Model działań docelowych w postaci tarczy

Z E S Z Y T Y N A U K O W E P O L I T E C H N I K I Ś L Ą S K IE J 19 9 4

Seria: M E C H A N I K A z. 115 ¡ę r p j g

E u g e n iu s z B R Z U C H O W S K I

In stytu t T e c h n ik i C ie p ln e j i M e c h a n ik i P ły n ó w P o lite c h n ik a W r o c ła w sk a

M O D E L D Z I A Ł A Ń D O C E L O W Y C H W P O S T A C I T A R C Z Y

S tr e s z c z e n ie . Z e w z g lę d u n a o k r e ślo n y c e l w e k to r y w b io m e c h a n ic e m y ś le n ia m a ją sw ój k ie r u n e k i w a r to ść . P o d s ta w ę d la p o r ó w n a n ia e f e k tó w d z ia ła ń m o g ą s ta n o w ić w e k to r y r ó w n o le g łe o takiej sa m ej d łu g o ś c i. W y b ó r id e a ln e g o k ie r u n k u m yśli w p r z e s k o k u p r z e z p r z e c ię tn o ś ć u m o ż liw ia d z ia ła n ia tw ó r c z e . W k o ło w y m u k ła d z ie w s p ó łr z ę d n y c h (x = y ) takiej o d le g ło ś c i k ie r u n k u (k ) o d p u n k tu p o c z ą t k o w e g o O o d p o w ia d a z n a c z n a k o n c e n tr a c ja m yśli. M o d e l w p o sta c i tarczy u k a z u je p r o b le m o p ty m a ln e g o u k ie r u n k o w a n ia m yśli w z a le ż n o ś c i o a s fo r m u ło w a n ia z a d a ń .

M O D E L O F A I M E D A C T I O N S IN T H E T A R G E T F O R M

S u m m a r y . W ith reg a rd to t h e a im e x p r e s se d in b io m e c h a n ic s , v e c to r s o f t h o u g h t h a v e th e ir d ir e c tio n a n d v a lu e . T h e b a sis fo r c o m p a r is o n o f a c tio n e f f e c t s s e e m s a c c e p ta b le fo r v e c to r s w h ic h a r e p a r a lle l a n d t h e s a m e le n g th . T h e p e r f e c t d ir e c tio n c h o ic e e n a b le s c r e a tin g a c tio n s in th e ju m p o v e r m e d io c r ity . In th e circu la r c o o r d in a te sy s te m (x ° y ) su ch a d ista n c e fro m in itia l p o in t O to th e d ir e c tio n o f stra ig h t lin e Ik ) c o r r e sp o n d s to c o n s id e r a b le m in d c o n c e n tr a tio n in a c ir c le . T h e m o d e l in t n e fo r m o f a ta r g e t sh o w s th e p r o b le m o f th e m o st f a v o u r a b le th o u g h t d ir e c tio n d e p e n d e n t o n fo r m u la tin g o f t h e w o rk . F r o m this s o m e s u g g e s tio n s fo r sc ie n tific w o r k e r s resu lt.

MOHEJIB UEJIEYCTPEMJIEHHUX UEHCTBHH B LHHTOBOH $OPME

P e 3 D M e . Hires

BHiiy npn6nH»:eHHe 6H o n o rH H

M ex an n.K e, BeKTopti MbiwneHHa xionxHH HMeTb CBoe H an paBJieH He

. B a 3 o h n n a cpaBHeHHH scjiijieKTOB neiłcTBHił

n a p a n n e n b H H e B eK T ophi.

nenbio B tio o p a n n e a n b H o r o HanpaBJieHHH

n e tłc T B H ń c n e n y e T MuumeHHO y n a J i H T b c s

nocpencTBeHH OCTH .

CHCTeMe KoopztHHaT paccTOSHHio

H an an b H O h

0

k n p s M o ń H a n p a B n eH H H ( k ) o T B e u a e T 3 H a u n T e n b H a s

KOHn.eHTpan.H9 MHiuneHHs, B H pa*eH a ManttM Kpyr oM.

neficTBH il B iu h to b o H $opMe yK33H BaeT n p o 6 n e M y MHHHManbHoro o tk j io H e H H S o t H fle a n a b 3aBHCHM0CTH o t ijiopMynHpoBKM 3 a n a u H .

