rok 1934 Dochody:
Pozostałość kasowa z r. 1933 ... 107-96 D z ie s ię c in a ... 526 21 L e g itym a cje... 78'80 W y d a w n ic tw a ... 44-65 S u b w e n c je ... 440 — Dochód z im p re z ... 90 — Odsetki P K O ... 1-24
1288-86
W ydatki:
Opłaty pocztowe i przybory kancelar. . . . 326‘57 O b s łu g a ... 73-50 D r u k i ... 302 — Inwentarz (książki, fotografje) ... 46-18 Koszta p o d ru ż y ... 130’—
Zapom ogi... 260-—
W y s ta w y ... 113-09 D r o b n e ... 7 70 Pozostałość k a s o w a ... . 29 82
128886 Zofja Richterówna Leopold Węgrzynowicz
skarbnik Komisji KKMS, przewodniczący Komisji KKMS
Wł. Gruszczyński
skarbnik Rady Głównej P, T. K.
Przy sprawozdaniu kasowem prezes podkreślił, że sprawdzał je skarbnik Zarządu Głównego.
Następnie p. Węgrzynowicz postawił wniosek, by jego sprawo
zdanie zostało uzupełnione sprawozdaniami działalności Okręgów.
Wniosek został przyjęty i pierwsze sprawozdanje z działalności Okrę
gu zgłasza Lwów przez usta swej delegatki p. Jaroszowej.
Okr.
KołoOp. we Lwowie
powstało niedawno. Jako pierwszej czynności podjęto się zrejestrowania wszystkich Kół Kraj, istnie
jących na terenie Kuratorjum (Dokonano tego za pośrednictwem Na
uczycielskiego Ogniska Geograficznego — na zjazdach). Prócz tego zorganizowano Kurs przewodników po Lwowie. W Kursie brało udział około 100 osób zdało ześ egzamin 13. Obecnie Koło prowadzi prace nad przygotowaniem Zjhzdu.
Następnie przęmawicła p. Rylkówna, podając działalność
War
szawskiego. Okręgowego Koła Opiekunów
Warszawa liczy Kół zarejestrowanych 17 lecz w Okr. K. Op.
figuruje tylko 13 osób, gdyż niektóre osoby są opiekunami kilku Kół.
Koło Op. przyczyniło się do powstania na terenie Warszawy Zrze
szenia Kół (list 1933 r.),które urządziło Kurs przewodników po War
szawie, około 10 wycieczek i 3 wieczornice. Zrzeszenie ma świetlicę, gdzie w roku zeszłym była czynna bibljoteczka Krajoznawcza.
Staraniem Okr. K. Op. urządzono dla nauczycielstwa Kurs Etno
graficzny, który prowadziła p. dr. Zawistowicz.
Skolei przemawiał p, Seweryn, kreśląc działalność
Krakow
skiego Koła Opiekunów.
K. Op. było pośrednikiem między Zrzeszeniem Kół a Komisją i instytucjami naukowemi. Koło współpracowało nad przygotowaniem kwestjonarjusza Inwentaryzacja cech regjonu — Prócz tego zorgani
zowano dla młodzieży Kurs Kartograficzny, Fotograficzny, Etnogra
ficzny i Instruktorski.
Z okazji 15-lecia organizacji Kół Krajoznawczych Koło zwołało Zjazd zaszczycony obecnością Kuratora i Wizytatorów Okręgu. Łącznie ze Zjazdem zorganizowano wspólnie z Radą Ligi Ochrony Przyrody wystawę prac Krajoznawczych, Zjazd uświetniła wieczornica Krajoznaw
cza. — Koło Op. jest w stałym kontakcie z Ogniskiem Geografów.
