Powszechny Spis Rolny 1996. Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych i ich działalność pozarolnicza oraz zamierzenia użytkowników gospodarstw do 2000 r.

URZĄD STATYSTYCZNY W OPOLU

«i A _P\

m '

¹⁹⁹⁷

rolnictwa

powszechny

spis rolny «j QQg

WYBRANE ELEMENTY SYTUACJI EKONOMICZNEJ GOSPODARSTW ROLNYCH

I ICH DZIAŁALNOŚĆ POZAROLNICZA ORAZ ZAMIERZENIA UŻYTKOWNIKÓW

GOSPODARSTW DO 2000 R.

OPOLE STYCZEŃ 1998 R.

Urząd Statystyczny w Opolu

W Y N I K I

POWSZECHNEGO SPISU ROLNEGO 1996

Wybrane elementy sytuacji

ekonomicznej gospodarstw rolnych i ich działalność pozarolnicza oraz zamierzenia użytkowników

gospodarstw do 2000 r.

STYCZEŃ 1998 r.

Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie źródła

Druk: Dział Poligraficzny

Urzędu Statystycznego w Katowicach Nakład 110 egz. Format A4

Zam. 21/98

PRZEDMOWA

Publikacja zawiera wyniki powszechnego spisu rolnego 1996 r. dotyczące pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej przez rolników gospodarstw rolnych lub przez osoby dorosłe pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego.

Powszechny spis rolny przeprowadzono według stanu w dniu 12 czerwca 1996 r., zgodnie z postanowieniem ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o powszechnym spisie rolnym 1996 r. (Dz.U. Nr 34 poz. 147).

Wyniki powszechnego spisu rolnego zostały przedstawione w zbiorczym rozliczeniu dla województwa według sektorów i grup użytkowników gospodarstw oraz w zdezagregowanym układzie analitycznym.

Publikacja składa się z uwag metodycznych i części tabelarycznej. W uwagach metodycznych omówiono podstawowe zasady, definicje i pojęcia obowiązujące w powszechnym spisie rolnym 1996 r.

Publikacja została opracowana przez zespół pracowników zajmujących się statystyką rolnictwa.

System przetwarzania danych opracowano w Centralnym Ośrodku Informatyki Statystycznej (COIS) w Warszawie, a przetwarzanie wykonano w Wydziale Informatyki w US Legnica i US Opole.

Niniejsza publikacja jest jedną z 5 zaplanowanych na 1997 r. obejmujących wyniki powszechnego spisu rolnego 1996 r.

Bliższe informacje dotyczące wyników powszechnego spisu rolnego, ich opracowania, publikowania i udostępniania można uzyskać w Urzędzie Statystycznym w Opolu.

Urząd Statystyczny składa podziękowanie wszystkim osobom i instytucjom uczestniczącym w przygotowaniu i przeprowadzeniu powszechnego spisu rolnego 1996 r.

Dyrektor

Urzędu Statystyczn

SPIS TREŚCI

Tabl. Str.

Przedm ow a... X 3 Uwagi metodyczne ... X 10

I. UDZIAŁ DOCHODÓW Z DZIAŁALNOŚCI RO LN ICZEJ W DOCHODACH GOSPODARSTW DOMOW YCH ZWIĄZANYCH Z UŻYTKOW NIKIEM

GOSPODARSTW A ROLNEGO ORAZ TOW AROW A PRODUKCJA ROLNICZA Gospodarstwa indywidualne według udziału dochodów z działalności rolniczej w do­

chodach ogółem gospodarstwa domowego oraz źródła utrzymania gospodarstwa

domowego ... 1 26 Gospodarstwa indywidualne według udziału dochodów z działalności rolniczej w do­

chodach ogółem gospodarstwa domowego oraz liczby o s ó b ... 2 29 Gospodarstwa indywidualne według udziału dochodów z działalności rolniczej w do­

chodach ogółem gospodarstwa domowego oraz grup obszarow ych... 3 29 Gospodarstwa indywidualne według udziału dochodów z działalności rolniczej w do­

chodach ogółem gospodarstwa domowego oraz celu produkcji rolniczej ... 4 30 Indywidualne gospodarstwa rolne według udziału dochodów z działalności rolniczej

w dochodach ogółem gospodarstwa domowego oraz kierunku produkcji rolniczej

i oceny możliwości rozwojowych gospodarstwa przez użytkowników... 5 30 Towarowa produkcja rolnicza w gospodarstwach indywidualnych według grup obsza­

rowych ... 6 31 Towarowa produkcja rolnicza w indywidualnych gospodarstwach rolnych według

celu produkcji rolniczej... 7 34 Towarowa produkcja rolnicza w indywidualnych gospodarstwach rolnych według kie­

runku produkcji rolniczej ... 8 34 Towarowa produkcja rolnicza w indywidualnych gospodarstwach rolnych według

liczby posiadanych zwierząt gospodarskich... 9 34 Towarowa produkcja rolnicza w indywidualnych gospodarstwach rolnych według

wieku i płci użytnkowika gospodarstwa ... 10 35 Towarowa produkcja rolnicza w indywidualnych gospodarstwach rolnych według po­

ziomu wykształcenia użytkownika gospodarstwa... 11 35

II. NAKŁADY INW ESTYCYJNE ORAZ WYBRANE WYDATKI NA BIEŻĄCĄ PRO DU KCJĘ ROLNICZĄ PONIESIONE PRZEZ INDYWIDUALNE

GOSPODARSTW A ROLNE W ROKU GOSPODARCZYM 1995/96 Wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na cele inwestycyjne

oraz na bieżącą produkcję rolniczą według grup obszarowych ... 12 36 Wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na cele inwestycyjne

oraz na bieżącą produkcję rolniczą według celu produkcji rolniczej... 13 40 Wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na cele inwestycyjne

oraz na bieżącą produkcję rolniczą według kierunku produkcji rolniczej ... 14 40 Nakłady inwestycyjne w indywidualnych gospodarstwach rolnych na 1 ha użytków

rolnych według grup obszarow ych... 15 41

Nakłady inwestycyjne w indywidualnych gospodarstwach rolnych na 1 ha użytków

rolnych według celu i kierunku produkcji rolniczej ... 16 42 Nakłady inwestycyjne w indywidualnych gospodarstwach rolnych na 1 ha użytków

rolnych według poziomu wykształcenia użytkownika gospodarstw a... 17 43 Indywidualne gospodarstwa rolne, które poniosły wydatki na zakup środków trwałych

oraz udziałów i akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw według grup obszarowych .. 18 44 Wydatki poniesione na zakup środków trwałych oraz udziałów i akcji prywatyzowa­

nych przedsiębiorstw przez indywidualne gospodarstwa rolne według grup obszaro­

wych ... 19 45 Indywidualne gospodarstwa rolne, które poniosły wydatki inwestycyjne (pozostałe)

według grupobszarowych ... 20 46 Wydatki inwestycyjne (pozostałe) poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne

według grup obszarowych ... 21 46 Indywidualne gospodarstwa rolne według udziału poniesionych wydatków inwestycyj­

nych w towarowej produkcji rolniczej oraz grup obszarow ych... 22 47 Indywidualne gospodarstwa rolne według udziału poniesionych wydatków inwestycyj­

nych w towarowej produkcji rolniczej oraz celu i kierunku produkcji rolniczej ... 23 47 Indywidualne gospodarstwa rolne według udziału poniesionych wydatków inwestycyj­

nych w towarowej produkcji rolniczej oraz poziomu wykształcenia użytkow nika... 24 48 Indywidualne gospodarstwa rolne, które dokonały zalesień według udziału powierz­

chni zalesionej w powierzchni ogólnej gospodarstwa oraz grup obszarowych ... 25 48 Indywidualne gospodarstwa rolne, które dokonały zalesień według wskaźnika jakości

użytków rolnych w gospodarstwie oraz grup obszarow ych... 26 49 Indywidualne gospodarstwa rolne, które zakupiły ziemię według grup obszarowych ... 27 49 Indywidualne gospodarstwa rolne, które poniosły wydatki na bieżącą produkcję rolni­

