4
Polski i światowy rynek wybranych owoców, warzyw
i ich przetworów
INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY
Pantone 348C;
Pantone 382C;
Pantone 108 C.
MONOGRAFIE PROGRAMU WIELOLETNIEGO
66
ISBN 978-83-7658-708-0
WARSZAWA 2017
MONOGRAFIE PROGRAMU WIELOLETNIEGO NR 66
Polski i światowy rynek
wybranych owoców, warzyw
i ich przetworów
Polski i światowy rynek wybranych owoców, warzyw i ich przetworów
Warszawa 2017 Redakcja naukowa dr Bożena Nosecka
Autorzy:
mgr Anna Bugała mgr Paweł Kraciński dr Bożena Nosecka mgr inż. Irena Strojewska mgr inż. Łukasz Zaremba
ROLNICTWO POLSKIE I UE 2020+
WYZWANIA, SZANSE, ZAGROŻENIA, PROPOZYCJE
Autorzy są pracownikami Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ĩywnoĞciowej – PaĔstwowego Instytutu Badawczego.
PracĊ zrealizowano w ramach tematu: Ewolucja i perspektywy rynków rolno-spoĪywczych w zadaniu: Ewolucja rynków zewnĊtrznych i ich wpáyw na krajowy rynek rolno-spoĪywczy.
W opracowaniu przedstawiono ksztaátowanie siĊ sytuacji na polskim i Ğwiatowym rynku wybranych ĞwieĪych owoców i warzyw oraz ich przetworów, ze szczególnym uwzglĊdnieniem mroĪonek i zagĊszczonego soku jabákowego.
Recenzent
Prof. dr hab. Lilianna JabáoĔska, Szkoáa Gáówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opracowanie komputerowe Alicja Capiga
Korekta
Barbara Walkiewicz
Redakcja techniczna Leszek ĝlipski
Projekt okáadki Leszek ĝlipski
ISBN 978-83-7658-708-0
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ĩywnoĞciowej – PaĔstwowy Instytut Badawczy
ul. ĝwiĊtokrzyska 20, 00-002 Warszawa tel.: (22) 50 54 444
faks: (22) 50 54 757
e-mail: dw@ierigz.waw.pl
http://www.ierigz.waw.pl
Spis treĞci
WstĊp……….. 7
I. Polski rynek owoców i warzyw ĞwieĪych oraz ich przetworów.... 10
1. Owoce i warzywa ĞwieĪe……… 10
2. Przetwory owocowe i warzywne………. 18
3. Rynek wybranych przetworów owocowych i warzywnych……… 24
3.1. MroĪonki owocowe i warzywne………. 24
3.2. ZagĊszczony sok jabákowy……….. 32
3.3. Wybrane przetwory pomidorowe……… 36
II. ĝwiatowy rynek owoców i warzyw ĞwieĪych…... 41
1. Owoce……….. 41
1.1. Produkcja Ğwiatowa………. 41
1.2. ĝwiatowy handel zagraniczny wybranymi owocami strefy umiarkowanej 45
2. Warzywa ĞwieĪe………... 59
2.1. Produkcja Ğwiatowa………. 59
2.2. ĝwiatowy handel zagraniczny wybranymi warzywami………... 63
III. ĝwiatowe obroty zagĊszczonym sokiem jabákowym, mroĪonkami i przetworami pomidorowymi ………... 73
1. ZagĊszczony sok jabákowy………. 73
1.1. Gáówni eksporterzy i importerzy……… 73
1.2. Ceny w obrotach zagĊszczonym sokiem jabákowym……… 77
1.3. Czoáowi dostawcy na podstawowe rynki zbytu……….. 79
2. MroĪone owoce i warzywa………. 81
2.1. MroĪone owoce………... 81
2.2. MroĪone warzywa………... 90
3. Wybrane przetwory pomidorowe……… 92
IV. SpoĪycie owoców, warzyw i ich przetworów (w przeliczeniu na ĞwieĪe) oraz soków pitnych i nektarów………... 100
1. Owoce……… 100
2. Warzywa……… 106
3. Soki pitne i nektary………. 110
4. Perspektywy spoĪycia owoców, warzyw i soków………... 117
V. Wnioski……….. 119
Bibliografia……… 121
Aneksy………... 123
WstĊp
Pozycja poszczególnych produktów i ich grup na rynku miĊdzynarodowym zaleĪy od wielu czynników, które podzieliü moĪna na czynniki zaleĪne i niezaleĪne od podmiotów Īycia gospodarczego na róĪnych poziomach í makro, mezo i mikro. Podziaá ten jest toĪsamy z zaproponowanym przez Bossaka (1987) dzieleniem czynników konkurencyjnoĞci na zewnĊtrzne i wewnĊtrzne, propozycją podziaáu na czynniki kontrolowane i niekontrolowane przez podmioty zapropo- nowanym przez Reijljana, Hinrikusa i Ivanowa (2000) oraz podziaáem na kompo- nent realny i instytucjonalny dokonanym przez MisalĊ (2011).
Czynniki zaleĪne od podmiotów poszczególnych sektorów sprowadzają siĊ do: dąĪenia do poprawy efektywnoĞci gospodarowania, dostosowania pro- duktów do wymogów rynku zbytu, rozwoju powiązaĔ pionowych i poziomych (struktura diamentu i piĊciu siá konkurencyjnych Portera – 2001) i pozyskiwania wszelkich dostĊpnych Ğrodków wsparcia z funduszy zewnĊtrznych. Efektyw- noĞü gospodarowania prowadziü powinna do obniĪania kosztów produkcji i cen jednostkowych oferowanych produktów í podstawowego czynnika decydujące- go o obecnoĞci na rynku Ğwiatowych produktów o mniejszym stopniu przetwo- rzenia (Abbott, Bredahl 1994). EfektywnoĞü dziaáaĔ w zakresie marketingu, promocji i logistyki, wyrosáych z teorii menadĪerskiej, to podstawowy czynnik decydujący o obecnoĞci na rynku miĊdzynarodowym produktów przeznaczo- nych do bezpoĞredniej konsumpcji (Bossak 1987).
Na poziomie sektorów czynnikami niezaleĪnymi od jego podmiotów są wa- runki i zmiany konkurencyjnoĞci miĊdzynarodowej i polityki gospodarczej partne- rów (Nosecka, Pawlak, Poczta 2011), polityka rolna i handlowa poszczególnych krajów, ugrupowaĔ handlowych i gospodarczych oraz relacje podaĪowo- -popytowe w krajach liczących siĊ w handlu Ğwiatowym poszczególnymi produk- tami i ich grupami. Czynniki zewnĊtrzne to równieĪ szeroko pojĊte zasoby wáasne poszczególnych krajów (klimat, wielkoĞü i jakoĞü gruntów nadających siĊ do uprawy) i szeroko rozumiany system funkcjonowania gospodarek poszczególnych krajów, tj. organizowanie i programowanie Īycia gospodarczego i jego zasilanie (finansowanie) (Misala 2011). Warto dodaü, Īe czynniki zewnĊtrzne nie są uwzglĊdniane w ocenach konkurencyjnoĞci poszczególnych krajów, dokonywa- nych przez instytucje miĊdzynarodowe. Dotyczy to gáównie wyników handlu za- granicznego i szeroko pojĊtej wspóápracy z zagranicą.
W niniejszym opracowaniu dokonano analizy ksztaátowania siĊ sytuacji
popytowo-podaĪowej w krajach í gáównych uczestnikach rynku wybranych
produktów ogrodniczych i ich przetworów. Relacje popytowo-podaĪowe i ceny
w obrotach miĊdzynarodowych (waĪny czynnik zewnĊtrzny dla producentów
sektora ogrodniczego) mają istotny wpáyw na poziom i rozwój eksportu wytwa-
rzanych w Polsce owoców, warzyw i ich przetworów, a w konsekwencji na wielkoĞü krajowej produkcji tych artykuáów. Popyt na rynkach zbytu mierzono wielkoĞcią i zmianami importu brutto oraz netto i znaczeniem w przywozie Ğwiatowym. PodaĪ w krajach eksporterach okreĞlono zmianami w produkcji oraz eksportu brutto i netto.
Nie badano wpáywu importu na rozwój krajowej produkcji objĊtych anali- zą owoców, warzyw i ich przetworów. „Nadmiernemu” importowi przeciwdzia- áają relatywnie niskie ceny na rynku polskim, a zwiĊkszony przywóz realizowa- ny jest w latach maáej podaĪy krajowej. Produkty krajowe, jak twierdzi WoĞ (2001), są „oporne” na analogiczne produkty pochodzące z importu.
Analizą sytuacji popytowo-podaĪowej i cenowej na Ğwiatowym rynku objĊto nastĊpujące ĞwieĪe owoce i warzywa: jabáka, gruszki, Ğliwki, borówki wysokie, wiĞnie, cebulĊ, pomidory, ogórki, kapustĊ, kalafiory i marchew. Spo- Ğród przetworów do badaĔ i analiz wybrano: mroĪone owoce (z podziaáem na mroĪone truskawki, maliny, wiĞnie i pozostaáe), mroĪone warzywa, zagĊszczony sok jabákowy oraz przetwory pomidorowe (koncentrat pomidorowy, keczup i pomidory w puszkach). MroĪone owoce i warzywa oraz zagĊszczony sok jabá- kowy dominują w polskiej produkcji i eksporcie produktów ogrodniczych, a eksport przetworów pomidorowych (przede wszystkim keczupu) charaktery- zuje siĊ bardzo szybką dynamika wzrostu.
AnalizĊ sytuacji na Ğwiatowym rynku poszczególnych produktów i ich grup poprzedzono oceną polskiego handlu zagranicznego badanymi produktami, ze szczególnym uwzglĊdnieniem mroĪonek, zagĊszczonego soku jabákowego i prze- tworów pomidorowych. Analiza pozwoliáa na umiejscowienie badanych produktów w polskim eksporcie i imporcie produktów ogrodniczych oraz okreĞlenie tendencji w wolumenie i wartoĞci obrotów, a takĪe zmian w geograficznej strukturze handlu.
Osobny rozdziaá poĞwiĊcono analizie zmian w konsumpcji owoców i wa- rzyw w gáównych rejonach Ğwiata. Pozwoliáo to na wytypowanie rejonów wy- kazujących wzrost spoĪycia, a wiĊc mogących byü potencjalnym rynkiem zbytu.