Potem imieniem Kół
bydgoskich
przemawiał p. Pankowiak podkreślając, że pomimo faktu, iż na terenie miasta istnieje 27 Kół, to jednak Kola Opiekunów brak (pracę K. Op. prowadzi p. Pankowiak) W okresie sprawozdawczym zorganizowano „Wystawę Ptaków" przy- czem równocześnie prowadzono Kurs instuktorski budowy gniazd i dokarmiania ptaków. Z okazji Kursu dla kierowników szkół, który odbył się w Bydgoszczy stworzono wystawę ilustrującą pracę mło
dzieży w Kolach krajoznawczych. Zrzeszenie Kół urządziło Kurs prze
wodników
i
organizowało wycieczki zamiejskie, piócz tego odbył się jeden wieczorek dla młodzieży.Następnie w imieniu
Wileńskiego
KołaOp.
przemawiała p. Domaniewska. W Wilnie istnieją 22 Koła w szkołach różnego typu, na
rodowości i wyznania. Opiekunów liczy Okręgowe Koło 19-tu przy- czem zbierają się oni rzadko i nielicznie. Natomiast wśród młodzieży istnieie b. silne poczucie wspólności celów. Ruch Krajoznawczy wśród młodzieży skupia około 1000 osób. Rok rocznie organizuje się dla młodzieży parę Kursów, mających na celu poznanie Wilna.- Kurs dla przewodników dał około 40-tu pewnych przewodników. Urządzo
no też Kurs fotograficzny, oraz parę wieczornic ; lecz nie cieszą się one powodzeniem. Młodzież współpracuje b. chętnie z W il. Oddzia
łem P. T. K. uważając to za punkt honoru. Na licznych wycieczkach Oddziału młodzież pełni funkcję gospodarzy. Dużą popularnością cie
szą się zebrania dyskusyjne z odczytami, które odbywają się co mie
siąc. W r. 1933 z okazji przybycia p, ministra W. R. i O. P. urzą
dzono wystawę prac Kół.
Latem zorganizowano obóz w Świrze, obecnie przygotowuje się obóz wędrowny na Mazury Pruskie.
Skolei krótkie sprawozdanie podała p. Kędziorowa z działalności K o ł a O p. w T o r u n i u . Istniało tam 7 Kół. zorgani
zowanych w Zrzeszenie, które ma siedzibę w gimn. Kopernika.
Co roku organizuie się Kurs przewodników, oraz wycieczki, Wycieczki cieszyły się ogromną frekwrencją 200 — 300 osób. W roku zeszłym urządzono kilka wieczorów tanecznych dla młodz. W obecnym roku zerwano z tą tradycją urządzono natomiast wieczornicę o charakterze krajoznawczym.
Potem p. Pułaska złożyła sprawozdanie z działalności we W ło c
ławku.
Usiłowania opiekunów do stworzenia Koła narazie pozostały bez pozytywnych wyników a to ze względu na niewielką liczbę Kół Młodzieży. Z pomocą Miejscowego Oddziału P. T. K. zorganizowano Kurs przewodników oraz kiłka odczytów. Ze swej strony młodzież odwzajemnia się P. T. K. przez udział w pracy nad zbieraniem ma- terjalów do Informatora po Włocławku.W końcu zabrała głos p. Hoppówna podając do wiadomości co w ostatnich czasach zrobiono na terenie Okręgu P o z n a ń s k i eg o. O- tóż w zeszłe wakacje zorganizowano wycieczkę do Lwowa i Wilna. Ma- terjaly zebrane podczas wycieczki zostały reprodukowane oodczas wieczornicy, którą zaszczycił swą obecnością p. minister W. R. i O. P.
Młodzież utrzymywała żywy kontakt z Polonią zagraniczną. Ostatnio Koła pracowały nad monografją miasta oraz utrzymywały kontakt z młodzieżą Polesia. Urządzono nawet zbiórkę książek dla Poleszuków.
W najbliższe wakacje projektowana jest wycieczka na Polesie, Prócz tego Koło postarało się, by w ramach tegorocznych Kursów minister
ialnych nmieścić szereg prelekcyj zaznajamiających uczestników tych Kursów z ideologją ' organizacją Kół Krajoznawczych.
Skolei przewodnicząca
reasumując sprawozdania poszczególnych okręgów stwierdza, że Warszawę i W ilno interesują tematy z historji sztuki, Bydgoszsz zagadnienienia przyrodnicze, Kraków etno
graficzne, Lwów — geograficzne.
W dalszym ciągu toczyła się dyskusja nad sprawą w s p ó łp ra c y K ó ł g im n a ja l n y c h z K o ła m i s z k ó ł p o w s z e c h n y c h i z a w o d o w y c h przyczem obecni jednogłośnie wyrazili opinję kon
tynuowania tej współpracy.
