Krystyna Mazurek-Łopacińska,
Magdalena Sobocińska
Zarządzanie zespołem
wielokulturowym w kontekście
rozwoju kreatywności
Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu 26, 339-352
2012
NR 712 PROBLEMY ZARZĄDZANIA, FINANSÓW I MARKETINGU NR 26 2012
p r o f . z w . d r h a b . K R Y S T Y N A M A Z U R E K - Ł O P A C I Ń S K A d r M A G D A L E N A S O B O C I Ń S K A
U n i w e r s y t e t E k o n o m i c z n y w e W r o c ł a w i u
ZARZĄDZANIE ZESPOŁEM WIELOKULTUROWYM
W KONTEKŚCIE ROZWOJU KREATYWNOŚCI
Streszczenie
W poszukiwaniu źródeł przewagi konkurencyjnej organizacje coraz częściej stawiają na kre atywność swych pracowników. Dotyczy to także przedsiębiorstw posiadających zespoły wielo kulturowe, zwłaszcza że różnorodność kulturowa może być źródłem kreatywności. W artykule przedstawiono cechy kultury organizacyjnej oraz działania wspierające rozwój twórczych postaw pracowników. Ukazano również korzyści wynikaj ące z wdrażania modelu zarządzania między kulturowego opartego na współpracy. Szczególną uwagę poświęcono strategiom postępowania wobec problemów, które mogą ujawnić się w funkcjonowaniu zespołów wielokulturowych. Wskazano także na rolę szkoleń, warsztatów i treningów w rozwijaniu wrażliwości kulturowej oraz kompetencji międzykulturowych.
Wprowadzenie
Z g l o b a l i z a c j ą n i e r o z e r w a l n i e z w i ą z a n e s ą p r o c e s y h o m o g e n i z a c j i o r a z r ó ż n i c o w a n i a s ię z a c h o w a ń l u d z k i c h . J e d n o s t k i p r z y j m u j ą r ó ż n e p o s t a w y w o b e c p r z e d s t a w i c i e l i i n n y c h k u l t u r i c h a r a k t e r y s t y c z n y c h d l a n i c h z a c h o w a ń , k t ó r e m o g ą p r z e j a w i a ć s ię i c h p e ł n ą a k c e p t a c j ą l u b t e ż o d r z u c e n i e m . O p r ó c z s k r a j n y c h n e g a t y w n y c h l u b p o z y t y w n y c h p o s t a w o b s e r w u j e s ię r ó w n i e ż z a c h o w a n i a w y r a ż a j ą c e s i ę s e l e k t y w n ą a k c e p t a c j ą w a r t o ś c i i w z o r c ó w z a c h o w a ń c h a r a k t e r y s t y c z n y c h d l a i n n y c h k u l t u r . P r o c e s o w i g l o b a l i z a c j i t o w a r z y s z y z w i ę k s z a j ą c y s ię z a k r e s k o n c e n t r a c j i w ł a s n o ś c i . W k o n s e k w e n c j i p r o w a d z i o n d o s y t u a c j i , w k t ó r e j c o r a z w i ę k s z e z n a c z e n i e o d g r y w a j ą k o r p o r a c j e t r a n s n a r o d o w e . C e c h u j ą s ię o n e p r z e d e w s z y s t k i m z o r i e n t o w a n i e m n a w i e d z ę , d a l s z ą i n t e g r a c j ę , e l a s t y c z n o ś ć d z i a ł a n i a o r a z e f e k t y w n o ś ć i s u w e r e n n o ś ć . N a t o m i a s t d o c e c h s t r u k t u r a l n y c h t y c h p o d m i o t ó w z a l i c z a s ię m .i n . r o z p r o s z e n i e o r a z z ł o ż o n o ś ć w o d-n i e s i e -n i u d o ł a ń c u c h a w a r t o ś c i o r a z s t r u k t u r y o r g a -n i z a c y j -n e j i w ł a s -n o ś c i o w e j , a t a k ż e s i e c i o w o ś ć 1. D l a t e g o t y p u o r g a n i z a c j i c h a r a k t e r y s t y c z n e j e s t t a k ż e w y s t ę p o w a n i e w i c h r a m a c h z e s p o ł ó w w i e l o k u l t u r o w y c h . P o n a d t o w p o s z u k i w a n i u ź r ó d e ł p r z e w a g i k o n k u r e n c y j n e j k o r p o r a c j e t r a n s n a r o d o w e c o r a z c z ę ś c ie j s ta w ia j ą n a k r e a t y w n o ś ć s w y c h p r a c o w n i k ó w , z w ł a s z c z a ż e r ó ż n o r o d n o ś ć k u l t u r o w a m o ż e b y ć ź r ó d ł e m i n s p i r a c j i w p r o c e s a c h k r e a c j i .
Źródła i modele kreatywności
K r e a t y w n o ś ć r o z u m i a n a j e s t j a k o c e c h a p r a c o w n i k a s t a n o w i ą c a p o t e n c j a ł d o j e g o t w ó r c z y c h o s i ą g n i ę ć . K a t e g o r i e k r e a t y w n o ś c i a n a l i z u j e s ię z p u n k t u w i d z e n i a j e d n o s t k i i o s o b o w o ś c i t w ó r c z e j , a ta k ż e z e s p o ł u u c z e s t n i c z ą c e g o w p r o c e s i e g r u p o w e g o r o z w i ą z y w a n i a p r o b l e m ó w . K o l e j n e k o n t e k s t y r o z w a ż a ń 0 k r e a t y w n o ś c i t w o r z y o r g a n i z a c j a o r a z s p o ł e c z e ń s t w o i j e g o k u l t u r a , k t ó r a m o ż e s t a n o w i ć s t y m u l a n t ę l u b d e s t y m u l a n t ę r o z w o j u p o s t a w k r e a t y w n y c h . W i e l o ś ć p o d e j ś ć d o k r e a t y w n o ś c i w i ą ż e s ię z f a k t e m , ż e s t a n o w i o n a p r z e d m i o t r o z w a ż a ń m .i n . s p o ł e c z n e j p s y c h o l o g i i t w ó r c z o ś c i , m i k r o s o c j o l o g i i t w ó r c z o ś c i , e k o n o m i i , a n t r o p o l o g i i . Z p u n k t u w i d z e n i a z a r z ą d z a n i a z e s p o ł e m p r a c o w n i k ó w u ż y t e c z n e s ą z a p r o p o n o w a n e p r z e z R . S c h u l z a w y m i a r y t w ó r c z o ś c i , d o k t ó r y c h z a l i c z a s ię p o d m i o t t w ó r c z y , p r o c e s t w ó r c z y , p r o d u k t t w ó r c z y o r a z p o d m i o t o w e 1 s y t u a c y j n e w a r u n k i ( ź r ó d ł a ) t w ó r c z o ś c i . T a k a t e g o r y z a c j a t w ó r c z o ś c i o k r e ś l a n a j e s t j a k o z r ó w n o w a ż o n a , g d y ż p o d o b n ą u w a g ę w t y m p o d e j ś c i u p o ś w i ę c a s ię z a r ó w n o j e d n o s t c e , j a k i j e j n a j b l i ż s z e m u i d a l s z e m u o t o c z e n i u . Z k o l e i d l a i n t e r a k c y j n y c h m o d e l i p s y c h o l o g i c z n y c h z n a m i e n n e j e s t s k o n c e n t r o w a n i e r o z w a ż a ń n a ź r ó d ł a c h k r e a t y w n o ś c i , k t ó r y m i s ą i n d y w i d u a l n e z d o l n o ś c i , o s o b o w o ś ć , m o t y w a c j a c z y w i e d z a . N a t o m i a s t w i n t e r a k c y j n y c h m o d e l a c h p s y c h o s p o ł e c z n y c h k r e a t y w n o ś ć w y j a ś n i a s ię , u w z g l ę d n i a j ą c j e d n o s t k o w e o r a z z e w n ę t r z n e u w a r u n k o w a n i a o s i ą g n i ę ć t w ó r c z y c h . W tr z e c i e j g r u p i e m o d e l i i n t e r a k c y j n y c h , u t o ż s a m i a n y c h z u j ę c i e m s o c j o l o g i c z n y m , a n a l i z a k r e a t y w n o ś c i i t w ó r c z o ś c i d o k o n y w a n a j e s t p r z e z p r y z m a t d a l s z e g o o t o c z e n i a o c h a r a k t e r z e s p o ł e c z n o - k u l t u r o w y m . P r z e d s t a w i o n e m o d e l e k r e a t y w n o ś c i , t w ó r c z o ś c i i z d o l n o ś c i w s k a z u j ą n a w y s t ę p o w a n i e k o n t i n u u m w z a k r e s i e ź r ó d e ł k r e a t y w n o ś c i . S y n t e t y c z n e u j ę c i e e l e m e n t ó w n a j c z ę ś c i e j p o j a w i a j ą c y c h s ię w i n t e r a k c y j n y c h m o d e l a c h t w ó r c z o ś c i s t a n o w i s y s t e m o w y m o d e l t w ó r c z o ś c i P . H o l l i n g s w o r t h . P r e z e n t a c j ę g r a f i c z n ą te g o m o d e l u p r z e d s t a w i o n o n a r y s u n k u 1 .