W rozdziale tym dokonano teĪ analizy zmian struktury spoĪycia soków pitnych (odtwarzane z koncentratów soków i bezpoĞrednio táoczone z owoców). Ma to istotny wpáyw na ksztaátowanie siĊ Ğwiatowego zapotrzebowania na zagĊszczo- ne soki owocowe.
SytuacjĊ na rynku poszczególnych produktów badano w gáównych krajach
importerach i eksporterach przy wykorzystaniu metod statystycznej analizy tendencji
rozwojowych (Ğrednioroczne tempo wzrostu), analizy zmian salda handlu zagranicz-
nego oraz udziaáu w rynku Ğwiatowym, a w odniesieniu do eksporterów takĪe ich
pozycją na poszczególnych rynkach zbytu. Analizą objĊto lata 2004-2015 z podzia-
áem na cztery okresy trzyletnie, tj. 2004-2006, 2007-2008, 2010-2012 i 2013-2015.
W odniesieniu do Ğwiatowej produkcji owoców i warzyw analiza dotyczyáa lat 2004- -2006 i 2012-2014.
Analiza sytuacji na rynku Ğwiatowym i europejskim dokonana zostaáa
w oparciu o dane Comtrade, Faostat (produkcja), Eurostat, a na rynku polskim
w oparciu o dane GUS, Centrum Informatycznego Handlu Zagranicznego
(CIHZ) i Ministerstwa Finansów (MF) oraz danych Europejskiego Stowarzy-
szenia Producentów Soków (AJC).
I. Polski rynek owoców i warzyw ĞwieĪych oraz ich przetworów
1. Owoce i warzywa ĞwieĪe
Ujemnie saldo polskiego handlu zagranicznego owocami ĞwieĪymi w la- tach 2013-2015 wynosiáo Ğrednio 599 mln USD wobec 477 mln USD w latach 2004-2006. Saldo obrotów ĞwieĪymi warzywami byáo równieĪ ujemne i pogáĊ- biáo siĊ z 17 do 241 mln USD (rys. 1).
Rysunek 1. Handel zagraniczny ĞwieĪymi owocami i warzywami (w mln USD)
Owoce ĞwieĪe Warzywa ĞwieĪe
ħródáo: na podstawie danych MF.
Produkcja i eksport
àączna produkcja owoców ĞwieĪych w Polsce w latach 2013-2015 wyno- siáa Ğrednio 4,1 mln ton i byáa o 28% wyĪsza niĪ w okresie 2004-2006. W struk- turze produkcji owoców ĞwieĪych dominują jabáka. ĝrednio w latach 2013-2015 stanowiáy one 76% zbiorów owoców wobec 72% w okresie 2004-2006. W wo- lumenie produkcji istotne znaczenie mają takĪe truskawki, wiĞnie oraz porzeczki – odpowiednio 5, 4 i 4%. Maliny stanowiáy w latach 2013-2015 blisko 3% pro- dukcji owoców, a Ğliwki 2%. àączny udziaá pozostaáych owoców (gruszki, agrest, brzoskwinie, morele, borówki i jagody, czereĞnie, orzechy oraz pozostaáe owoce z drzew i pozostaáe owoce jagodowe) wynosiá 5%.
Wolumen eksportu owoców ĞwieĪych wzrósá z 624,7 tys. ton Ğrednio w latach 2004-2006 do 1353,7 tys. ton w okresie 2013-2015, a wartoĞü sprzeda- Īy zwiĊkszyáa siĊ niemal 3-krotnie do 808,3 mln USD (tab. 1).
Udziaá eksportu w wolumenie produkcji jabáek wzrósá z 18% w latach 2004-2006 do 35% w latach 2013-2015, a wiĞni z 4 do 5%. ObniĪyá siĊ nato-
Ͳ750 Ͳ500 Ͳ250 0 250 500 750 1000 1250 1500
2004Ͳ06 2007Ͳ09 2010Ͳ12 2013Ͳ15 eksport import saldo
Ͳ750 Ͳ500 Ͳ250 0 250 500 750 1000 1250 1500
2004Ͳ06 2007Ͳ09 2010Ͳ12 2013Ͳ15
eksport import saldo
miast udziaá eksportu w produkcji truskawek (z 12 do 9%), malin (z 39 do 16%) i Ğliwek (z 13 do 9%). Eksportowane owoce jagodowe, wiĞnie i Ğliwki przezna- czane są gáównie do dalszego przetwórstwa w krajach odbiorcach.
W latach 2004-2015 w najszybszym tempie zwiĊkszaá siĊ eksport borówek wysokich – Ğrednioroczna dynamika wzrostu wolumenu eksportu osiągnĊáa 24%, zaĞ wartoĞci 26%. W eksporcie jabáek tempo wzrostu wynosiáo odpowiednio 7 i 10%. Ujemne byáo Ğrednioroczne tempo zmian wolumenu eksportu truskawek i malin (ale dynamika wzrostu wartoĞci eksportu tych owoców byáa dodatnia).
Ujemne tempo eksportu malin wynikaáo przede wszystkim ze zwiĊkszającego siĊ zapotrzebowania na te owoce na rynku wewnĊtrznym i unijnych dopáat do malin kierowanych do przetwórstwa.
Tabela 1. Polski eksport ĞwieĪych owoców i warzyw
Wyszczególnienie
2004-06 Ğrednia
2007-09 Ğrednia
2010-12 Ğrednia
2013-15 Ğrednia
2004-06 Ğrednia
2007-09 Ğrednia
2010-12 Ğrednia
2013-15 Ğrednia tys. ton mln USD
Owoce ĞwieĪe 624,7 764,5 984,3 1353,7 274,9 461,4 611,4 808,3 Jabáka 420,5 545,8 738,9 1090,8 118,3 215,9 330,4 467,5 Truskawki 23,4 15,6 13,6 17,1 19,0 20,8 21,9 23,7 Porzeczki czarne 8,3 4,0 4,1 3,9 2,7 5,0 4,2 2,4 Porzeczki kolorowe
i agrest 1,5 1,6 2,0 1,4 1,2 1,7 2,2 1,8
Maliny 23,0 27,3 16,8 17,4 18,2 48,1 21,5 36,9 Borówki, jagody,
Īurawiny 2,8 4,3 5,1 11,9 12,9 22,3 28,8 62,7 WiĞnie 6,3 9,3 6,9 10,8 3,8 8,6 9,3 10,0 CzereĞnie 10,7 8,1 5,0 6,6 9,2 11,7 8,8 9,3 ĝliwki 13,7 17,3 8,2 9,2 5,7 11,3 7,4 6,9 Gruszki 8,1 11,1 25,5 35,9 3,9 8,4 20,8 26,0 Owoce pád. (reeksport) 103,5 114,8 148,1 135,0 78,4 102,6 144,6 145,7
Pozostaáe 2,9 5,3 10,1 13,7 1,6 5,0 11,5 15,4 Warzywa ĞwieĪe 419,5 453,3 431,6 499,7 161,7 275,9 282,6 325,7 Cebula 168,2 128,3 118,7 120,0 46,1 61,6 54,3 55,8 Kapusta biaáa
i czerwona 60,9 68,2 54,8 64,2 8,6 17,4 17,1 16,4 Inne warzywa
kapustne 37,5 51,0 57,9 68,0 12,2 25,2 31,9 33,5 Ogórki 23,7 16,0 13,0 9,5 11,6 12,7 10,0 10,4 Marchew 16,8 29,6 31,1 36,2 3,2 7,6 9,1 12,4 Kalafiory 16,0 25,7 19,8 28,0 5,7 15,6 14,7 20,3 Pomidory 56,0 84,4 80,5 101,3 46,5 90,6 85,4 100,0 Buraki i inne
korzeniowe 14,1 15,1 20,4 24,5 3,7 6,7 9,8 12,3
Papryka 6,5 10,9 13,2 16,9 6,6 11,5 15,6 19,5
Pozostaáe 19,8 24,1 22,2 31,1 17,5 27,0 34,7 45,1
RAZEM 1044,2 1217,8 1415,9 1853,4 436,6 737,3 894,0 1134,0
ħródáo: na podstawie danych MF (Ministerstwo Finansów).
W wartoĞciowej strukturze eksportu owoców ĞwieĪych (bez reeksportu owoców poáudniowych) udziaá jabáek zwiĊkszyá siĊ z 60 do 71% (rys 2). Wzro- sáo równieĪ znaczenie borówek wysokich (z 7 do 9%) oraz gruszek (z 2 do 4%).
Udziaá truskawek obniĪyá siĊ z 10 do 4%, a malin z 9 do 6%. Mniejsze znacze- nie tych owoców w eksporcie wynikaáo przede wszystkim ze wzrostu zapotrze- bowania na maliny i truskawki krajowych zakáadów przetwórczych, zwáaszcza zajmujących siĊ produkcją soków i mroĪonek. W strukturze eksportu zmniejszyá siĊ równieĪ udziaá wiĞni, czereĞni, Ğliwek i porzeczek.
Rysunek 2. Struktura towarowa wartoĞci polskiego eksportu ĞwieĪych owoców (bez reeksportu owoców poáudniowych) (w %)
ħródáo: na podstawie danych MF.
ĝrednia produkcja warzyw w Polsce w latach 2013-2015 wynosiáa 5,1 mln ton i byáa o 5% niĪsza od notowanej w latach 2004-2006. W produkcji warzyw w Polsce dominują: kapusta, pomidory i marchew. Udziaá kapusty ksztaátowaá siĊ na poziomie 20%, pomidorów (gruntowych i spod osáon) 16%, marchwi 15%, cebuli 11%, a ogórków 10%. W produkcji liczyáy siĊ równieĪ buraki üwikáowe (6%) oraz kalafiory (4%).
W latach 2004-2015 spoĞród warzyw „podstawowych” wzrastaáy jedynie zbiory pomidorów gruntowych oraz pomidorów i ogórków spod osáon – Ğred- nioroczna dynamika wzrostu produkcji wynosiáa odpowiednio: 1, 4 i 2%. Zbiory kapusty i cebuli obniĪaáy siĊ w tempie 4% rocznie, marchwi 3%, buraków 2%, a kalafiorów 1%.
