S e r ia « HUTNICTWO z . 36 G rażyna RADZIEJOWSKA E lf ry d a FORMANEK
ZASTOSOWANIE METODY WSKAŹNIKOWEJ
W OCENIE ORGANIZACJI PROCESU PRODUKCJI HUTNICZEJ
S t r e s z c z e n i e . P o d ję to p ro b lem oceny o r g a n i z a c j i p ro c e s u m a rte - now skiego z w y k o rz y sta n ie m m etody w sk a ź n ik o w e j. W tym c e lu za p ro ponowano z b i ó r w skaźników u j ę t y c h w c z t e r y n a s tę p u j ą c e g ru p y t p rz e d m io ty p r a c y , ś r o d k i p r a c y , c z y n n ik l u d z k i i p r z e b ie g p r o c e s u . Główny n a c is k p o ło ż o n o na w s k a ź n ik i c h a r a k t e r y z u j ą c e s t r o n ę o rg a n iz a c y jn ą p r o c e s u . P r z y j ę t y u k ła d wskaźników u ła tw ia d o konanie oceny w y k o rz y s ta n ia czynników p r o d u k c j i , u m ie js c o w ie n ia ź r ó d e ł z a k łó c e ń o r a z w y ty c z e n ia k ieru n k ó w sz c z e g ó ło w y c h a n a l i z .
1 . W prowadzenie
P o s tę p w o r g a n i z a c j i p r o d u k c j i p rze m y sło w ej o p i e r a s i ę g łó w n ie na nowej t e c h n i c e p r o d u k c j i , a c z k o lw ie k u s p ra w n ie n ia o r g a n iz a c y jn e mogą byó r e a liz o w a n e ta k ż e w w aru n k ach d o ty c h c z a s s to s o w a n e j m etody w y tw ó rc z e j.
W y k o rz y sta n ie o d p o w ie d n ic h m etod i t e c h n i k o r g a n i z a t o r s k i c h p ro w a d z i do p o g ł ę b i e n i a i z w i e l o k r o t n i e n i a o s ią g a n y c h e fe k tó w p ro d u k c y jn y c h .
Z a g a d n ie n ia t e w y s tę p u ją ró w n ie ż w z a k ła d a c h h u tn ic z y c h , g d z ie i s t n i e j ą o g ra n ic z o n e m o ż liw o ś c i w prow adzenia nowych r o z w ią z a ń te c h n o lo g ic z n y c h , a w z r o s t p r o d u k c ji m ożliw y j e s t g łó w n ie d z i ę k i p o p raw ie o r g a n i z a c j i p r o c e s u p r o d u k c y jn e g o .
P r z e j ś c i e do planow ego d o s k o n a le n ia o r g a n i z a c j i p r o d u k c ji wymaga z w ró c e n ia uw agi n a m etody oceny o s i ą g n i ę t e g o poziom u £1] . Stosow ane a k tu a l n i e m etody il o ś c i o w e , g łó w n ie w p o s t a c i m etod w skaźnikow ych, zap ew n ia
j ą w ię k s z ą n i ż m etody o pisow e d o k ła d n o ś ć i je d n o z n a c z n o ś ć o ce n y . Ooena ilo ś c io w a p o zw ala t e ż na o k r e ś l e n i e w z g lę d n e j i l o ś c i re z e rw o r g a n l z a - c y jn y c h , w y ty c z e n ie k ieru n k ó w u s p ra w n ie ń , a w i e l o k r o t n e j e j s to s o w a n ie p ro w a d z i do r o z p o z n a n ia t e n d e n c j i m ożliw ych zm ian o r g a n iz a c y jn y c h .
P ro b le m a ty k a i l o ś c i o w e j oceny o r g a n i z a c j i p r o d u k c ji z n a jd u je s i ę n a d a l w s ta d iu m p o sz u k iw a ń n a j h a r d z i e j t r a f n y c h w skaźników o c e n y . W po s z c z e g ó ln y c h h r a n ż a c h p rze m y sło w y ch , w tym ró w n ie ż w h u t n i c t w i e , s t o s u j e s i ę i o b l i c z a z ró ż n ic o w a n e g ru p y w skaźników £2] . P o zw ala ją one na b i e ż ą c ą o c e n ę , ja k ró w n ie ż s t w a r z a j ą m o żliw o ść dokonyw ania porów nań w c z a s i e cz y t e ż m ię d zy z ak ład o w y ch . P orów nania t e d a j ą , co p ra w d a , p o g lą d o k s z ta ł to w a n iu s i ę w y o d rę b n io n y c h w i e l k o ś c i te c h n ic z n o -e k o n o m ic z n y c h n ie o k r e ś l a j ą c je d n a k wpływu w ażnychjczynników o r g a n iz a c y jn y c h w p r o d u k c ji na e f e k ty ekonom iczne o s ią g a n e p r z e z p r z e d s i ę b i o r s t w a .