W związku z tern wysunęła p. Ż ó ł t o w s k a (Warszawa) wnio
sek, by opracowano specjalny program odpowiadający poziomowi tych szkól.
Dyskusję nad tym wnioskiem jednak odłożono na pół godziny, po przerwie, która trwała od 11 55 — 12 23 wznowiono dalszą dys
kusję. Głos zabrała p. H o p p ó w n a (Poznań,) zaznaczając, że naj
pierw należałoby sprecyzować program pracy dla młodzieży gimna
zjalnej i dopiero w oparciu na tern budować inne programy.
Przeciwko tej tezie zgłosiła sprzeciw delegatka Lwowa p. J a ro - s z o w a podkreślając, że niemożliwością jest tworzyć jeden program dla wszystkich Kół w Polsce, gdyż szczególne okoliczności terenowe stwarzają trudności, któreby rozbiły ten jednolity program.
Następnie zabrał głos d e le g a t Z a r z ą d u G łó w n e g o P.T.K.
p, prezes P a t k o w s k i. P. prezes przeprosił Obecnych, że odbiegnie od dyskusji zasadniczej i przedstawi postulaty, jakie ma P. T. K.
w stosunku do ruchu młodzieżowego. Otóż R, Gł. mile będzie i w przy
szłości widziała częstsze zjazdy opiekunów, któreby zajęły się wypra
cowaniem ideologicznej strony i programami prac młodzieży. W dal
szym ciągu p. Patkowski zwrócił się do Opiekunów by zechcieli oni wstąpić w szeregi członków Towarzystwa, przez co pogłębionoby więźń organizacyjną. Na zakończenie p. prezes stwierdził, że P. T. K.
pracuje dziś nad pomnikowem dziełem słownika geograficznego, który będzie służył dopiero dzisiejszej młodzieży — Opiekunom zaś przy
pada fola wychowania tej młodzieży.
Następnie powrócono do poprzedniej dyskusji głos zabrała p r z e w o d n ic z ą c a , która stwierdziła, że wobec wielkich różnic, obserwowanych pomiędzy poszczególnemi dzielnicami kraju należało
by usamodzielnić poszczególne okręgi w wyborze tematów prac mło
dzieży. W związku z tern na wniosek p. K ę d z io r o w e j (Toruń) ustalono, że Okręgowe Koło Opiekunów obejmuje Opiekunów z ca
łego Kuratorjum, to jednak nie wyklucza powstania Kół opiekunów w innych miastach.
Drugi wniosek związany z kwestją s a m o d z i e l n o ś c i okręgu, wysunięty przez p. J a r o s z o w ą (Lwów), a zmierzający do tego, by wszelka korespondencja Kół z Komisją K. Kr. M. odbywała się za pośrednictwem okręgu—upadł. Jako argumenty strony przeciw
nej podano fakt, że wprowadziłby on biurokrację. Dalej na wniosek p. Swinarskiej uchwalono co następuje:
N a kła d a się na K o ła O p ie k u n ó w , b ę d ą c e w s ije d z ib ie w ła d z K u r a to r ju m , o b o w ią z e k z o r g a n iz o w a n ia w c ią g u r o k u okręgu, który obejmowałby terytorjum całego Kuratorjum. W nio
sek przyjęto 15 głosami przy 2 sprzeciwu i 2 wstrzymujących się.
Następnie wpłynęły 4 wnioski p. Żółtowskiej (Warszawa), które zogniskowały dalszą dyskusję.
Wniosek 1. Koła Kraj, mają jedną wspólną ideologję.
II. Koła Kraj, mają jeden wspólny regulamin.
III. Komisja K. Kraj. Mł. Szk. ustala ramowy program.
IV. Okręgi ustalają program dla danej dzielnicy uchwa
lony na Zjeździe Okr. K. Op.
W sprawie dwóch pierwszych wniosków, które przeszły jedno
głośnie, nie było dyskusji.