W eksporcie dominowaáa cebula i pomidory – w latach 2013-2015 ich udziaá wynosiá odpowiednio 17 i 31% áącznej wartoĞci zagranicznej sprzedaĪy ĞwieĪych warzyw wobec 29% (zarówno dla cebuli, jak i pomidorów) w latach 2004-2006 (rys. 3). Zmalaáo natomiast znaczenie ogórków (spadek z 7 do 3%),
60 60 71 71
10 6
5 4
9 13 5 6
7 6 6 9
14 14 14 11
2004Ͳ2006 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015
pozostaųe
borówki,jagody,Ǐurawiny
maliny
truskawki
jabųka
czosnku i brukselki. Udziaá biaáej i czerwonej kapusty utrzymaá siĊ na poziomie 5%, a pozostaáych warzyw kapustnych (w tym gáównie kapusty pekiĔskiej i wáoskiej) zwiĊkszyá siĊ z 8 do 10%. WyĪszy byá teĪ udziaá marchwi, buraków üwikáowych i pozostaáych warzyw korzeniowych oraz papryki, kalafiorów, saáa- ty i szparagów.
W latach 2004-2015 Ğrednioroczna dynamika wzrostu eksportu wiĊkszo- Ğci warzyw ĞwieĪych byáa dodatnia. Eksport saáat zwiĊkszaá siĊ rocznie o 11%
w ujĊciu iloĞciowym i 17% w wyraĪeniu wartoĞciowym. Eksport pomidorów rósá w tempie odpowiednio 7 i 11%, marchwi 7 i 17%, kapusty biaáej i czerwo- nej 6 i 15%, a kalafiorów 6 i 14%. Ujemne byáo tempo zmian wolumenu ekspor- tu ogórków oraz cebuli.
Udziaá eksportu w produkcji wiĊkszoĞci warzyw stale roĞnie. ĝrednio w latach 2013-2015 eksport stanowiá 12% produkcji pomidorów wobec 9%
w okresie 2004-2006. Wzrósá udziaá eksportu w produkcji kalafiorów (z 8 do 13%), kapusty (z 5 do 6%) i marchwi (z 2 do 5%). W produkcji cebuli wskaĨnik ten zmniejszyá siĊ z 23 do 21%, a ogórków z 5 do 2%.
Rysunek 3. Struktura towarowa wartoĞci polskiego eksportu ĞwieĪych warzyw (w %)
ħródáo: na podstawie danych MF.
NajwaĪniejszym odbiorcą ĞwieĪych owoców z Polski są kraje UE, mimo Īe ich udziaá zdecydowanie siĊ zmniejszyá – z 65% wartoĞci sprzedaĪy w latach 2004-2006 do 41% w okresie 2013-2015 (wiĊksza byáa skala spadku znaczenia nowych krajów czáonkowskich niĪ krajów „starej” UE). Udziaá Niemiec obniĪyá siĊ z 18 do 10%, Litwy z 10 do 4%, a Czech z 7 do 3%. Zdecydowanie wiĊksze byáo natomiast znaczenie krajów WNP (gáównie w rezultacie wzrostu eksportu jabáek). Udziaá tych krajów zwiĊkszyá siĊ z 35 do 56%. NajwyĪszy udziaá, na
29 33 30 31
29 22
19 17
5 6
6 5
8 9
11 10
7 5
4 3
4 4
6 6
19 21 24 27
2004Ͳ2006 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015
pozostaųe papryka ogórki
innewarzywakapustne kapustabiaųaiczerwona cebula
pomidory
poziomie 74%, byá w latach 2010-2012. Wprowadzenie przez RosjĊ embarga
1nie miaáo wiĊkszego wpáywu na wolumen eksportu owoców oraz pozostaáych objĊtych embargiem produktów ogrodniczych. Rosja zostaáa zastąpiona na liĞcie istotnych odbiorców polskich produktów gáównie przez BiaáoruĞ i UkrainĊ.
Udziaá Biaáorusi w wartoĞci eksportu ĞwieĪych owoców wzrósá z 7 do 14%, a Ukrainy z 7 do 12%. Pozostaáe kraje (spoza UE i WNP) uczestniczyáy w eksporcie w latach 2013-2015 zaledwie w 3%.
ĝwieĪe warzywa sprzedawane są przede wszystkim do krajów UE, ale ich udziaá w wartoĞci eksportu zmniejszyá siĊ z 86 do 62%. Najbardziej obniĪyá siĊ udziaá Wielkiej Brytanii – z 24 do 11%, gáównie w rezultacie duĪego spadku eksportu kierowanych na ten rynek pomidorów. Znaczenie krajów WNP wzro- sáo ponad 3-krotnie do 37% (najbardziej zwiĊkszyá siĊ wolumen i wartoĞü eks- portu pomidorów oraz warzyw kapustnych i saáatowych). Udziaá Rosji wzrósá z 8 do 19% (w efekcie duĪego eksportu w 2013 r. oraz w I poáowie 2014 r.), Biaáorusi – z 3 do 11%, a Ukrainy – z 1 do 7%. Udziaá pozostaáych krajów po- zostaá na poziomie 1%.
Import
Import owoców ĞwieĪych w latach 2013-2015 zwiĊkszyá siĊ w porówna- niu z okresem 2004-2006 o 35% do 1,4 mln ton (tab. 2). Ich udziaá w áącznej wartoĞci przywozu owoców i warzyw ĞwieĪych obniĪyá siĊ jednak z 81 do 71%.
Mniejsze byáo znaczenie niemal wszystkich owoców ĞwieĪych, zarówno poáu- dniowych, jak i owoców strefy umiarkowanej.
W polskim imporcie pierwsze miejsce zajmują owoce poáudniowe, któ- rych przywóz w latach 2013-2015 stanowiá 92% áącznej wartoĞci importu owo- ców ĞwieĪych. NajwiĊksze znaczenie ma import bananów. Udziaá bananów wy- nosiá podobnie jak w latach 2004-2006 ok. 19% wartoĞci przywozu owoców (rys. 4). àączny udziaá owoców cytrusowych zmniejszyá siĊ z 34 do 29%
(w wartoĞciowej strukturze przywozu tych owoców dominują pomaraĔcze, cy- tryny, grejpfruty i mandarynki). Mniejsze byáo równieĪ znaczenie winogron, arbuzów i owoców kiwi. Nie zmieniá siĊ udziaá orzechów (11%) oraz brzoskwiĔ i nektaryn (7%). WyĪsze byáo natomiast znaczenie ananasów, owoców awokado i owoców kaki. SpoĞród owoców strefy umiarkowanej zwiĊkszyáo siĊ znaczenie gruszek (w duĪej mierze byáy one przedmiotem dalszego reeksportu), jabáek, Ğliwek i jagód, a obniĪyáo siĊ borówek amerykaĔskich, o czym zadecydowaá wzrost krajowej produkcji tych owoców.
1
Embargo zostaáo wprowadzone przez rząd Federacji Rosyjskiej w sierpniu 2014 r. Obejmuje
owoce i warzywa ĞwieĪe, mroĪonki, susze owocowe i warzywne oraz warzywa tymczasowo
zakonserwowane.
Rysunek 4. Struktura towarowa wartoĞci polskiego importu ĞwieĪych owoców (w %)
ħródáo: na podstawie danych MF.
W imporcie ĞwieĪych warzyw liczą siĊ przede wszystkim pomidory. Mi- mo wzrostu wolumenu i wartoĞci przywozu, udziaá tych warzyw obniĪyá siĊ z 38% áącznej wartoĞci importu ĞwieĪych warzyw w latach 2004-2006 do 34%
w latach 2013-2015 (rys. 5). Zmniejszyá siĊ teĪ udziaá papryki (z 20 do 17%), a takĪe marchwi, czosnku i porów. ZwiĊkszyáo siĊ znaczenie saáaty (z 4 do 7%) oraz kalafiorów. Na poziomie lat 2004-2006 utrzymaá siĊ udziaá ogórków (9%), cebuli (4%) i chrzanu (1%).
Rysunek 5. Struktura towarowa wartoĞci polskiego importu warzyw (w %)
ħródáo: na podstawie danych MF.
20 18 16 19
34 33 33 29
14 15 15 13
7 8 9 7
4 6 8 8
21 20 20 24
2004Ͳ2006 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015
pozostaųe
owocestrefyumiarkowanej
brzoskwinieinektaryny
winogrona
owocecytrusowe
banany
38 37 34 34
9 12
9 9
20 17
17 17
4 5
6 7
4 4
5 4
26 25 29 30
2004Ͳ2006 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015
pozostaųe
cebula
saųata
papryka
ogórki
pomidory
Tabela 2. Polski import ĞwieĪych owoców i warzyw
Wyszczególnienie 2004-06 Ğrednia
2007-09 Ğrednia
2010-12 Ğrednia
2013-15 Ğrednia
2004-06 Ğrednia
2007-09 Ğrednia
2010-12 Ğrednia
2013-15 Ğrednia tys. ton mln USD
Owoce ĞwieĪe 1036,9 1177,2 1227,3 1401,2 752,0 1181,0 1163,7 1407,4
Banany 245,1 237,8 236,8 336,2 151,1 206,8 186,3 271,8 PomaraĔcze 99,8 121,8 137,8 173,7 63,6 90,2 98,2 116,4 Cytryny 103,7 100,5 96,0 102,7 68,7 107,5 91,5 120,6 Grejpfruty 30,0 38,5 41,6 47,3 23,5 34,4 38,4 39,3 Mandarynki 151,0 171,5 177,7 161,7 101,3 154,2 145,4 135,2 Winogrona 94,5 122,8 112,7 121,5 101,9 182,4 169,5 176,8 Brzoskwinie 34,2 38,5 41,3 46,8 25,5 41,7 41,1 44,9 Kiwi 35,8 34,5 36,5 31,2 25,7 36,3 33,7 34,9 Nektaryny 38,8 50,8 62,7 64,1 30,3 55,5 58,2 55,4 Arbuzy 120,2 99,4 98,9 117,9 25,0 35,4 36,0 40,8 Jabáka 18,1 65,3 52,5 30,8 9,5 37,4 34,0 19,4 Gruszki 11,9 19,6 30,0 39,7 9,0 22,0 29,6 37,8 Orzechy 20,5 24,5 22,9 24,5 81,0 106,6 92,5 153,7 Pozostaáe 33,3 51,7 79,9 103,1 35,9 70,6 109,3 160,4
Warzywa ĞwieĪe 215,5 356,3 433,4 511,6 178,5 366,5 466,3 566,3
Cebula 44,1 70,7 85,5 81,8 6,9 16,0 24,1 21,6 Kapusta biaáa
i czerwona 1,7 5,4 15,7 14,2 0,7 2,9 7,2 6,0 Ogórki 16,3 40,0 34,9 49,6 16,7 42,9 41,3 49,5 Marchew 24,0 36,2 35,3 28,6 7,4 15,8 14,2 13,5 Pomidory 61,8 96,9 114,5 144,3 67,6 134,7 157,5 194,8
Papryka 20,7 31,4 42,1 50,7 35,0 61,9 80,6 94,0 Czosnek 7,6 7,0 6,4 6,3 8,5 9,2 14,6 12,0 Kalafiory 5,4 12,3 16,6 24,0 5,2 13,4 19,9 26,8 Saáata, cykoria,
endywia; w tym: 9,3 22,8 29,2 46,5 10,3 29,7 44,4 62,4
- saáata 6,1 14,2 18,9 31,8 6,4 17,9 28,0 38,1 Chrzan 3,5 3,1 3,3 3,9 2,5 3,1 4,2 3,0 Pory i inne cebulowe 4,8 6,0 10,7 9,4 3,8 4,8 10,0 6,6
Pozostaáe 19,5 33,1 49,5 67 17,8 43,9 64,7 100,4 RAZEM 1252,4 1533,5 1660,7 1912,8 930,5 1547,5 1630 1973,7 ħródáo: na podstawie danych MF.