czą według grup obszarowych ... 28 49 Udział wybranych wydatków na bieżącą produkcję rolniczą w towarowej produkcji

rolniczej indywidualnych gospodarstw rolnych według grup obszarowych... 29 50 Wybrane wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na bieżącą pro­

dukcję rolniczą na 1 ha użytków rolnych według grup obszarow ych... 30 50 Wybrane wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na bieżącą pro­

dukcję rolniczą na 1 ha użytków rolnych według celu produkcji rolniczej ... 31 50 Wydatki poniesione na zakup paliwa przez indywidualne gospodarstwa rolne posiada­

jące ciągniki, samochody i maszyny samobieżne na 1 ha użytków rolnych według

grup obszarowych... 32 51 Wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na zakup nawozów,

wapna i środków ochrony na 1 ha użytków rolnych według grup obszarow ych... 33 51 Wydatki poniesione na zakup usług rolniczych przez indywidualne gospodarstwa

rolne na 1 ha użytków rolnych według grup obszarow ych... 34 51 Indywidualne gospodarstwa rolne, które dzierżawiły ziemię według grup obszarowych 35 52 Dzierżawa ziemi w indywidualnych gospodarstwach rolnych według udziału dzierża­

wionej ziemi w powierzchni ogólnej gospodarstwa oraz grup obszarowych ... 36 52

5

III. GOSPODARSTW A INDYWIDUALNE SPŁACAJĄCE KREDYTY W ROKU GOSPODARCZYM 1995/96

Gospodarstwa indywidualne spłacające kredyty i pożyczki według grup obszarowych

oraz celu produkcji rolniczej ... 37 53 Indywidualne gospodarstwa rolne spłacające kredyty i pożyczki według wieku i płci

użytkownika gospodarstwa ... 38 54 Indywidualne gospodarstwa rolne spłacające kredyty i pożyczki według udziału rocz­

nych spłat w towarowej produkcji rolniczej oraz grup obszarowych ... 39 54 Wydatki poniesione na spłaty kredytów i pożyczek przez indyw idualne gospodarstwa

rolne według grup obszarowych... 40 54 Zadłużone indywidualne gospodarstwa rolne według grup obszarowych oraz wieku

i płci użytkownika ... 41 55 Zadłużone indywidualne gospodarstwa rolne według udziału zadłużenia w towarowej

produkcji rolniczej oraz grup obszarowych... 42 56 Zadłużenie indywidualnych gospodarstw rolnych według grup obszarowych... 43 56

IV. POZARO LN ICZA DZIAŁALNOŚĆ W GOSPODARSTW ACH ROLNYCH Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające

we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według sekcji działalności i grup obszarowych

użytków ro ln y ch ... 44 57 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające

we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego,

prowadzą działalność pozarolniczą według sekcji działalności i g m in ... 45 63 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające

we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według sekcji działalności i celu produkcji

rolniczej ... 46 66 Liczba indywidualnych gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe,

pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według sekcji działalności i wyniku

samooceny perspektyw rozwojowych... 47 69 Liczba gospodarstw indywidualnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozos­

tające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według sekcji działalności i liczby osób

w gospodarstw ie domowym użytkownika ... 48 70 Liczba gospodarstw indywidualnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozos­

tające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według poziomu udziału dochodów uzyskiwanych z jej prowadzenia w łącznych dochodach gospodarstwa domowego

i grup obszarowych użytków rolnych ... 49 71 Liczba gospodarstw indywidualnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozos­

tające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według poziomu udziału dochodów uzyskiwanych z jej prowadzenia w łącznych dochodach gospodarstwa domowego

i celu produkcji... 50 73

Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według poziomu udziału dochodów uzyskiwa­

nych z jej prowadzenia w łącznych dochodach z działalności gospodarczej (rolni­

czej i pozarolniczej) i grup obszarowych użytków ro ln ych ... 51 74 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające

we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według poziomu udziału dochodów uzyskiwa­

nych z jej prowadzenia w łącznych dochodach z działalności gospodarczej (rolni­

czej i pozarolniczej) i celu produkcji ... 52 77 Liczba indywidualnych gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe,

pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według poziomu udziału dochodów uzyskiwanych z jej prowadzenia w łącznych dochodach z działalności gospodarczej

(rolniczej i pozarolniczej) i samooceny perspektyw rozwojowych ... 53 79 Użytkownicy gosodarstw indywidualnych według źródeł utrzymania z pozarolniczej

działalności gospodarczej i według grup obszarowych użytków rolnych ... 54 80 Osoby dorosłe pozostające w gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodar­

stwa indywidualnego według źródeł utrzymania z pozarolniczej działalności gospo­

darczej i według grup obszarowych użytków ro ln y ch ... 55 82 Osoby dorosłe pozostające w gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodar­

stwa indywidualnego, uzyskujące główne źródło utrzymania z pozarolniczej działal­

ności gospodarczej według płci, wieku, wykształcenia i według gmin ... 56 84 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające we

wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowa­

dzą działalność pozarolniczą z zakresu leśnictwa według rodzajów działalności i grup

obszarowych użytków rolnych... 57 90 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające we

wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowa­

dzą działalność pozarolniczą z zakresu rybactwa i rybołówstwa według rodzajów

działalności i grup obszarowych użytków rolnych ... 58 92 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające we

wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowa­

dzą działalność pozarolniczą z zakresu produkcj i według rodzajów działalności

i grup obszarowych użytkówrolnych ... 59 94 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające we

wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowa­

dzą działalność pozarolniczą z zakresu handlu według rodzajów działalności i grup

obszarowych użytków ro lny ch... 60 98 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające we

wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowa­

dzą działalność pozarolniczą z zakresu budownictwa według rodzajów działalności

i grup obszarowych użytków rolnych ... 61 100 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające we

wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowa­

dzą działalność pozarolniczą z zakresu transportu i magazynowania według rodzajów

działalności i grup obszarowych użytków rolnych ... 62 102 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające we

wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowa­

dzą działalność pozarolniczą z zakresu hotelarstwa i wynajmu pokoi według rodzajów

działalności i grup obszarowych użytków rolnych ... 63 104 Tabl. Str.

7

T abl. Str.

Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowa­

dzą działalność pozarolniczą z zakresu obsługi nieruchomości i wynajmu maszyn

i sprzętu według rodzajów działalności i grupobszarowych użytków rolnych ... 64 106 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające we

wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowa­

dzą działalność pozarolniczą z zakresu usług pozostałych według rodzajów działal­

ności i grup obszarowych użytków ro ln y ch ... 65 108

V. WYNIKI OCENY MOŻLIWOŚCI ROZWOJOWYCH INDYWIDUALNYCH GOSPODARSTW ROLNYCH PRZEZ ICH UŻYTKOWNIKÓW

Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych przez ich

użytkowników według grup obszarowych gospodarstw ... 66 112 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, których

głównym źródłem dochodu jest działalność rolnicza według grup obszarowych

gospodarstw i celu produkcji rolniczej ... 67 112 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw' rolnych, których

głów nym źródłem dochodu jest działalność rolnicza według wieku, płci i wykształ­

cenia użytkownika... 68 113 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, których

głównym źródłem dochodu jest działalność rolnicza, a wytwarzane produkty rolne przeznaczone są głównie na rynek według grup obszarowych gospodarstw oraz

wartości sprzedaży ... 69 114 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, których

głównym źródłem dochodu jest działalność rolnicza, a wytwarzane produkty rolne

przeznaczone są głównie na rynek według wieku i płci użytkownika ... 70 114 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, których

głównym źródłem dochodu nie jest działalność rolnicza według grup obszarowych

gospodarstw oraz liczby osób w gospodarstwie... 71 115 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, których

głównym źródłem dochodu nie jest działalność rolnicza, według wieku i płci

użytkownika ... 72 115 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, według

nakładów inwestycyjnych oraz grup obszarowych gospodarstw ... 73 116

V I. P R Z E W ID Y W A N E Z M IA N Y W G O S P O D A R S T W A C H IN D Y W ID U A L N Y C H DO 2000 R. W E D Ł U G Z A M IE R Z E Ń U Ż Y T K O W N IK Ó W G O S P O D A R S T W Przewidywane zmiany w indywidualnych gospodarstwach rolnych do 2000 r. według

grup obszarowych gospodarstw i celu produkcji rolniczej ... 74 117 Przewidywane zmiany w powierzchni indywidualnych gospodarstw rolnych do 2000 r.

