ISSN 1509-1619
Halina Mazurek
Zakáad Historii Literatury Rosyjskiej Uniwersytet ĝląski w Katowicach
LEKTUROWE SKOJARZENIA. RÓ ĩANIEC Z GRANATÓW KSAWEREGO PRUSZY ēSKIEGO
I BRANSOLETKA Z GRANATÓW ALEKSANDRA KUPRINA
Key words: likelihood, association, musical motif, spirituality, love, bracelet, rosary
Co moĪe áączyü te dwa tak róĪne utwory? Parafraza tytuáu, Ğwiadoma czy nieĞwiado- ma, a najprawdopodobniej podĞwiadoma, nie przesądza jeszcze o niczym. Dzieáo Kuprina mówi o wielkiej miáoĞci, nic nieznaczącego w ówczesnym Ğwiecie drobnego urzĊdnika ĩeátkowa, do wielkiej damy, maáĪonki ksiĊcia Szeina. Dowodem tego niespeánionego uczucia jest podarowana jej bransoletka, jedyna rzecz, która zostaáa mu po matce, cenna pamiątka rodzinna. MąĪ i brat Wiery Nikoáajewny zwracają prezent z proĞbą, by máody czáowiek nigdy wiĊcej ich nie niepokoiá. Samobójstwo ĩeátkowa jest Ğwiadectwem jego bezgranicznego oddania w miáoĞci, które poraĪa ksiĊĪną WierĊ i uĞwiadamia jej, Īe omi- nĊáa ją prawdziwa miáoĞü, wielka i niezwykáa. W opowiadaniu PruszyĔskiego natomiast bohaterem jest Polak-emigrant, prosty Īoánierz, walczący w Hiszpanii z faszystami.
Zaciągnąá siĊ, by poĞwiĊciü siĊ walce o wolnoĞü i pomĞciü Ğmierü brata. Uczyniá to, nie powiadamiając o swoim odjeĨdzie matki. Teraz kupiá jej na przeprosiny róĪaniec z granatów, lecz ciĊĪko ranny umiera w angielskim szpitalu, bo tam rzuciáy go losy wojny. Dzieje swego Īycia opowiada narratorowi. Niemniej jednak lektura obu utworów nieodparcie skáania do porównaĔ, skojarzenia nasuwają siĊ bezwiednie. Znakomity ba- dacz aluzyjnoĞci i związków miĊdzy tekstami, Konrad Górski zaznaczyá, Īe:
JeĞli tekst utworu posáugującego siĊ aluzją nie zasygnalizuje w jakiĞ sposób, Īe autor Ğwiadomie nawiązuje do cudzego dzieáa, moĪemy byü w wielkim káopocie, czy uznaü dostrzeĪony związek za aluzjĊ, czy tylko za podĞwiadomą reminiscencjĊ (…) Stwierdzenie, Īe jakaĞ reminiscencja (jeĞli w ogóle zachodzi jej moĪliwoĞü) jest Ğwiadoma czy nieĞwiadoma, naleĪy do psychologii twórczoĞci i na podstawie samego tekstu stwierdziü siĊ nie da. Rozstrzygającym dowodem moĪe byü tylko osobiste wyznanie autora czy jakieĞ uboczne okolicznoĞci upowaĪniające do takiego lub innego wniosku [Górski 1984, 177, 194].
Tą najistotniejszą okolicznoĞcią w niniejszym przypadku moĪe byü związek pisarza polskiego z Rosją.