1. N I E O S I Ą G A L N O Ś Ć A B S O L U T U

N a o d w z o r o w a n iu w z d łu ż p ro ste j, k tó r a ja k w sz e c h św ia t n ie m a p o c z ą tk u a n i k o ń c a , ca ła p r a w d a w y d a je s ię z ło ż o n a z tr z e c h c z ę śc i: 1) z te g o , c o w ie m y ( r y s .l, p o śr o d k u , lin ia cią g ła ), 2 ) o czy m d o w ie m y s ię w p r z y sz ło śc i ( r y s .l, p o b o k a c h , o d c in k i linii k r e s k o w e j),

V lo d e l d z i a i a ń d o c e lo w y c h w p o s ta c i ta r c z y

o ra z 3 ) c z e g o n ie p o z n a m y z a ży cia (w d ali, n ie o g r a n ic z o n e lin ie k r o p k o w e ).

G r a n ic e n a sz e j w ie d z y p rzesu w a ją s ię n ie u sta n n ie ku n ie s k o ń c z o n o ś c i, n ie m ając sz a n s o s ią g n ię c ia k r e só w ro zw o ju . N ie s ię g a n ie d o a b so lu tu w g r a fic z n y m o d w z o r o w a n iu p rz e d sta w ia ją : a ) na p o lu e k sp o n e n ta ln y m - p io n o w a o d le g ło ś ć o d r o z p a tr y w a n e g o p u n k tu r o z w o ju d o a sy m p to ty (r y s.2 a ), b ) w u k ła d z ie w s p ó łr z ę d n y c h k o ło w y c h - o d c ię ta c z ę ś ć o k r ę g ó w (r y s.2 b ), c ) w tra fia n iu d o c e lu - m im o ś r o d o w o ś ć śr o d k a p o la p r z e b ic ia i śr o d k a ta r c z y (ry s.2 c).

Cata p r a w d a c z y li p e ł n i a fjo z.na.nla _{_ o ~ .}

flę d z io r n y w iem y z b a.da.n B ę d z ie m y

iJi e p 0 2 n a m c j w c c a l z i e c c d o s w ia d .c .r .a ln y e .h s i e d z i eć______^ p o z n n m ' / z a ż y c i a . o j f r u k t u r i e o r z c r r. yw i.¡( oic.i o s t r u k t u r i* • z a ż y c i u

atam u _ w sz ech 4VG2 fr¡_

w p r z . j s T. ( e s c n T ; , . , 1r i- ■

R y s .l. Z b a d a n e p ra w a p rzy ro d y i w ie d z a n ie o sią g a ln a , o d w z o r o w a n e n a m o d e lu p ro stej A - ft w sy m b o lic z n y m p o jm o w a n iu o k r ę g u n ie s k o ń c z e n ie w ie lk ie g o

F ig .l. T h e r e c o g n iz e d n a tu r e la w s an d u n a tta in a b le k n o w le d g e , p r e s e n te d o n stra ig h t lin e A - ft in s y m b o lic c o m p r e h e n s io n o f an in fin ite ly g r e a t circle

R y s.2 . R ó ż n e o d w z o r o w a n ia t e g o s a m e g o d ą ż e n ia ku d o s k o n a ło ś c i r ig .2 . D if fe r e n t r e p r e s e n ta tio n s o f th e s a m e a sp ir a tio n fo r p e r f e c t io n

44 E .B r z u c h o w s k i

2. C Z T E R Y W A R I A N T Y U K Ł A D Ó W M Y Ś L I

D ą ż ą c d o c e lu r ó ż n y m i s p o s o b a m i p rzy ro stu ja k o śc i m o ż n a m y ś le ć i czynić:

a ) ta k s a m o , tj. w k ie r u n k u r ó w n o le g ły m ( k^ || ), a le o s ią g a ją c r ó ż n e sk u tk i (A Q j * A 0 2 ),

b ) to s a m o , w s e n s ie p rzy ro stu ja k o ś c i (A = A 0 2 ), le c z in a c z e j w k ie r u n k a c h d z ia ła n ia ( k 1 Jf k2 ),

c) ta k s a m o i to s a m o , g d y k ieru n k i są r ó w n o le g łe (k^ || k2 ) o r a z p rzy ro sty ja k o ś c i r ó w n e (A = A Q 2 ),

d ) z u p e łn ie in a c z e j, w p r zy p a d k u n ie r ó w n o le g ło śc i k ie r u n k ó w ( kj_ Jf k2 ) o r a z różn ych p r z y r o stó w ja k o ś c i (A * A 0 2 ).