1 A. Zorska, Korporacje transnarodowe. Przemiany, oddziaływania, wyzwania, PWE, Warszawa 2007, s. 127.
W m o d e l u t y m d o c z y n n i k ó w z e w n ę t r z n y c h m a j ą c y c h w p ł y w n a p o t e n c j a ł k r e a t y w n y j e d n o s t k i z a l i c z o n o r o d z i n ę i u k s z t a ł t o w a n e p r z e z n i ą p o s t a w y o r a z z a c h o w a n i a , a t a k ż e s z k o ł ę i p r o c e s e d u k a c j i . K o l e j n e o b s z a r y c z y n n i k ó w z e w n ę t r z n y c h s t a n o w i ą w y d a r z e n i a ś w i a t o w e o r a z o s i ą g n i ę c i a p o s z c z e g ó l n y c h d z i e d z i n i d y s c y p l i n n a u k o w y c h . P o t e n c j a ł k r e a t y w n y k s z t a ł t o w a n y j e s t t a k ż e p r z e z s p o ł e c z n o ś c i b l i s k i e j e d n o s t c e o r a z m e d i a . O s t a t n i m z w y r ó ż n i o n y c h e l e m e n t ó w z e w n ę t r z n y c h j e s t p r z y p a d e k , c z y t z w . ł u t s z c z ę ś c i a p r z y r o z w i ą z y w a n i u p r o b l e m ó w . O p r ó c z w y m i e n i o n y c h e l e m e n t ó w z e w n ę t r z n y c h p o t e n c j a ł k r e a t y w n y j e d n o s t k i z a l e ż y o d c z y n n i k ó w w e w n ę t r z n y c h , a w t y m c z y n n i k ó w a f e k t y w n y c h , p o z n a w c z y c h o r a z b e h a w i o r a l n y c h 2.
Rys. 1. Systemowy model twórczości P. Hollingsworth
Źródło: P. Hollingsworth, The Ecosystem o f giftedness and creativity, w: Creative intelligence. Cresskill
,
red. D. Ambrose, L. Cohen, A. Tannenbaum, Hampton Press Inc., New Jersey 2003, s. 117, za: M. Karwowski, Klimat dla kreatywności. Koncepcje, metody, badania,
Difin, Warsza wa 2009, s. 54. 22 M. Karwowski, Klimat dla kreatywności. Koncepcje, metody, badania, Difin, Warszawa 2009, s. 38-41, 54-55.
W t y m m i e j s c u w a r t o p o d k r e ś l i ć , ż e k r e a t y w n o ś ć z e s p o ł u p r a c o w n i k ó w u w a r u n k o w a n a j e s t w i e l o w y m i a r o w o . Z j e d n e j s t r o n y z a l e ż y o n a o d c e c h i n d y w i d u a l n y c h p r a c o w n i k ó w t w o r z ą c y c h z e s p ó ł , a z d r u g i e j o d w i e l u g r u p c z y n n i k ó w z e w n ę t r z n y c h , w t y m k u l t u r o w y c h , k t ó r e p r z y c z y n i ł y s ię d o u k s z t a ł t o w a n i a p o t e n c j a ł u k r e a t y w n e g o p o s z c z e g ó l n y c h p r a c o w n i k ó w . K r e a t y w n o ś ć z e s p o ł u m o ż e b y ć w z m a c n i a n a p r z e z j e g o w i e l o k u l t u r o w y c h a r a k t e r , k t ó r y p o w i n i e n u ł a t w i ć j e d n o s t k o m t w o r z ą c y m z e s p ó ł w z a j e m n ą i n s p i r a c j ę w r o z w i ą z y w a n i u r ó ż n e g o t y p u p r o b l e m ó w . W y m a g a t o k s z t a ł t o w a n i a k l i m a t u d l a k r e a t y w n o ś c i , g d y ż p r o k r e a t y w n y k l i m a t s p r z y j a p o z y s k i w a n i u p r z e z p o d m i o t y r y n k u l u d z i t w ó r c z y c h o r a z u ł a t w i a r o z w i j a n i e p o t e n c j a ł u t w ó r c z e g o . J e d n o c z e ś n i e n a l e ż y z a u w a ż y ć , ż e t r u d n o j e s t j e d n o z n a c z n i e o d p o w i e d z i e ć n a p y t a n i e , c z y k l i m a t s p r z y ja j ą c y t w ó r c z o ś c i j e s t p r z y c z y n ą , c z y t e ż s k u t k i e m d u ż e j k r e a t y w n o ś c i p r a c o w n i k ó w . Z p u n k t u w i d z e n i a w d r a ż a n i a p r z e z p r z e d s i ę b i o r s t w o o r i e n t a c j i m a r k e t i n g o w e j o r a z b u d o w a n i a p r z e w a g i k o n k u r e n c y j n e j n a l e ż y p o d k r e ś l i ć , ż e is t n i e j ą z a l e ż n o ś c i m i ę d z y k r e a t y w n o ś c i ą a i n n o w a c y j n o ś c i ą . W y r a ż a j ą s ię o n e t y m , ż e i n n o w a c y j n o ś ć j e s t n a s t ę p s t w e m p r o c e s ó w k r e a t y w n o ś c i i w i ą ż e s ię z z a s t o s o w a n i e m e f e k t u t w ó r c z e g o m y ś l e n i a w p r a k t y c e . Z a s a d n e j e s t z a t e m o d r ó ż n i e n i e k r e a t y w n o ś c i k o n c e p c y j n e j , k t ó r a n i e z b ę d n a j e s t p r z y o p r a c o w y w a n i u n p . n o w y c h p r o d u k t ó w , o d k r e a t y w n o ś c i o p e r a c y j n e j w y k o r z y s t y w a n e j n a e t a p i e w y b o r u c z y w d r a ż a n i a e f e k t ó w k r e a t y w n o ś c i k o n c e p c y j n e j . P o w i ę k s z a n i e k a p i t a ł u k r e a t y w n o ś c i , s t a n o w i ą c e p o d s t a w ę r o z w o j u o r g a n i z a c j i k r e a t y w n e j , w i ą ż e s ię z p r o m o w a n i e m m .i n . t a k i c h w a r t o ś c i , j a k : p o t r z e b a p o d n o s z e n i a k w a l i f i k a c j