Ksawery PruszyĔski (1907–1950) – pisarz, reportaĪysta, korespondent wojenny, attaché kulturalny ambasady polskiej w Moskwie i Kujbyszewie, radca ambasady pol- skiej w Waszyngtonie, minister peánomocny w Holandii, uczestnik walk na frontach drugiej wojny Ğwiatowej (dwukrotnie odznaczony KrzyĪem Walecznych) – znaá bardzo dobrze historiĊ, kulturĊ i literaturĊ europejską, w tym w szczególnej mierze rosyjską. Byá Ğwietnym obserwatorem Īycia i ludzi i wiele wyniósá ze swoich podróĪy reporterskich po Ğwiecie. W cyklu artykuáów Wobec Rosji, w ksiąĪce Noc na Kremlu i w szkicach na tematy rosyjskie Russian Year, jak zresztą i w innych swoich utworach powoáuje siĊ niejednokrotnie na pisarzy rosyjskich: Fiodora Dostojewskiego, Lwa Toástoja, Aleksego Toástoja, IljĊ Erenburga, Antona Czechowa, Aleksandra Afinogienowa, Michaiáa Swiet- áowa i in. Zapewne znaá teĪ prozĊ Kuprina, i to nie tylko z táumaczeĔ, porozumiewaá siĊ przecieĪ po rosyjsku. Ten szlachcic z Woáynia znaá wiele jĊzyków i byá niezwy- kle oczytany. Doskonaáa pamiĊü i bystroĞü umysáu przejawiaáy siĊ w jego reportaĪach i opowiadaniach w poraĪających trafnoĞcią spostrzeĪeniach, w rozsądnych i wywaĪonych ocenach sytuacji i ludzi. Ocena, jaką daá twórczoĞci PruszyĔskiego Jan Pacáawski, moĪe byü kolejną waĪną okolicznoĞcią, która usprawiedliwi i wyjaĞni, przynajmniej po czĊĞci, specyficzny związek RóĪaĔca z granatów z opowiadaniem Kuprina:
Nieskáonny do doktrynerstwa ideologicznego, tym bardziej nie ulegaá áatwo poszczególnym doktrynom literackim, nie hoádowaá Īadnej szkole, Īadnym kierunkom i prądom z osobna, nie byá teĪ w jakiĞ szczególny sposób zaleĪny od jednej indywidualnoĞci pisarskiej. Te uwagi mówią o tym, Īe nie moĪna rozpatrywaü twórczoĞci PruszyĔskiego w ramach okreĞlonej poe- tyki. Nie wykluczają one natomiast, a nawet sugerują uleganie twórcy wielu wpáywom i to w ukáadzie, który moĪna by okreĞliü mianem „suma wpáywów”. Posiadając rozlegáą kulturĊ umysáową, dysponując duĪym wyborem juĪ nie wzorów, ale wprost przyzwyczajeĔ lekturo- wych, w sposób Ğwiadomy czy nieĞwiadomy musiaá im ulegaü. Uleganie to nie wiązaáo siĊ zresztą tylko z lekturą, miaáo takĪe związek z zawodem PruszyĔskiego jako reportera. Umysá przyzwyczajony przez dziesiĊü lat do dziaáalnoĞci intelektualno-porządkującej w zakresie faktów niesionych przez Īycie, kontynuowanej równieĪ w czasie emigracyjnych wĊdrówek w postaci dziaáalnoĞci publicystycznej i pracy naukowej (…) nie mógá siĊ nagle przestawiü na twórczoĞü fikcyjną. (…) mając w pamiĊci zapas wzorów, konkretnych realizacji literackich, uĞwiadamia- nych lub nieuĞwiadamianych sobie w trakcie pisania, wkáadaá w nie wáasne doĞwiadczenia oraz wáasne zamierzenia ideowo-polityczne i artystyczne [Pacáawski 1975, 190].
JuĪ bardzo dawno temu Wacáaw Borowy niebezpodstawnie stwierdziá, Īe: „razem z myĞlą i nastrojem páyną w duszĊ z dzieá cudzych rytmy, obrazy, wątki”, Īe „proces przeksztaácania siĊ rzeczywistoĞci w umyĞle pisarzy” nastĊpuje czĊsto „pod wpáywem wspomnieĔ z lektury”, a „obrazy wyciĞniĊte w pamiĊci przez lekturĊ, áączą siĊ ze spo- strzeĪeniami” [Borowy 1921, 9-13].