Opracowanie jed n e j u n iw e r sa ln e j grupy wskaźników d la kompleksowej oceny o r g a n iz a o j i p r o d u k c ji w każdym p r z e d s ię b io r s tw ie może byó u tru d n io
Nr k o l . 1063
248 G. Radziejowska
ne ze w zględu n a w y s tę p u ją c ą ró ż n o ro d n o ś ć sto so w a n y ch t e c h n o l o g i i czy te ż metod w y tw a rz a n ia . Celowe j e s t zatem , aby p o s z c z e g ó ln e ele m e n ty oceny u w z g lę d n ia ły c h a r a k t e r p r o c e s u p ro d u k c y jn e g o p o p rz e z d o k o n an ie zmian w i l o ś c i i c h a r a k te r z e o b lic z a n y c h w skaźników .
Problem te n p rze b ad an o n a p r z y k ła d z ie je d n e g o z typow ych procesów h u tn ic z y o h , a m ia n o w icie p ro c e s u w y ta p ia n ia s t a l i w p ie c u m artenow skim . Stosow ane w p r a k ty c e w s k a ź n ik i do oceny p r o c e s u m a rten o w sk ie g o w małym s to p n i u u w z g lę d n ia ją c z y n n ik i o r g a n iz a c y jn e , b ę d ą ce źró d łem poprawy e f e k ty w n o śc i p r o c e s u .
2 . B a d an ia o r g a n i z a c j i p ro c e s u m arten o w sk ieg o
P rzeprow adzona a n a l i z a p ro ce só w p ro d u k c y jn y c h sto so w a n y c h w przem yśle w sk a z u je na i s t n i e j ą c y wpływ t e c h n i k i , t e c h n o l o g i i i o r g a n i z a c j i na p rz e b ie g procesów p ro d u k c y jn y c h . W iele b ad a ń pośw ięco n y ch j e s t zagadnieniom z z a k r e s u t e c h n i k i i t e c h n o l o g i i p ro c e só w , n a to m ia s t m n ie js z ą wagę p rzy w ią z u je s i ę do m o ż liw o śc i zm ian i p r a k ty c z n e g o z a s to s o w a n ia ro z w ią z a ń o r g a n i z a t o r s k i c h . S tą d c i ą g l e a k t u a l n a j e s t p o tr z e b a b ad a ń o r g a n i z a c j i pro cesó w p ro d u k c y jn y c h w a s p e k c ie ilo ś c io w y m , co b ę d z ie s ta n o w ić u z u p e ł
n i e n i e sz e ro k o s to s o w a n e j a n a l i z y o p is o w e j. B ad an ia l i t e r a t u r o w e i p ra k ty ka przem ysłow a w sk a z u ją na t o , że i s t n i e j e m ożliw ość oceny o r g a n i z a c j i p ro c e s u za pomocą m etody w sk a ź n ik o w e j.C z ę ść w skaźników podawanych w l i t e r a t u r z e i sto so w a n y ch w p r a k ty c e można p r z y j ą ć b ez z a s t r z e ż e ń , c z ę ś ć wy
maga je d n a k m o d y f ik a c ji p o l e g a j ą c e j n a p r z y s to s o w a n iu i c h do b ad a ń kon
k r e tn y c h procesów p ro d u k c y jn y c h . P rz e g lą d w skaźników a k t u a l n i e o b l i c z a n y ch w h u ta c h i podawanych w sp ra w o z d a n ia c h GOS w y k a z a ł, że w ie le elem en
tów o r g a n iz a c y jn y c h n i e I je s t u w z g lę d n ia n y c h , a n i e k t ó r e w s k a ź n ik i n i e są o b lic z a n e w o d n i e s i e n i u do p r o c e s u , l e c z d l a h u ty ja k o c a ł o ś c i . Ważny j e s t zatem dobór o d p o w ied n ich w sk aź n ik ó w , j a k ró w n ie ż u s t a l e n i e wzorów do i c h o b l i c z a n i a , aby praw idłow o s p e ł n i a ł y f u n k c je in f o r m a c y jn e , a ta k ż e rea g o w a ły na o k r e ś lo n e zm iany w p r z e b ie g u p r o c e s u . Z a g a d n ie n ie t o j e s t z ło ż o n e i tr u d n o o cz ek iw a ć d o sto s o w a n ia w s z y s tk ic h w skaźników do oceny o r g a n i z a c j i . T o te ż w n i n i e j s z e j p ra c y p o d ję to p ró b ę o k r e ś l e n i a i z e s ta w ie n ia je d y n ie n a j i s t o t n i e j s z y c h , naszym zd a n ie m , w skaźników .