według grup obszarowych gospodarstw i celu produkcji rolniczej... 75 118 Zamierzenia użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych w zakresie

przejścia na emeryturę lub rentę według grup obszarowych gospodarstw i celu

produkcji rolniczej... 76 119 Indywidualne gospodarstwa rolne, których użytkownicy zamierzają do 2000 r. podjąć

nową lub rozw inąć już prowadzoną pozarolniczą działalność gospodarczą według

grup obszarowych gospodarstw ... 77 120

Indywidualne gospodarstwa rolne, których użytkownicy zamierzają do 2000 r. podjąć nową lub rozwinąć już prowadzoną pozarolniczą działalność gospodarczą według

wieku i płci użytkownika gospodarstwa ... 78 121 Użytkownicy działek rolnych planujący uruchomienie pozarolniczej działalności

gospodarczej do 2000 roku według grup obszarowych gospodarstw oraz wieku

i płci użytkownika gospodarstw a... 79 121 Zamierzenia w zakresie zakupu ciągników według grup obszarowych gospodarstw .... 80 122 Zamierzenia w zakresie zakupu pozostałych środków transportowych, maszyn

i urządzeń według grup obszarowych gospodarstw ... 81 123 Zamierzenia w zakresie wydatków na budowę, remont i modernizację budynków

według grup obszarowych gospodarstw ... 82 124 Zamierzenia w zakresie wydatków na zwiększenie stada podstawowego i zmianę

kierunku produkcji zwierzęcej według grup obszarowych gospodarstw oraz wieku

i płci użytkow nika... 83 125 Zamierzenia w zakresie wydatków na nowe nasadzenia i zmianę kierunku produkcji

roślinnej według grup obszarowych gospodarstw oraz wieku i płci użytkownika ... 84 126 Zamierzenia w zakresie wydatków na rozwój infrastruktury technicznej gospodarstwa

według grup obszarowych gospodarstw ... 85 127 Zamierzenia w zakresie wydatków na zakup paliwa i usług rolniczych według grup

obszarowych gospodarstw ... 86 128 Zamierzenia w zakresie uczestnictwa w prywatyzacji przedsiębiorstw w formie zakupu

akcji według grup obszarowych gospodarstw... 87 129 Zamierzenia w pobieraniu kredytów według grup obszarowych gospodarstw ... 88 130 Powierzchnia zalesień według grup obszarowych gospodarstw ... 89 131

9

UWAGI METODYCZNE

I. W P R O W A D Z E N IE

Powszechny spis rolny został przeprowadzony na terenie całego kraju w dniach 1 3 - 2 5 czerwca 1996 r. według stanu w dniu 12 czerwca 1996 r. o godz. 24.00 na mocy ustawy z dnia 2 lutego 199(^r.

o powszechnym spisie rolnym 1996 r. (Dz. U. Nr 34, poz. 147).

Przemiany strukturalne w rolnictwie, jakie dokonały się w okresie ostatnich ośmiu lat, tj. od ostatniego pełnego spisu rolnego, przeprowadzonego w 1988 r. a także potrzeba dostosowania statystyki do wymogów Unii Europejskiej, wskazały na konieczność szerszego niż dotychczas opisu gospodarstw rolnych, analizy ich struktury według klasyfikacji obszarowej, nasilenia chowu i upraw, wyposażenia gospodarstw rolnych w budynki i budowle, infrastrukturę techniczną, maszyny i urządzenia rolnicze oraz środki transportu, a także klasyfikacji ekonomicznej, w tym według rodzaju działalności w powiązaniu z: gospodarstwem domowym użytkownika gospodarstwa rolnego, ludnością związaną z rolnictwem i charakterystyką aktywności zawodowej ludności związanej z rolnictwem, zamierzeniami użytkowników gospodarstw rolnych do 2000 r. itd.

Z uwagi na wyjątkowo obszerny zakres tematyczny powszechnego spisu rolnego 1996 r. oraz dużą liczbę podmiotów objętych spisem (ponad 79 tys. gospodarstw i działek rolnych) w realizacji spisu uczestniczyło łącznie około 2 tysiące osób, w tym ponad 1,6 tysięcy rachmistrzów spisowych.

Wyniki spisu zostaną przedstawione w następujących kolejno opracowywanych 13 publikacjach krajowych zatytułowanych:

- Użytkowanie gruntów i powierzchnia zasiewów, - Zwierzęta gospodarskie,

- Budynki, budowle i infrastruktura techniczna, - Użytkowanie i jakość gruntów,

- Powierzchnia zasiewów, sadów, łąk i pastwisk, - Ciągniki, maszyny rolnicze i inne środki transportowe, - Ludność związana z rolnictwem - część I i II,

- Aktywność ekonomiczna ludności związanej z rolnictwem - część 1 i II, - Charakterystyka i systematyka gospodarstw rolnych,

- Pozarolnicza działalność gospodarstw rolnych, - Przemiany agrarne,

- Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych i ich zamierzenia na przyszłość, - Rolnictwo na terenach zagrożonych

oraz w 5 publikacjach wojewódzkich :

- Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i zwierzęta gospodarskie,

- Budynki, budowle, infrastruktura techniczna i środki produkcji w rolnictwie,

- Ludność związana z rolnictwem i jej aktywność ekonomiczna,

- Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych i ich działalność pozarolnicza oraz zamierzenia użytkowników gospodarstw do 2000 r.,

- Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych.

Ponadto w Bazie Danych Lokalnych (BDL), prowadzonej przez Urząd Statystyczny w Jeleniej Górze, będą zamieszczone informacje o gminach i miejscowościach.

II. Z A K R E S I T E M A T Y K A P O W S Z E C H N E G O S P IS U R O L N E G O Powszechny spis rolny przeprowadzono u :

- użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych, - osób fizycznych użytkujących działki rolne,

- właścicieli zwierząt gospodarskich, nie posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne o powierzchni poniżej 0,1 ha,

- osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, których podstawowym rodzajem działalności jest prowadzenie upraw rolnych, warzywnictwa i ogrodnictwa, chów i hodowla zwierząt, działalność usługowa związana z uprawami rolnymi oraz chowem i hodowlą zwierząt (z wyjątkiem działalności weterynaryjnej), gospodarka łowiecka, hodowla i pozyskiwanie zwierząt łownych łącznie z pokrewną działalnością usługową oraz w jednostkach, które niezależnie od rodzaju działalności podstawowej są użytkownikami użytków

rolnych o powierzchni przekraczającej 1 ha.

Wykazy indywidualnych gospodarstw i działek rolnych oraz właścicieli zwierząt gospodarskich nie posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne o powierzchni poniżej 0,1 ha opracowały urzędy gmin/miast, przy wykorzystaniu wyników sprawozdawczości z gospodarstw państwowych, spółdzielczych i spółek, zgodnie z ustawą z dnia 11 maja 1994 r. o zadaniach zleconych gminie związanych z organizacją i prowadzeniem spisów rolnych (Dz. U. Nr 67, poz. 288).

Dla jednostek nie objętych powszechnym spisem rolnym tj. działek i obiektów rolnych o powierzchni użytków rolnych do 0,1 ha, ogrodów działkowych , wspólnot gminnych , działek rolnych i gospodarstw bez użytkowników i o zawieszonej działalności oraz obwodów wyłączonych ze spisu dokonano doszacunku począwszy od szczebla gminnego.