3. B I E G U N I A S Y M P T O T A O R A Z Ś R O D E K T A R C Z Y

A s y m p to ta w e w s p ó łr z ę d n y c h zm o d y fik o w a n y c h ( x i y % ), rys.2a, s p e łn ia a n a lo g ic z n ą r o lę ja k p u n k t p o c z ą tk o w o -k o ń c o w y O w c e n tr u m k o ło w e g o u k ła d u w s p ó łr z ę d n y c h (r y s.2 b ). W u k ła d z ie ta rczy n ie sk o ń c z o n a d o s k o n a ło ś ć m ie śc i s ię w d z ie s ią tc e , z e r o z a ś n a z e w n ą tr z (ry s.2 c ). B ie g u n O j e s t p o c z ą tk ie m , a le t e ż k o ń c e m o b sz a r u , d o k tó r e g o się g a ją ź r ó d ła tw ó r c z o śc i. Z ja w isk a zb yt m a łe lu b z a n a d to d u ż e z p o w o d u b ra k u p e r c e p c ji n ie są p o s t r z e g a n e za p o m o c ą z m y słó w . A le to ju ż je s t sp ra w a n ie ty le w ie d z y c o w iary, b o d o św ia d c z a ln ie n ie p o tr a fim y p o tw ie r d z ić te g o , c o j e s t n ie m ie r z a ln e . W śr ó d n ie s k o ń c z o n y c h m o ż liw o ś c i u k ie r u n k o w a n ia m yśli j e d e n k ie r u n e k j e s t o p ty m a ln y z u w a g i n a o k r e ś lo n y c e l (r y s.3 ). N a le ż y g o sz u k a ć w p r z e sk o k u p r z e z p r z e c ię tn o ś ć , k tó rej c e c h ą są w y s tę p u ją c e w n a sz e j r z e c z y w isto śc i o d c h y le n ia o d id e a łu .

4. G E O M E T R Y C Z N Y M O D E L D Z I A Ł A Ń D O C E L O W Y C H

W y b ó r o p ty m a ln e g o u k ie r u n k o w a n ia m yśli w y d a je s ię p r o b le m e m p o d o b n y m d o tr a fie n ia w sa m ś r o d e k ta rczy str z e le c k ie j. P o c isk p rzeb ija ta r c z ę n a p e w n e j p o w ie r z c h n i, p o d c z a s g d y ś r o d e k ta rczy j e s t tylko p u n k te m . Im m n ie jsz a j e s t p o w ie r z c h n ia p r z e b ic ia tarczy, tym ła tw ie js z a sta je się o c e n a n a jle p s z e g o strza łu . Z b liż a ją c p o le p r z e b ic ia d o p o s ta c i k o ła , m o ż e m y j e g o śr o d e k o k r e ślić c o r a z ściślej i ła tw ie j. Z k o le i d o o c e n y ja k o śc i tr a fie n ia słu ż y o d le g ło ś ć o d śr o d k a p o la d o śr o d k a tarczy (ry s.4 ). W id e a ln y m p rzy p a d k u , z g o d n ie z k o n c e p c ją str z a łu w d z ie s ią tk ę , o b y d w a p u n k ty w in n y z n a le ź ć s ię w e w sp ó ln y m śr o d k u . U z y s k a n ie r ó w n o le g ło ś c i k ie r u n k ó w m y śle n ia w e d łu g rysun k u 3 w y d a je się je s z c z e tr u d n ie jsz e o d tr a fie n ia w ś r o d e k tarczy.

