Cele produkcji w gospodarstwach rolnych. Województwo dolnośląskie

(1)

URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU

NARODOWY SPIS POWSZEŁ

LUDNOŚ 4SI

•y\2öö?

t A#

NARODOWY SPIS POWSZECHNY/

POWSZECHNY

JvrlrHH

s : j Z/-A j J

SPJ5 MM

T |PPI

1\M I

CELE PRODUKCJI

W GOSPODARSTWACH ROLNYCH

WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE

t Z

1 J

(2)

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH

Kreska (-)

Zero: (0)

(0^,0⁾

Kropka (.)

Znak x

Znak #

„W tym’’

- zjawisko nie wystąpiło.

- zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5;

- zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.

- zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych.

- wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe.

- oznacza, że dane nie mogą być opublikowane ze względu na konieczność zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej.

- oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy.

Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie źródła.

(3)

URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU

V,

mmw

^{tpit )}

^XfOW$ZECHllt/

CELE PRODUKCJI W GOSPODARSTWACH

ROLNYCH 2002

WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE

WROCŁAW, kwiecień 2004

(4)

ZESPÓŁ REDAKCYJNY URZĘDU STATYSTYCZNEGO WE WROCŁAWIU

PRZEWODNICZĄCY Elżbieta Małecka

REDAKTOR GŁÓWNY Maria Czekaj

CZŁONKOWIE

Sławomir Banaszak, Krystyna Kalichowicz, Wiesława Mazur, Alina Mieszczakowska, Marek Obrębalski, Halina Woźniak, Małgorzata Wysoczańska, Andrzej Żurakowski

SEKRETARZ Halina Urbanek

REDAKTOR TECHNICZNY Irena Makiej

Opracowanie publikacji

Krystyna Kowal, Aneta Madajczak, Małgorzata Pilecka

Przetwarzanie danych

Wydział Informatyki pod kierunkiem Marii Pachołek

Skład komputerowy i grafika

Monika Lichota, Wojciech Szpakowski

Druk i oprawa: Urząd Statystyczny we Wrocławiu - Wydział Poligrafii 59-220 Legnica, ul. Jaworzyńska 65

(5)

Szanowni Państwo

Niniejsza publikacja jest kolejnym opracowaniem prezentującym wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. Zawiera charakterystykę poszczególnych grup gospodarstw rolnych pod kątem celu i kierunku prowadzonej przez nie produkcji rolniczej.

Publikacja składa się z uwag ogólnych, metodycznych i analitycznych wzbogaconych wykresami i mapami oraz z części tabelarycznej z danymi dla województwa, podregionów i powiatów. W uwagach ogólnych przedstawiono zakres i tematykę Powszechnego Spisu Rolnego 2002, a w uwagach metodycznych ważniejsze definicje i pojęcia spisowe, a także zasady grupowania danych.

W uwagach analitycznych przedstawiono charakterystykę gospodarstw rolnych prowadzących działalność rolniczą ze wskazaniem celu produkcji - wyłącznie na własne potrzeby, głównie na własne potrzeby oraz głównie na rynek. Grupy gospodarstw rolnych wyodrębniono według kryterium powierzchni użytków rolnych, jakości gleb, skali upraw, skali chowu zwierząt gospodarskich, wartości towarowej produkcji rolniczej, a także wysokości wydatków poniesionych na cele inwestycyjne i bieżącą produkcję rolniczą oraz wielkości zadłużenia i spłat kredytów i pożyczek.

Niniejsza publikacja jest ostatnią z zaplanowanych na lata 2003/2004 publikacji prezentujących wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 2002.

Oddając do rąk Państwa tę publikację mam nadzieję, że prezentowane wyniki spisu, dotyczące celów produkcji w gospodarstwach rolnych, okażą się dla Państwa interesujące i przydatne.

Jednocześnie dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do przygotowania i przeprowadzenia spisu oraz opracowania jego wyników.

DYREKTOR

Elżbieta Małecka

Wrocław, kwiecień 2004 r.

(6)

SPIS TREŚCI

Przedmowa...

Uwagi ogólne...

Uwagi metodyczne...

Uwagi analityczne...

Gospodarstwa rolne według celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa rolne posiadające użytki rolne według celu produkcji rolniczej i wskaźnika jakości użytków rolnych...

Powierzchnia użytków rolnych według celu produkcji rolniczej i wskaźnika jakości użytków rolnych...

Gospodarstwa rolne, w których nie zanotowano odłogów i ugorów według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych gruntów ornych pod zasiewami...