Punktem w y jś c ia j e s t d e f i n i c j a p r o c e s u p ro d u k c y jn e g o [3] , ro zu m iana ja k o uporządkow any z e s p ó ł d z i a ł a ń ( o p e r a c j i , c z y n n o ś c i) , k tó r y c h celem j e s t w ykonanie o k re ś lo n e g o w yrobu. Z godnie z p rz e d s ta w io n ą d e f i n i c j ą p ro c e su p ro d u k c y jn e g o w yodrębniono g ru p y w skaźników , k t ó r e o d z w ie r c ie d la ły b y cechy p r o c e s u o r a z r e l a c j e m iędzy ty m i ce c h a m i. S tą d t e ż o p ró c z t r z e c h podstaw owych elem entów p ro c e s u p ro d u k c y jn e g o um ieszczo n o c z w a r tą g ru p ę , t j . p r z e b ie g p r o c e s u , k tó r y u jm u je t e z a l e ż n o ś c i . W zw iązku z ty m , p ro c e s p ro d u k c y jn y c h a ra k te ry z o w a n y j e s t p r z e z w s k a ź n ik i u j ę t e w n a s tę p u j ą c e g ru p y t
- p r z e d m io ty p r a c y , - ś r o d k i p r a c y , - c z y n n ik l u d z k i , - p r z e b i e g p r o c e s u .
Każdej w y o d r ę b n io n e j g r u p i e p r z y p i s a n o o k r e ś l o n y z e s ta w wskaźników, k t ó r e j ą c h a r a k t e r y z u j ą . Spośród n i c h wybrano w s k a ź n i k i i s t o t n e d l a o r g a n i z a c j i p r o c e s u p r o d u k c y j n e g o . H ale ży z a z n a c z y ć , że t a k i sposób p o s t ę p o wania d a j e p r z e j r z y s t ą k l a s y f i k a c j ę ź r ó d e ł czynników o r g a n i z a c y j n y c h w pły w ają cy c h na dany p r o c e s , ź r ó d ł a t e b ę d ą zmienne i z a l e ż n e od s p e c y f i k i danego p r o c e s u . Również w ram ach danego p r o c e s u b ę d z i e z m i e n i a ł s i ę p u n k t c i ę ż k o ś c i m ożliwych p r z e m i a n , a z a l e ż e ć t o b ę d z i e od a k t u a l n y c h warunków, w j a k i c h r e a l i z o w a n y j e s t p r o c e s .
P r z e d s t a w i o n ą m etodą p r z e b a d a n o ' o r g a n i z a c j ę p r o c e s u m a rte n o w s k ie g o . P r z e b i e g p r o c e s u u z a l e ż n i o n y j e s t od w i e l u czynników t e c h n i c z n y c h , t e c h n o l o g i c z n y c h , a t a k ż e o r g a n i z a c y j n y c h , k t ó r e r z u t u j ą na końcowy e f e k t , j a k im j e s t u z y s k a n i e z a p la n o w a n e j i l o ś c i s t a l i o o k r e ś l o n e j j a k o ś c i , p r z y m o ż liw ie n a j n i ż s z y c h k o s z t a c h . W b a d a n i a c h sk u p io n o s i ę na c h a r a k t e r y s t y c z n y c h o k r e s a c h z w ią z a n y c h z podstawowym u r z ą d z e n i e m , t j . piecem m a r t e n o - wskim, a w ięc n a p r a w i e p o s p u s t o w e j , ła d o w a n iu w sadu, r o z t a p i a n i u wsadu, w y r a b i a n i u i s p u ś c i e s t a l i [ 4 ] . W y s zc zeg ó ln io n e o k r e s y s ą n i e r o z e r w a l n i e ze s o b ą po w iąz an e i r e a l i z o w a n e za pomocą z n a c z n e j l i c z b y u r z ą d z e ń i ma
szyn p r z y u d z i a l e w i e l u pracow ników .