Nad wnioskiem trzecim p. Żółtowskiej wywiązała się dyskusja, gdyż p. Węgrzynowicz wniósł pewne modyfikacje. Wniosek p. W.
brzmi „K o m . K. K. M. Sz. u s t a la r a m o w y p r o g r a m o c h a r a k t e r z e s p o ł e c z n o w y c h o w a w c z y m , o r a z j e d n ą l u b d w i e a n k i e t y
o b o w i ą z u j ą c e ,
u c h w a l o n e p r z e z Z j a z d O p i e k u n ó w .Dyskusja dotyczyła obowiązującego charakteru ankiet, które ma
ją znaleźć się w ramowym programie prac. Głosy sprzeciwu uzasad
niono faktem, że nie zawsze można ze względu na teren pracy jak
i
inne okoliczności temu obowiązkowi zadość uczynić.P. W ę g r z y n o w i c z w dyskusji wysunął okoliczność że obowiązkowość zośtaje złagodzona przez to, iż ankiety wskaże zjazd, na którym będzie można wysunąć zastrzeżenia co do ankiet niemożliwych do wykbnariia.
Przyjęto wniosek p. Węgrzynowicza 11-tli głosami przy 1-ym wstrzym. i 2 przeciwnych.
IV wniosek p Żółtowskiej przyjęto 18-tu głosami przy 1-ym Wstrzymujących się.
Następnie dyskusja z terenu ideologji i organizacji prac wkro
czyła w d z i e d z i n ę f o r m o r g a n i z a c y j n y c h . Pierwsza zgłosiła w tej sprawie następujący wniosek p. H o p p ó w n a , uchwa
lony na Walnem Zebraniu Koła Op. w Poznaniu w dniu 10. III. 1935 r.
1) Opiekunowie Kół Krajoznawczych Młodzieży Szkolnej są zorganizowani w Komisji Kół Krajoznawczych, która jest or
ganizacją samodzielną. Komisja pozostaje w kontakcie z P.
T. K. — z tern, że członkowie Zarządu P. T. K. (oddziału, okręgu, Zarządu Ol.) wchodzą jako delegaci do zarządów kół okręgowych i Komisji.
Prócz tego wniosku wpłynęło jeszcze z a s t r z e ż e n i e L w o w a (p. J a r o s z o w a), że i tam istnieje tendencja do zmiany obecnego stanu ale w ramach przynależności do P. T. K, (żądano większej samodzielności Komisji).
Skolei zabrał głos p. W ę g r z y n o w i c z i nawiązując do zastrzeżenia Lwowa zaznaczył, że o ile chodzi o stanowisko prezesa Kom. Kół, to P. T. K. skłonne jest zrezygnować ze swej prerogatywy i dotychczasową nominację zmienić na wolny wybór. W sprawie zmian projektowanych przez Poznań, jako dalej idących prezes prosił zebranych, by zechcieli ustalić swe stanowiska.
W związku z tern zabierali kolejno głos przedstawiciele Wilna, Warszawy, arakowa, którzy wypowiedzieli się za utrzymaniem dotych
czasowej łączności.
Następnie zabrał głos n a c z e l n i k M in . W. R. i O, P.
p. B ł o ń s k i , i w y j a ś n i ł s t a n o w i s k o M i n i s t e r s t w a w o b e c s p r a w m ł o d z i e ż o w y c h .
Naczelnemi zasadami Ministerstwa jest „odgraniczenie organi
zacji młodzieżowych od starszego społeczeństwa" oraz zamknięcie wszelkich organizacyj szkolnych w ramach jednej szkoły, poza którą wykraczać nie mogą. Aby zatem nie być w kolizji z temi przepisami organizację młodzieży krajoznawczej oparto o organizację uauczyciel- stwa, które grupuje Komisja Kół Kraj.
Przy tej koncepcji Koła Kra), nie przestając być organizacjami atómistycznemi, zamykającemi się w ramach poszczególnych szkół i odgrodzdnemi od starszego społeczeństwa — tworzą zespół pracu
jący według jednego planu, który tworzą wspólnie na zjazdach opie
kunowie Kół — nauczyciele. Do Komisji Kół należą wszyscy opieku
nowie Kół, niezależnie od tego czy są członkami P. T. K., i na taką współpracę nauczycielstwa z Komisją Ministerstwo się godzi. Komisja jednak jest organem P. T. K. i prezes jej pochodzi z nominacji.