Powierzchnia gospodarstw rolnych, w których nie zanotowano odłogów i ugorów według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych gruntów ornych pod zasiewami...

Gospodarstwa rolne użytkujące sady według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni sadów...

Powierzchnia sadów według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni sadów....

Gospodarstwa rolne użytkujące trwałe użytki zielone według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni trwałych użytków zielonych...

Powierzchnia trwałych użytków zielonych według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni trwałych użytków zielonych...

Gospodarstwa rolne z uprawą zbóż według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni uprawy zbóż...

Powierzchnia uprawy zbóż według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni uprawy zbóż...

Gospodarstwa rolne z uprawą ziemniaków według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni uprawy ziemniaków...

Powierzchnia uprawy ziemniaków według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni uprawy ziemniaków...

Gospodarstwa rolne z uprawą buraków cukrowych według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni uprawy buraków cukrowych...

Powierzchnia uprawy buraków cukrowych według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni uprawy buraków cukrowych...

Gospodarstwa rolne z uprawą rzepaku i rzepiku według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni uprawy rzepaku i rzepiku...

Powierzchnia uprawy rzepaku i rzepiku według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni uprawy rzepaku i rzepiku...

Gospodarstwa rolne z uprawą warzyw gruntowych według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni uprawy warzyw gruntowych...

Powierzchnia uprawy warzyw gruntowych według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni uprawy warzyw gruntowych...

Gospodarstwa rolne według skali chowu bydła i celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa rolne według skali chowu krów i celu produkcji rolniczej...

Tabl. Str.

X 3

X 7

X 9

X 13

I 13

II 17 III 19

IV 20

V 20

VI 21

VII 22 VIII 23

IX 24

X 25

XI 25

XII 26 XIII 27

XIV 28

XV 29

XVI 29

XVII 30

XVIII 31

XIX 32

XX 36

XXI 36

(7)

Gospodarstwa rolne według skali chowu trzody chlewnej i celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa rolne według skali chowu loch i celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa rolne według skali chowu owiec i celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa rolne według skali chowu drobiu kurzego i celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa indywidualne uzyskujące dochody z działalności rolniczej według celu produkcji rolniczej...

Towarowa produkcja rolnicza w roku gospodarczym 2001/2002...

Gospodarstwa realizujące produkcję towarową według celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa rolne, które poniosły wydatki na cele inwestycyjne i produkcyjne...

Gospodarstwa rolne, które poniosły wydatki na cele inwestycyjne i produkcyjne według skali sprzedaży...

Zadłużenie gospodarstw rolnych...

Struktura zadłużonych gospodarstw rolnych według celu produkcji rolniczej...

Spłaty kredytów i pożyczek przez gospodarstwa rolne według celu produkcji rolniczej...

Aneks tabelaryczny

Gospodarstwa rolne według celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa rolne według celu produkcji rolniczej oraz podregionów i powiatów...

Gospodarstwa rolne posiadające użytki rolne według celu produkcji rolniczej oraz podregionów i powiatów...

Powierzchnia użytków rolnych według celu produkcji rolniczej oraz podregionów i powiatów....

Gospodarstwa rolne prowadzące działalność rolniczą według wskaźnika jakości użytków rolnych i celu produkcji rolniczej...

Powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych prowadzących działalność rolniczą według wskaźnika jakości użytków rolnych i celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa rolne według skali chowu bydła i celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa rolne według skali chowu trzody chlewnej i celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa rolne posiadające bydło według celu produkcji rolniczej oraz podregionów i powiatów Gospodarstwa rolne posiadające trzodę chlewną według celu produkcji rolniczej oraz

podregionów i powiatów...

Gospodarstwa indywidualne według udziału dochodów z działalności rolniczej w dochodach ogółem gospodarstwa domowego i celu produkcji rolniczej...

Gospodarstwa indywidualne według udziału dochodów z działalności rolniczej w dochodach ogółem gospodarstwa domowego i skali sprzedaży...

Towarowa produkcja rolnicza w gospodarstwach rolnych według wskaźnika jakości użytków rolnych i celu produkcji rolniczej...

Towarowa produkcja rolnicza w gospodarstwach rolnych według wskaźnika jakości użytków rolnych i skali sprzedaży...

Wybrane wydatki poniesione przez gospodarstwa rolne na cele inwestycyjne oraz na bieżącą produkcję rolniczą według celu produkcji rolniczej i skali sprzedaży...

