Cele – zasady – wykładnia
– autonomia prawa UE
Wartości - cele – narzędzia do ich realizacji - działania
UE posiada pewne wartości, z których wynikają cele. Z celi zaś wynika sposób rozumienia, interpretacji prawa UE oraz zasady, jakimi UE się kieruje.
Wartości
◦ Prembuła (moc normatywna w prawie polskim i międzynarodowym)
◦ Art. 2 TUE
Art. 3 oraz art. 8 TUE
Wspieranie wartości UE
Integracja
◦ UE w przeciwieństwie do innych organizacji międzynarodowych nie ma na celu współpracy państw, tylko ich integrację;
Cel nadrzędny: pokój (dla UE oraz międzynarodowy);
Cele instrumentalne:
◦ Dobrobyt (poprzez usuwanie barier) = integracja gospodarcza = ściślejszy związek między narodami Europy = pokój
◦ Tożsamość europejska = integracja pozagospodarcza = ściślejszy związek międyz narodami Europy = pokój
Cele i wartościUE
Państwa prawnego
Poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności
◦ Art.. 6 TUE
◦ Obowiązek przystąpienia do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
Poszanowania godności osoby ludzkiej – podstawa całego porządku prawnego
◦ upodmiotowienie jednostki;
Zasady prawa UE
Poszanowania godności osoby ludzkiej – podstawa całego porządku prawnego
Wolności
◦ Wolność polityczna
◦ Podstawa dla: swobód rynku wewnętrznego, przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, wolnej konkurencji
◦ Upodmiotowienie jednostki (patrz: art. 2 TUE - godność)
Demokracji
◦ Demokracja przedstawicielska; zagadnienie deficytu demokracji; art.
11 ust. 4 TUE; Tytuł II TUE
Równości
◦ Aspekt formalny i materialny
◦ Materialna – art. 18 TFUE
◦ Równość w ramach UE; nierówne traktowanie cudzoziemców
◦ Formalna - realizacja idei rządów prawa
Zasady prawa UE
Demokracja + bliskość + otwartość + rządy
prawa + zasada dobrej administracji= tzw. dobre rządy europejskie
Zasada bliskości
◦ Angażowanie przedstawicieli narodów państw
członkowskich, organizacji europejskiego społeczeństwa obywatelskiego, mechanizmy e-governance, parlamentów krajowych, partnerów społecznych, grup interesów itd.
◦ Tytuł II TUE
◦ Zasada pomocniczości
Solidarności
◦ Art. 3 ust. 3 akapit 3 TUE
Zasady prawa UE
Lojalnej współpracy – zasada lojalności
Art.. 4 ust. 3 TUE
Lojalność państw wobec UE i odwrotnie
◦ Obowiązek skutecznego ścigania naruszeń prawa UE przez państwa
◦ Obowiązek naprawiednia szkody wyrządzonej jednostce przez państwo wskutek naruszenia prawa Unii (patrz: sprawa
Francovich)
◦ Obowiązek udzielania informacji i współpracy między organami Unii i państwa oraz między organami państw
◦ Obowiązek oranów Unii informowania państw o planowanych
działaniach w odpowiedniej formie i ze stosownym wyprzedzeniem
Zasada elastyczności
Instytucja wzmocnionej współpracy Tytuł IV TUE
Zasady prawa UE
Poszanowania tożsamości narodowych państw
◦ Dyrektywa wykładni relacji pomiędzy prawem UE a prawami krajowymi
◦ Tożsamość narodowa – pojęcie; historia, tradycja, kultura, elementy polityczne i prawne
◦ Nienaruszalny rdzeń konstytucji?