Tematyka powszechnego spisu rolnego 1996 r. została ujęta na formularzach spisowych w siedmiu działach, tj.:

I. Użytkowanie gruntów w gospodarstwie II. Powierzchnia zasiewów

III. Zwierzęta gospodarskie

IV. Budynki i budowle, infrastruktura i wyposażenie techniczne

V. Ludność zamieszkała w gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego

VI. Wybrane wydatki w gospodarstwie

VII. Działalność rolnicza i pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona przez użytkownika indywidualnego gospodarstwa rolnego oraz osoby dorosłe pozostające we wspólnym z użytkownikiem gospodarstwie domowym.

W ramach spisu w indywidualnych gospodarstwach rolnych zebrano więc następujące informacje:

1) dane o osobach będących właścicielami i użytkownikami indywidualnych gospodarstw rolnych oraz o osobach w ich gospodarstwie domowym:

-nazwisko i imiona właściciela, nazwisko i imiona użytkownika indywidualnego gospodarstwa rolnego,

-wykształcenie, -rok urodzenia, płeć,

-wkład pracy w gospodarstwo rolne - przeciętna liczba miesięcy pracy w ostatnim roku oraz przeciętna dzienna liczba godzin pracy w sezonie wiosennym, letnim, jesiennym i zimowym, -główne i dodatkowe źródła utrzymania,

-pozarolnicza działalność na rachunek własny,

-czy w ciągu ostatnich trzech miesięcy przed terminem spisu aktywnie poszukiwały pracy poza swoim gospodarstwem rolnym,

-czy mogłyby zająć się pracą wyłącznie poza gospodarstwem rolnym;

2) o źródłach utrzymania gospodarstwa domowego;

3) o liczbie pracowników najemnych zatrudnionych w gospodarstwie rolnym;

4) o użytkowaniu gruntów, a w szczególności:

-powierzchnia gruntów ogółem, w tym użytków rolnych (gruntów ornych, sadów, łąk i pastwisk trwałych), lasów i gruntów leśnych oraz pozostałych gruntów i nieużytków,

-zmiany w powierzchni użytków rolnych w ciągu ostatnich sześciu lat, -powierzchnia zasiewów głównych upraw,

5) o pogłowiu zwierząt gospodarskich według gatunków i grup wiekowo-użytkowych oraz liczbie pni pszczelich;

6) o budynkach, infrastrukturze i wyposażeniu technicznym, w tym:

-rodzaje budynków, budowli i ich powierzchnia, sposób wykorzystania, wiek,

-liczba ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych, -źródła zaopatrzenia w wodę, sposoby odprowadzania ścieków i usuwania śmieci, -wyposażenie w sieć elektryczną gaz i telefon,

-rodzaje urządzeń melioracyjnych,

7) o działalności gospodarczej ( rolniczej i pozarolniczej) prowadzonej przez użytkownika

gospodarstwa rolnego lub osobę pozostającą z użytkownikiem we wspólnym gospodarstwie

domowym;

8) o ważniejszych wydatkach poniesionych w okresie od 1 lipca 1995 r. do 12 czerwca 1996 r. i planowanych do 2000 r., w tym na:

-zakup gruntów,

-budowę lub modernizację budynków, -powiększenie stada podstawowego,

-zakup ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych.

9) o wartości sprzedanej produkcji rolniczej oraz strukturze dochodów gospodarstwa domowego;

10) o kredytach i zadłużeniu gospodarstw rolnych;

11) o zamierzeniach użytkowników gospodarstw w zakresie zmian w funkcjonowaniu gospodarstw rolnych do 2000 r.

Również dla osób fizycznych użytkujących działki rolne zebrano ww. informacje, z wyłączeniem informacji, o których mowa w pkt. 6a, 8, natomiast dla właścicieli zwierząt gospodarskich zebrano informacje określone w punktach: 1, 4 i 5.

W ramach spisu u osób prawnych i w jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej zebrano informacje o których mowa w punktach 3 - 10.

Zgodnie z ustawą o powszechnym spisie rolnym, po przeprowadzeniu spisu, tj. w dniach od 26 czerwca do 2 lipca przeprowadzono spis kontrolny w wylosowanych obwodach spisowych.

Losowania próby dokonano w Departamencie Programowania i Organizacji Badań przyjmując następujące założenia:

- losowanie całych obwodów spisowych,

- zastosowanie przy opracowaniu wyników indeksu zgodności w ramach podejścia modelowego, omówionego w pracy: Szabłowski, Wesołowski, Wieczorkowski - Wiadomości Statystyczne 41(4) - 1996.

Pełen opis metodologii losowania próby do spisu kontrolnego i uogólniania wyników zostanie opublikowany w projektowanym oddzielnym zeszycie dotyczącym metodologii powszechnego spisu rolnego 1996.

III. W A Ż N IE JSZ E D E FIN IC JE , PO JĘCIA SPISO W E 1 Z A SA D Y SP ISY W A N IA

Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Za indywidualne gospodarstwo rolne uważa się gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 1 ha, będące własnością lub znajdujące się w użytkowaniu tej samej osoby fizycznej lub grupy osób.

13

Za działkę rolną uważa się gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha włącznie.

Za indywidualnego właściciela zwierząt gospodarskich uważa się osobę fizyczną, nie posiadającą użytków rolnych lub posiadającą użytki o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha, posiadającą zwierzęta gospodarskie: bydło, trzodę chlewną, konie, owce, kozy, drób, króliki, zwierzęta futerkowe oraz pnie pszczele.

Za użytkownika indywidualnego gospodarstwa rolnego (działki rolnej) uważa się osobę fizyczną lub grupę osób, które faktycznie użytkują grunty, niezależnie od tego, czy są właścicielami, dzierżawcami, czy użytkują je z innego tytułu i niezależnie od tego, czy grunty te są zlokalizowane w jednej, czy w kilku gminach.

Za gospodarstwo domowe z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego (działki rolnej) uważa się zespół osób mieszkających i utrzymujących się wspólnie, jeżeli wśród nich występuje użytkownik gospodarstwa rolnego (działki rolnej).

Gospodarstwo domowe tworzą osoby mieszkające stale (obecne w momencie spisu, jak również czasowo nieobecne) i przebywające czasowo przez okres powyżej 2 miesięcy

Źródło utrzymania gospodarstwa domowego ustalono na podstawie informacji o indywidualnych (głównych i dodatkowych) źródłach utrzymania poszczególnych osób, wchodzących w skład gospodarstwa domowego.

Decydujące znaczenie dla określenia źródła utrzymania gospodarstwa domowego miał rodzaj przeważającego dochodu, osiąganego przez wszystkich członków gospodarstwa (ustalono go przez sumowanie dochodów członków gospodarstwa domowego pochodzących z tego samego źródła).

Jeżeli gospodarstwo domowe uzyskiwało dochody z jednego rodzaju źródła, wówczas było ono głównym i jedynym (wyłącznym) źródłem utrzymania tego gospodarstwa. Jeżeli gospodarstwo domowe uzyskiwało dochody ze źródeł utrzymania zaliczanych do różnych kategorii, wówczas określenie, które z nich stanowi główne źródło utrzymania gospodarstwa, a które dodatkowe (jedno lub dwa) następowało według oświadczenia osób spisywanych.

Jako główne źródło utrzymania osoby przyjmowano źródło przynoszące jej największy zarobek lub dochód. Jeżeli dana osoba ma tylko jedno źródło dochodów, jest ono jednocześnie jej głównym źródłem utrzymania. W przypadku posiadania więcej niż jednego źródła utrzymania, spisywana osoba sama decydowała, które z nich jest głównym źródłem, czyli przynoszącym jej wyższe dochody, a które dodatkowym.

Za dodatkowe źródło utrzymania uważa się źródło najważniejsze spośród wszystkich pozostałych, po określeniu głównego źródła utrzymania, czyli przynoszące dochód drugi pod względem wysokości.