5. O B S Z E R N O Ś Ć T R E Ś C I C Z Y R O Z W L E K Ł O Ś Ć U J Ę C I A

N ie f o r e m n e p o le p r z e b ic ia tarczy sy m b o liz u je z a d a n ie s ła b o s fo r m u ło w a n e p o d w z g lę d e m ję z y k o w y m . D o ś c is łe g o u k ie r u n k o w a n ia d z ia ła ń m y ślo w y c h c z ę s t o b r a k u je n am o d p o w ie d n ic h słó w , z w ła s z c z a w p rzy p a d k u sk o m p lik o w a n y c h tr e śc i. N a jśc iśle jsz y m

4 6 E .B r z u c h o w s k i

o d w z o r o w a n ie m m y śli a b s o lu tn ie p recyzyjn ych j e s t k o ło , k tó r e g o p o le j e s t n a jm n ie jsz e . S fo r m u ło w a n ie z a d a n ia p r z e d s ta w io n e w p o sta c i k o ła j e s t z w ię z łe (ry s.4, u d o łu ). K ształt p o la p o le w e j s tr o n ie tarczy sy m b o liz u je sfo r m u ło w a n ie r o z w le k łe . S tr o n a praw a p r z e d s ta w ia s fo r m u ło w a n ie o b o g a ty c h w ą tk a ch , czy li o b s z e r n e w treśc i. U g ó ry rysunku 4 w y s tę p u je s fo r m u ło w a n ie sk rz y żo w a n e: o ty le o b s z e r n e w treśc i, o ile r o z w le k łe w u jęciu .

A Q, > A Q 1 aQ , - & Q . , . 4 0 , - a i 2 & Q , > A Q z

R y s.3 . C z tery w a ria n ty u k ie r u n k o w a n ia d z ia ła ń z e w z g lę d u n a p rzy ro st ic h ja k o ś c i F ig .3 . F o u r v a r ia n ts o f t h e d ir e c tin g o f a c tio n s w ith reg a rd t o tn e ir q u a lity m c r e a m e n t

6. O P T Y M A L N Y K I E R U N E K M Y Ś L E N I A = Z E R O M I M O Ś R O D O W O Ś C I

N a le ż y o d r ó ż n ia ć d o s k o n a ło ś ć sfo r m u ło w a n ia z a d a ń (id e a ln y o b r a z k o ło w e g o p o la ) o d d o s k o n a łe g o w y b o r u k ie r u n k u d o c e lo w e g o m y śle n ia , k tóry to k ie r u n e k n a tarczy je st w y ra żo n y m im o ś r o d o w o ś c ią d ą ż ą c ą d o z e r a ( e -+ 0 ). W s p ó łś r o d k o w o p o ło ż o n e k ola u w id o c z n ia ją , ja k c o r a z w ię k s z a z w ię z ło ś ć p rzy czy n ia się d o p o w sta w a n ia u k ła d ó w z w a rty ch w tr e śc i (ry s.4 , u d o łu ).

W n a tu r a ln e j k o n s e k w e n c ji o d d a n ia str z a łu p o ja w ia s ię p o ję c ie u zy sk a n ia o d p o w ie d n ie j ja k o ś c i tr a fie n ia . N a w e t n a jle p ie j sfo r m u ło w a n e z a d a n ie n ie - z a p e w n ia tr a fn e g o w y b o r u k ie r u n k u d z ia ła ń , c h o c ia ż je m u sprzyja. J e d n a k istn ie je k ieru n ek o p ty m a ln y , czy li n a jle p s z y z e w szy stk ich m o ż liw y c h , k tó r e g o p o ło ż e n ie j e s t tr u d n e d o o s ią g n ię c ia . D z ia ła n ie o p ty m a ln e w z a w o d a c h str z e le c k ic h , a ta k ż e w ży ciu , n a z y w a się tr a fie n ie m w d z ie s ią tk ę . W ła ś n ie m im o ś r o d o w o ś ć o b y d w u k ó ł ja w i s ie sy m b o le m o d c h y le n ia w ie lu r z e c z y w isty c h k ie r u n k ó w m y śle n ia o d j e d n e g o k ieru n k u id e a ln e g o . P o n ie w a ż w szy scy w y k o n a w c y w sp ó ln y c h z a d a ń d ą ż ą d o te g o sa m e g o c e lu , m im o ś r o d o w o ś ć z b ie g ie m c z a su stajfc s ię c o r a z m n ie jsz a , k ieru n k i z a ś z a g ę s z c z a ją s ię w p o b liż u d o s k o n a ło ś c i. Z u w a g i n a tr u d n o ść p r z e s k o k u p r z e z p r z e c ię tn o ś ć ła tw ie j w s p ó łd z ia ła m y łą c z ą c się z in n y m i lu d ź m i a n iż e li z a b so lu tn ą d o s k o n a ło ś c ią .