i , e l a s t y c z n o ś ć m y ś l e n i a , w y t r w a ł e d ą ż e n i e d o s u k c e s u , w o l n o ś ć w m y ś l e n i u i d z i a ł a n i u , u m ie j ę t n o ś ć m y ś l e n i a h o l i s t y c z n e g o , c h ę ć p r z e ł a m y w a n i a o b o w i ą z u j ą c y c h p a r a d y g m a t ó w , o t w a r t o ś ć n a z m i a n y . W a r t o ś c i t e w a ż n e s ą z p u n k t u w i d z e n i a i n d y w i d u a l n e g o p r a c o w n i k a . M a j ą c n a t o m i a s t n a u w a d z e z b i o r o w y w y m i a r k r e a t y w n o ś c i , n a l e ż y r e a l i z o w a ć d z i a ł a n i a p r z y c z y n i a j ą c e s ię d o r o z w o j u r ó ż n o r o d n o ś c i k o m p e t e n c j i , d o s w o b o d n e g o p r z e p ł y w u i n f o r m a c j i , a t a k ż e z w i ę k s z a n i a o d p o w i e d z i a l n o ś c i i s a m o k o n t r o l i p r a c o w n i k ó w . I s t o t n a j e s t r ó w n i e ż o r i e n t a c j a n a o t o c z e n i e 3. Ź r ó d ł e m k r e a t y w n o ś c i m o ż e b y ć r ó w n i e ż o t w a r t o ś ć i a k c e p t a c j a r ó ż n o r o d n o ś c i k u l t u r o w e j , p r a c o w n i c y t w o r z ą c y w i e l o k u l t u r o w y z e s p ó ł m o g ą s ię b o w i e m w z a j e m n i e i n s p i r o w a ć w p o s z u k i w a n i u r o z w i ą z a ń o k r e ś l o n y c h p r o b l e m ó w .
Cechy kultury organizacyjnej przedsiębiorstwa wspierającej rozwój twórczych
postaw
K r e a ty w n o ś ć p r a c o w n ik ó w w y r a ż a się w p r o p o n o w a n iu n o w y c h r o z w ią z a ń , z g ła s z a n iu c ie k a w y c h p o m y s łó w o r a z n ie k o n w e n c jo n a ln y m m y ś le n iu o p r o b le m a c h i z ja w is k a c h w r ó ż n y c h d z ie d z in a c h d z ia ła ln o ś c i p r z e d s ię b io r s tw a . T a k r o z u m ia n a k r e a ty w n o ś ć s p r z y ja in n o w a c y jn o ś c i, k tó r a s ta je się c o r a z w a ż n ie j s z a w p r o c e s a c h k o n k u r o w a n ia p r z e d s ię b io r s tw . Is to tn e s ta je się z a te m k s z ta ł to w a n ie w p r z e d s ię b io r s tw a c h k u ltu r y o r g a n iz a c y jn e j o p a rte j n a k r e a ty w n o ś c i. C z y n n ik a m i s p r z y ja ją c y m i r o z w o jo w i k u ltu r y o r g a n iz a c y jn e j o p a rte j n a k r e a ty w n o ś c i s ą d z ia ła n ia p o le g a ją c e m .in . na:- p r o m o w a n iu r ó ż n o r o d n o ś c i, - w y k o r z y s ty w a n iu m o ż liw o ś c i w y n ik a ją c y c h z e z ja w is k a o tw a r te g o o p r a c o w y w a n ia p r o d u k tó w w e w s p ó łp r a c y z p r o s u m e n ta m i, - z a c h ę c a n iu d o w s p ó łp r a c y z e w z g lę d u n a to , ż e p r z e ło m o w e p o m y s ły p o w s ta j ą n ie je d n o k r o tn ie w w y n ik u p r a c y w ie l u o s ó b , - w łą c z a n iu p r a c o w n ik ó w r ó ż n y c h p io n ó w o r a z s z c z e b li w p r o c e s g e n e r o w a n ia n o w y c h p o m y s łó w i r o z w ią z a ń , - w y k o r z y s ty w a n iu m o ż liw o ś c i w y n ik a j ą c y c h z z a s to s o w a n ia te c h n o lo g ii in te r n e to w y c h w s ty m u lo w a n iu k r e a ty w n o ś c i p r a c o w n ik ó w z a a n g a ż o w a n y c h w r o z w ią z y w a n ie o k r e ś lo n e g o p r o b le m u , - s tw a r z a n iu s y tu a c ji, w k tó r y c h d o c h o d z i d o w y m ia n y m y ś li m ię d z y lu d ź m i r e p r e z e n tu ją c y m i r ó ż n e o b s z a r y w ie d z y i d o ś w ia d c z e ń , - s to s o w a n iu p r z y r o z w ią z y w a n iu o k r e ś lo n y c h p r o b le m ó w m e to d lu b s p o s o b ó w m y ś l e n ia c h a r a k te r y s ty c z n y c h d la in n y c h d z ie d z in i d y s c y p lin , - in w e s to w a n iu w in f r a s tr u k tu r ę u ła tw ia j ą c ą w s p ó łp r a c ę , - p la n o w a n iu z a s o b ó w , a w ty m z a p e w n ie n iu p r a c o w n ik o m c z a s u n a g e n e r o w a n ie n o w y c h p o m y s łó w i r o z w ią z a ń , - w y p r a c o w a n iu m e c h a n iz m ó w f iltr o w a n ia p o m y s łó w i r e z y g n o w a n ia z p r o je k tó w p o z b a w io n y c h p e r s p e k ty w , - m o ty w o w a n iu p r a c o w n ik ó w p r z e z s ta w ia n ie in te le k tu a ln y c h w y z w a ń o r a z w s k a z y w a n ie w y ż s z e g o c e lu z w ią z a n e g o z r e a liz a c j ą p r o je k tu 4.
4 T.M. Amabile, M. Khaire, Kreatywność a rola lidera, „Harvard Business Review” 2011, nr 2, s. 116-127.
B i o r ą c p o d u w a g ę r ó ż n e w y m i a r y , m o ż n a w s k a z a ć n a c e c h y k u l t u r y o r g a n i z a c y j n e j w s p i e r a j ą c e j k r e a t y w n o ś ć p r a c o w n i k ó w . S z c z e g ó ł o w o p r z e d s t a w i o n o j e w t a b e l i 1.