W spisie wyróżniono następujące źródła utrzymania osób:

- praca we własnym gospodarstwie rolnym - dla osób uzyskujących dochód z pracy w swoim

gospodarstwie rolnym (działce i hodowcom zwierząt gospodarskich) oraz pomagającym

systematycznie i bez umownego wynagrodzenia członkom rodziny. Dochód uzyskiwany

z gospodarstwa rolnego uwzględniał również wartość sprzedanych produktów rolnych oraz wartość produktów zużytych (skonsumowanych przez członków' gospodarstwa lub wykorzystywanych do dalszej produkcji) w gospodarstwie domowym;

- praca poza swoim gospodarstwem rolnym, najemna w rolnictwie - dla osób uzyskujących dochód z pracy najemnej w rolnictwie: w zakładach państwowych, komunalnych i prywatnych (w jednostkach prowadzących działalność gospodarczą w zakresie gospodarki rolniczej i obsługi rolnictwa, gospodarki łowieckiej i leśnej, pozyskiwania drewna), pracujących w rolnictwie spółdzielczym (w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych, spółdzielniach kółek rolniczych) oraz zatrudnionych na podstawie stosunku pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych lub na działkach rolnych, innych niż swoje;

- praca poza swoim gospodarstwem rolnym, najemna poza rolnictwem - dla osób uzyskujących dochód z pracy najemnej w nierolniczych jednostkach stanowiących własność państwową, komunalną lub prywatną (w jednostkach prowadzących działalność gospodarczą i będących własnością osób fizycznych, spółek, przedsiębiorstw zagranicznych, spółdzielni, organizacji wyznaniowych, partii politycznych);

- praca poza swoim gospodarstwem rolnym, na własny rachunek - dla osób uzyskujących dochód z prowadzenia działalności gospodarczej (prowadzących własne zakłady przemysłowe, rzemieślnicze, handlowe i usługowe, zatrudniających lub nie zatrudniających pracowników najemnych) lub wykonujących wolne zawody, a także pomagających im członkom rodziny. Do tej kategorii zaliczano również dochody z wynajmu mieszkania, pokoi, budynków niemieszkalnych oraz dochody z oddanych w dzierżawę gruntów rolnych;

- emerytura - dla osób utrzymujących się z emerytury, również z emerytury kombatanckiej i emerytury zagranicznej uzyskanej z tytułu pracy za granicą;

- renta inwalidzka - dla osób, które uzyskały rentę z powodu częściowej lub całkowitej niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy, rentę kombatancką, wypadkową lub świadczenie rehabilitacyjne;

- renta rodzinna - dla kobiet, którym przyznano to świadczenie po zmarłym mężu lub osieroconym dzieciom;

- zasiłek dla bezrobotnych - dla osób zarejestrowanych w rejonowym urzędzie pracy, które utrzymują się z zasiłku dla bezrobotnych;

- inne niezarobkowe źródła utrzymania - dla osób utrzymujących się z zasiłku pomocy społecznej, zasiłku wychowawczego, alimentów z funduszu alimentacyjnego i od osób prywatnych, zasiłku rodzinnego, zasiłku pielęgnacyjnego, stypendium, dochodów ze sprzedaży nieruchomości, dochodów z lokat kapitałowych i oszczędności, pomocy z zagranicy, wygranych w grach liczbowych i loteryjnych;

- na utrzymaniu - w przypadku pozostawania na utrzymaniu innej osoby.

Wiek użytkownika gospodarstwa rolnego (działki) ustalany był na podstawie roku urodzenia.

15

Przy ustalaniu ogólnego poziomu wykształcenia użytkownika gospodarstwa rolnego (działki) kierowano się najwyższym ukończonym poziomem edukacji szkolnej, niezależnie od typu szkoły, w której był osiągnięty (dzienna, wieczorowa czy zaoczna).

W pytaniu o wykształcenie wyodrębnione zostały następujące poziomy;

- wyższe - dla osób, które uzyskały dyplom ukończenia szkoły wyższej, niezależnie czy mają dyplom magisterski czy dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia (np. mają tytuł zawodowy licencjata, inżyniera, dyplomowanego ekonomisty),

- policealne - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia szkoły policealnej (pomaturalnej), - średnie zawodowe - dla osób, które miały świadectwo ukończenia technikum lub liceum

zawodowego , niezależnie czy uzyskały świadectwo dojrzałości (maturę) czy tylko świadectwo ukończenia szkoły,

- średnie ogólnokształcące - dla osób, które uzyskały świadectwo dojrzałości (maturę) lub świadectwo ukończenia liceum ogólnokształcącego,

- zasadnicze zawodowe - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej lub szkoły (zespołu) przysposobienia zawodowego bądź świadectwo ukończenia korespondencyjnego kursu rolniczego o poziomie szkoły zasadniczej,

- podstawowe ukończone - dla osób, które miały świadectwo ukończenia szkoły podstawowej, niezależnie ile klas ona liczyła (osiem, siedem czy dawniej cztery) lub kursów dla pracujących w zakresie szkoły podstawowej.

Wykształcenie podstawowe nie ukończone i bez wykształcenia szkolnego przypisywano osobom, które uczyły się w szkole podstawowej lub osobom, które nigdy nie uczęszczały do szkoły.

W spisie ustalono także najwyższy osiągnięty przez użytkownika gospodarstwa rolnego poziom wykształcenia o kierunku rolniczy m. Wyróżniono następujące poziomy wykształcenia rolniczego:

- wyższe - dla osób, które posiadały dyplom ukończenia szkoły wyższej o kierunku rolniczym, np.

ogrodnictwo, geodezja urządzeń rolniczych, technika urządzeń rolniczych i leśnych, leśnictwo, technologia drewna, ochrona środowiska - melioracja, rybactwo, zootechnika, technologia żywności - mleczarstwo itp. Do kierunków rolniczych nie zaliczano weterynarii;

- policealne - dla osób, które uzyskały dyplom ukończenia szkoły policealnej lub pomaturalnej o kierunku rolniczym, np. ogrodnictwo, urządzanie terenów zieleni itp.;

- średnie zawodowe - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia technikum lub liceum zawodowego o kierunku rolniczym, np. hodowla zwierząt, leśnictwo, melioracja, urządzanie terenów zieleni;

- zasadnicze zawodowe - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły rolniczej, szkoły przysposobienia rolniczego oraz dla osób mających świadectwo ukończenia korespondencyjnego kursu rolniczego o poziomie szkoły zasadniczej, np. ogrodnictwo, hodowla zwierząt, mechanizacja rolnictwa, wiejskie gospodarstwo domowe, rolnik upraw polowych;

- kurs rolniczy - dla osób, które ukończyły kurs kwalifikacyjny zakończony egzaminem i

uzyskaniem tytułu wykwalifikowanego rolnika lub mistrza rolnika.

Przy ustalaniu poziomu wykształcenia rolniczego poszczególnych osób nie brano pod uwagę kwalifikacji rolniczych nabytych drogą praktyki.

Do pracujących w gospodarstwie rolnym (na działce rolnej) zaliczano osoby, które w ciągu 12 miesięcy poprzedzających spis pracowały przez co najmniej 3 miesiące w swoim gospodarstwie rolnym (na działce) i praca ta stanowiła ich główne lub dodatkowe źródło utrzymania. Uwzględniano tylko te miesiące, w których praca miała charakter ciągły, tj. była wykonywana przez co najmniej 20 dni niezależnie od liczby godzin pracy w poszczególnych dniach.

Za pracę w gospodarstwie rolnym uważa się prace bezpośrednio związane z produkcją rolną (roślinną i zwierzęcą) oraz prace ogólne związane z prowadzeniem gospodarstwa (np.: zakup środków produkcji, sprzedaż produktów, bieżące naprawy sprzętu rolniczego, załatwianie spraw urzędowych).