R o z w le k ło ś ć u ję c ia A R U je s t w id o c z n a w k ieru n k u p r o m ie n io w y m , p o d c z a s gdy o b sz a r za w a r ty c h w sfo r m u ło w a n iu tr e śc i A O T ja w i s ię n a o b w o d z ie tarczy.

N a jk o r z y stn ie jsz y j e s t p r z y p a d e k A R U = A O T , gd y k o ło o z n a c z a ją c e z w a r to ść je st w p isa n e w o b y d w a p o la . J e ż e li śr o d e k p o la o k a z u je się w sp ó ln y , z a r ó w n o w o c e n ie

M o d e l d z i a ł a ń d o c e lo w y c h w p o s ta c i ta rc z y 4 7

r o z w le k ło ś c i u ję c ia , ja k t e ż o b s z e r n o śc i te m a tu , to j e g o p o ło ż e n ie n ie w y m a g a k o rek ty . W p rz e c iw n y m r a z ie tr z e b a u śr e d n ić p o ło ż e n ie śr o d k ó w p ó l. M in im a ln a r o z w le k ło ś ć u jęcia sta n o w i o z w ię z ło ś c i, k tó r a z k o le i p r o w a d z i d o z w a rto śc i te m a tu . R o z w le k ło ś ć lub z w ię z ło ś ć u ję c ia , o b s z e r n o ś ć lu b z w a r to ść w ą tk ó w m y ślo w y ch ja k o p o ję c ia a b stra k cy jn e w z a s a d z ie n ie są m ie r z a ln e .

5 f o r / n u t o tv c z n ie S k r z y ż o w a n e

R ys.4. S fo r m u ło w a n ie p r o b le m u i u k ie r u n k o w a n ie m yśli w d u ch u d o s k o n a łe g o p r z e b ie g u d zia ła ń n a w z ó r tra fia n ia d o tarczy

F ig .4 . F o r m u la tin g o f th e p r o b le m o f w o r k a n d th o u g h t d ir e c tin g w ith th e aim o f p e r fe c t r e a lis a tio n o f th is p r o b le m , a fte r t h e e x a m p le o f h ittin g t h e ta r g e t c e n tr e

7. S P L O T Y S Ł Ó W W P R O M I E N I O W Y M I O B W O D O W Y M U K Ł A D Z I E

W n a jle p s z y c h d z ia ła n ia c h tw ó rczy ch z w ię z ło ś ć w p r o m ie n io w y m k ie r u n k u tarczy id z ie w p a r z e z e z w a r to śc ią . A le z w a r to ść m ija się z c e le m , gd y t e m a t z o s ta je z a n a d to sk u rcz o n y , p o n ie w a ż d o ro zw o ju m yśli p o tr z e b a o d p o w ie d n ie j ilo śc i w ą tk ó w ,