W latach 2004-2015 Ğrednioroczna dynamika zmian importu niemal wszystkich warzyw ĞwieĪych byáa dodatnia (poza czosnkiem i brukselką). Wo- lumen importu biaáej i czerwonej kapusty wzrastaá corocznie o 33%, saáaty o 20%, kalafiorów o 15%, ogórków o 14%, a papryki o 10%.
ĝwieĪe owoce Polska sprowadza gáównie z krajów UE-15 (wzrost udziaáu
z 53 do 55% áącznej wartoĞci importu). Udziaá UE-13 pozostaá na poziomie 2%,
zaĞ kraje WNP praktycznie nie liczyáy siĊ w polskim przywozie (rys. 6). Naj-
wiĊkszym dostawcą ĞwieĪych owoców byáa Hiszpania, choü jej udziaá zmniej-
szyá siĊ z 29 do 27%. Kraj ten dostarcza przede wszystkim owoce cytrusowe
(pomaraĔcze, mandarynki i cytryny), brzoskwinie i nektaryny, arbuzy oraz tru-
skawki. Udziaá Niemiec zwiĊkszyá siĊ z 1 do 8% (gáównie w efekcie wzrostu przywozu owoców cytrusowych, bananów i arbuzów). Zmniejszyá siĊ natomiast udziaá Wáoch – z 15 do 10% (najbardziej obniĪyáa siĊ wartoĞü przywozu owo- ców kiwi, brzoskwiĔ i nektaryn). SpoĞród pozostaáych krajów dostarczających do Polski przede wszystkim owoce poáudniowe zwiĊkszyá siĊ udziaá Ekwadoru (z 8 do 11%), a obniĪyá siĊ Turcji (z 7 do 3%) oraz Kolumbii i Kostaryki. àącz- ny udziaá pozostaáych krajów (spoza UE i WNP) spadá z 44 do 42%.
Rysunek 6. Gáówni dostawcy owoców ĞwieĪych do Polski (USD/%)
ħródáo: na podstawie danych MF.
W latach 2013-2015 import ĞwieĪych warzyw realizowany byá gáównie z krajów UE-15 (89% wartoĞci, wobec 88% w okresie 2004-2006). NajwaĪniej- szym dostawcą pozostaáa Hiszpania, choü jej udziaá zmniejszyá siĊ z 52 do 42%.
Z Hiszpanii Polska sprowadza przede wszystkim pomidory, ogórki, paprykĊ, saáatĊ i kalafiory. Zmalaáo równieĪ znaczenie Holandii (spadek z 19 do 17%). ZwiĊkszyá siĊ natomiast udziaá Wáoch (z 5 do 9%) oraz Niemiec (z 5 do 15%). SpoĞród pozo- staáych krajów, których áączny udziaá w imporcie obniĪyá siĊ z 9 do 8%, najwiĊk- sze znaczenie miaáy: Maroko (skąd importujemy gáównie pomidory i paprykĊ), Izrael (marchew, pomidory, pory) i Turcja (pomidory, ogórki, pory, papryka).
Ceny
ĝrednie ceny eksportowe owoców ĞwieĪych wzrosáy z 0,44 do 0,60 USD/kg, a warzyw z 0,39 do 0,65 USD/kg. W najwiĊkszym stopniu (ponad 2-krotnie) wzro- sáy ceny eksportowanych ogórków (z 0,49 do 1,09 USD/kg) i kalafiorów (z 0,36 do 0,72 USD/kg), a takĪe ceny reeksportowanych owoców cytrusowych (z 0,40 do 0,86 USD/kg).
29 27
15 10
1 8
8 11
7 3
4 4 3 3
32 35
2004Ͳ2006 2013Ͳ2015
Pozostaųe
Kostaryka
Kolumbia
Turcja
Ekwador
Niemcy
Wųochy
Hiszpania
ĝrednie ceny w eksporcie jabáek zwiĊkszyáy siĊ z 0,28 do 0,43 USD/kg.
Wzrosáy ceny w eksporcie jabáek do krajów WNP (z 0,20 do 0,33 USD/kg) i krajów UE-13 (z 0,23 do 0,36 USD/kg). Wzrost udziaáu jabáek przemysáowych zadecydowaá o spadku cen tych owoców w eksporcie do krajów UE-15 (z 0,36 do 0,31 USD/kg). NajwyĪsze ceny notowano w eksporcie jabáek do krajów EFTA i pozostaáych krajów rozwiniĊtych.
W imporcie ĞwieĪych owoców Ğrednie ceny wzrosáy z 0,73 USD/kg w la- tach 2004-2006 do 1,00 USD/kg w okresie 2013-2015, a ĞwieĪych warzyw z 0,83 do 1,11 USD/kg. Najbardziej zwiĊkszyáy siĊ ceny importowanych orze- chów (z 3,95 do 6,28 USD/kg), cytryn (z 0,66 do 1,17 USD/kg), arbuzów (z 0,21 do 0,35 USD/kg) oraz cebuli (0,16 do 0,26 USD/kg), czosnku (z 1,11 do 1,89 USD/kg) i selerów (0,35 do 0,69 USD/kg).
2. Przetwory owocowe i warzywne
Saldo handlu zagranicznego przetworami zarówno owocowymi, jak i wa- rzywnymi byáo dodatnie (rys. 7). Ujemne byáo we wszystkich rozpatrywanych okresach jedynie saldo obrotów konserwami owocowymi, suszami owocowymi, a takĪe przetworami pomidorowymi (poza keczupem).
W latach 2004-2015 Ğrednioroczne tempo wzrostu wartoĞci eksportu prze- tworów owocowych i warzywnych wynosiáo odpowiednio 6 i 8%. Dynamika wzrostu importu wynosiáa 13 i 12% rocznie.
Rysunek 7. Handel zagraniczny przetworami owocowymi i warzywnymi (w mln USD)
Przetwory owocowe Przetwory warzywne
ħródáo: na podstawie danych MF.
0,0 250,0 500,0 750,0 1000,0 1250,0 1500,0
2004Ͳ06 2007Ͳ09 2010Ͳ12 2013Ͳ15 eksport import saldo
0 250 500 750 1000 1250 1500
2004Ͳ06 2007Ͳ09 2010Ͳ12 2013Ͳ15
eksport import saldo
Eksport
WartoĞü polskiego eksportu przetworów owocowych i warzywnych w latach 2013-2015 wynosiáa Ğrednio 2020 mln USD i byáa o 88% wyĪsza niĪ w okresie 2004-2006 (tab. 3). W najwiĊkszym stopniu wzrósá eksport przetworów pomido- rowych (ponad 6-krotnie) oraz eksport (i reeksport) owoców poáudniowych w puszkach (niemal 2,5-krotnie). Udziaá przetworów owocowych i warzywnych w áącznej wartoĞci eksportu produktów ogrodniczych spadá z 71 do 64%.
W polskim eksporcie przetworzonych owoców i warzyw dominują mro- Īonki, ale ich udziaá w áącznej wartoĞci sprzedaĪy zmniejszyá siĊ z 44% w latach 2004-2006 do 41% w okresie 2013-2015 (rys. 8). NiĪszy byá takĪe udziaá soków zagĊszczonych (spadek z 36 do 33%) oraz dĪemów, marmolad, galaretek i przecierów owocowych. Wzrosáo znaczenie konserw owocowych (z 5 do 7%), przetworów pomidorowych (z 1 do 4%), a takĪe konserw warzywnych (z 2 do 4%). Nie zmieniá siĊ udziaá suszonych owoców i warzyw (4%) oraz marynat warzywnych (2%).
Tabela 3. Polski eksport przetworów owocowych i warzywnych
Wyszczególnienie 2004-06
Ğrednia 2007-09
Ğrednia 2010-12
Ğrednia 2013-15
Ğrednia 2004-06
Ğrednia 2007-09
Ğrednia 2010-12
Ğrednia 2013-15 Ğrednia tys. ton mln USD
Przetwory owocowe 685,9 700,8 719,1 884,0 795,1 1211,7 1303,7 1432,4 MroĪonki 269,0 267,2 293,8 333,9 296,6 457,6 494,0 538,2 Susze 2,8 3,3 4,8 6,8 10,4 16,8 15,8 23,4 Konserwy 36,2 56,1 53,7 58,7 57,1 116,8 120,5 140,2 DĪemy i przeciery 25,8 31,5 28,8 31,8 39,1 67,1 62,8 68,3
Soki 350,6 341,7 337,1 452,5 390,7 552,5 609,6 661,9 Pozostaáe 1,5 1,0 0,9 0,3 1,2 0,9 1,0 0,4 Przetwory warzywne 426,8 465,2 544,7 649,5 277,0 428,7 487,9 587,6
MroĪonki 320,6 326,1 370,1 425,9 172,3 233,5 259,0 292,0
Susze 15,5 17,9 24,4 31,3 31,6 44,5 49,3 62,8 Marynaty 31,6 44,5 49,3 62,8 26,2 44,9 40,0 50,4 Konserwy 24,5 29,9 41,8 52,6 22,0 43,8 56,3 71,4 Przetwory
pomidorowe 13,2 26,0 43,5 58,1 13,0 37,3 58,4 79,8 Kwaszonki 14,2 12,9 12,7 9,5 5,6 7,4 7,5 7,4 Pozostaáe 7,2 7,9 2,9 9,3 6,3 17,3 17,4 23,8 RAZEM 1112,7 1166,0 1263,8 1533,5 1072,1 1640,4 1791,6 2020,0 ħródáo: na podstawie danych MF.