Ha e t a n o r g a n i z a c j i badanego p r o c e s u b ę d ą m i a ł y między innym i wpływ t a k i e e l e m e n t y , j a k s p r z y g o t o w a n i e wsadu do p i e c a , s y n c h r o n i z a c j a p r ą c y pie ców z u r z ą d z e n i a m i pom ocniczym i, w y k o r z y s t a n i e u r z ą d z e ń i maszyn, wy
k o r z y s t a n i e c z y n n i k a l u d z k i e g o , j a k r ó w n i e ż k o n t r o l a p r z e b i e g u p r o c e s u . Wpływ czynników o r g a n i z a c y j n y c h j e s t r ó ż n y w p o s z c z e g ó l n y c h o k r e s a c h p r o c e s u , n a j b a r d z i e j j e d n a k u w i d a c z n i a s i ę w o k r e s i e ła d o w a n ia wsadu do p i e c a .
W z g lę d n ia ją c k r ó tk o w yżej omówioną s p e c y f ik ę p r o c e s u m a rtenow skie go p o d ję to p ró b ę d o b o ru w skaźników , k t ó r e k s z ta łto w a n e s ą p r z e z i s t o t n e c z y n n ik i te c h n i c z n o - o r g a n i z a c y j n e . C h a r a k te r y z u ją one r o d z a j i i l o ś ć zu
żywanych m a te r ia łó w i surowców w p r o c e s i e , s t a n w y p o s a ż e n i a , e kstensyw ne i in te n s y w n e w y k o rz y s ta n ie środków p r a c y , c z y n n ik l u d z k i , j a k r ó w n ie ż w y n ik i i c h o d d z ia ły w a n ia , t j . e f e k t y ekonom iczne o s ią g a n e w analizowanym p r o c e s i e .
Wybrane w s k a ź n ik i podporządkow ano c z te re m w yodrębnionym grupom . O b li
c z e n i e zaproponow anych w skaźników wymaga z e b r a n ia o k re ś lo n y c h danych lic z b o w y c h . H ie k t ó r e z n ic h z a w ie r a o b o w ią z u ją c a w h u c ie d o k u m en tacja sp raw o zd a w cz a, in n e z a ś w ym agają z e b r a n ia dodatkow ych i n f o r m a c j i . P rz e d m io ty p r a c y c h a r a k t e r y z u j ą n a s t ę p u j ą c e w s k a ź n ik i i
1 . W skaźnik m a t e r i a ł o c h ł o n n o ś c i p r o d u k c j i , 2 . W skaźnik e n e r g o c h ło n n o ś c i p r o d u k c j i ,
3 . Wskaźnik u d ziału rodzajów m ateriałów w p ro c e sie . 4 . Wskaźnik ry tm iczn o ści dostaw.
250 0 . Radziejowska
5 . W skaźnik k o m p le tn o ś c i d o sta w . 6 . W skaźnik te rm in o w o śc i d o sta w . 7 . W skaźnik j a k o ś c i d o sta w . 8 . W skaźnik s t r a t na b ra k a c h .
9 . W skaźnik m a t e r ia ło c h ł o n n o ś c i w u j ę c i u w artościow ym . 10. W skaźnik e n e r g o c h ło n n o ś c i w u j ę c i u w artościow ym .
P ro p o n u je s i ę , aby w w ym ienionej g r u p ie w sk a ź n ik m a t e r ia ło c h ł o n n o ś c i l i czony b y ł w o d n i e s i e n i u do m a te ria łó w wsadowych (w sad m e ta l ic z n y , dodatki sto p o w e, m a t e r i a ł y ż u ż lo tw ó r c z e ) i pom ocniczych ( m a t e r i a ł y o g n io tr w a łe ) lu b p o s z c z e g ó ln y c h ro d z a jó w m a te ria łó w (su ró w k a p r z e r ó b c z a , surówka płyn
n a , złom w łasn y i o b c y ) . Z k o l e i w sk aź n ik e n e r g o c h ło n n o ś c i p r o d u k c ji wi
n ie n byó lic z o n y w o d n i e s i e n i u do nośników e n e r g i i c i e p l n e j i e l e k t r y c z n e j . W skaźnik u d z i a łu ro d z a jó w m a te r ia łó w w p r o c e s i e w yrażony j e s t u d zia
łem su ró w k i p r z e r ó b c z e j , su ró w k i p ły n n e j i złomu we w sa d z ie m etalicznym . Ś ro d k i p ra c y c h a r a k te r y z u ją n a s tę p u j ą c e w sjc a ź n ik it
1. W skaźnik e k s p l o a t a c j i maszyn i u r z ą d z e ń . 2 . W skaźnik m e c h a n iz a c ji maszyn i u r z ą d z e ń . 3. W skaźnik a u t o m a ty z a c ji maszyn i u r z ą d z e ń .