Ten stan odpowiada wzupełności zapatrywaniom Ministerstwa i zmiana nominacji ma wolny wybór nie da się pomyśleć a to z u
wagi na fakt, że Ministerstwo chce wiedzieć kto ma wpływ na prace i wychowanie młodzieży, przyczem nie na każdą osobę gotowe się jest zgodzić, dlatego przy istnieniu wolnego wyboru istniałaby drażli
wa kwestja akceptacji prezesa Komisji, którą trudnoby było rozwiązać w wypadku zastrzeżeń, ze strony Ministerstwa co do osoby w y- b r a n e g o prezesa. Dotychczas Ministerstwo nie miało żadnych zastrzeżeń co do osoby przewodniczącego, jak też prac Komisji, prze
ciwnie. programy jej spotykały się z całkowitem uznaniem. Ministerstwo godzi się na obecny regulamin Kom. i Kół jak też formy współpracy nauczycielstwa z Komisją.
Sprawa oderwania Komisji od P. T. K. wymaga także wszech
stronnego rozpatrzenia, gdyż wyłoni ona kwestję stworzenia bądź nowej organizacj społecznej, (której Ministerstwo tak, jak obecnie Kom. udzieliłoby zezwolenia na możność oddziaływania na młodzież), bądź zorganizowanie specjalnego wydziału w Ministerstwie przyczem powstałoby zagadnienie dodatkowych etatów dla opiekunów. Jeżeli jednak zważymy, że w dzisiejszych warunkach rozwiązanie drugie nie jest możliwe ze względów finansowych a pierwsze wyłoniłoby przed
nauczycielstwem szereg b. poważnych trudności, to należy zakon
kludować, że utrzymanie stanu obecnego jest wyjściem najlepszem.
Po tern wyczerpującem wyświetleniu kwestji przystąpiono do głosowania nad wnioskiem Poznania, który poparły tylko 2 głosy przy 17 sprzeciwu.
Potem na wniosek p. W ę g r z y n o w i c z a zebranie przekazało szczegółowe omówienie strony organizacyjnej programowej i ideolo
gicznej K o m i s ji w składzie: p. p. K o ło d z ie j c z y k , W ę g r z y n o w ic z , B ł o ń s k i i A m b r o z i e w i c z .
Następnie przystąpiono d o d y s k u s j i n a d k w e s t ja m i f in a n s o w e m i. Zebranie wypowiedziało się za utrzymaniem w dal
szym ciągu dziesięciny na rzecz Komisji z tą jednak zmianą, że mi
nimum (które dawniej określano na 5 zł. od Koła gimnazjalnego i 2 zł od koła szkoły powszechnej) zostało obecnie skreślone i ma wynosić efektowną kwotę dziesięciny ogólnych dochodów Koła. W związku ze sprawą funduszów p. Hoppówna zgłosiła wniosek o p o d a t k o w a n ia n a u c z y c ie ls t w a .
Wniosek przyjęto przekazując dochód z tego źródła na rzecz Okręgów, które też określą wysokość składek dla swych członków.
W dalszym ciągu zebranie przyjęło wniosek p. B ł o ń s k i e g o następującej treści
„W alny Zjazd Opiekunów, zważywszy na krytyczny stan finan
sów Komisji Kół, zwraca się do R. Oł. P. T. K. o wydatniejszą pomoc w tym kierunku".
Potem delegatka Lwowa odczytała program zbliżającego się Z ja z d u .
Następnie przedyskutowano kwestję miejsca i czasu zjazdów.
Okazało się, że co do czasu głosy są zbyt rozstzelone, zdecydowano iż termin ustali przewodniczący Komisji. Na miejsce zjazdów Opieku
nów ustalono Warszawę. Zjazdy Opiekunów i w przyszłości mają się odbywać oddzielnie a nie razem ze zjazdami Młodz.
Do Prezydjum Kom. wybrano jako przewodniczącego p. Węgrzyno
wicza, jako zast. przew. Piotra Galasa, sekretarza Józefę Berggruenównę zast. sekr. Zofję Wiśniowską, skarbniczką Zofję Richterównę, zast.
skarb. Dr. Marję Dobrowolską.
Następnie przystąpiono do wolnych wniosków. Lwów swe wolne wnioski wycofał.