MroĪonki owocowe i warzywne oraz zagĊszczone soki owocowe stanowiáy
razem 74% áącznej wartoĞci sprzedaĪy przetworów owocowych i warzywnych
wobec 80% w latach 2004-2006. Przewaga tych produktów w strukturze eksportu
wynikaáa przede wszystkim z zapotrzebowania zagranicznych rynków zbytu, gáównie krajów UE-15. Od akcesji Polski do UE widoczne jest jednak stopniowe obniĪanie siĊ udziaáu soków zagĊszczonych oraz wzrost znaczenia eksportu (i reeksportu) konserw owocowych, a takĪe marynat i konserw warzywnych.
Rysunek 8. Struktura towarowa wartoĞci polskiego eksportu przetworów owocowych i warzywnych (w %)
ħródáo: na podstawie danych MF.
W caáym rozpatrywanym okresie najwaĪniejszym odbiorcą przetworów owocowych i warzywnych z Polski byáy kraje UE-15. W latach 2013-2015 udziaá krajów „starej” UE w áącznej wartoĞci eksportu przetworzonych owoców i warzyw, tak jak w latach 2004-2006, wynosiá ok. 73%. Udziaá krajów UE-13 pozostaá na poziomie 12%, a krajów WNP obniĪyá siĊ z 10 do 9% (rys. 9).
WartoĞü polskiego eksportu przetworów owocowych w latach 2013-2015 wynosiáa Ğrednio 1,43 mld USD wobec 0,80 mld USD w latach 2004-2006.
W geograficznej strukturze tego eksportu udziaá poszczególnych ugrupowaĔ w latach 2004-2015 byá doĞü stabilny. W odniesieniu do krajów UE-15 wskaĨ- nik ten wahaá siĊ w granicach 78-79%, dla UE-13 wynosiá 9-10%, dla WNP 7-8%, a dla pozostaáych krajów 5-7%.
NajwiĊkszym odbiorcą polskich przetworów owocowych byáy Niemcy, choü ich udziaá w áącznej wartoĞci eksportu systematycznie siĊ zmniejszaá – z 44% w latach 2004-2006 do 35% w okresie 2013-2015. Drugie miejsce zaj- mowaáa Holandia, której udziaá wzrósá z 9 do 10%. ZwiĊkszyá siĊ teĪ udziaá Wielkiej Brytanii (z 6 do 9%) i Francji (z 3 do 5%). SpoĞród krajów WNP naj- wiĊcej przetworzonych owoców eksportowano do Rosji (spadek udziaáu
28 28 28 27
16 14 14 14
36 34 34 33
5 7 7 7
4 5 5 6
4 4 4 4
7 8 8 9
2002Ͳ2004 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015
pozostaųe
suszeowocoweiwarzywne marynatyikonserwy warzywne
konserwyowocowe soki
mroǏonkiwarzywne
mroǏonkiowocowe
z 6 do 5%), a z grupy pozostaáych krajów liczącymi siĊ odbiorcami byáy jedynie Norwegia, Szwajcaria i USA.
Udziaá krajów UE-15 w áącznej wartoĞci eksportu przetworów warzyw- nych wynosiá 60% i byá o 6 pkt. proc wyĪszy niĪ w latach 2004-2006 (rys. 9).
ObniĪyá siĊ udziaá najwiĊkszych odbiorców – Niemiec (z 27 do 23%) i Holandii (z 7 do 5%), a wzrósá Wielkiej Brytanii (z 5 do 12%) oraz Francji i Belgii. Spo- Ğród krajów UE-13 najwiĊksze znaczenie miaáy Czechy (spadek z 7 do 5% áącz- nej wartoĞci eksportu przetworów warzywnych). Udziaá krajów WNP obniĪyá siĊ z 19 do 14%, w tym Rosji z 15 do 10% (gáównie w wyniku zakazu importu mro- Īonek). Mniejszy byá teĪ udziaá Biaáorusi i Ukrainy. Z grupy pozostaáych krajów najwiĊkszym odbiorcą przetworzonych warzyw byáy USA, Kanada oraz Mongo- lia (do Mongolii Polska sprzedaje gáównie marynaty i konserwy warzywne).
Rysunek 9. Struktura geograficzna wartoĞci polskiego eksportu przetworów owocowych i warzywnych (w %)
Przetwory owocowe Przetwory warzywne
ħródáo: na podstawie danych MF.
Import
WartoĞü importu przetworzonych owoców i warzyw zwiĊkszyáa siĊ blisko 2,5-krotnie do 1027 mln USD (tab. 4). Najbardziej wzrosáa wartoĞü przywozu mroĪonych przetworów warzywnych gotowych do spoĪycia (ponad 4,5-krotnie), przetworów pomidorowych, marynat warzywnych oraz konserw owocowych.
W polskim imporcie przetworów owocowych i warzywnych dominują so- ki, których udziaá w áącznej wartoĞci przywozu zmniejszyá siĊ z 27% w latach 2004-2006 do 21% w 2013-2015 (w imporcie soków nastąpiáy jednak istotne
79 79 78 78
10 9 9 9
7 7 8 7
4 5 5 6
2004Ͳ2006 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015 UEͲ15 UEͲ13 WNP Pozostaųe
54 59 59 60
20 19 17 18
19 16 17 14
7 6 7 8
2004Ͳ2006 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015
UEͲ15 UEͲ13 WNP Pozostaųe
zmiany – mniejszy byá udziaá soków z owoców cytrusowych, a wiĊkszy zagĊsz- czonego soku jabákowego). Udziaá konserw owocowych zwiĊkszyá siĊ z 26 do 29%, a przetworów pomidorowych z 6 do 10% (rys. 10). Nie zmieniá siĊ nato- miast udziaá mroĪonek owocowych i warzywnych (14%) oraz konserw i marynat warzywnych (9%). Zmalaáo znaczenie suszy owocowych i warzywnych (z 14 do 13%) oraz dĪemów i przecierów (z 3 do 2%).
Rysunek 10. Struktura towarowa wartoĞci polskiego importu przetworów owocowych i warzywnych (w %)
ħródáo: na podstawie danych MF.
Tabela 4. Polski import przetworów owocowych i warzywnych
Wyszczególnienie 2004-06
Ğrednia 2007-09
Ğrednia 2010-12
Ğrednia 2013-15
Ğrednia 2004-06
Ğrednia 2007-09
Ğrednia 2010-12
Ğrednia 2013-15 Ğrednia tys. ton mln USD
Przetwory owocowe 249,7 294,6 315,8 383,3 314,7 506,9 624,1 736,8 MroĪonki 22,2 31,3 39,9 47,3 38,6 63,8 87,3 100,3 Susze 29,5 29,6 30,9 32,6 41,4 62,8 74,5 96,4 Owoce w puszkach 91,4 118,3 109,9 112,2 109,8 185,7 215,3 294,4 DĪemy i konfitury 6,0 9,2 8,5 10,1 10,5 19,8 19,5 23,1 Soki 99,9 105,3 124,8 180,0 113,4 173,1 225,0 220,5
Pozostaáe 0,7 0,9 1,8 1,1 1,0 1,7 2,5 2,1 Przetwory warzywne 103,4 174,7 217,5 224,1 103,5 220,0 274,9 290,4
MroĪonki 21,5 35,9 38,5 43,6 18,9 40,6 38,6 42,7 Susze 8,6 14,3 19,2 20,5 16,0 32,0 46,3 41,0 Marynaty 8,3 15,2 16,2 15,2 7,3 18,0 19,9 20,5 Konserwy 26,2 42,1 43,8 46,1 31,5 55,3 68,2 73,8 Przetwory pomidorowe 35,3 61,8 94,5 91,4 26,6 67,4 94,1 101,4 W tym: koncentrat
pomidorowy 28,5 48,4 73,3 64,9 20,6 50,8 70,7 72,7 Pozostaáe 3,5 5,4 5,3 7,3 3,2 6,7 7,8 11,0 RAZEM 353,1 469,3 533,3 607,4 418,2 726,9 899,0 1027,2 ħródáo: na podstawie danych CIHZ i MF.
9 9 10 10
5 6 4 4
27 24 25 21
26 26 24 29
9 10 10 9
14 13 13 13
6 4 9 3 10 4 104
2004Ͳ2006 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015
pozostaųe
przetworypomidorowe suszeowocoweiwarzywne marynatyikonserwy konserwyowocowe soki
mroǏonkiwarzywne
mroǏonkiowocowe
W polskim imporcie przetworów owocowych i warzywnych zwiĊkszyá siĊ udziaá krajów UE-15 (z 35 do 42%) i krajów WNP (z 6 do 8%). ObniĪyáo siĊ znaczenie UE-13 (z 11 do 9%) oraz grupy pozostaáych krajów (z 47 do 41%).
W imporcie przetworów owocowych najistotniejsze znaczenie miaáy „pozo- staáe kraje”, mimo zmniejszenia ich udziaáu z 56 do 48% áącznej wartoĞci przywo- zu (rys. 11). Udziaá Brazylii obniĪyá siĊ z 13 do 7%, Chin z 5 do 3%, a Tajlandii z 4 do 3%. Wzrósá natomiast udziaá Turcji (z 15 do 19%). Import przetworów owocowych z krajów UE-15 stanowiá 34% áącznej wartoĞci przywozu, wobec 29%
w latach 2004-2006. Wzrosáo znaczenie Niemiec (z 6 do 13%), a zmalaáo Grecji (z 8 do 4%) i Wáoch (z 4 do 3%). ZwiĊkszyá siĊ udziaá importu z UE-13 (z 6 do 8%) i z krajów WNP (z 8 do 10%). Z Turcji Polska sprowadza przede wszystkim mieszanki suszonych owoców i orzechów oraz suszone morele, z Chin – orzeszki ziemne w puszkach, koncentrat jabákowy oraz mroĪone truskawki, z Brazylii – koncentrat soku pomaraĔczowego, zaĞ z Tajlandii – ananasy w puszkach i sok ana- nasowy. Import z Niemiec dotyczyá gáównie suszonych owoców, przetworów z orzechów i konserw owocowych, z Grecji – owoców w puszkach, a z Wáoch – soków (gáównie soku winogronowego) oraz konserw owocowych.