Tabela 1 Cechy kultury organizacyjnej wspierającej twórcze postawy
Kryterium Skrajność lewostronna
Skrajność prawostronna
Poziom optymalny dla postaw twórczych
Stosunek do natury
Podporządko wanie się natu rze
Dominacja nad naturą
Kreatywności wymaga przeciwsta wianie się naturze lub dostosowanie się do tych zmian, na które nie moż na wpłynąć Orientacja w czasie Koncentracja na tradycji i prze szłości Koncentracja na przyszłości
Koncentracja na przyszłości. Do świadczenie jest wprawdzie poży teczne, ale może determinować styl dalszego działania, uniemożliwiając wyj ście poza dotychczasowy schemat działania
Natura ludzka Ludzie są z na tury źli
Ludzie są z na tury dobrzy
Potrzebna do kreatywności otwartość i swoboda działania wymaga zaufa nia, zatem trzeba zakładać, że ludzie (pracownicy) są z natury dobrzy, uczciwi Stosunek do działania Aktywność, koncentracja na celu
Cenny jest spo kój, stabilizacja, cieszą nawet małe sukcesy
Zburzenie spokoju, przełamanie konwencji prowadzi do powstania odkrywczej idei. Ważne jest ciągłe stawianie pracownikom nowych wyzwań Poziom odpo wiedzialności Cała odpowie dzialność na pracowniku Wyłączną od powiedzialność przyjmuje orga nizacja
Odpowiedzialność indywidualna lub kilkuosobowe zespoły odpowiedzial ne za realizacj ę projektu
Dystans władzy Egalitaryzm: poziom w hie rarchii nie wpły wa na postrze ganie wartości człowieka Elitaryzm: pozy cja w hierarchii jest dominują cym wyznaczni kiem wartości człowieka
Twórczym postawom sprzyjają organizacje mniej zhierarchizowane, spłaszczone. Dystans władzy zakłóca komunikację niezbędną w procesie twórczym
Rola jednostki Indywidualizm Kolektywizm Równowaga między indywiduali zmem a pracą zespołową. Dążenie do ujednolicenia celów jednostki i orga nizacji
Gender kultury Męskość Kobiecość Twarda konkurencja między pracow nikami i nastawienie na krótkookre sowe cele to cechy kultury męskiej, często niesprzyjające szukaniu no wych, nie od razu efektywnych roz wiązań. Bardziej twórcze są organi zacje o kobiecym modelu kultury Rodzaj myślenia Analityczne Syntetyczne Oba prowadzą do powstania nowej
Stosunek do ryzyka Skrajne aseku rowanie się Duża skłonność do ryzyka
Bez odczuwanej przez pracowników zgody na popełnianie błędów (w gra nicach rozsądku) nie stworzy się in nowacji
Stopień ujedno licenia reguł
Uniwersalizm Partykularyzm Osoba kreatywna jest często indywi dualnością. Jednak normy nie do puszczają wyrażania indywidualizmu Kierunek wa runkowania działań Wewnątrzste-rowność Zewnątrzste-rowność
Tworzenie wymaga inicjatywy, po mysłowości, motywacji wewnętrznej i wiary w siebie
Ceremonialność Duże znaczenie konwenansów
Bezpośredniość stosunków
Bezpośredniość relacji nie tworzy barier komunikacyjnych
Planowanie Monochronicz- ne: działania ści śle podporząd kowane planom
Chaos Polichroniczność: wyjście pośrednie dopuszczające działania spontaniczne służące osiąganiu założonego celu
Wyrażanie emocji
Ekspresyjność Powściągliwość Tworzeniu sprzyja szerokie spektrum narzędzi komunikacji
Źródło: Kulturowe uwarunkowania zarządzania kapitałem ludzkim, red. M. Juchnowicz, Wolters Kluwer business, Kraków 2009, s. 454.
W y m ie n io n e c e c h y k u ltu r y o r g a n iz a c y jn e j p o b u d z a ją c e k r e a ty w n o ś ć p r a c o w n ik ó w n a w ią z u j ą d o p o d s ta w o w y c h w y m ia r ó w k u ltu r y i d la te g o n a le ż y r o z p a tr y w a ć j e w k o n te k ś c ie p r z y ję te g o p r z e z p r z e d s ię b io r s tw o m o d e lu z a r z ą d z a n ia m ię d z y k u ltu r o w e g o . W d o b ie g lo b a liz a c ji i ro s n ą c e j m o b iln o ś c i lu d z i n a m ię d z y n a r o d o w y m r y n k u p r a c y w z r a s t a z n a c z e n ie z a r z ą d z a n ia m ię d z y k u l tu r o w e g o o p a r te g o n a w ie d z y o r ó ż n ic a c h k u ltu r o w y c h i ic h w p ły w ie n a k u ltu r ę o r g a n iz a c y jn ą p r z e d s ię b io r s tw a . W ś r ó d m o d e li z a r z ą d z a n ia w ie lo k u ltu r o w y m i o r g a n iz a c ja m i n a jb a r d z ie j k o n s tr u k ty w n y j e s t m o d e l w s p ó łp r a c y k u ltu r o w e j (ry s. 2 ), w k tó r y m r ó ż n o r o d n o ś ć k u ltu r o w a j e s t ź r ó d łe m p o te n c ja łu o r g a n iz a c ji o p a r te g o n a w y z w a l a n iu e f e k tó w s y n e r g ic z n y c h . W a r u n k ie m w y z w a l a n ia ty c h e f e k tó w j e s t p r z e d e w s z y s tk im p o z n a n ie o d m ie n n o ś c i k u ltu r o w y c h m ię d z y p r a c o w n ik a m i, z r o z u m ie n ie w a r to ś c i p o c h o d z ą c y c h z ty c h k u ltu r o r a z o tw a r to ś ć n a ic h p r z y ję c ie . T r z e b a w s k a z a ć n a k o r z y ś c i z w d r a ż a n ia m o d e lu z a r z ą d z a n ia m ię d z y k u l tu r o w e g o o p a r te g o n a w s p ó łp r a c y w y ra ż a j ąc e się w k s z ta łto w a n iu s z e ro k ie j w i e d z y o r o d z a ja c h k u ltu r , z k tó r y c h w y w o d z ą się p r a c o w n ic y , a d z ię k i te m u r o z u m ie n iu ic h p o s ta w i s p o s o b ó w p o s tr z e g a n ia p r o b le m ó w , p r z e d k tó r y m i stoj ą. Z a le ty te g o m o d e lu u ja w n ia j ą się w w ie l u o b s z a r a c h , a w ty m d o ty c z ą :
- k u ltu r y o r g a n iz a c y jn e j, je j c e c h y s ą b o w ie m w y p ra c o w y w a n e w s p ó ln ie , d z ię k i c z e m u k u ltu r a t a j e s t p r z y ja z n a d la w s z y s tk ic h p r a c o w n ik ó w ,
- k o m u n i k a c j i p o p r z e z w y z w a l a n i e m e c h a n i z m u s p r z ę ż e n i a z w r o t n e g o i o d d o l n y c h i n i c j a t y w , s p r z y j a j ą c y c h r o z w i j a n i u r ó ż n y c h f o r m w s p ó ł p r a c y , - z a r z ą d z a n i a z a s o b a m i l u d z k i m i w w y n i k u t w o r z e n i a w a r u n k ó w a d a p t a c j i d l a m n i e j s z o ś c i n a r o d o w y c h p o p r z e z s z k o l e n i a i f o r m y i n t e g r a c j i , - i n i c j a t y w n o ś c i p r a c o w n i k ó w , p o n i e w a ż r ó ż n o r o d n o ś ć d o ś w i a d c z e ń i p e r s p e k t y w p o s t r z e g a n i a r z e c z y w i s t o ś c i s p r z y j a k r e o w a n i u n o w y c h k o n c e p c j i w p o s z c z e g ó l n y c h o b s z a r a c h f u n k c j o n o w a n i a p r z e d s i ę b i o r s t w , - j a k o ś c i i e l a s t y c z n o ś c i s y s t e m u z a r z ą d z a n i a , g d y ż k u l t u r o w e z r ó ż n i c o w a n i e k a d r y p o b u d z a p r o c e s y d o s t o s o w a w c z e o r g a n i z a c j i d o n o w y c h w y z w a ń , - s k u t e c z n o ś c i m a r k e t i n g u , z e w z g l ę d u n a t o , ż e w i e l o k u l t u r o w o ś ć p r a c o w n i k ó w z w i ę k s z a w r a ż l i w o ś ć n a z r ó ż n i c o w a n i e p o t r z e b , c o p o z w a l a n a w i ę k s z ą t r a f n o ś ć s e g m e n t a c j i i s k u t e c z n o ś ć k a m p a n i i m a r k e t i n g o w y c h , - w i z e r u n k u o r g a n i z a c j i , p o n i e w a ż r e a l i z o w a n i e k o n c e p c j i z a r z ą d z a n i a m i ę d z y k u l t u r o w e g o s p r z y ja k s z ta ł to w a n iu p o z y t y w n e g o w iz e r u n k u o r g a - n i z a c j i 5.