Związek opowiadaĔ Kuprina i PruszyĔskiego uwidoczniony jest najbardziej w roli i znaczeniu, jakim obaj pisarze obdarzyli tytuáowy przedmiot. Srebrną bransoletkĊ, pa- miątkĊ po prababce i matce, ĩeátkow daje przerobiü i osadziü granaty w záocie. W liĞcie do Wiery Nikoáajewny zaznacza, Īe nikt przed nią tej ozdoby nie nosiá. Jest ona jedynym Ğwiadectwem jego bezgranicznej, niespeánionej miáoĞci. Przerabiając ją, mĊĪczyzna jakby
przerywa áącznoĞü tego przedmiotu z najdroĪszą niegdyĞ mu osobą i chce, by teraz naleĪaá tylko do Wiery. Kiedy bransoletka zostaje mu zwrócona, poleca swojej gospo- dyni, Polce i katoliczce, odnieĞü ją do koĞcioáa i zawiesiü na obrazie Matki Boskiej.
Ta skromna ozdoba od razu przyciągnĊáa uwagĊ ksiĊĪnej, nie mogáa oderwaü od niej oczu, podziwiając niesamowity blask kamieni, w których wnĊtrzu jakby przelewaáa siĊ krew. Taką samą uwagĊ przykuwa równieĪ róĪaniec z granatów, który jako jedyna rzecz odbija siĊ swym blaskiem od ponurej bieli wnĊtrza szpitala. Jest takĪe dowodem miáo- Ğci i szacunku, w tym przypadku do matki. Narrator podkreĞla, Īe róĪaniec jest bardzo skromny, jakich byáo wiele w Hiszpanii, sáynącej z wykonywania róĪaĔców zwáaszcza z kamieni bardzo drogich, lecz mimo to posiada w sobie coĞ niezwykáego. Sprawia to wáoĪone w te przedmioty gáĊbokie i szczere uczucie. Józef àaptak wyrwaá róĪaniec z rąk profanujących go Īoánierzy, odkupiá go od nich i nigdy siĊ z nim nie rozstawaá. DziĊki niemu uniknąá Ğmierci w niewoli. Podziwiano bowiem jego religijnoĞü i przestano nazy- waü bolszewikiem. Jak ujmuje to Zygmunt Ziątek: „àaptak ocalaá w czasie hiszpaĔskich walk dziĊki swojemu katolicyzmowi”, „gorącemu ludowemu katolicyzmowi”, „dziĊki temu, Īe broniá ĞwiĊtoĞci przed obrazą motáochu” [Ziątek 1972, 152-153]. ĝwiĊtoĞcią jest równieĪ miáoĞü ĩeátkowa, symbolizowana przez bransoletkĊ z granatów, miáoĞü sprofa- nowana przez inny motáoch – arystokracjĊ, nierozumiejącą siáy uczucia, tego, Īe staü na nie maáego czáowieka, zwykáego urzĊdnika, do którego odnoszono siĊ z pogardą.
Zarówno Kuprin, jak i PruszyĔski budują swoje opowiadania na zasadzie kontrastu.
Wielki maáy czáowiek jest przeciwstawiony w nich maáodusznym ludziom z wielkiego Ğwiata, ubogim wewnĊtrznie i niedopuszczającym myĞli, Īe nienaleĪącego do ich sfery czáowieka staü na coĞ wyjątkowego, na wzniosáe uczucie i ofiarny czyn. ĝwiat arysto- kracji reprezentują w dziele Kuprina goĞcie Wiery Nikoáajewny, którzy wyĞmiewają siĊ z listów ĩeátkowa i Ğwietnie siĊ bawią w wymyĞlanie melodramatycznych opowiastek, parodiujących wysoką miáoĞü. Kontakt ze skromnym, lecz szlachetnym i bogatym du- chowo urzĊdnikiem áagodzi nastawienia ksiĊcia Szeina, który zaczyna dostrzegaü powa- gĊ sytuacji i podziwiaü uczucia mĊĪczyzny, na jakie jego, wyniosáego arystokratĊ, nie byáo staü.