Rysunek 11. Struktura geograficzna wartoĞci importu przetworów owocowych i warzywnych (w %)
ħródáo: na podstawie danych MF.
W geograficznej strukturze przywozu przetworów warzywnych udziaá krajów UE-15 wzrósá z 52 do 62%, zaĞ UE-13 zmniejszyá siĊ z 28 do 14%.
Przywóz przetworów z warzyw z pozostaáych krajów wzrósá z 20 do 23%.
W latach 2004-2006 WNP nie liczyáo siĊ w polskim imporcie przetworzonych
29 35 34 34
6 6 6 8
8 6 9 10
56 52 50 48
2004Ͳ2006 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015 Przetwory owocowe
UEͲ15 UEͲ13 WNP Pozostaųe
52 57 58 62
28 22 16 14
0 0
0 2
20 21
26 22
2004Ͳ2006 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015 Przetwory warzywne
UEͲ15 UEͲ13 WNP Pozostaųe
warzyw, a w latach 2013-2015 udziaá tego ugrupowania wynosiá 2%. W ostat- nich latach najwiĊkszym dostawcą przetworów warzywnych do Polski byáy Niemcy – 16% áącznej wartoĞci przywozu wobec 8% w latach 2004-2006.
Z Niemiec Polska sprowadzaáa gáównie przetwory pomidorowe, ogórki konser- wowe, mroĪonki i susze warzywne. WyĪszy byá teĪ udziaá Chin (wzrost z 11 do 14%) i Wáoch (z 8 do 13%). Udziaá WĊgier obniĪyá siĊ z 23 do 11% (gáównie w wyniku mniejszego importu suszonych warzyw, koncentratu pomidorowego oraz konserw i marynat warzywnych). Spadáo teĪ znaczenie Hiszpanii (z 16 do 14%). W ostatnich latach import z Chin obejmowaá przede wszystkim koncentrat pomidorowy i warzywa suszone, z Wáoch – przetwory pomidorowe, zwáaszcza pomidory w puszkach i koncentrat, z WĊgier – kukurydzĊ w puszkach i kukury- dzĊ mroĪoną, a z Hiszpanii – przetwory z oliwek oraz koncentrat pomidorowy.
Ceny
ĝrednie ceny w eksporcie przetworów owocowych wzrosáy z 1,16 do 1,62 USD/kg, a przetworów warzywnych z 0,65 do 0,90 USD/kg. WyĪsze byáy ceny wiĊkszoĞci przetworów (poza suszonymi owocami i warzywami oraz maryna- tami warzywnymi). Najbardziej zwiĊkszyáy siĊ Ğrednie ceny eksportowe kiszo- nej kapusty (niemal 2-krotnie do 2,56 USD/kg), konserw owocowych (z 1,58 do 2,39 USD/kg) i konserw warzywnych (z 0,90 do 1,36 USD/kg).
W latach 2013-2015 w porównaniu z okresem 2004-2006 wyĪsze byáy takĪe ceny niemal wszystkich importowanych grup przetworów. ĝrednie ceny importowe przetworzonych owoców wzrosáy z 1,26 do 1,92 USD/kg. Skala wzrostu cen sprowadzanych przetworów warzywnych byáa nieco mniejsza – z 1,00 do 1,29 USD/kg. W najwiĊkszym stopniu (ponad 2-krotnie) zwiĊkszyáy siĊ Ğrednie ceny importowanych suszonych owoców oraz konserw owocowych (gáównie w wyniku wzrostu udziaáu przetworów z orzechów).
3. Rynek wybranych przetworów owocowych i warzywnych 3.1. MroĪonki owocowe i warzywne
Produkcja mroĪonek owocowych w latach 2013-2015 wynosiáa Ğrednio 455 tys. ton, wobec 354 tys. ton w latach 2004-2006. Produkcja mroĪonek wa- rzywnych wzrosáa o 45% do 633 tys. ton. Udziaá eksportu w produkcji mroĪonek owocowych obniĪyá siĊ z 76 do 73%, a mroĪonek warzywnych z 73 do 67%.
Saldo obrotów polskiego handlu zagranicznego zarówno mroĪonymi
owocami, jak i mroĪonymi warzywami jest stale dodatnie i wykazuje tendencjĊ
wzrostową. ĝrednio w latach 2013-2015 áączne saldo obrotów mroĪonkami
owocowymi i warzywnymi wynosiáo 687,2 mln USD i byáo o blisko 70% wiĊk-
sze niĪ w okresie 2004-2006 (rys. 12).
Rysunek12. Obroty handlu zagranicznego mroĪonkami owocowymi i warzywnymi (w mln USD)
ħródáo: na podstawie danych MF.
Eksport
MroĪonki wytwarzane z owoców i warzyw zajmują gáówną pozycjĊ w pol- skim eksporcie produktów ogrodniczych i ich przetworów. W latach 2013-2015 war- toĞü ich eksportu stanowiáa 26% áącznej wartoĞci sprzedaĪy owoców, warzyw i ich przetworów wobec 31% w okresie 2004-2006. Zmniejszenie znaczenia mroĪonek, mimo wzrostu wolumenu i wartoĞci sprzedaĪy, wynikaáo z szybszego wzrostu eks- portu pozostaáych przetworów (gáównie konserw owocowych i warzywnych) oraz owoców i warzyw ĞwieĪych (przede wszystkim jabáek).
W gronie krajów UE Polska utrzymaáa pozycjĊ lidera w eksporcie mroĪo- nek owocowych (zwáaszcza mroĪonych truskawek, wiĞni, malin, porzeczek i agrestu). WiĊkszym od Polski eksporterem mroĪonych warzyw (gáównie mro- Īonej marchwi, cebuli, brokuáów, kalafiorów, pomidorów oraz warzyw strącz- kowych) jest w UE jedynie Belgia.
W okresie 2013-2015, w stosunku do Ğredniej z lat 2004-2006, áączna wielkoĞü eksportu mroĪonych owoców i warzyw wzrosáa o 29% do 759,8 tys.
ton, a wartoĞü sprzedaĪy zwiĊkszyáa siĊ aĪ o 77% do 830,2 mln USD (tab. 5).
WyĪsza byáa sprzedaĪ wiĊkszoĞci rodzajów mroĪonek (poza truskawkami, jago- dami, pozostaáymi warzywami strączkowymi oraz mroĪonymi mieszankami wa- rzyw). W najwiĊkszym stopniu wzrósá eksport mroĪonej kukurydzy (ponad 4-krotnie), groszku, pomidorów oraz mroĪonej papryki i mroĪonych malin. Zna-
0,0 100,0 200,0 300,0 400,0 500,0 600,0
2004Ͳ06 2007Ͳ09 2010Ͳ12 2013Ͳ15 MroǏonkiowocowe
eksport import saldo
0,0 100,0 200,0 300,0 400,0 500,0 600,0
2004Ͳ06 2007Ͳ09 2010Ͳ12 2013Ͳ15 MroǏonkiwarzywne
eksport import saldo
cząco wiĊkszy byá takĪe eksport (i reeksport) mroĪonek produkowanych z owo- ców i orzechów tropikalnych.
Tabela 5. Polski eksport mroĪonek owocowych i warzywnych
Wyszczególnienie
2004-06
Ğrednia 2007-09
Ğrednia 2010-12
Ğrednia 2013-15
Ğrednia 2004-06
Ğrednia 2007-09
Ğrednia 2010-12
Ğrednia 2013-15 Ğrednia tys. ton mln USD
MroĪonki owocowe 269,0 267,2 293,8 333,9 296,6 457,6 494,0 538,2 Truskawki 111,6 94,5 88,1 98,1 115,4 157,6 147,5 152,0
Maliny 28,0 40,1 48,5 60,7 36,1 101,7 90,3 143,9 WiĞnie 60,8 62,1 70,2 65,0 61,6 68,9 108,4 76,6 Porzeczki 31,8 35,5 40,9 50,0 24,1 48,3 54,2 50,2
Pozostaáe owoce 36,8 35,0 46,1 60,1 59,4 81,1 93,6 115,5 MroĪonki warzywne 320,6 326,1 370,1 425,9 172,3 233,5 259,0 292,0 Fasola 22,4 24,9 28,3 25,6 12,9 17,2 18,6 15,5 Groszek 10,4 8,8 15,7 25,9 6,3 7,9 13,4 22,0 Pozostaáe strączkowe 5,8 12,2 6,2 3,0 2,7 7,3 5,1 2,6 Kukurydza 3,8 4,5 8,7 15,9 3,2 4,6 8,2 15,1 Pomidory 10,1 10,5 12,0 14,9 4,9 7,1 7,7 9,0 Inne warzywa
jednogatunkowe 222,2 217,2 256,5 297,6 115,2 154,3 168,5 188,7 Mieszanki 45,9 48,0 42,7 43,0 27,1 35,1 37,5 39,1 RAZEM 589,6 593,3 663,9 759,8 468,9 691,1 753,0 830,2 ħródáo: na podstawie danych CIHZ i MF.
W latach 2013-2015 i 2010-2012 najwiĊkszy udziaá w áącznej wartoĞci eksportu mroĪonek owocowych i warzywnych (na poziomie 22-23%) miaáy
„pozostaáe warzywa mroĪone” ujĊte áącznie w zestawieniach statystycznych – kod CN 07108095 (m.in. marchew, cebula, pietruszka, kalafiory, brokuáy, bruk- selka). W latach 2004-2006 w eksporcie dominowaáy mroĪone truskawki, któ- rych udziaá wynosiá 25%. W kolejnych okresach ich udziaá systematycznie siĊ zmniejszaá i w latach 2013-2015 stanowiá 18%. Spadek znaczenia mroĪonych truskawek w eksporcie wynikaá przede wszystkim z mniejszej produkcji krajo- wej, w rezultacie przestawiania siĊ producentów na uprawĊ truskawek desero- wych oraz umacniania pozycji na rynku mroĪonek Chin, Maroka i Egiptu.