Rys. 2. Wpływ kultur narodowych na kulturę organizacyjną w modelu współpracy kulturowej Źródło: opracowano na podstawie: Zarządzanie. Teoria i praktyka
,
red. A.K. Koźmiński, W. Piotrowski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004, s. 609.5 R. Winkler, Zarządzanie komunikacją w organizacjach zróżnicowanych kulturowo
,
Wolters Kluwers business, Kraków 2008, T. Buchacz, Różnorodność - szansa czy zagrożenie w zarządza niu,
„Problemy Jakości” 2001, nr 1.W y p r a c o w a n i e k u l t u r y o r g a n i z a c y j n e j i n t e g r u j ą c e j p r a c o w n i k ó w w r e a l i z o w a n i u c e l ó w i m i s j i f i r m y w y m a g a u m i e j ę t n e g o z a r z ą d z a n i a r ó ż n o r o d n o ś c i ą k u l t u r o w ą , a t o d z i ę k i i n t e l i g e n c j i i k o m p e t e n c j o m k u l t u r o w y m , k t ó r e p o z w a l a j ą n a s k u t e c z n e m o t y w o w a n i e d o d z i a ł a ń n a r z e c z o r g a n i z a c j i . N i s k i p o z i o m i n t e l i g e n c j i k u l t u r o w e j s t a n o w i p r z e s z k o d ę w r o z w o j u k o m p e t e n c j i k u l t u r o w y c h , k t ó r e t w o r z ą o d p o w i e d n i e c e c h y o s o b o w o ś c i o w e , c z y l i s t a b i l n o ś ć e m o c j o n a l n a , e k s t r a w e r s j a , o t w a r t o ś ć , z d o l n o ś ć d o w s p ó ł p r a c y i s u m i e n n o ś ć , a t a k ż e u m i e j ę t n o ś c i z z a k r e s u w e r b a l n e j i p o z a w e r b a l n e j k o m u n i k a c j i, z d o l n o ś c i u c z e n i a s ię , z d o l n o ś c i a d a p t a c j i d o n o w y c h u w a r u n k o w a ń k u l t u r o w y c h , u m ie j ę t n o ś c i z a r z ą d z a n i a s t r e s e m , z d o l n o ś c i n e g o c j a c y j n e c z y s a m o z a c h o w a w c z e , j a k r ó w n i e ż w i e d z a o k u l t u r z e i z a w a r t y c h w n ie j k o d a c h 6. N a l e ż y p o d k r e ś l i ć , ż e k o m p e t e n c j e k u l t u r o w e s ą n i e z b ę d n e d o r o z w i ą z y w a n i a w i e l u p r o b l e m ó w u j a w n i a j ą c y c h s ię w z e s p o ł a c h w i e l o k u l t u r o w y c h . R o d z a j e t y c h p r o b l e m ó w w r ó ż n y c h o b s z a r a c h f u n k c j o n o w a n i a p r z e d s i ę b i o r s t w a z e s t a w i o n o w t a b e l i 2 . Tabela 2 Problemy zarządzania zespołami wielokulturowymi
Lp. Przedmiot Problemy
1. Cele i misja zespołu Sposoby wyrażania misji - jednoznacznie - niski kontekst - pośrednio - wysoki kontekst 2. Styl przywództwa
- podejmowanie decyzji - wspieranie uczestnictwa - rola lidera
Zasady
- kompetencje czy status przypisany - znaczenie inicjatyw oddolnych - dominator czy inicjator 3. Organizowanie pracy Reguły, procedury
Udział prac zespołowych i indywidualnych 4. Komunikacja wewnętrzna Styl komunikacji
- język roboczy i wykorzystywane języki obce - nowe technologie informacyjne
- formy komunikacji (pośrednia, bezpośrednia) 5. Rozwiązywanie konfliktów Sposoby zapobiegania konfliktom
Dążenie do kompromisu czy konfrontacji 6. Proces oceny rezultatów
działań
Klarowność kryteriów i zasad oceny
Zapoznawanie pracowników z wynikami ocen Znaczenie fe e d back
Źródło: opracowanie za: S.C. Schneider, J.L. Borsoux, Managing cross cultures, Prentice Hall, Harlow 2003.
6 J.P. Johnson, T. Lenartowicz, S. Apud, Cross-cultural competence in international business: toward a definition and a model, „Journal o f International Business Studies” 2006, No. 37, s. 525-543, M. Rozkwitalska, Bariery w zarządzaniu międzykulturowym. Perspektywa filii zagra nicznych korporacji transnarodowych, Wolters Kluwer business, Warszawa 2011, s. 94-96.