Z pogardą teĪ traktują bohatera opowiadania PruszyĔskiego oficerowie z wrogiego obozu, gdzie znalazá siĊ w niewoli. Zwáaszcza polski major, który posądziá àaptaka o interesownoĞü i zaciągniĊcie siĊ w szeregi hiszpaĔskich rewolucjonistów dla pieniĊ- dzy. Nie mogáo bowiem pomieĞciü siĊ w jego gáowie, Īe prosty Īoánierz walczy dla idei, w obronie czyjejĞ wolnoĞci. JakieĪ byáo zdziwienie majora, który juĪ jako Ğwie- Īo upieczony puákownik musi wrĊczyü àaptakowi KrzyĪ Walecznych za uratowanie przez tegoĪ Īycia dowódcy. Zdumiaá siĊ i sam àaptak, gdy ujrzaá znajomą twarz, ale juĪ w szeregach antyfaszystów. Wygrywa ten pojedynek moralny z dwulicowym czáowie- kiem, który traktowaá go do niedawna z góry, a teraz stoi przed nim speszony.
Bohaterowie obu utworów odnoszą zwyciĊstwo moralne. Obaj walczyli skutecznie w obronie swojej godnoĞci osobistej. ĩeátkow, kiedy zdecydowanie przeciwstawiaá siĊ za- cietrzewionemu i poniĪającemu go bratu Wiery, który zamierzaá zgáosiü sprawĊ wáadzom, Józef àaptak zaĞ mówiąc bez lĊku prawdĊ faszystom i polemizując Ğmiaáo z majorem na
temat swojego udziaáu w hiszpaĔskiej wojnie domowej. Obaj bohaterowie umierają, ale ich uczucia i záoĪone Īycie duchowe przezwyciĊĪają Ğmierü. MiáoĞü ĩeátkowa triumfuje nad Ğmiercią w momencie przeistoczenia siĊ Wiery Nikoáajewny i zrozumienia, co stra- ciáa. Niezatarty Ğlad pozostawiają po sobie istnienie i czyn àaptaka. Pod jego przejmują- cym wraĪeniem pozostanie na zawsze narrator opowiadania – PruszyĔski, Ğwiadek jego przedwczesnego zgonu, z wielkim Īalem zakáadający mu na jego martwe rĊce róĪaniec z granatów, który podobnie jak bransoletka nie dotará do ukochanej osoby.
Wiele jeszcze wspólnego dostrzec moĪna w kreacji obu postaci, zwáaszcza w opisie ich twarzy. BĊdący juĪ w stanie agonalnym máody Īoánierz rozjaĞnia swe oblicze pod wpáywem zacytowanej przez narratora sáynnej ballady ĝwietáowa Grenada:
Podniosáem siĊ i widziaáem jego twarz. Byáa to twarz czáowieka, który ma widzenie, którego teraz nie boli nic, dla którego ani cierpienia nie ma, ani Ğmierci [PruszyĔski 1998, 155].
Kuprin pisze tak o zmaráym ĩeátkowie:
Wielka powaga byáa w jego zamkniĊtych oczach, wargi uĞmiechaáy siĊ szczĊĞciem i spokojem, jak gdyby przed rozstaniem siĊ z Īyciem rozwiązaá jakąĞ gáĊboką a sáodką tajemnicĊ, rozstrzy- gającą caáą treĞü jego Īycia. Wiera przypomniaáa sobie, Īe takie samo uspokojenie widziaáa na poĞmiertnych maskach wielkich mĊczenników – Puszkina i Napoleona [Kuprin 1932, 170].
