Imiesłowowy zawrót głowy – poznajemy imiesłowy przymiotnikowe
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:
• ma utrwalone wiadomości o czasowniku i przymiotniku,
• zna nową część mowy – imiesłów,
• zna i rozumie podział imiesłowów przymiotnikowych na czynne i bierne.
b) Umiejętności Uczeń:
• potrafi znaleźć podobieństwa i różnice imiesłowu z czasownikiem i przymiotnikiem,
• potrafi wskazać typy imiesłowów przymiotnikowych – czynny i bierny,
• umie tworzyć, poprawnie stosować i odmieniać imiesłowy przymiotnikowe.
2. Metoda i forma pracy
Metoda ćwiczeń praktycznych, metoda problemowa, elementy metody podającej, praca zbiorowa, praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
Kartki z ćwiczeniami
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Powitanie. Sprawdzenie listy obecności. Nauczyciel wypisuje na tablicy 4 czasowniki i 4 przymiotniki (załącznik 1).
b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel prosi o rozpoznanie tych wyrazów, określenie jaka to cześć mowy i wyjaśnienie, co na to wskazuje?
2. Nauczyciel prosi o przypomnienie wiadomości o czasowniku, zadaje pytania: Co to jest forma osobowa, bezokolicznik, formy zakończone na: –no, -to? Które czasowniki są odmienne i przez co się odmieniają?
3. Następnie pyta o wiadomości na temat przymiotnika: Na jakie pytania odpowiada, przez co się odmienia? (odpowiedź: przypadki, liczby, rodzaje)
4. Nauczyciel dopisuje na tablicy 4 imiesłowy (załącznik 2) i pyta, jaka to cześć mowy, do której z omówionych grup, by je przyłączyli.
5. Nauczyciel informuje, iż część mowy, która posiada część cech czasownika i część cech przymiotnika nosi nazwę – imiesłów przymiotnikowy.
6. Nauczyciel podaje temat lekcji: Imiesłowowy zawrót głowy – poznajemy imiesłowy przymiotnikowe.
7. Nauczyciel dyktuje do zeszytów ćwiczenie (załącznik 3)
8. Po wykonaniu ćwiczenia i jego sprawdzeniu nauczyciel pyta: Co imiesłowy określają:
cechę, czynność? (czyli jak czasowniki); Na jakie pytania imiesłowy odpowiadają?
(czyli jak przymiotniki).
9. Nauczyciel dyktuje do zeszytów: Imiesłowy tworzy się od czasowników i są ich formami nieosobowymi, ale jednocześnie odpowiadają na te same pytania, co przymiotniki i odmieniają się, jak one przez przypadki, liczbę i rodzaj.
10. Nauczyciel prosi jednego z uczniów o odmienienie na tablicy przez przypadki
imiesłowów (załącznik 4) oraz ustne ich odmienienie przez liczbę i rodzaj. Uczniowie zapisują całe ćwiczenie w zeszytach.
11. Nauczyciel ponownie przypomina, iż imiesłowy nie są tym samym, co czasowniki ani przymiotniki, następnie odsłania zasłoniętą do tej pory środkową cześć tablicy
ukazującej schemat (załącznik 5). Nauczyciel objaśnia jego nowe elementy.
12. Nauczyciel prosi uczniów o wylosowanie z kapelusza 3 karteczek. Są na nich
wypisane czasowniki, od których uczniowie mają utworzyć imiesłów przymiotnikowy czynny i bierny.
c) Faza podsumowująca
1. Nauczyciel pyta uczniów o wrażenia po lekcji. Czy faktycznie imiesłowy przyprawiają o zawrót głowy i dlaczego?
2. Nauczyciel zadaje pracę domową.
5. Bibliografia
1. Nauka o języku polskim w reformowanej szkole, red. A. Mikołajczuk, J. Puzynina, Wydaw. Nowa Era, Warszawa 2001.
2. Polonista w szkole. Podstawy kształcenia nauczyciela polonisty, red. A. Janus-Sitarz, Universitas, Kraków 2004.
6. Załączniki
a) Materiały dla nauczyciela załącznik 1.
Spać wrócił powiedziano widzi
chudy miła wesołe zielony
załącznik 2.
biegnący wysłana pęknięty pachnąca
załącznik 3.
Od podanych czasowników utwórz imiesłów przymiotnikowy:
śpiewa
pracuje wschodzi złowił połknęła
załącznik 4.
pracująca złowiona
załącznik 5.
Czasownik oznacza czynność lub stan kogoś lub czegoś.
Przymiotnik odpowiada na pytania jaki, jaka, jakie?
IMIESŁOWY PRZYMIOOTNIKOWE (nieosobowe formy czasownika)
a) czynne – zakończone na: -ący, ąca, ące, tworzy się od czasowników niedokonanych, oznaczają wykonywanie czynności, np. biegnące dziecko.
b) bierne - zakończone na: –ny, -na, -ne, -ony, -ty, -ta, - te, tworzy się od czasowników przechodnich, nazywają cechy, które określają uleganie jakiejś czynności, np. remontowany most.
b) Zadanie domowe
Przygotuję inny schemat prezentujący informacje na temat imiesłowów.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