4 . W skaźnik w y d a jn o ś c i pieców m a rte n o w sk ic h - lic z o n y w o d n ie s ie n iu do je d n e j g o d z in y p r a c y p i e c a i je d n e g o m p p o w ie rz c h n i tr z o n u . 5 . W skaźnik w y k o rz y s ta n ia p o t e n c j a l n e j w y d a jn o ś c i pieców m arten o w sk ich . 6 . W skaźnik w y k o rz y s ta n ia p o je m n o ś c i n o m in a ln e j p i e c a .
7 . W skaźnik w y k o rz y s ta n ia k a le n d a rz o w e g o c z a s u p ra c y maszyn i u rz ą d z e ń . 8 . W skaźnik w y k o rz y s ta n ia dysponow anego c z a s u p r a c y maszyn i u rz ą d z e ń . 9 . W skaźnik sum aryczny p o sto jó w maszyn i u r z ą d z e ń .
10. W skaźnik I p ro d u k c y jn y c h p o s to jó w maszyn i u rz ą d z e ń . 11. W skaźnik rem ontow ych p o sto jó w maszyn i u r z ą d z e ń . 12. W skaźnik n ie p ro d u k c y jn y c h p o sto jó w maszyn i u r z ą d z e ń , 13. W skaźnik p ro d u k ty w n o ś c i maszyn i u r z ą d z e ń .
W skaźniki w y k o rz y s ta n ia c z a s u p ra c y , m aszynji u r z ą d z e ń p ro p o n u je s i ę o d n ie ś ć do piecó w m a rte n o w sk ic h i u r z ą d z e ń tr a n s p o r to w y c h .
C zynnik l u d z k i c h a r a k t e r y z u j ą n a s t ę p u j ą c e w sk a ź n ik i»
1. W skaźnik c h a r a k te r y z u ją c y s t r u k t u r ę z a t r u d n i e n i a - lic z o n y w o d n ie s i e n i u do s ta n o w is k r o b o t n i c z y c h i n i e r o b o t n i c z y c h .
2 . W skaźnik w y d a jn o ś c i p r a c y .
3 . W skaźnik w y k o rz y s ta n ia n o m in aln eg o c z a s u p r a c y pracow ników na s ta n o w isku roboczym .
4 . W skaźnik g o d zin n a d lic z b o w y c h . 5 . W skaźnik d y s c y p lin y p r a c y . 6 . W skaźnik f l u k t u a c j i .
7 . W skaźnik u d z i a ł u c z y n n ik a lu d z k ie g o w k o s z c ie p r o d u k c j i . 8 . W skaźnik s t r a t c z a s u p r a c y .
9 . W skaźnik ś r e d n i e j p ł a c y .
W p o d a n e j g r u p ie w sk aź n ik 1 w in ie n być l i c z o n y w o d n i e s i e n i u do s ta n o w is k r o b o tn ic z y c h i n i e r o b o t n i c z y c h ( i n ż y n i e r y j n o - t e c h n i c z n y c h i a d m i n i s t r a c y j n o - b iu r o w y c h ) . Również w sk a ź n ik 5 d o ty c z ą c y d y s c y p lin y p ra c y można o b l i c z a ć d la s ta n o w is k r o b o tn ic z y c h i n ie r o b o t n i c z y c h .
P rz e b ie g p r o c e s u c h a r a k t e r y z u j ą n a s t ę p u j ą c e w sk a ź n ik i«
1 . W skaźnik r y tm ic z n o ś c i . p r o d u k c j i .
2 . W skaźnik r e a l i z a c j i p la n u w |badanym o k r e s i e .
3 . W skaźnik u d z i a ł u p o s z c z e g ó ln y c h k l a s s t a l i w p r o d u k c j i ogółem . 4 . W skaźnik u d z i a ł u s t a l i p o c h o d z ą c e j z wytopów in te n s y fik o w a n y c h
tle n e m w o g ó ln e j| i l o ś c i s t a l i .