Oba interpretowane utwory áączy motyw muzyczny, bardzo znaczący dla bohaterów.
ĩoánierz-tuáacz jest przejĊty Ğpiewaną przez towarzyszy pieĞnią, w której jest mowa o takich jak on:
Ja chatĊ porzuciá I walczyü szedá po to-m, ĩe ziemiĊ w Grenadzie Ja oddaü chcĊ cháopom.
ĩegnajcie, najmilsi, PowrócĊ, Bóg da!
– Grenada, Grenada, Grenada maja!
LeĪący nieopodal àaptaka ranny PruszyĔski kilkakrotnie na jego proĞbĊ recytuje mu znane i Ğpiewane czĊsto przez Īoánierzy sáowa. Wzrusza to cháopaka, nie potrafi powstrzymaü áez, ale daje mu to ukojenie i jakby potwierdza sáusznoĞü jego wyboru oraz przekonuje, Īe takich jak on jest wielu. Motyw Ğpiewnej ballady przywoáuje wspomnie- nia, podobnie jak w dziele Kuprina druga sonata Beethovena, op. 2, Largo Appassionato.
Muzyka ta przejmuje do gáĊbi WierĊ Nikoáajewną. W jej takt kobieta skáada w swoim umyĞle swoistą modlitwĊ w imieniu ĩeátkowa, adresowaną do niej i przeplataną sáowami:
„Niech siĊ ĞwiĊci imiĊ Twoje”. Anatolij Woákow nazwaá tĊ wspaniaáą czĊĞü opowiadania wierszem prozą (Woákow 1981, 259). Przemawia za tym metaforycznoĞü tego fragmentu i zawarty w nim pierwiastek liryczny. Za sprawą motywu muzycznego ujawniona zostaje gáĊbia ducha bohaterów. W opowiadaniu Kuprina stara siĊ ją ująü w sáowa ksiĊĪna Wiera.
W utworze PruszyĔskiego przejawia siĊ ona w natchnionej twarzy Īoánierza i jego sáo- wach skierowanych do puákownika w momencie dekoracji KrzyĪem Walecznych.
Jest w jednym i drugim utworze jeszcze trochĊ szczegóáów przemawiających za ich związkiem. Kuprin rozpoczyna akcjĊ w ostatnich dniach sierpnia i opisuje krzątaninĊ ludzi opuszczających juĪ domki letniskowe, zwáaszcza, Īe koniec miesiąca staá siĊ ponury za sprawą dáugotrwaáych deszczy. Sáoneczny początek wrzeĞnia rozjaĞnia pogodĊ i nastrój Wiery, która cieszy siĊ teĪ z dnia swoich imienin i mających przybyü goĞci. PruszyĔski równieĪ zaznacza, Īe jego pobyt w szpitalu przypadá na sierpieĔ. Opowiadanie rozpo- czyna siĊ od opisu bieganiny związanej z pojawieniem siĊ nowych rannych, z wojenną zawieruchą. Od smutnej codziennoĞci szpitalnej odrywa narratora nagle widok róĪaĔca z granatów i opowiedziana przez àaptaka historia jego udziaáu w wojnie, ujawniająca szlachetną postawĊ cháopaka. W obu utworach dominuje niezwykáoĞü wĞród szaroĞci.
Jest ona podkreĞlona w szczególny sposób takĪe przez zestawienia prezentów – są dwa w kaĪdym utworze.