Liczbę pełnozatrudnionych, czyli przeciętną liczbę pracujących wyrażoną w umownej rocznej jednostce pracy, dla indywidualnych gospodarstwach rolnych ustalono na podstawie liczby godzin przepracowanych w ciągu roku w gospodarstwie rolnym, przyjmując normatywną liczbę godzin w ciągu roku 2120 jako nominalny czas pracy osoby pełnozatrudnionej, natomiast dla gospodarstw pozostałych (tj. osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, które na rzecz spisu składały odpowiednie sprawozdania) przyjęto przeciętną liczbę pracowników zatrudnionych w gospodarstwie w okresie od 1.06.1995 r. do 31.05.1996 r. w przeliczeniu na pełnozatrudnionych.

Do ogólnej powierzchni gospodarstwa rolnego (działki rolnej) zalicza się wszystkie bez wyjątku grunty wchodzące w skład gospodarstwa (działki), a więc wszystkie grunty użytkowane rolniczo (grunty orne, sady, ogrody przydomowe oraz grunty pod szklarniami i inspektami, łąki i pastwiska), wszystkie związane z nimi grunty użytkowane nierolniczo, jak lasy, podwórza, grunty pod zabudowaniami lub przeznaczone pod zabudowę, ogrody ozdobne, drogi, torfowiska, kamieniołomy, żwirownie itp. oraz nieużytki.

Do użytków rolnych zalicza się: grunty orne (pod zasiewami wraz z ogrodami przydomowymi oraz odłogi i ugory), sady, łąki i pastwiska.

W skaźnik jakości gruntów opracowano jako iloraz liczby hektarów przeliczeniowych (przyjętych w spisie według gminnych kart podatkowych) i ogólnej powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie rolnym.

Spisowi podlegały zwierzęta gospodarskie (bydło, trzoda chlewna, owce, drób, konie, kozy, króliki - samice, zwierzęta futerkowe - samice oraz pnie pszczele) znajdujące się w gospodarstwie oraz zwierzęta wysłane na redyki, wypasy i do bacówek, a w przypadku pni pszczelich - pnie znajdujące się na pożytkach poza gospodarstwem, stanowiące własność użytkownika gospodarstwa lub członków jego gospodarstwa domowego, jak również zwierzęta przetrzymywane czasowo lub stale w gospodarstwie, tj. przyjęte na wychów, opas itp.

17

Na sztuki przeliczeniowe duże przeliczono podstawowe gatunki zwierząt gospodarskich, stosując następujące współczynniki: bydło - 0,8, trzoda chlewna - 0,15, owce - 0,08, konie - 1,0.

Celem ustalenia wyposażenia technicznego gospodarstw rolnych spisem zostały objęte ciągniki, samochody, wybrane maszyny i urządzenia rolnicze użytkowane w gospodarstwie, zarówno te, które stanowiły własność użytkownika gospodarstwa, jak i te, których właścicielem były inne osoby (dzierżawa, leasing itp.). W przypadku gdy ciągniki, samochody, maszyny należały do kilku rolników spisywano je u tego rolnika, u którego znajdowały się w momencie spisu.

W trakcie spisu zebrano również informacje od użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych i działek rolnych na temat struktury dochodów gospodarstw domowych z wyodrębnieniem udziału dochodów z działalności rolniczej i źródeł pozarolniczych. Źródło dochodu stanowiące w tej strukturze ponad 50% dochodów ogólnych gospodarstwa przyjmowane było jako główne źródło dochodów.

Od użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych, jak również gospodarstw pozostałych (tj. osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, które na rzecz spisu składały odpowiednie sprawozdania), zebrano informacje o ważniejszych wydatkach poniesionych na cele inwestycyjne i produkcyjne w okresie od 1. VI. 1995 r. - 12.VI. 1996 r.

Działalność gospodarcza prowadzona przez użytkowników gospodarstw rolnych lub osoby dorosłe pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego.

Za działalność gospodarczą (rolniczą i pozarolniczą) uważa się pracę (na rachunek własny) bezpośrednio związaną z prowadzeniem produkcji rolniczej (roślinnej i zwierzęcej) i prowadzeniem gospodarstwa rolnego oraz pracę poza gospodarstwem rolnym (np. własne zakłady przemysłowe, rzemieślnicze, handlowe i usługowe, zatrudniające lub nie zatrudniające pracowników najemnych, także wolne zawody).

Za gospodarstwo domowe użytkownika gospodarstwa rolnego uważa się zespół osób mieszkających i utrzymujących się wspólnie, jeżeli wśród nich jest osoba prowadząca indywidualne gospodarstwo rolne lub użytkująca działkę rolną.

Za dochód całkowity gospodarstwa domowego uważa się łączne dochody wszystkich osób zamieszkałych wspólnie z użytkownikiem gospodarstwa i utrzymujących się razem z nim z: tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) oraz z tytułu: pobierania rent i emerytur, zasiłków z pomocy społecznej, zasiłku wychowawczego, alimentów, stypendiów, posiadania lokat kapitałowych, uzyskiwania pomocy zagranicznej, wygranych w grach liczbowych i loteriach itd.

Na potrzeby spisu działalność gospodarczą prowadzoną na własny rachunek przez użytkowników

gospodarstw rolnych lub osoby dorosłe pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym

z użytkownikiem gospodarstwa rolnego pogrupowano w sekcje działalności, a w ramach

poszczególnych sekcji wyróżniono rodzaje działalności, wykorzystując kategorie klasyfikacyjne Europejskiej Klasyfikacji Działalności (EKD).

W spisie uwzględniono następujące sekcje działalności:

- działalność rolnicza i leśna - (wg EKD sekcja A) - rybactwo i rybołówstwo - (sekcja B)

- działalność produkcyjna - (sekcja D) - budownictwo - (sekcja F)

- handel - (sekcja G)

- hotele i restauracje oraz sezonowy wynajem pokoi - (sekcja H) - transport i działalność magazynowa - (sekcja I)

- obsługa nieruchomości - (sekcja K)

- pozostała działalność usługowa - (sekcje C, E, J, L, M, N, O, P, Q).

W ramach w/w sekcji wyodrębniono następujące rodzaje działalności:

- działalność rolnicza i leśna:

- produkcja roślinna, w tym:

- hodowla i nasiennictwo roślin, - sadownictwo i warzywnictwo, - produkcja zwierzęca,

w tym:

- hodowla zarodowa,

- działalność usługowa związana z rolnictwem, - pozyskiwanie drewna,

- pozostała, tj. gospodarka łowiecka, hodowla i pozyskiwanie zwierząt łownych, leśnictwo, - rybactwo i rybołówstwo:

- działalność gospodarstw rybackich i wylęgami,

- pozostała, tj. rybołówstwo w wodach śródlądowych i morskich, działalność usługowa związana z rybactwem, ry bołówstwem, hodowlą i chowem ryb,

- działalność produkcyjna:

- produkcja artykułów spożywczych i napojów, - produkcja tkanin,

- produkcja odzieży,

- pozostała, tj. garbowanie i wyprawianie skór, produkcja drewna i wyrobów z drewna i ze słomy, produkcja papieru i wyrobów z papieru, działalność wydawnicza i poligrafia, produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych, produkcja metalowych wyrobów gotowych, produkcja mebli, zagospodarowanie odpadów,

19

- budownictwo:

- wznoszenie budynków i budowli, - wykonywanie instalacji budowlanych, - prace wykończeniowe i inne,

- wynajem sprzętu budowlanego i burzącego wraz z obsługą, - handel:

- sprzedaż, obsługa i naprawy pojazdów mechanicznych, - handel hurtowy,

- handel detaliczny i naprawy artykułów przeznaczenia osobistego i użytku domowego, - hotele i restauracje oraz sezonowy wynajem pokoi:

- hotele,

- pola campingowe, - restauracje i bary,

- stołówki i punkty gastronomiczne, - transport i działalność magazynowa:

- transport lądowy, - transport wodny,

- działalność agencji turystycznych,

- pozostała, tj. magazynowanie, składowanie i przechowywanie towarów, - obsługa nieruchomości oraz wynajem maszyn i sprzętu:

- obsługa nieruchomości, - wynajem maszyn i sprzętu,

- pozostała, tj. obsługa i naprawy maszyn biurowych, księgujących i liczących, prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, działalność wcześniej nie wymieniona związana z prowadzeniem interesów,

- pozostała działalność usługowa:

- działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego, - działalność weterynaryjna.