W krajach tych wzrasta zarówno produkcja, jak i eksport mroĪonych truskawek
(ceny eksportowe mroĪonych truskawek z tych krajów są konkurencyjne wobec
oferty polskiej). W latach 2013-2015 mniejszy niĪ w latach 2004-2006 byá takĪe
udziaá mroĪonych wiĞni, mieszanek warzywnych oraz mroĪonek wytwarzanych
z jagód. ZwiĊkszyáo siĊ natomiast znaczenie mroĪonych malin, gáównie w wy-
niku wzrostu zbiorów odmian jesiennych. WyĪszy byá teĪ udziaá mroĪonych po-
rzeczek (rys. 13).
Rysunek 13. Struktura towarowa wartoĞci polskiego eksportu mroĪonek (w %)
ħródáo: na podstawie danych MF.
Podstawowym rynkiem zbytu polskich mroĪonek owocowych i warzyw- nych są kraje UE (tab. 6). W latach 2013-2015 ich udziaá wynosiá, podobnie jak w okresie 2004-2006, 85% áącznej wartoĞci eksportu mroĪonek (udziaá UE-15 zmniejszyá siĊ z 78 do 77%). MroĪonki trafiaáy gáównie do Niemiec, ale znacze- nie tego kraju systematycznie siĊ zmniejszaáo. WartoĞü eksportu na rynek nie- miecki w latach 2013-2015 stanowiáa Ğrednio 30% sprzedaĪy mroĪonych owo- ców i warzyw wobec 36% w okresie 2004-2006. SpoĞród krajów „starej” UE obniĪyá siĊ takĪe udziaá Holandii (z 11 do 6%). Wzrosáo natomiast znaczenie Francji, Belgii, Wielkiej Brytanii i Szwecji. Udziaá krajów UE-13 wzrósá nie- znacznie (z 7 do 8%). W grupie paĔstw UE-13 gáównymi odbiorcami mroĪonek byáy Czechy, WĊgry, Litwa, àotwa i Rumunia.
Udziaá krajów WNP spadá z 10% w okresie 2004-2006 do 9% w latach 2013-2015, a pozostaáych krajów wzrósá z 5 do 6%. W wyniku embarga na przywóz produktów ogrodniczych z UE w eksporcie zmniejszyá siĊ udziaá Rosji (z 9 do 5%). àączny udziaá Ukrainy i Biaáorusi wzrósá z 1 do 3%. Z grupy pozo- staáych krajów liczącymi siĊ odbiorcami mroĪonych owoców i warzyw byáy: Nor- wegia (gáównie mroĪone truskawki i maliny), Szwajcaria (mroĪone, truskawki, ma- liny i jagody), Serbia (pozostaáe warzywa mroĪone oraz mroĪone porzeczki i wi- Ğnie), Kanada (mroĪone warzywa pojedyncze, warzywa strączkowe i mieszanki warzyw), USA (mroĪony groszek, mieszanki warzywne i mroĪone truskawki) oraz Chiny (mroĪone truskawki i wiĞnie).
25 23 20 18
8 15
12 17
13 10
14 9
5 7 7 6
13 12 12 14
5 5 5 5
6 5 5 5
26 24 24 26
2004Ͳ2006 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015
pozostaųewarzywamroǏone mieszankiwarzyw
warzywastrČczkowe pozostaųeowocemroǏone porzeczki
wiƑnie
maliny
truskawki
Tabela 6. Gáówni odbiorcy mroĪonek owocowych i warzywnych z Polski
Kraje 2004-2006 Ğrednia 2013-2015 Ğrednia tys. ton mln USD % wartoĞci tys. ton mln USD % wartoĞci Ogóáem 589,6 468,9 100 759,8 830,2 100 UE-15 434,1 365,3 78 538,6 639,9 77 Niemcy 206,0 168,8 36 223,2 248,6 30 Francja 40,7 34,3 7 68,7 76,3 9 Holandia 63,4 52,3 11 41,2 51,7 6 Belgia 32,0 25,6 5 66,2 75,6 9 Wielka Brytania 34,3 29,1 6 57,5 63,7 8 Szwecja 15,8 16,2 3 20,5 41,4 5 Dania 15,4 14,6 3 15,4 25,3 3 Wáochy 6,8 6,9 1 12,5 14,4 2 Finlandia 7,3 5,8 1 10,9 14,4 2 Austria 8,2 8,3 2 13,2 18,7 2 UE-13 44,9 33,4 7 59,3 62,5 8 Czechy 20,2 13,4 3 22,5 20,8 2 WĊgry 7,0 4,5 1 11,4 10,9 1
Litwa 5,0 4,8 1 5,2 6,3 1
àotwa 3,1 3,0 1 3,2 4,5 1 Rumunia 2,0 1,9 0 4,5 5,7 1 WNP 86,8 48,9 10 118,7 70,9 9 Rosja 81,1 43,9 9 69,6 43,9 5 Ukraina 3,0 2,8 1 8,1 8,5 1 BiaáoruĞ 2,5 1,9 0 39,0 16,1 2 Pozostaáe 23,8 21,3 5 43,2 56,9 6 Norwegia 5,0 5,9 1 7,3 15,7 2 Szwajcaria 2,8 4,1 1 3,1 6,1 1 Serbia 0,5 0,4 0 3,7 5,0 1 Kanada 7,8 4,7 1 5,2 5,5 1
USA 3,3 2,4 1 10,0 9,0 1
ħródáo: na podstawie danych MF.
Import
Import mroĪonych owoców i warzyw do Polski w latach 2013-2015 wzrósá ponad 2-krotnie w relacji do Ğredniej z lat 2004-2006 i wynosiá 90,9 tys.
ton, a jego wartoĞü zwiĊkszyáa siĊ 2,5-krotnie do 143 mln USD (tab. 7).
W wartoĞciowej strukturze przywozu mroĪonek dominowaáy mroĪone owoce,
których udziaá wzrósá z 67 do 70% (rys. 14). Polska sprowadzaáa gáównie mro-
Īone jagody i borówki (25% áącznej wartoĞci przywozu mroĪonych owoców
i warzyw w latach 2013-2015 wobec 38% w latach 2004-2006). Mniejszy byá
udziaá mroĪonych warzyw strączkowych, kukurydzy, pomidorów i mroĪonych
malin, zaĞ wiĊkszy – mroĪonych warzyw pojedynczych z grupy „pozostaáe”,
które w duĪym stopniu wykorzystywane byáy w krajowej produkcji mroĪonych
mieszanek warzywnych. Wzrosáo równieĪ znaczenie mroĪonych truskawek,
mroĪonek wytwarzanych z owoców i orzechów tropikalnych, a takĪe mroĪo-
nych wiĞni, porzeczek, szpinaku i mroĪonych mieszanek warzywnych.
Tabela 7. Polski import mroĪonek owocowych i warzywnych
Wyszczególnienie
2004-06 Ğrednia
2007-09 Ğrednia
2010-12 Ğrednia
2013-15 Ğrednia
2004-06 Ğrednia
2007-09 Ğrednia
2010-12 Ğrednia
2013-15 Ğrednia tys. ton mln USD
MroĪonki owocowe 22,2 31,3 39,9 47,3 38,6 63,8 87,3 100,3 Jagody i borówki 7,8 6,8 9,7 12,2 21,7 22,3 36,3 35,5 Truskawki 2,2 6,6 8,5 5,5 1,9 10,5 13,0 9,6 Maliny 0,3 0,8 0,4 0,6 0,3 0,9 0,5 0,7 WiĞnie 0,3 0,5 2,4 1,9 0,3 0,6 4,5 2,6 Porzeczki 0,4 0,6 1,0 1,0 0,3 0,7 1,4 1,4 Pozostaáe 9,9 14,0 15,5 21,6 11,9 20,3 24,6 35,3 MroĪonki warzywne 21,5 35,9 38,5 43,6 18,9 40,6 38,6 42,7 Warzywa strączkowe 4,4 7,5 5,9 4,7 3,8 8,5 5,6 4,7 Kukurydza 5,2 5,9 4,6 4,1 3,6 5,9 4,7 4,4 Szpinak 1,7 3,8 7,2 11,2 1,3 3,6 6,1 9,0 Papryka 2,6 5,0 3,9 3,8 2,7 6,7 4,4 4,1 Inne warzywa
jednogatunkowe 7,1 13,0 16,2 18,8 6,8 14,5 16,8 18,7 Mieszanki 0,5 0,9 0,7 1,0 0,7 1,4 1,0 1,8 RAZEM 43,7 67,2 78,4 90,9 57,5 104,4 125,9 143,0 ħródáo: na podstawie danych MF.
Rysunek 14. Struktura towarowa wartoĞci polskiego importu mroĪonek (w %)
ħródáo: na podstawie danych MF.
Gáównym dostawcą mroĪonek do Polski byáy kraje UE, a ich udziaá w wartoĞci przywozu wzrósá z 48 do 54% (tab. 8). ZwiĊkszyáo siĊ znaczenie UE-15, zwáaszcza Holandii, Belgii i Niemiec, a obniĪyáo nowych krajów czáon- kowskich, szczególnie WĊgier. Udziaá krajów WNP zmniejszyá siĊ z 38 do 22%, w tym Ukrainy z 28 do 16%, a Biaáorusi z 7 do 5%. Udziaá pozostaáych krajów
38
21 29 25
3
10
10
7 26
30
30 39
7
8
4 3
6
6 4 3
5 6 3 3
15 19 19 21
2004Ͳ2006 2007Ͳ2009 2010Ͳ2012 2013Ͳ2015
pozostaųewarzywamroǏone
papryka kukurydza
warzywastrČczkowe pozostaųeowocemroǏone truskawki
jagodyiborówki
zwiĊkszyá siĊ z 14 do 24%. Wzrósá udziaá Serbii (z 1 do 8%), Chile (z 2 do 4%) i Kanady (z 0,1 do 2%), a zmniejszyá siĊ Chin (z 5 do 4%).