48 E .B r z u c h o w s k i

o d w z o r o w a n y c h n a o b w o d z ie . P o m im o ż e p o ję c ia w p r z e d m io c ie j ę z y k o z n a w s tw a i m e r itu m te k s tu w z a s a d z ie n ie są m ie r z a ln e , j e d n a k w p r z y b liż e n iu m o ż n a n ie r a z p o słu ż y ć s ię lic z b a m i, n p . w o c e n ie r o z w le k ło ś c i r e fe r a tu p r z e z u su n ię c ie z b ę d n y c h s łó w w o k r e ś lo n e j lic z b ie . W k a ż d y m r a z ie , n ie m a ją c w c a le j e d n o s t e k m iar, d o ś ć d o k ła d n ie w y c z u w a m y , k tó r y te k st j e s t z a n a d to r o z w le k ły czy te ż o b sz e r n y , a lb o c o je s t d o st a t e c z n ie z w ię z łe i z w a r te . I c h o c ia ż m yśl tw ó r c z a n ie z n a ża d n y ch m ia r ja k o ś c i, to je d n a k p r z e k o n a n ie o jej w a lo r a c h b yw a n a o g ó ł z g o d n e . M o d e l d z ia ła ń d o c e lo w y c h w p o sta c i ta rczy d o w o d z i, ż e w y b ó r w ła śc iw e g o te m a tu , o p ty m a ln e sfo r m u ło w a n ie z a d a n ia , a d alej u k ie r u n k o w a n ie d z ia ła ń j e s t d la b a d a c z a n a u k o w e g o p r o b le m e m p o d sta w o w y m .

R e c e n z e n t: P ro f, dr h a b . in ż. J a n u sz D ie tr y c h W p ły n ę ło d o re d a k c ji w g ru d n iu 1993r.

A b str a c t

In le a r n in g th e r e a r e th r e e se c to r s o f in v e stig a tio n s : 1) r e c o g n iz e d n a tu r e law s, 2 ) k n o w le d g e o b ta in e d in fu tu r e stu d ie s, a n d 3 ) p r o b a b ly u n a tta in a b le k n o w le d g e , b ut c o n n e c t e d w h ith red lity. T h e s e se c to r s m ay b e p r e s e n te d o n th e stra ig h t lin e a s an a b str a c t cir c le o f in fin ity g r e a tn e s s ( F i g .l ) . In th e a u th o r ’s o p in io n w e h a v e a t le a s t th r e e d ia g r a m s w h ic h p r e s e n t th e sa m e p r o b le m o f h u m a n a c tio n s in t h e a s p e c t o f infin ity (F ig -2 ).

In re a lity it d o e s n o t s e e m p o s s ib le to e s tim a te th e q u a lity o f a ll a c tio n s, b u t o n ly o f sim u la r th o u g h ts , in t h e c a s e w h e n th e ir d ir e c tio n w ith reg a rd to th e ta r g e t is p a r a lle l ( F ig .3 ) . A n id e a l d ir e c tio n o f th o u g h ts, a s ru le, m u st b e fo u n d v e r y far, e v e n in in v isib le m a te r ia l a n d sp ir it c o n n e c tio n s . T h e r e fo r e , a p p r o a c h in g to this id e a l d ir e c tio n in c r e a tiv e a c tio n s it a p p e a r s n e c e s s e r y to ju m p o v e r m e d io c r ity in to a b o u d in g e n v ir o n m e n t.

W h e n in th e (x ° y ) c o o r d in a te sy ste m th e s h o r te s t d ista n c e fr o m in itia l p o in t O to th e str a ig h t lin e d ir e c tio n (k ) in c r e a s e s, in th e circu la r c o o r d in a te sy s te m (x ° y ) th e th o u g h t c o n c e n tr a tio n p r o p e r ly a r is e s w ith d im in ish in g o f th e circle ( k j ) , w h ic h is p r e s e n te d in F ig 2 a a s a n a c t io n s ’ d e v e lo p m e n t.

B e c a u s e in sc ie n tific in v e stig a tio n s th e fo r m u la tin g o f a p r o b le m a s w e ll a s th o u g h t d ir e c tin g a r e v e r y im p o r ta n t, th e m o d e l o f a n a ly sis in a ta r g e t fo r m d e sc r ib e th e a im a n d d iffe r e n t w a y s o f a tta in in g it, b y th e c o n c is e n e s s o f w o rd s, p r e s e n te d a s c ir c le , an d c o m p a c tn e s s o f th e te s t su b je c t, p r e s e n te d a s th e d ia m a te r o f th is c ir c le . T h e a p p r o a c h in g t o p e r fe c tio n is e x p r e s s e d b y th e e c c e n tr ic ity o f tw o p o in ts, i.e. t h e first w h ic h m u st b e c a lc u la te d a s t h e c e n tr e o f fo r m u la tin g fie ld , a n d th e s e c o n d w h ic h is th e ta r g e t c e n tr e as a n a im o f a c tio n s.