- wydobywanie torfu, piasku, żwiru, kamienia, prowadzenie kantorów wymiany walut, prowadzenie szkół prywatnych wszystkich typów, kursów języków obcych oraz kursów zawodowych, odprowadzanie ścieków, wywóz śmieci, usługi sanitarne, działalność artystyczna na własny rachunek, prowadzenie pralni i punktów czyszczenia wyrobów włókienniczych i futrzarskich, fiyzjerstwo i inne zabiegi kosmetyczne, pogrzeby i działalność pokrewna, prowadzenie łaźni, saun, siłowni itp.

Wydatki na cele inwestycyjne dotyczyły głównie:

- zakupu ziemi (z podaniem również powierzchni jakiej dotyczyły te wydatki)

- zakupu innych środków trwałych, tj. ciągników, innych środków transportowych (łącznie z samochodami), maszyn i urządzeń zarówno do prowadzenia działalności rolniczej jak i pozarolniczej;

- wydatków w zakresie budowy, remontu i modernizacji budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz rozwoju infrastruktury technicznej gospodarstwa;

- wydatków na nowe nasadzenia, zwiększenie stada podstawowego oraz zmianę kierunku produkcji rolniczej.

Spośród nakładów inwestycyjnych ogółem wyodrębniono nakłady na produkcję rolniczą oraz na pozarolniczą działalność gospodarczą.

Wydatki poniesione na bieżącą produkcję rolniczą dotyczyły zakupu nawozów, wapna i środków ochrony roślin, zakupu paliwa, usług rolniczych oraz dzierżawy ziemi.

Natomiast informacje o wydatkach planowanych do 2000 r. zebrane zostały tylko od użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych (bez gospodarstw indywidualnych prowadzonych przez organizacje wyznaniowe, spółki cywilne i jawne).

Ponadto zebrano informacje zarówno w trakcie spisu w indywidualnych gospodarstwach rolnych i na działkach rolnych, jak również w sprawozdawczości od osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, o zadłużeniu, kredytach i towarowej produkcji rolniczej.

Stan zadłużenia tj. łączną wielkość zobowiązań z tytułu kredytów, pożyczek, nakazów płatniczych łącznie z odsetkami i rachunków zaległych przez okres dłuższy niż 30 dni, ujmowano wg stanu na dzień 12 czerwca 1996 r.

Informacje o spłatach kredytów bankowych i pożyczek od osób prywatnych (wraz z odsetkami) dotyczą wydatków poniesionych w okresie 1.VII. 1995 - 12.VI. 1996 r.

Towarowa produkcja rolnicza gospodarstw rolnych została ustalona w oparciu o informacje o wartości produkcji rolniczej sprzedanej w roku gospodarczym 1995/96, tj. pochodzących z własnej produkcji surowych (nie przetworzonych) produktów roślinnych i zwierzęcych oraz zwierząt gospodarskich.

Przewidywane zmiany w funkcjonowaniu gospodarstw indywidualnych do 2000 r. opracowano na podstawie informacji użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych (bez gospodarstw indywidualnych prowadzonych przez organizacje wyznaniowe, spółki cywilne i jawne) o zamierzeniach w zakresie:

- zakupu i dzierżawy ziemi,

- ograniczenia powierzchni gospodarstw poprzez sprzedaż ziemi lub oddanie w dzierżawę,

- podjęcia lub rozwoju działalności pozarolniczej, przy jednoczesnym prowadzeniu gospodarstwa rolnego lub jego sprzedaży,

- przejścia na emeryturę lub rentę i przekazania gospodarstwa następcy lub sprzedaży ziemi,

21

oraz zamierzeń użytkowników działek rolnych w zakresie uruchomienia do 2000 r. we własnym zakresie pozarolniczej działalności gospodarczej. Rolnicy deklarujący zamiar podjęcia lub rozwoju prowadzonej działalności pozarolniczej określali również kierunek (rodzaj) tej działalności np. z zakresu: handlu, hotelarstwa i sezonowego wynajmu pokoi, działalności produkcyjnej , transportu, magazynowania itp.

W trakcie spisu użytkownikom indywidualnych gospodarstw rolnych zadano również pytanie o ocenę możliwości rozwojowych prowadzonych przez nich gospodarstw.

IV. W A Ż N IE JSZ E G R U PO W A N IA D ANYCH I UW AGI DO TA BLIC

Dane dotyczące pozarolniczej działalności podejmowanej przez użytkowników gospodarstw rolnych lub osoby dorosłe pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego zostały ujęte w dwóch podstawowych formach własności, tj. w sektorze publicznym i sektorze prywatnym.

Do sektora publicznego zaliczono gospodarstwa własności państwowej (Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych), gospodarstwa będące własnością komunalną (gmin) oraz gospodarstwa stanowiące własność mieszaną (spółki z przewagą mienia państwowego).

W sektorze prywatnym podstawowymi formami są: własność prywatna krajowa (gospodarstwa indywidualne, w tym indywidualne gospodarstwa rolne, gospodarstwa spółdzielcze i spółki prywatne), własność zagraniczna i własność mieszana.

W niniejszej publikacji, w ramach sektora prywatnego dane opracowano dla:

- gospodarstw indywidualnych (w przypadku niektórych informacji - tylko dla indywidualnych gospodarstw rolnych).

Gospodarstwa indywidualne obejmują:

- indywidualne gospodarstwa rolne, tj. gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha, prowadzone przez rolników na gruntach własnych i niewłasnych,

- indywidualne działki rolne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha włącznie użytkowane rolniczo przez osoby prywatne,

- indywidualnych właścicieli zwierząt posiadających użytki rolne o powierzchni do 0,1 ha lub nie posiadających użytków rolnych.

W omawianej publikacji do działalności pozarolniczej zaliczono działalność związaną z łowiectwem i leśnictwem, tj. z pozyskiwaniem drewna, gospodarką łowiecką, hodowlą i pozyskiwaniem zwierząt łownych, uprawą lasu, działalnością szkółek leśnych, zbieraniem dziko rosnących materiałów, transportem na terenach leśnych itp., według klasyfikacji EKD zakwalifikowanych do sekcji A łącznie z działem "Rolnictwo".

Dane liczbowe zawarte w tablicach 1, 2, 3 w obrębie rubryk 3-11 dla wiersza “wpjewództwo”

w porównaniu z odpowiadającymi tematycznie informacjami z rubryki 3 tablic 14-22, różnią się

z uwagi na to, że dotyczą innej zbiorowości gospodarstw rolnych. W tablicach 1, 2, 3 uwzględniono

bowiem tylko te gospodarstwa rolne, które prowadziły działalność pozarolniczą wyłącznie w obrębie wskazanej w rubrykach 3-11 sekcji, natomiast w rubryce 3 tablic 14-22 ujęto także gospodarstwa, które niezależnie od prowadzonej pozarolniczej działalności w ramach omawianej sekcji, realizowały jednocześnie jeszcze inną działalność pozarolniczą.

Informacje liczbowe w ujęciu odsetkowym prezentowane są z jednym znakiem po przecinku i z uwagi na elektroniczną technikę zaokrągleń mogą nie sumować się na 100%. Liczby te są poprawne pod względem merytorycznym.

Niezależnie od powyższych zbiorczych grupowań - rozliczeń makroekonomicznych według grup użytkowników - dla gospodarstw rolnych dokonano agregacji danych pod względem badanych cech w większości według wytycznych podanych w “Programme for the World Census o f Agriculture 2000” opracowanym przez FAO Statistical Development Sériés, a także analizy wyników spisu próbnego i propozycji kierunków analizy wyników powszechnego spisu rolnego opracowanych przez dr inż. Włodzimierza Dąbkowskiego - doradcy Prezesa GUS.