5 . W skaźnik u z y sk u s t a l i ze wsadu m a ta lib z n e g o . 6 . W skaźnik k s z t a ł t o w a n i a s i ę c z a s u tr w a n ia w y topu.
7 . W skaźnik w y k o rz y s ta n ia z d o l n o ś c i p r o d u k c y jn e j s t a l o w n i . 8 . W skaźnik poziom u j a k o ś c i .
9 . W skaźnik u d z i a ł u wybraków w p r o d u k c j i s t a l i m a rte n o w a k ie j.
10. W skaźnik k s z t a ł t o w a n i a s i ę warunków p r a c y . 1 0 .1 .W sk aźn ik warunków m ik r o k lim a ty c z n y c h . 1 0 . 2 . W skaźnik z a p y le n ia p o w i e t r z a .
1 0 . 3 . W skaźnik s z k o d liw o ś c i c h e m ic z n e j.
1 0 . 4 . W skaźnik s z k o d liw o ś c i f i z y c z n e j . 1 1. W skaźnik w ypadkow ości
1 1 . 1 . C z ę s t o tliw o ś ć wypadków.
1 1 . 2 . C ię ż k o ść wypadków.
12. W skaźnik s t r a t na b r a k a c h .
Z uw agi na u c i ą ż liw o ś ć ś ro d o w is k a p r a c y p r z y p ro w a d ze n iu badanego p r o c e s u zaproponow ano, aby o b l i c z a ć w o d n i e s i e n i u do p r o c e s u w s k a ź n ik i o k r e ś l a j ą c e w a ru n k i p r a c y i wypadkowość.
Z uw agi n a t o , że p rze d m io te m z a in te r e s o w a n i a j e s t s t r o n a o r g a n i z a c y j na p r o c e s u z u j ę t e g o z b i o r u w skaźników w y o d ręb n io n o t e , n a k t ó r e pow inno s i ę z w ró c ić n a j w i ę c e j uw agi w t r a k c i e b a d a ń .
I t a k j w w y o d rę b n io n y c h c z t e r e c h g r u p a c h s ą t o n a s tę p u j ą c e w sk a ź n ik i«
- n r 4 - 8 w z a k r e s i e p rze d m io tó w p r a c y - n r 1 - 3 , 5 - 13 w z a k r e s i e środków p r a c y - n r 1 - 8 w z a k r e s i e c z y n n ik a lu d z k ie g o - n r 1 - 2 , 6 - 1 2 w z a k r e s i e p r z e b ie g u p ro c e s u
Zaproponow ane w s k a ź n ik i k ła d ą n a c i s k n a o cen ę w y k o rz y s ta n ia środków p r a c y , p rz y g o to w a n ie m a te r ia łó w i surowców do p ro c e s u o r a z e f e k t y ekono
m iczn e o s ią g a n e w p r o c e s i e .
W z a k r e s i e środków p r a c y u j ę t o w s k a ź n ik i p o z w a la ją c e na o ce n ę w y p o saż en ia p r o c e s u w maszyny i u r z ą d z e n i e te c h n ic z n e ( w s k a ź n ik i n r 1 , 2 , 3 ) , k t ó r e s ą p o tr z e b n e d l a p r z e p ro w a d z e n ia o ce n y o r g a n i z a c j i p r o c e s u j a k ró w n ie ż m ia ły b y z n a c z e n ie d l a prow adzonych a n a l i z porów naw czych s z c z e g ó ln ie d la porów nań m ię d zy z ak ład o w y ch . B a d an ia w tym z a k r e s i e można r o z s z e r z y ć o o k re śle n ie wskaźników« sto p n ia z u ży cia środków p racy i nakładów n a ic h
(252 0 . Radziejowska
re m o n ty ,w z o ry do i c h o b l i c z e ń z a w ie ra i n s t r u k c j a [ 5 ] .
W y k o rz y sta n ie środków p ra o y z o s t a ł o o k r e ś lo n e p r z e z o b l i c z e n i e wskaźni
ków d o ty c z ą c y c h ek sten sy w n eg o i in te n sy w n e g o w y k o rz y s ta n ia maszyn i urzą
d z e ń .