Siostra daruje Wierze notesik przerobiony z modlitewnika, gustowną staroü, którą dodatkowo kaĪe upiĊkszyü bogatymi zdobieniami. Rzecz jest bardzo áadna, ale na so- lenizantce nie wywiera tak wielkiego wraĪenia jak skromna bransoletka ze zdobytym z trudem przez ĩeátkowa zielonym granatem w Ğrodku. PrzeniknĊáy ją bowiem i promie- niowaáy z niej miáoĞü i oddanie. Nie moĪna powiedzieü, Īe siostra nie kochaáa Wiery, ale zdobycie notesu nie kosztowaáo ją aĪ tylu wyrzeczeĔ, ofiarnoĞci i intensywnego myĞlenia o obdarowywanej osobie co ĩeátkowa. Dla Józefa àaptaka taką wagĊ jak bransoletka ma róĪaniec, który przywoáuje zawsze w pamiĊci matkĊ, najdroĪszą osobĊ. Reprezentuje jej ĞwiĊtoĞü. Zdobyü go teĪ nie byáo áatwo. Poza tym uratowaá cháopakowi Īycie. ToteĪ na drugi prezent – KrzyĪ Walecznych z rąk puákownika – nie patrzy on z takim zachwytem, uwaĪając bohaterski czyn na wojnie za swój obowiązek. KaĪdy z darowanych przedmio- tów ma w obu opowiadaniach swoją historiĊ. Jest w niej radoĞü i cierpienie, ból duszy i poĞwiĊcenie, wreszcie miáoĞü i Ğmierü.
Wydaje siĊ, Īe doĞü istotnym powodem zestawienia obu opowiadaĔ moĪe byü pa- nujący w nich szczególny nastrój. Na początku dzieáa Kuprina tworzy go opis schyáku lata, niesugerujący raczej zbyt optymistycznej treĞci. ZmianĊ pejzaĪu przynosi aura sáo- necznych pierwszych dni wrzeĞnia. Dáugi wstĊp do akcji, mający zapoznaü dokáadniej ze Ğrodowiskiem arystokracji, tylko potĊguje oczekiwanie na najwaĪniejsze wydarzenie, związane z tytuáowym przedmiotem. Rozbawienie goĞci Wiery Nikoáajewny, kpiących sobie z wielkiej miáoĞci, wywoáuje niesmak i pogáĊbia uczucie niepokoju. W opowiadaniu PruszyĔskiego wstĊp jest znacznie krótszy, ale opis dusznego upalnego sierpnia, mrocz- nych sal szpitalnych oraz wspomnieĔ z wojennej tuáaczki teĪ budzi trwoĪne myĞli. JakiĞ niewysáowiony Īal ogarnia, kiedy juĪ zapoznajemy siĊ z losami bohaterów gáównych. Ich heroiczna postawa, poĞwiĊcenie siĊ w imiĊ wyĪszych uczuü, Ğmierü w momencie, kiedy Īycie wáaĞciwie dopiero siĊ zaczyna, burzy spokój ducha i dáugo nie pozwala zapomnieü o tym. Nie moĪna opanowaü emocji, gdy Wiera Nikoáajewna przychodzi poĪegnaü siĊ ze zmaráym juĪ ĩeátkowem. UĞwiadamiamy sobie, tak jak i ona, Īe nic nie moĪna juĪ zrobiü, Īe wszystko siĊ skoĔczyáo, przeszáa obok niej prawdziwa miáoĞü. Ta przedwczesna Ğmierü to tragedia, Ğmierü z win niezawinionych.
Nie da siĊ bez wzruszenia odebraü tragedii Józefa àaptaka, przejmującego opisu jego powolnej Ğmierci, kiedy wciąĪ prosi o powtarzanie Grenady i sam próbuje martwiejącymi ustami wáączyü siĊ w jej recytacjĊ. Jakby chciaá upewniü siĊ raz jeszcze, Īe jego walka miaáa sens i nie zmarnowaá swego krótkiego istnienia na tej ziemi. W balladzie jest mowa o losach Īoánierza takiego jak on, teĪ konającego z jej sáowami na ustach.