Zasady klasyfikacji/grupowania przedyskutowane i przyjete przez Zespół do spraw powszechnego spisu rolnego 96 kierowanego przez dr inż. Lesława Zalewskiego - Pełnomocnika Prezesa GUS zostały odpowiednio zastosowane we wcześniej wymienionych publikacjach .

Przyjęto grupowania według:

- grup obszarowych powierzchni ogólnej, wyodrębniając następujące grupy: do 1 ha, 1-2, 2-3, 3- 4, 4-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50-100, 100-200, 200-300, 300-500, 500-1000,

1000 i więcej;

- grup obszarowych powierzchni użytków rolnych, wyodrębniając następujące grupy: do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50-100, 100-200, 200-300, 300-500, 500-1000, 1000 i więcej (przy tworzeniu grup obszarowych powierzchni ogólnej, użytków rolnych itd.

przyjęto grupowanie w arach: 0 - 9 ; 10 - 19; 20 - 49; 50 - 100; 101- 199; 200 - 299; 300 - 399;

400 - 499; 500 - 699; 700 - 999 itd.);

- grup obszarowych powierzchni użytków rolnych, według rodzaju użytków, wyodrębniając następujące grupy: do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50 i więcej;

- grup obszarowych gruntów pod zabudowaniami: do 0,1 ha, 0,1-0,2, 0,2-0,5, 0,5-1, 1-2, 2 i więcej;

- grup obszarowych gruntów pod wodami użytkowymi: do 0,1 ha, 0,1-0,2, 0,2-0,5, 0,5-1, 1-2, 2- 3, 3-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20 i więcej;

- grup obszarowych gruntów pod zasiewami ogółem i według upraw, wyodrębniając następujące grupy - do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50 i więcej;

- wskaźnika jakości gruntów: do 0,4; 0,4-0,7; 0,7-1; 1 i powyżej;

- powierzchni w m2 szklarni i tuneli foliowych: do 60, 60-130, 130-210, 210-400, 400-800, 800- 1600,1600-2500, 2500 i więcej;

- powierzchni w m2 pieczarkami :do 60, 60-130, 130-210, 210-400, 400-800, 800 i więcej;

- roku budowy i modernizacji budynków : przed 1918, 1918-1940, 1941-1944, 1945-1950, 1951- 1960, 1961-1970, 1971-1975, 1976-1980, 1981-1985, 1986-1990, 1991-1996;

23

- wyposażenia w siłę pociągową: bez żywej i mechanicznej siły pociągowej, z żywą siłą pociągową, z 1 ciągnikiem, z 2 ciągnikami, z 3 ciągnikami, z 4 i więcej ciągnikami;

- roku produkcji ciągnika w podziale na okresy; do 1950, 1951-1955, 1956-1960, 1961-1965, 1966-1970, 1971-1975, 1976-1980, 1981-1985, 1986-1990, 1991, 1992, 1993, 1994, 1995, 1996;

- mocy w KM silnika w ciągniku: do 8.9, 9-24, 24.-40, 40.1-60.0, 60.1-110, powyżej 110.1;

- celu i wartości produkcji sprzedanej: nie prowadzące produkcji, produkujące na własne potrzeby, produkujące głównie na własne potrzeby, produkujące głównie na sprzedaż , których wartość produkcji sprzedanej wynosiła: do 2500, 2501 - 4999, 5000 - 14999, 15000 - 24999, 25000 - 49999, 50000 - 99999, 100000 zł i więcej;.

- kierunków produkcji rolniczej: hodowla i nasiennictwo, sadownictwo i warzywnictwo, pozostałe uprawy roślinne, działalność mieszana, działalność usługowa, działalność związana z pozyskiwaniem drewna, pozostała działalność związana z łowiectwem i leśnictwem, produkcja zawieszona lub brak produkcji, brak specjalizacji;

- perspektyw rozwojowych gospodarstwa: rozwojowe, nierozwojowe, brak zdecydowanej opinii;

- skali natężenia chowu poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich;

- liczby pracujących z podziałem na pracujących w gospodarstwie rolnym i poza gospodarstwem według stałej aktywności zawodowej;

- liczby osób zamieszkałych w gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego według źródeł utrzymania;

- cech charakteryzujących użytkowników gospodarstw rolnych według: wieku i płci, mężczyźni poniżej 25 lat, 25- 34, 35-44, 45-64, 65 i więcej lat oraz kobiety - poniżej 25 lat, 25- 34, 35-44, 45-64, 65 i więcej lat;

- poziomu wykształcenia rolniczego użytkownika: wyższe i policealne rolnicze, średnie zawodowe i zasadnicze rolnicze, kursy rolnicze i bez wykształcenia rolniczego;

- wykształcenia ludności z podziałem na: wyższe rolnicze, policealne rolnicze, średnie rolnicze zasadnicze zawodowe rolnicze, kursy rolnicze, bez wykształcenia rolniczego;

- ludności faktycznie zamieszkałej w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstw rolnych uwzględniające dla kobiet i mężczyzn następujące przedziały wiekowe: 0-14, 15-19, 20- 29, 30-39, 40-49, 50-59, 60-64, 65 lat i więcej oraz wiek nie ustalony,

- poziomu wykształcenia ludności faktycznie zamieszkałej w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstw dla kobiet i mężczyzn: wyższe w tym rolnicze, policealne w tym rolnicze, średnie zawodowe w tym rolnicze, średnie ogólnokształcące, zasadnicze zawodowe w tym rolnicze, podstawowe nieukończone i bez wykształcenia, nie ustalone;

- inne grupowania gospodarstw według cech ujętych w spisie nie wymienione wyżej.

W niniejszej publikacji występują tylko niektóre z wymienionych klasyfikacji. W kolejnych

publikacjach będą prezentowane i analizowane gospodarstwa według wyżej wymienionych

przekrojów i powiązań między grupami cech charaktery zujących gospodarstwa rolne

U W A G I DO T A B L IC

1. Prezentowane w tablicach 1-6 i 44-65 dane dotyczą indywidualnych gospodarstw rolnych (działek rolnych) prowadzonych przez użytkowników gospodarstw, bez gospodarstw rolnych (5,7 tys.) i działek rolnych (3,7 tys.) prowadzonych m.in. przez organizacje wyznaniowe, spółki cywilne i jawne.

2. Dane zawarte w poszczególnych tablicach dotyczą generalnie zbiorowości gospodarstw, od których uzyskano informacje na badany temat , przy czym w grupowaniach o przekrojach wielotematycznych, ze względu na łączenie cech, występują pewne odchylenia :

- w tablicy 4, przy grupowaniu gospodarstw według udziału dochodów z działalności rolniczej w dochodach ogółem gospodarstwa domowego z jednoczesną agregacją gospodarstw według celu produkcji, różnicę pomiędzy wielkością „Ogółem”, a sumą grup według celu produkcji, stanowią gospodarstwa, które prowadzą działalność rolniczą wyłącznie na własne potrzeby, nie prowadzą tej działalności lub też nie określiły skali rolniczej produkcji towarowej;

- w tablicach 5, 8, 14, 16, 23 w grupowaniu gospodarstw według kierunku produkcji rolniczej nie uwzględniono gospodarstw, które wykazały inny kierunek produkcji niż wymieniono w tablicy;

- w tablicy 42 dane dotyczą tylko tych gospodarstw, które ponosiły wydatki na spłatę kredytów, a jednocześnie wykazały wartość towarowej produkcji rolniczej.

3. W tablicach ujmujących powierzchnie gruntów występują pewne nieścisłości rachunkowe wynikające z przyjętego w opracowaniach zbiorczych wyników sposobu zaokrągleń, a mianowicie spisywana z dokładnością do 1 ara powierzchnia gruntów już od poziomu gminy zaokrąglana była automatycznie do 1 ha. Prezentowane dane o powierzchni gruntów są poprawne merytorycznie.

4. Struktury poziome i pionowe występujące w prezentowanych tablicach liczone były przy wykorzystaniu elektronicznej techniki obliczeniowej i mogą nie sumować się na 100%.

25