Przyjęto drugi wniosek Poznania. W a l n e Z e b r a n i e p o l e c a n o w e m u Z a r z ą d o w i u z y s k a n i e n a l e g i t y m a c je k r a j o z n . m ł o d z i e ż y p r z e j ś c i a n a s t r o n ę c z e s k ą n a w y c i e c z k a c h , oraz wniosek Prezydjum komisji K. K. M. S.:
J a k o o b o w i ą z k o w e k w e s t j o n a r j u s z e na r o k 1 9 3 5 u z n a j e W a l n e Z g r o m a d z e n i e K o m i s j i K. K. M S. n a s t ę p u j ą c e d w a , z k t ó r y c h j e d e n m o g ą s o b i e K o ł a w y b r a ć :
1. I n w e n t a r y z a c j a c e c h r e g j o n u . 2. Ś w i ę t a B o ż e g o N a r o d z e n i a .
Zebranie zamknięto o godz. 16-tej.
. Czasopisma wydawane
przez Kola Krajoznawcze Młodzieży Szkolnej.
M ł o d y G e o g r a f . Jasło Gimnazjum.
M ł o d y k r a j o z n a w c a Ś l ą s k i . Chorzów, Gimnaz
jalna 6.
S t r a ż n i c a k r e s o w a . Krotoszyn, Gimnazjum.
Wydawnictwa Kół Krajozn. Mł. Szk.
Wyd. K. Kr. Gimnazjum im. A. Mickiewicza w W ilnie W e s e l e w i l e ń s k i e .
Ż y t n i e ż n i w o .
Wyd. K. Kr. Gimnazjum w Krotoszynie W e s e l e k r o t o s z y ń s k i e
Koła Kr. Gim. neokl. w Chorzowie (Gimnazyalna 6) i Gim. w Jaśle wyd.
W i d o k ó w k i k r a j o z n a w c z e .
„Ziemia**
Koła krajoznawcze, które wybitnie pracują tak, że zasługują na wyróżnienie otrzymają jako nagrodę
Ziemię bezpłatnie.
Koła, które spełniają obowiązki organizacyjne, mogą otrzymywać
„Ziemię** po wyjątkowej i t y l k o d l a K ó ł K r a j o z n . M ł o d z.
S z k., c e n i e, 6 zł. r o c z n i e .
Koła, chcące skorzystać z tej wyjątkowo nizkiej prenumeraty, powinny zamówić „Ziemię** w Komisji K. K. M. S. przesyłając pre
numeratę na konto Komisji K. K. M. S. w PKO. Nr. 409812.
Obozy wakacyjne.
S t a ł e mające w programie co trzeci dzień wycieczkę cało
dniową:
1. w B i e l i n a c h , w powiecie kieleckim, u stóp Gór Święto
krzyskich, od 3 —24 lipca, dla dziewcząt, pod kierownictwem p. prof.
Heleny Czapelskiej, opłata 35 zł.
2. w J u r g o w i e na Spiszu, w powiecie nowotarskim dla chłopców, pod kierownictwem p, prof. Piotra Galasa. Termin zostanie ogłoszony w pierwszych dniach maja, obóz przypuszczalnie potrwa 3 tygodnie. Oplata 35 zł.
W ę d r o w n e :
1. po Poznańskiem, dla dziewcząt, informacyj udziela p. przeł.
dr. Konstancja Swinarska, Poznań. Młyńska 11.
1. po Wileńszczyźnie, dla dziewcząt, informacyj udziela p. prof.
Zofja Domaniewska. W ilno, Sierakowskiego 8, m. 7.
Kwestjonarjusze.
Komisja K. K. M. S, wysyła bezpłatnie następujące kwestjo
narjusze :
1. Boże Narodzenie.
2. Zielone Święta.
3. Baśń o mówiącej fujaree.
4. Narzędzia muzyczne.
5. Inwentaryzacja cech regjonu.
6. Budownictwo kamienne.
7. Kapliczki i krzyże przydrożne (w przygot. ukaże się w maju)
Adresy.
Komisja Kól Krajoznawczych, Kraków, Oleandry 4.
Redakcja Orlego Lotu, Kraków, Oleandry 4, Administracja Orlego Lotu, Kraków Barska 41.