W p r o c e s a c h o dużym s t o p n i u w y p o saż en ia te c h n ic z n e g o s t o p i e ń ekstensyw ne
go w y k o rz y s ta n ia maszym i u r z ą d z e ń odgrywa ważną r o l ę i j e s t i n t e g r a l n i e zw iązany z o r g a n i z a c j ą p r o c e s u p ro d u k c y jn e g o .
Z k o l e i z w ró c e n ie uw agi n a in te n sy w n e w y k o rz y s ta n ie środków p r a c y wpływa n a s y n c h r o n iz a c ję p r a c y . O b lic z a n ie i a n a l i z a ty c h wskaźników um ożliw ia u s t a l e n i e z d o l n o ś c i p r o d u k c y jn y c h o r a z o cen ę s ta n u re z e rw i i c h k o r e la c ję z z a d a n ia m i p ro d u k c y jn y m i.
W z a k r e s i e b adań zw iązan y ch z f a z ą p rzygotow aw czą p r o c e s u s tw ie r d z o n o , że n i e k t ó r e w s k a ź n ik i n p : r y t m i c z n o ś c i , te rm in o w o ś c i i k o m p le tn o ś c i dostaw o b l i c z a s i ę n i e w o d n i e s i e n i u do p o s z c z e g ó ln y c h p ro c e só w , l e c z d l a c a ło k s z t a ł t u d z i a ł a l n o ś c i h u t y . Tymczasem s ą t o typow e elem e n ty o r g a n i z a c j i p r o c e s u , k t ó r e w k o n se k w e n c ji w p ły w ają na e f e k t y ekonom iczne o s ią g a n e p r z e z h u t ę . S tą d t e ż , p o s t u l u j e s i ę p o t r z e b ę i c h u w z g lę d n ia n ia w każdym p r o c e s i e , gdyż b r a k i o d p o w ied n ich m a te r ia łó w wsadowych pow odują s t r a t y zw iązan e z p o s to j a m i i z a k ł ó c a j ą r y tm ic z n o ś ć p r o d u k c j i .
S tro n ę ekonom iczną p r o c e s u ’u jm u ją n a s t ę p u j ą c e w s k a ź n ik i: m a t e r ia ło c h ł o n n o ś ć , e n e r g o c h ło n n o ś ć , s t r a t y na b r a k a c h , p ro d u k ty w n o ść m aszyn i u rzą d zeń s t r a t y c z a s u p r a c y o r a z u d z i a ł c z y n n ik a lu d z k ie g o w k o s z c ie p r o d u k c j i . O b lic z a n ie ty c h w skaźników j e s t pomocne p rz y o k r e ś l a n i u o p ł a c a l n o ś c i g o sp o d a ro w an ia czy n n ik am i p r o d u k c j i w k tó r y c h z a w a rty j e s t e le m e n t o rg a n iz a c y jn y , k s z t a ł t u j ą c y e fe k ty w n o ść p r o c e s u .
3 . Podsumowanie
Ka p o d sta w ie p rze p ro w ad z o n y ch b a d a ń p r o c e s u m a rten o w sk ie g o m etodą wska
źnikow ą sform ułow ano n a s t ę p u j ą c e w n io s k i:
1 . W p r a k ty c e p rze m y sło w ej n a j d o k ł a d n i e j sprecyzow ane i n a j c z ę ś c i e j sto so w a n e s ą w s k a ź n ik i o c e n i a j ą c e p r z e b ie g p r o c e s u te c h n o lo g ic z n e g o i ja k o ś ć wyrobów o r a z r o z l i c z a n i a g o to w ej p r o d u k c j i , n a to m ia s t m niej uw agi zw raca s i ę na o b l i c z a n i e w skaźników c h a r a k te r y z u ją c y c h o r g a n i
z a c j ę p r o c e s u p r o d u k c y jn e g o . Z k o l e i w s k a ź n ik i u jm u ją c e s t r o n ę ekono
m iczną n i e s ą odnoszone do p o s z c z e g ó ln y c h p ro c e só w , l e c z do c a łe g o p r z e d s i ę b i o r s t w a ,
2 . Zaproponowany z b i ó r w skaźników p o zw ala na kom pleksową ooenę o r g a n i
z a c j i p r o c e s u m a rte n o w sk ie g o . Może być w y k o rz y sta n y zarówno do ope
ra ty w n e g o k ie ro w a n ia p ro c e se m , ja k ró w n ie ż do p rz e p ro w a d z a n ia a n a l i z w ew n ątrzzak ład o w y ch i m ię d zy z ak ład o w y ch . W m ia rę m o ż liw o ś c i n a le ż y d ąży ć do o b l i c z a n i a w skaźników w u k ła d z ie dynamicznym (czasow ym ) ta k , aby u ja w n ić te n d e n c je w sk a ź n ik a do zm ian .