Strategie rozwiązywania problemów o charakterze kulturowym
N i s k i p o z i o m i n t e l i g e n c j i k u l t u r o w e j i k o m p e t e n c j i k u l t u r o w y c h p r o w a d z i d o t r u d n o ś c i w f u n k c j o n o w a n i u z e s p o ł ó w w i e l o k u l t u r o w y c h . W ś r ó d c z y n n i k ó w , k t ó r e n a j c z ę ś c i e j u t r u d n i a j ą k o m u n i k a c j ę w z e s p o ł a c h w i e l o k u l t u r o w y c h , s ą o d m i e n n e s ty l e k o m u n i k o w a n i a s ię . P o n a d t o ź r ó d ł e m t r u d n o ś c i m o g ą b y ć p r o b l e m y z a k c e n t e m i p ł y n n y m m ó w i e n i e m w o b c y m j ę z y k u o r a z p r z y j m o w a n i e p r z e z c z ł o n k ó w z e s p o ł u w i e l o k u l t u r o w e g o r ó ż n y c h p o s t a w w o b e c h i e r a r c h i i i a u t o r y t e t u c z y t e ż o d m i e n n e s p o s o b y p o d e j m o w a n i a d e c y z j i . D o b ó r s t r a t e g i i s t o s o w a n y c h p r z e z o r g a n i z a c j e , w k t ó r y c h f u n k c j o n u j ą z e s p o ł y w i e l o k u l t u r o w e , z a l e ż y p r z e d e w s z y s t k i m o d r o z p o z n a n i a p r z y c z y n i c h a r a k t e r u p r o b l e m u b ę d ą c e g o ź r ó d ł e m k o n f l i k t u . Z d e r z e n i e k u l t u r r o d z i s k u t k i w e w s z y s t k i c h f a z a c h p r o c e s u d e c y z y j n e g o , t j . z a r ó w n o w f a z i e p r z y g o t o w y w a n i a , j a k i p o d e j m o w a n i a d e c y z j i . W k u l t u r a c h z d u ż y m d y s t a n s e m h i e r a r c h i c z n y m u d z i a ł p r a c o w n i k ó w n i ż s z y c h s z c z e b l i w p r z y g o t o w y w a n i u d e c y z j i j e s t m n i e j s z y , c o s p r a w i a , ż e n ie m a j ą o n i d o ś w i a d c z e ń w g e n e r o w a n i u p o m y s ł ó w n a r o z w i ą z a n i e p r o b l e m u . P o n a d t o n a k ł a d a j ą s ię n a t o r ó ż n i c e w s t y l a c h k o m u n i k a c j i , k t ó r e u t r u d n i a j ą w y p r a c o w a n i e w s p ó l n y c h r o z w i ą z a ń . M n i e j s z e s ą w i ę c m o ż l i w o ś c i w y k o r z y s t a n i a p o t e n c j a ł u p r a c o w n i k ó w , a z w i ą z a n y z t y m d y s k o m f o r t w p ł y w a n i e k o r z y s t n i e n a k u l t u r ę o r g a n i z a c y j n ą . W ś r ó d s t r a t e g i i r a d z e n i a s o b i e z t a k i m i p r o b l e m a m i m o ż n a z a s t o s o w a ć j e d n ą z c z t e r e c h z e s t a w i o n y c h w t a b e l i 3 . S ą t o s t r a t e g i e : a d a p t a c j i , i n t e r w e n c j i s t r u k t u r a l n e j , i n t e r w e n c j i m e n e d ż e r s k i e j c z y t e ż o d s u n i ę c i a . P r z y j ę c i e m o d e l u z a r z ą d z a n i a m i ę d z y k u l t u r o w e g o o p a r t e g o n a w s p ó ł p r a c y z w i ę k s z a s z a n s ę n a z a s t o s o w a n i e s t r a t e g i i a d a p t a c j i , g d y ż r e g u ł y t e g o m o d e l u u ł a t w i a j ą d o s t r z e g a n i e i w r e z u l t a c i e r o z w i ą z y w a n i e p o j a w i a j ą c y c h s ię p r o b l e m ó w . W p r z y p a d k u o r g a n i z a c j i p o s i a d a j ą c y c h f i l i e w r ó ż n y c h k r a j a c h m o ż e d o c h o d z i ć d o k o n f l i k t ó w w y n i k a j ą c y c h z b r a k u w y p r a c o w a n i a p r z e z c e n t r a l ę o d p o w i e d n i c h s t y l ó w k o m u n i k a c j i , c o s p r z y j a p o w s t a w a n i u u p r z e d z e ń z a k ł ó c a j ą - c y c h w s p ó ł p r a c ę . W ó w c z a s p o t r z e b n a j e s t i n t e r w e n c j a s t r u k t u r a l n a p o l e g a j ą c a d o d o k o n y w a n i u z m i a n w s t r u k t u r z e o r g a n i z a c y j n e j p r z e d s i ę b i o r s t w a , c o w p ł y w a t a k ż e n a m o d y f i k a c j ę r o z d z i a ł u z a d a ń i z m n i e j s z a p r a w d o p o d o b i e ń s t w o k o n f l i k t ó w . P o t r z e b a i n t e r w e n c j i s t r u k t u r a l n e j p o j a w i a s ię z w y k l e w m o d e l a c h z a r z ą d z a n i a z d o m i n a c j ą j e d n e j k u l t u r y , c o p o w o d u j e d y s k r y m i n o w a n i e i n n y c h k u l t u r i r o d z i z a k ł ó c e n i a w e w n ą t r z o r g a n i z a c y j n e .Tabela 3 Strategie postępowania wobec problemów w funkcjonowaniu zespołów wielokulturowych
Typowe problemy Uwarunkowania
sytuacyjne Strategia Komplikacje Konflikt wynika z róż
nic w trybie podejmo wania decyzji. Brak porozumienia lub blokowanie go wynika z różnic komunikacyj nych
Członkowie zespołu są w stanie przypisać kon trowersje kulturze, a nie osobowości ludzi. Menedżerowie wyższe go szczebla są niedo stępni lub angażowanie ich byłoby dla zespołu żenujące
Adaptacja Członkowie zespołu muszą być wyj ątkowo świadomi istniej ących różnic.
Wynegocjowanie wspólnego porozumie nia wymaga czasu
W zespole pojawiają się napięcia emocjonalne, których źródłem jest słabsza znajomość języ ka lub uprzedzenia. Członkowie czuj ą się skrępowani, ponieważ odczuwaj ą różnice sta tusu w zespole
Zespół można podzielić, aby przemieszać kultury lub wiedzę.
Można dodatkowo podzielić zadania
Interwencja strukturalna
Jeśli członkowie zespo łu nie zostaną starannie przyporządkowani do zadań, mogą powstać podgrupy wzmacniają ce różnice.
Rozwiązania wypraco wane przez podgrupy muszą do siebie paso wać
Złamanie zasad hierar chii spowodowało kom- promitacj ę części ze społu.
Brak elementarnych reguł doprowadził do konfliktu
Problem wywołał silne emocje.
Zespół znalazł się w im pasie.
Menedżer wyższego szczebla może i chce interweniować
Interwencja menedżerska
Zespół nadmiernie pod daje się działaniom jednego menedżera. Członkowie zespołu mogą zostać odsunięci na bok lub stawiać opór
Członek zespołu nie po trafi stawić czoła wy zwaniom i nie jest w stanie zaangażować się w realizację projek tu
Zespół ma raczej cha rakter trwały, a nie tym czasowy.
Emocji nie zdoła już wyciszyć interwencja. Doszło do kompromita-_cü___________________
Odsunięcie Talent nie zostanie wykorzystany, a koszty szkolenia będą spisane na straty
Źródło: J. Brett, K. Behfar, M.C. Kern, Zarządzanie zespołami wielokulturowymi, „Harvard Busi ness Review Polska” 2010, nr 2, s. 121.