Z Holandii, Belgii i Niemiec Polska sprowadzaáa przede wszystkim mro- Īone truskawki, szpinak i pozostaáe warzywa pojedyncze. WĊgry byáy gáównym dostawcą mroĪonej kukurydzy (ponad 85% áącznego wolumenu importu) oraz mroĪonych wiĞni i mroĪonego groszku. Z Ukrainy, Biaáorusi i Szwecji sprowa- dzane byáy gáównie mroĪone jagody. Chiny dostarczaáy do Polski przede wszystkim mroĪone truskawki i „pozostaáe warzywa pojedyncze”, Serbia – mroĪone maliny, jeĪyny i wiĞnie oraz mroĪoną paprykĊ, natomiast Chile – mro- Īone maliny.
Tabela 8. Gáówni dostawcy mroĪonek owocowych i warzywnych do Polski
Kraje 2004-2006 Ğrednia 2013-2015 Ğrednia tys. ton mln USD % wartoĞci tys. ton mln USD % wartoĞci Ogóáem 43,6 57,5 100 90,8 143,0 100 UE-15 21,1 21,3 37 48,1 62,4 44 Holandia 5,8 5,6 10 15,2 15,5 11 Belgia 4,4 3,6 6 12,1 13,0 9 Niemcy 2,1 2,1 4 7,0 9,9 7 Szwecja 0,2 0,5 1 1,5 5,8 4 Hiszpania 2,2 2,5 4 3,0 4,0 3
Dania 0,2 0,1 0 1,6 2,5 2
UE-13 6,9 6,2 11 10,4 14,0 10 WĊgry 3,5 3,1 5 6,4 6,1 4 Buágaria 0,7 0,8 1 1,5 2,9 2
Litwa 0,1 0,3 0 0,6 1,6 1
WNP 8,6 22,0 38 13,0 31,3 22 Ukraina 6,4 16,1 28 9,6 22,2 16 BiaáoruĞ 1,4 4,3 7 2,9 7,7 5
Rosja 0,7 1,6 3 0,5 1,4 1
Pozostaáe 7,0 8,0 14 19,3 35,3 24 Serbia 0,4 0,5 1 5,9 11,2 8
Chiny 2,7 2,7 5 4,3 6,4 4
Chile 0,6 1,0 2 2,1 6,2 4
Kanada 0,1 0,1 0 1,6 2,8 2 ħródáo: na podstawie danych MF.
W rozpatrywanych okresach import mroĪonek nie przekraczaá 8% krajo-
wej produkcji mroĪonych warzyw oraz 11% krajowej produkcji mroĪonych
owoców. Przywóz mroĪonek owocowych i warzywnych nie stanowi wiĊc za-
groĪenia dla wzrostu produkcji oraz eksportu mroĪonych owoców i warzyw
w Polsce. Wzrost przywozu wiĊkszoĞci gatunków mroĪonek ma miejsce zwykle
w latach relatywnie niskiej podaĪy krajowego surowca. Dotyczy to gáównie
mroĪonych owoców (przede wszystkim wiĞni).
Import wiĊkszoĞci gatunków mroĪonych warzyw (gáównie kukurydzy, papryki i warzyw innych stref klimatycznych) oraz mroĪonych owoców poáu- dniowych daje moĪliwoĞü zwiĊkszenia produkcji i eksportu mroĪonych miesza- nek warzywnych oraz mieszanek owocowych. Przywóz niektórych gatunków mroĪonek, zwáaszcza mroĪonych malin, szpinaku czy groszku, ma charakter importu niezbĊdnego, poniewaĪ cechy jakoĞciowe tych mroĪonek są inne od produkowanych z surowca krajowego.
Ceny
W latach 2013-2015 wyĪsze od Ğrednich z okresu 2004-2006 byáy ceny eksportowe niemal wszystkich gatunków mroĪonek, a najbardziej (o ponad 40%) wzrosáy ceny mroĪonych truskawek, malin, jeĪyn, agrestu oraz pozostaáych wa- rzyw strączkowych i mieszanek warzywnych.
ĝrednie ceny w polskim eksporcie mroĪonek owocowych wynosiáy 1,61 USD/kg w latach 2013-2015, wobec 1,10 USD/kg w okresie 2004-2006 (rys. 15).
NajwyĪsze ceny, na poziomie 2,05 USD/kg, notowano w 2008 r. w rezultacie wzrostu cen mroĪonych owoców po niskich zbiorach owoców jagodowych i wiĞni w 2007 r. ĝrednie ceny w eksporcie mroĪonek owocowych do krajów UE-15 zwiĊkszyáy siĊ z 1,13 do 1,74 USD/kg, a do UE-13 – z 1,20 do 1,82 USD/kg. Ceny mroĪonych owoców kierowanych do krajów WNP obniĪyáy siĊ z 0,67 do 0,61 USD/kg. Spadek cen byá rezultatem niskich cen wiĊkszoĞci mroĪonek owocowych eksportowanych w 2015 r. do Biaáorusi. W najwiĊkszym stopniu obniĪyáy siĊ ceny kierowanych do tego kraju mroĪonek z wiĞni i porzeczek czarnych.
ZwiĊkszyáy siĊ ceny eksportowe mroĪonych warzyw (z 0,54 USD/kg w 2004-2006 do 0,69 USD/kg w latach 2013-2015). W eksporcie do UE-15 ceny wzrosáy o 28% do 0,67 USD/kg, a do UE-13 – o 34% do 0,87 USD/kg. Ceny w eksporcie do krajów WNP zwiĊkszyáy siĊ z 0,53 do 0,59 USD/kg.
ĝrednie ceny importowe mroĪonych owoców wzrosáy z 1,74 do 2,12
USD/kg, a mroĪonych warzyw z 0,88 do 0,98 USD/kg. WyĪsze byáy ceny wiĊk-
szoĞci mroĪonek, a najbardziej (o ponad 50%) zwiĊkszyáy siĊ ceny mroĪonych
truskawek, malin, czarnych i czerwonych porzeczek, wiĞni i czereĞni oraz pozo-
staáych warzyw strączkowych i mroĪonej kukurydzy. Znacznie wyĪsze byáy teĪ
ceny mroĪonego groszku i pomidorów. NiĪsze byáy jedynie ceny mroĪonego
agrestu i biaáych porzeczek. Najbardziej zwiĊkszyáy siĊ ceny mroĪonek owoco-
wych sprowadzanych z UE-15 (z 1,13 do 2,10 USD/kg). NiĪsze byáy ceny mro-
Īonych owoców importowanych z UE-13 (spadek z 1,90 do 1,78 USD/kg) oraz
z krajów WNP (z 2,56 do 2,50 USD/kg). Wzrosáy ceny w imporcie mroĪonych
warzyw z UE-13 (z 0,68 do 1,00 USD/kg) i UE-15 (z 0,95 do 0,96 USD/kg).
NiĪsze byáy natomiast ceny mroĪonek warzywnych importowanych z krajów WNP (spadek z 0,63 do 0,49 USD/kg).
Rysunek 15. PrzeciĊtne ceny w eksporcie i imporcie mroĪonek owocowych i warzywnych (w USD/kg)
MroĪonki owocowe MroĪonki warzywne
ħródáo: na podstawie danych MF.
3.2. ZagĊszczony sok jabákowy
Polska naleĪy do gáównych Ğwiatowych producentów i eksporterów so- ków zagĊszczonych wytwarzanych z owoców strefy umiarkowanej, w tym zwáaszcza zagĊszczonego soku jabákowego. ĝrednia produkcja tego soku w sezonach 2012/13-2014/15 wynosiáa 310 tys. ton (z uwzglĊdnieniem soku importowanego mieszanego z sokiem krajowym) wobec 218 tys. ton w okresie 2003/04-2005/06. Udziaá eksportu w krajowej produkcji zagĊszczonego soku jabákowego obniĪyá siĊ z ok. 95% w latach 2004-2006 do ok. 88% w okresie 2013-2015. Saldo obrotów jest stale dodatnie i wykazuje tendencjĊ wzrostową.
W ostatnich latach wynosiáo Ğrednio 327 mln USD wobec 222 mln USD w okresie 2004-2006 (rys. 16).
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
eksport import
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
eksport
import
Rysunek 16. Obroty handlu zagranicznego zagĊszczonym sokiem jabákowym (w mln USD)
ħródáo: na podstawie danych MF.
Eksport
Udziaá koncentratu soku jabákowego w áącznej wartoĞci polskiego ekspor- tu soków zagĊszczonych wynosiá w ostatnich latach 75% wobec 71% w pierw- szych latach po akcesji Polski do UE. Eksport zagĊszczonego soku jabákowego w okresie 2013-2015 osiągnąá rekordowy poziom 272,1 tys. ton i byá o 31%
wyĪszy niĪ w latach 2004-2006. WartoĞü eksportu wzrosáa o blisko 60% do 383,2 mln USD (tab. 9).
Tabela 9. Gáówni odbiorcy zagĊszczonego soku jabákowego z Polski
Kraje 2004-2006 Ğrednia 2013-2015 Ğrednia tys. ton mln USD % wartoĞci tys. ton mln USD % wartoĞci
Ogóáem 207,4 241,6 100 272,1 383,2 100 UE-15 198,5 231,6 96 237,8 341,3 89 Niemcy 147,2 167,3 69 145,9 209,9 55 Wielka Brytania 16,7 20,9 9 31,0 46,4 12
Holandia 7,3 10,2 4 21,6 28,5 7 Austria 16,8 21,2 9 12,0 14,3 4 Francja 1,4 1,8 1 5,7 8,6 2 Szwecja 1,6 2,0 1 4,7 7,4 2
Dania 2,1 2,3 1 4,8 7,0 2
UE-13 3,6 3,7 2 6,6 9,9 3
WĊgry 0,4 0,4 0 1,5 2,4 1
Estonia 0,1 0,1 0 1,3 2,0 1 WNP 0,7 0,9 0 9,2 9,9 3
Rosja 0,7 0,9 0 9,1 9,9 3
Pozostaáe 4,6 5,4 2 18,6 22,1 6
USA 0,6 0,6 0 11,2 12,5 3
Norwegia 3,0 3,6 2 2,9 4,3 1 Kanada 0,2 0,2 0 2,8 3,1 1 ħródáo: na podstawie danych MF
0 50 100 150 200 250 300 350 400
2004Ͳ06 2007Ͳ09 2010Ͳ12 2013Ͳ15