3 . S k la s y f ik o w a n ie w skaźników w c z t e r y g ru p y o b e jm u ją c e p rz e d m io ty p r a c y , ś r o d k i p r a c y , c z y n n ik l u d z k i i p r z e b ie g p ro c e s u u ła tw ia doko
n a n ie oceny w y k o rz y s ta n ia czynników p r o d u k c j i , u m ie js c o w ie n ia ź r ó d e ł z a k łó c e ń o r a z w y ty c z e n ie k ie ru n k ó w sz cz e g ó ło w y c h a n a l i z .
4 . A n a liz a i b ie ż ą c a k o n t r o l a o r g a n i z a c j i p ro ce só w p ro d u k c y jn y c h ze szcz eg ó ln y m u w zg lę d n ie n iem czynników p r o d u k c ji d a j e m ożliw ość e f e ktyw nego w pływ ania n a s to p ę a k u m u la c ji.
LITERATURA
£ l j Metody oceny ek o n o m iczn ej e f e k ty w n o ś c i o r g a n i z a c j i | g o s p o d a rc z y c h , PWE, Warszawa 1979.
£ 2 ] Z e sz y ty m e to d y cz n e, GUS n r 38, Warszawa 1980.
[3] P ełk a B. s Z arys ekonom iki i o r g a n iz a c ji] przem ysłow ych procesów p r o d u k c y jn y c h , PWE, Warszawa 1968.
[4J Mazanek T .j Mamro K. 1 M e ta lu rg ia ż e la z a . Wyd. Ś lą s k , K atow ice 1968.
£ 5 j S ystem o ceny p r z e d s i ę b i o r s t w przem ysłow ych w M i n i s t e r s t w i e P rz em y słu , M in is te r s tw o P rz e m y słu , Warszawa 1988.
APPLICATION OF TRACER METHOD IN MANAGING STEEL PRODUCTION PROCESS Summary
E v a l u a t i o n o f O.H. f u r n a c e p r o c e s s o r g a n i z a t i o n w ith a p p l i c a t i o n o f i n d u c t o r m ethod h a s b e e n d i s c u s s e d i n t h i s p a p e r . C o l l e c t i o n o f in d u c a - t o r s g ro u p p ed i n t o f o u r s e c t i o n s : s u b j e k t s o f w ork means o f w o rk , w o rk e rs and p r o c e s s i n t s e l f hav e b e e n p r e s e n t e d . E m phasis have b e e n p u t on i n d i c a t o r s w h ich c h a r a c t e r i z e p r o c e s s m anagem ent. The e s t a b l i s h e d s e t o f i n d u c a t o r s e n a b le s t o e v a l u a t e a p p l i c a t i o n o f p r o d u c ti o n f a c t o r s , p o in t i n g a u t s o u r c e s o f d i s t u r b a n c e s and d i r e c t i n g d e t a i l e d a n a l y s i s .
IIPKMEHEHHE HH£HKAiyîOHHOrO METOM- OlfEHKH OPrAHHSAUHH EPOUECCA METAJUiyprMHECKOPO IÎP0H3B0ÎLCTBA
PesBMe
A btopk nonbtiajincb o u e n a it opraHH3ann» wapiesoBCKoro up one o c a , acnoJiL3yit HHflHKanHOHHuS K e io j, C 910Ü ne jibe nofloOpaHK v eiu p e rpynnu noKa3aTexeft:
npesueT i p y a a , ep e sc T sa T p y ja , zeroBevecKHS $aK iop h xoa n p o n ee ca ,
HazOojiee B e c o M Ł o ra c v m a j i H C L n o K a a a i e a z , onpener.iEmze o p r a H H a a u z o H K y x i c x o -
posy n p o ą e c c a . Î I p h h t h ê c o c x a B u o K a 3 a x e j i e ü o ô - n e r v a e x o n e H K y h c i i o j i l3o b u h z h j j i a K i op OB n p 0 H 3 B 0 ^ c i B a , H a x o x fle H K a h c i o w h h k o b H C K a ie H z S a l a i a t e y x o v H e H H « n p e f l u e x o s n o f lp o û H u x a n a n a s o s .