J e ś l i w z e s p o l e w i e l o k u l t u r o w y m n i e w y p r a c o w a n o k l a r o w n y c h r e g u ł , k t ó r e s t a n o w i ł y b y r o d z a j o d n i e s i e n i a d l a p r a c o w n i k ó w p o c h o d z ą c y c h z r ó ż n y c h k u l t u r , t o z a s a d n i c z o u t r u d n i o n e s ą w a r u n k i w s p ó ł p r a c y , g d y ż k a ż d y c z ł o n e k z e s p o ł u p o s t r z e g a d a n y p r o b l e m w k o n t e k ś c i e w ła s n e j k u l t u r y . W ó w c z a s s k u t e c z n a m o ż e s ię o k a z a ć i n t e r w e n c j a m e n e d ż e r s k a , j e d n a k p o d w a r u n k i e m , ż e m e n e d ż e r c i e s z y s ię a u t o r y t e t e m w z e s p o l e , a p o n a d t o z n a d o b r z e p r a c o w n i k ó w i w i e , j a k n a n i c h o d d z i a ł y w a ć .
W o s i ą g a n i u s p r a w n o ś c i z a r z ą d z a n i a z e s p o ł e m w i e l o k u l t u r o w y m w a ż n e j e s t m i ę d z y k u l t u r o w e u c z e n i e s ię o r g a n i z o w a n e w f o r m i e w a r s z t a t ó w z w y k o r z y s t a n i e m r ó ż n y c h t e c h n i k s p r z y j a j ą c y c h o t w i e r a n i u s ię l u d z i n a n o w e p o d e j ś c i a i o d m i e n n o ś c i w y r o s ł e z k u l t u r y d a n e j s p o ł e c z n o ś c i i k r a j u . Z ł o ż o n o ś ć k u l t u r y o b e j m u j ą c e j o b o k e l e m e n t ó w w i d o c z n y c h n a z e w n ą t r z ( l i t e r a t u r a , s z t u k a , k u c h n i a , r y t u a ł y , s t r o j e ) t a k ż e e l e m e n t y m i e s z c z ą c e s ię w w a r s t w i e g ł ę b i n o w e j ( w a r t o ś c i , r e l i g i a , s y m b o l i k a , o r i e n t a c j e ) s p r a w i a , ż e s z k o l e n i a m i ę d z y k u l t u r o w e m u s z ą u w z g l ę d n i a ć w i e l e e t a p ó w p o z w a l a j ą c y c h p o z n a ć i z r o z u m i e ć d a n ą k u l t u r ę . D . L a n d i s i R . B r i s l e i n p r o p o n u j ą n a s t ę p u j ą c e p o d e j ś c i a : - p o d e j ś c i e i n f o r m a c y j n e ( f a k t o g r a f i c z n e ) , - p o d e j ś c i e a t r y b u t o w e , - k s z t a ł t o w a n i e ś w i a d o m o ś c i k u l t u r o w e j , - m o d y f i k a c j ę ś w i a d o m e g o z a c h o w a n i a ,
- u c z e n i e s ię p r z e z n a b y w a n i e d o ś w i a d c z e ń (exp erien c e le a rn in g ) 7. Z g o d n i e z p o d e j ś c i e m i n f o r m a c y j n y m u c z e s t n i c y s z k o l e n i a z a p o z n a w a n i s ą z p o d s t a w o w y m i i n f o r m a c j a m i o k u l t u r z e d a n e g o k r a j u , a f o r m ą p r z e k a z u s ą w y k ł a d y , f i l m y v i d e o , b r o s z u r y , k s i ą ż k i i p r z e w o d n i k i . Z k o l e i i s t o t a p o d e j ś c i a a t r y b u t o w e g o p o l e g a n a p r z e d s t a w i a n i u z a c h o w a ń c h a r a k t e r y s t y c z n y c h d l a d a n e j k u l t u r y i w y j a ś n i a n i u p o s t a w p r z e j a w i a n y c h w te j k u l t u r z e . W t e g o t y p u s z k o l e n i a c h w y k o r z y s t y w a n e s ą c a s e s t u d y , k t ó r e n a j l e p i e j p o k a z u j ą s t a n d a r d y z a c h o w a ń t y p o w y c h d l a d a n e j k u l t u r y . N a t o m i a s t p o d e j ś c i e , k t ó r e g o c e l e m j e s t k s z t a ł t o w a n i e ś w i a d o m o ś c i k u l t u r o w e j , u k i e r u n k o w a n e j e s t n a u ś w i a d a m i a n i e o r i e n t a c j i p r z e j a w i a n y c h w d a n e j k u l t u r z e , i s t o t n y c h d l a n ie j w a r t o ś c i , w z o r c o w y c h z a c h o w a ń , a t a k ż e p r z y c z y n u p r z e d z e ń i s t e r e o t y p ó w . M e t o d ą t a k i c h s z k o l e ń j e s t a n g a ż o w a n i e u c z e s t n i k ó w d o r ó ż n e g o r o d z a j u g i e r p o z w a l a j ą c y c h n a z a p r e z e n t o w a n i e e l e m e n t ó w k u l t u r y g ł ę b i n o w e j . W p o z n a w a n i u r ó ż n i c k u l t u r o w y c h z n a j d u j e z a s t o s o w a n i e r ó w n i e ż p o d e j ś c i e , z g o d n i e z k t ó r y m u c z e s t n i c y s ą z a p o z n a w a n i z p r z y k ł a d a m i z a c h o w a ń z n a jd u j ą c y c h u z n a n i e w d a n e j k u l t u r z e o r a z t a k i m i , k t ó r e s ą o c e n i a n e n e g a t y w n i e . D z i ę k i t e m u m o g ą z m o d y f i k o w a ć s w o j e z a c h o w a n i e , d o s t o s o w u j ą c s ię d o n o r m i w a r t o ś c i o b o w i ą z u j ą c y c h w te j k u l t u r z e . S z c z e g ó l n i e i n t e r e s u j ą c e j e s t u c z e n i e s ię p r z e z n a b y w a n i e d o ś w i a d c z e ń , k t ó r e g o c e l e m j e s t s t w a r z a n i e u c z e s t n i k o m m o ż l i w o ś c i b e z p o ś r e d n i e g o k o n t a k t u z d a n ą k u l t u r ą p o p r z e z o r g a n i z o w a n i e p o b y t ó w w d a n y m k r a j u ,
7 D. Devoss, J. Jasken, D. Hayden, Teaching intracultural and intercultural communication a critique and suggested method, „Journal o f Business and Technical Communication” 2002, January, s. 6 5 - 94.