◦ Aspekt negatywny – aspekt negatywny
◦ Aspekt polityczny – zasada pluralizmu – brak możliwości
zaprzeczenia zasadzie samostanowienia – poszanowanie tożsamości narodowych vs tożsamość europejska
Zewnętrznego podziału kompetencji (przyznania, pomocniczości, proporcjonalności)
Wewnętrznego podziału kompetencji (autonomii
instytutcjonalnego, równowagi instytutcjonalnej, lojalnej współpracy międzyinstytucjonalnej)
Zasady prawa UE
Szczególnego rodzaju organizacja międzynarodowa; podmiot in statu nascendi
Ponadnarodowy model współpracy nie dotyczy Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (międzyrządowy model współpracy)
Organizacja międzynarodowa o cechach ponadnarodowych
◦ Organy ponadnarodowe
◦ Decyzje wiążące dla państw w głosowaniu większościowym
Obowiązek poszukiwania konsensu – zasada solidarności
◦ Mechanizmy egzekwowania przestrzegania przez pańśtwa ich zobowiązań traktatowych
◦ Zobowiązania traktatowe nie mają charakteru wzajemnego
◦ Autonomia porządku prawnego
◦ Własne organy sądowe o wyłącznej i władczej kompetencji
◦ Dochody własne
Ponadnarodowy charakter UE
Spory, różne opinie
Konsens co do tego czym UE nie jest – państwem, konfederacją lub federacją państw
Definicja - art. 1 TUE
Szczególny typ organizacji międzynarodowej (nie współpraca a integracyjny charakter)
Związek między narodami
Nagromadzenie wielu elementów wcześniej
niespotykanych na taką skalę: autonomia sądowa, silnie zinstytucjonalizowane procedury
egzekwowania odpowiedzialności państw za naruszenie prawa etc.
Czym jest UE – czy nie jest
Językowa – systemowa – funkcjonalna
Clara non sunt interpretanda?
Kiedy można odejść do wyników wykładni językowej?
Wykładnia - podstawy
Art. 65 Kodeksy cywilnego
§ 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
§ 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym
brzmieniu.
Metoda kombinowana co do wykładni umów
W konsekwencji wyodrębnić można na tle art. 65 § 2 trzy poziomy wykładni umowy: dosłowne (literalne) brzmienie umowy, treść oświadczeń woli ustalaną z zastosowaniem
kryteriów interpretacyjnych zawartych w art. 65 § 1, wreszcie sens oświadczeń woli ustalony przez odwołanie się do zgodnego zamiaru stron i celu umowy.
Wykładnia w polskim prawie
cywilnym
Hierarchia płaszczyzn wykładni. Istota dyrektywy zawartej w art. 65 § 2 polega na tym, że umożliwia ona
skonstruowanie poprawnej hierarchii płaszczyzn wykładni poprzez wskazanie na pierwszeństwo kryterium
zamiaru stron i celu umowy (oznacza to m.in., że w wypadku różnic w rezultatach wykładni oświadczeń woli stron otrzymanych na tle art. 65 § 1 i 2 - decyduje
znaczenie wynikające ze zgodnego zamiaru stron i celu
umowy, a nie np. z ustalonych zwyczajów; por. uchw. SN(7) z 29.6.1995 r., III CZP 66/95, OSN 1995, Nr 12, poz. 168)
Wykładnia w polskim prawie
cywilnym
Art. 31. Ogólna reguła interpretacji
1. Traktat należy interpretować w dobrej wierze, zgodnie ze zwykłym znaczeniem, jakie należy przypisywać użytym w nim
wyrazom w ich kontekście, oraz w świetle jego przedmiotu i celu.
Trzy poziomy:
Brzmienie – osadzenie w systemie – przedmiot i cel
Interpretujemy język autentyczy –
tłumaczenia nie mają mocy prawnej
Wykładnia traktatów w prawie
międzynarodowym
Zasada wykładni jednolitej
Zasada wykładni autonomicznej
Zasada wykładni efektywnej
Zasada wykładni zgodnej z prawami podstawowymi
Zasada wykładni zgodnej z prawem międzynarodowym
Zasada wykładni zgodnej z zasadami prawa unijnego
Zasady interpretacji prawa UE
Językowa (podstawowa)
◦ Brak definicji legalnych w traktatach
◦ Ogólnikowość
◦ Wielość języków autentycznych
◦ Znaczenie słów a zasada wykładni autonomicznej
Historyczna (rzadko)
Celowościowa (najważniejsza)
◦ Preambuła; art. 1-3 TUE
Kontekstowa (systemowa)