Wacáaw Borowy pisaá, Īe: „…kaĪde prawdziwe dzieáo literackie wyrasta z emocji i objawia siĊ w intuicjach, Īe teĪ przez intuicje i emocje naleĪy je przyjąü” [Borowy 1921, 49]. Jest coĞ niezwykáego w obu opowiadaniach, coĞ, czego nie da siĊ opisaü, co budzi jakąĞ niespokojnoĞü serca, smutek i Īal. Intuicja podpowiada, Īe musimy powróciü do ich lektury, ciągle wskrzeszaü bohaterów i przedáuĪaü ich Īywot, rekompensowaü tym samym to, co nie byáo im dane przeĪyü, utrwalaü piĊkno ich wzniosáych uczuü i poĞwiĊ- cenie dla nich. PodĞwiadomie odczuwamy, Īe oba opowiadania, mimo ich róĪnic, áączy mocna niü, Īe oba tworzone byáy w tej samej tonacji.
Pewnym wytáumaczeniem niniejszego porównania niech bĊdą teĪ sáowa Konrada Górskiego: „Wykrywając sens wszystkich powiązaĔ danego dzieáa z jego historycznym i literackim kontekstem, odbieramy jego zawartoĞü w sposób nierównie bogatszy i bar- dziej pogáĊbiony” [Górski 1984, 199]. TĊ konstatacjĊ moĪna odnieĞü i do takiej sytuacji, kiedy nie posiadamy niezbitych dowodów, dowodów dokumentarnych na bezpoĞredni wpáyw takiego kontekstu na interpretowane dzieáo.
Bibliografia
Borowy Wacáaw. 1921. O wpáywach i zaleĪnoĞciach w literaturze. Kraków: Krakowska Spóáka Wydawnicza.
Górski Konrad. 1984. RozwaĪania teoretyczne. Literatura-Muzyka-Teatr. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Kuprin Aleksandr. 1932. Bransoletka z granatów. Przeá. Zydlerowa J. Warszawa: Wydawnictwo Wspóáczesne.
Pacáawski Jan. 1975. Proza fabularna Ksawerego PruszyĔskiego. Kielce: WyĪsza Szkoáa Pedagogiczna.
PruszyĔski Ksawery. 1998. RóĪaniec z granatów. W: PruszyĔski Ksawery. Opowiadania. Warszawa:
PaĔstwowy Instytut Wydawniczy.
Ziątek Zygmunt. 1972. Ksawery PruszyĔski. Warszawa: PaĔstwowy Instytut Wydawniczy.
ȼɨɥɤɨɜ Ⱥɥɟɤɫɚɧɞɪ. 1981. Ɍɜɨɪɱɟɫɬɜɨ Ⱥ.ɂ. Ʉɭɩɪɢɧɚ. Ɇɨɫɤɜɚ: ɏɭɞɨɠɟɫɬɜɟɧɧɚɹ ɥɢɬɟɪɚɬɭɪɚ.
Summary
TEXTUAL ASSOCIATIONS BETWEEN RÓĩANIEC Z GRANATÓW (THE ROSARY OF GARNETS) BY KSAWERY PRUSZYēSKI
AND BRANSOLETKA Z GRANATÓW
(THE GARNET BRACELET) BY ALEXANDER KUPRIN
There is no irrefutable evidence that a writer, reporter, war correspondent, and diplomat Ksawery PruszyĔski drew his inspiration from Kuprin’s story. The fact that the title of one of the best works written by the Russian writer is paraphrased does not prove anything. However, the textual material of the story written by the Polish writer clearly indicates a strong association with The Garnet Bracelet that was written much earlier. PruszyĔski was an erudite, a great specialist in European culture, including Russian culture. Thus it cannot be denied that he retained the known themes, motifs and images in his subconsciousness and later used them in his fiction. Both stories discussed and interpreted in the article share a number of common features that are revealed in the creation of the main character, in the role and significance of the eponymous subject indicated by the writers, and even in the composition which in both cases is based on contrast.
Kontakt z Autorką:
aristokles@op.pl