u c z e s t n i c t w o w ż y c i u m i e s z k a ń c ó w c z y u d z i a ł w g r a c h s y m u l a c y j n y c h . D z i ę k i t a k i m f o r m o m s z k o l e ń p r z y b y s z e m o g ą z d o b y ć w i e d z ę o k u l t u r z e g ł ę b i n o w e j , a p r z e z t o p e ł n i e j z r o z u m i e ć p o s t a w y i z a c h o w a n i a r d z e n n y c h m i e s z k a ń c ó w . Z p u n k t u w i d z e n i a r o z w i j a n i a k o m p e t e n c j i m i ę d z y k u l t u r o w y c h s z c z e g ó l n i e w a ż n e j e s t p o z n a w a n i e s t a n d a r d ó w k u l t u r o w y c h . P r z e z w i ę k s z o ś ć c z ł o n k ó w d a n e j k u l t u r y s ą o n e t r a k t o w a n e j a k o t y p o w e , z o b o w i ą z u j ą c e i r e g u l u j ą c e z a c h o w a n i a . W p o z n a w a n i u s t a n d a r d ó w k u l t u r o w y c h z n a j d u j e z a s t o s o w a n i e p r o c e s b a d a w c z y A . T h o m a s a . M a o n c h a r a k t e r j a k o ś c i o w y i i n d u k c y j n y . P u n k t w y j ś c i a w t y m p r o c e s i e s t a n o w i r e j e s t r a c j a w y w i a d ó w p r z e p r o w a d z o n y c h z g o ś ć m i , k t ó r z y w k r a j u o o d m i e n n e j k u l t u r z e b y l i u c z e s t n i k a m i n i e o c z e k i w a n y c h i n i e z r o z u m i a ł y c h w y d a r z e ń , z a b u r z a j ą c y c h w y k o n y w a n e c z y n n o ś c i i w y z w a l a j ą c y c h s il n e e m o c j e o r a z p o r ó w n a n i a z w ł a s n y m k r a j e m . U c z e s t n i c y b a d a ń p r o s z e n i s ą o i n t e r p r e t a c j ę i n c y d e n t ó w k r y t y c z n y c h . N a s t ę p n i e a n a l i z i e , k t ó r a d o k o n y w a n a j e s t p r z e z n i e z a a n g a ż o w a n y c h c z ł o n k ó w k u l t u r y g o ś c i o r a z d w u k u l t u r o w y c h e k s p e r t ó w , p o d d a w a n e s ą t e w y d a r z e n i a , k t ó r e s ię p o w t a r z a j ą , a e l i m i n o w a n e s ą p r z y p a d k i j e d n o s t k o w e , b ę d ą c e k o n s e k w e n c j ą c e c h o s o b o w o ś c i j e d n o s t k i . K o l e j n y m e t a p e m p r o c e s u b a d a w c z e g o j e s t a n a l i z a t r e ś c i w y p o w i e d z i e k s p e r t ó w , k t ó r a s t a n o w i p o d s t a w ę k o n s t r u k c j i s t a n d a r d u k u l t u r o w e g o . W y m a g a o n a p o w i ą z a n i a s t a n d a r d ó w k u l t u r y w o g ó l n i e j s z ą s t r u k t u r ę w r a z z p o g ł ę b i o n ą i c h i n t e r p r e t a c j ą h i s t o r y c z n o - k u l t u r o w ą 8. N a l e ż y p o d k r e ś l i ć , ż e p r o f e s j o n a l n e z a r z ą d z a n i e z e s p o ł e m w i e l o k u l t u r o w y m , z g o d n e z m o d e l e m o p a r t y m n a w s p ó ł p r a c y k u l t u r o w e j , w y m a g a i n t e g r o w a n i a p o d e j ś ć i m e t o d s z k o l e ń m i ę d z y k u l t u r o w y c h , a t a k ż e d o s t o s o w y w a n i a i c h d o i n d y w i d u a l n y c h p o t r z e b u c z e s t n i k ó w t e g o t y p u p r o g r a m ó w .
Zakończenie
R ó ż n i c e k u l t u r o w e , k t ó r e w y r a ż a j ą s ię w j ę z y k u , z w y c z a j a c h , o d m i e n n y c h s y s t e m a c h w a r t o ś c i , o r g a n i z a c j i s p o ł e c z n e j , n a l e ż y t r a k t o w a ć j a k o s z a n s ę , g d y ż w y j ś c ie p o z a w ł a s n ą p e r s p e k t y w ę i s p o j r z e n i e n a d a n y p r o b l e m p r z e z p r y z m a t i n n y c h k u l t u r j e s t c e n n ą w a r t o ś c i ą , k t ó r a s p r z y j a r o z w o j o w i w w y m i a r z e o s o b i s ty m , z a w o d o w y m o r a z s p o ł e c z n y m 9. Z b u d o w a n i e z i n t e g r o w a n e j k u l t u r y o r g a n i z a c y j n e j w m i ę d z y n a r o d o w e j k o r p o r a c j i w y m a g a d o k o n a n i a p o g ł ę b i o n e j a n a l i z y w a r t o ś c i o r a z n o r m , k t ó r e8 P. Boski, Kulturowe ramy zachowań społecznych, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 590-591.
9 P. Rosinski, G.N. Abbott, Coaching from a cultural perspective, w: Evidence based coaching handbook, red. D.R. Stober, A.M. Grant, John Willey & Sons, Inc, Hoboken, New Jersey Abbott 2006, s. 255.
w y s t ę p u j ą w p o s z c z e g ó l n y c h f i l i a c h c z y o d d z i a ł a c h . A n a l i z a t a p o w i n n a p o z w o l i ć n a s t w o r z e n i e m o d e l u d y s t a n s u k u l t u r o w e g o m i ę d z y p o s z c z e g ó l n y m i o d d z i a ł a m i . N i e u w z g l ę d n i a n i e z n a c z e n i a t e g o d y s t a n s u m o ż e w k o n s e k w e n c j i p r z e ł o ż y ć s ię n a p r z e p r o w a d z e n i e b ł ę d n e j k a l k u l a c j i i n w e s t y c j i p o t r z e b n y c h d o d o k o n a n i a z m i a n w p r a k t y k a c h k o r p o r a c y j n y c h o r a z t r a n s f e r u n a j l e p s z y c h z n i c h . J e ż e l i z m i a n y n i e s ą p r z e z p r a c o w n i k ó w z r o z u m i a n e , t o r e l a c j e m i ę d z y c e n t r a l ą a o d d z i a ł e m u l e g a j ą p o g o r s z e n i u . N i e j e d n o k r o t n i e t o w a r z y s z y t e m u s p a d e k p o z i o m u z a u f a n i a . K r e o w a n i e z i n t e g r o w a n e j k u l t u r y o r g a n i z a c y j n e j w y m a g a n i e t y l k o i d e n t y f i k a c j i , a l e t a k ż e z r o z u m i e n i a i z a a k c e p t o w a n i a f a k t u w y s t ę p o w a n i a r ó ż n i c k u l t u r o w y c h o r a z p o d j ę c i a d z i a ł a ń m a j ą c y c h n a c e l u ic h o p t y m a l n e w y k o r z y s t a n i e . P o n a d t o m o n i t o r o w a n i e w a r t o ś c i i z w y c z a j ó w p o z w a l a n a p o z n a w a n i e z a c h o d z ą c y c h w t y m o b s z a r z e z m i a n 10. S t a n o w i t o p o d s t a w ę k s z t a ł t o w a n i a p o s t a w i z a c h o w a ń p r a c o w n i k ó w i s t o t n y c h z p u n k t u w i d z e n i a o s i ą g a n i a c e l ó w o r g a n i z a c j i .
MULTICULTURAL TEAM MANAGEMENT IN THE CONTEXT
OF CREATIVITY DEVELOPMENT
Summary
In search for competitive advantage organizations more and more often relay on their em ployee's creativity. This includes companies with multicultural teams; especially that multicultur- alism might be one o f the sources o f creativity. In this paper, features o f culture o f organization together with actions supporting development o f creativity have been shown. Benefits o f multi cultural management implementation, based on cooperation, have been shown. Special attention has been put on strategies o f handling problems which might arise in multicultural environment. The role o f training and workshops in development o f cultural sensitivity and intercultural compe tence has been underlined.
Translated by Magdalena Sobocińska
10 R. Mead, T.G. Andrews, Zarządzanie międzynarodowe, Wolters Kluwer business, Warszawa 2011, s. 553.