Odznaki, pieczątki wykonuje: Fr. Malina Rytownik, Kraków Sukiennice N a g r o d y r o z d a n e K o ł o m K r a j o z n a w c z y m w r o k u 1934
Prezydjum Komisji Kół Krajoznawczych Młodzieży Szkolnej na posiedzeniu w dniu 4 maja 1934 r. przyznało za pracę w r. 1933 na
stępujące nagrody:
K o łu G im n . P a ń s tw , w B o c h n i: 50 zł. i Dyplom Uznania za pracę dla Słownika Geograficznego, nad inwentaryzacją wsi i zbie
raniem narzędzi muzycznych.
Z r z e s z e n iu K ó ł w B y d g o s z c z y : 50 zł. i Dyplom Uzna
nia za organizację zjazdu i wystawy, za wydanie „Jednodniówki kra
joznawczej" artykuły i bibljografję, ogłoszoną w «Orlim Locie».
K o łu G im n . P a ń s tw , w D r o h i c z y n i e : 2 widoki War
szawy form. 40x60 cm. za odpowiedzi na kwestjonarjusze i mono- grafję Drohiczyna.
K o łu G im n . SS. U r s z u l a n e k w K o ś c ie r z y n i e : 2 w i
doki Warszawy form. 40x60 cm. i list pochwalny za prace umiesz
czone na wystawie zjazdowej i materjaty nadesłane do «Orlego Lotu».
K o łu S e m in . im . P r e is e n d a n z a w K r a k o w ie : 25 zł.
i list pochwalny za inwentaryzację kapliczek przydrożnych.
K o łu G im n . P a ń s tw , w K r o t o s z y n i e : 50 zł. za wydanie „Strażnicy Kresowej" i za opracowanie i wydanie „Wesela krotoszyńskiego".
K o łu G im n . P a ń s tw , w P r u ż a n ie : książki i list pochwalny za odpowiedzi na kwestjonarjusze.
K o łu S e m i u PP. B e n e d y k t y n e k w P r z e m y ś lu : książki i list pochwalny za wytrwałą pracę i szereg opracowań z Przemyśla, Radymna itd.
K o łu S e m in . P a ń s tw . Ż. w S a n d o m ie r z u : książki i list pochwalny za wytrwałą pracę i odpowiedzi na kwestjonarjusze.
Z r z e s z e n iu K ó ł w T o r u n i u : 25 zł. i list pochwalny za organizację zjazdu i prace umieszczone na wystawie zjazdowej.
K o łu S e m in . Ż. w W a d o w ic a c h : list pochwalny za odpo
wiedzi na kwestjonarjusze i artykuły w Orlim Locie.
Z r z e s z e n iu K ó ł w W i l n i e : 50 zł. za prace organizacyjne i zbieranie materjałów.
K o łu G im n . SS. U r s z u la n e k w W ło c ł a w k u : list po- chwainy za zbieranie materjałów, opracowanie wesela kujawskiego i artykuły w Orlim Locie.
K o łu S z k o ły P o w s z . Nr. 7 w W ło c ł a w k u : 25 zł.
list pochwalny za propagandę, udział w wystawie zjazdowej i zbieranie materjałów.
K o łu G im n . P a ń s tw . Ż. w Z a m o ś c iu : 25 zł. i list pochwalny za odpowiedzi na kwestjonarjusze i wytrwałą pracę.
K o łu P. Sr. S z k o ły R o ln i c z e j w Ż y r o w ic a c h : 25 zł.
za nadesłane materjały i artykuły do Orlego Lotu.
K o łu P. S e m in . Ż. w Ż y w c u : 50 zł. i dyplom uznania za organizację obozu i bardzo gorliwą pracę nad zbieraniem odpowiedzi na kwestjonarjusze.
K o łu P. G im n . w Ż y w c u : książki i list pochwalny za zbieranie odpowiedzi na kwestjonarjusze i propagandę.
Koła, którym przyznano jako nagrodę książki, otrzymały nastę
pujące wydawnictwa: Mieczysław Karłowicz „W Tatrach", „Ilustrowany przewodnik kolejowy", „Monografja i przewodnik ilustrowany po Toruniu", Marjusz Zaruski „Na pokładzie Witezia".
B iblioteka U niw ersytetu M ARII CU R IE-SK LO DO W SK IEJ
w L ublinie