Ważniejsze nakłady inwestycyjne w gospodarstwach rolnych według celu produkcji rolniczej i skali sprzedaży...

Tabl. Str.

XXII 37

XXIII 38

XXIV 39

XXV 40

XXVI 42

XXVII 42 XXVIII 43

XXIX 44

XXX 44

XXXI 45

XXXII 46 XXXIII 47

1 50 2 52 3 54 4 56 5 58 6 58 7 59 8 59 9 60 10 62 11 64 12 65 13 66 14 67 15 68 16 69

-5-

(8)

Wybrane wydatki poniesione przez gospodarstwa rolne na bieżącą produkcję rolniczą według celu produkcji rolniczej i skali sprzedaży...

Zadłużenie gospodarstw rolnych oraz spłaty kredytów i pożyczek według celu produkcji rolniczej..

Gospodarstwa rolne obciążone zadłużeniem według celu produkcji rolniczej i skali sprzedaży...

Gospodarstwa rolne obciążone zadłużeniem z tytułu kredytów inwestycyjnych według celu produkcji rolniczej i skali sprzedaży...

Gospodarstwa rolne obciążone zadłużeniem z tytułu kredytów bieżących według celu produkcji rolniczej i skali sprzedaży...

Gospodarstwa rolne spłacające kredyty i pożyczki według celu produkcji rolniczej i skali sprzedaży...

Zadłużenie gospodarstw towarowych oraz spłaty kredytów i pożyczek według skali sprzedaży...

Gospodarstwa towarowe obciążone zadłużeniem według celu produkcji rolniczej i skali sprzedaży...

Gospodarstwa towarowe spłacające kredyty i pożyczki według udziału rocznych spłat w towarowej produkcji rolniczej, celu produkcji rolniczej i skali sprzedaży...

Gospodarstwa rolne według kierunku produkcji rolniczej...

Wykresy

Gospodarstwa rolne według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych...

Struktura gospodarstw według celu produkcji rolniczej i powierzchni użytków rolnych...

Gospodarstwa rolne posiadające użytki rolne oraz powierzchnia uprawy...

Struktura gospodarstw rolnych posiadających użytki rolne według celu produkcji rolniczej...

Struktura powierzchni upraw według celu produkcji rolniczej...

Struktura gospodarstw według grup obszarowych użytków rolnych...

Struktura gospodarstw rolnych posiadających bydło i trzodę chlewną według celu produkcji i powiatów...

Struktura gospodarstw posiadających zwierzęta według celu produkcji rolniczej...

Nakłady inwestycyjne oraz wydatki na bieżącą produkcję rolniczą w przeliczeniu na I ha użytków rolnych według wartości sprzedaży...

Zadłużenie gospodarstw rolnych według celu produkcji rolniczej...

Struktura gospodarstw rolnych obciążonych zadłużeniem z tytułu kredytów inwestycyjnych i bieżących według wysokości zadłużenia i celu produkcji rolniczej...

Struktura gospodarstw rolnych według kierunku produkcji rolniczej oraz powierzchni użytków rolnych...

Mapy

Udział gospodarstw prowadzących produkcję rolniczą w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych według powiatów...

Udział gospodarstw produkujących głównie na rynek w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych posiadających użytki rolne według powiatów...

Tabl. Str.

17 70 18 71 19 72

20 73

21 74

22 75

23 76

24 77

25 78

26 79

Nr Str.

I 14 11 14 III 33

IV 33

V 33

VI 34

VII 35 VIII 41

IX 44

X 45

XI 46

XII 48

I 15 II 15

(9)

UWAGI OGÓLNE

Dane zawarte w niniejszej publikacji opracowano na podstawie wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.

Powszechny Spis Rolny oraz Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań zostały przeprowadzone na terenie całego kraju w dniach od 21 maja do 8 czerwca 2002 r. (według stanu w dniu 20 maja 2002 r.

godz. 24.00) zgodnie z n/w ustawami podjętymi przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej:

• z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2001 r. (Dz. U. z 2000 r., Nr 1, poz. 1) z późniejszą zmianą (Dz. U. z 2000 r., Nr 93, poz. 1026),

• z dnia 9 września 2000 r. o powszechnym spisie rolnym w 2002 r. (Dz. U. z 2000 r., Nr 99, poz. 1072),

• z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 1995 r., Nr 88, poz. 439) z późniejszymi zmianami.

W powyższych aktach prawnych określono termin i zakres tematyczny spisów, zasady organizacji i realizacji prac spisowych, zobowiązanie ludności do udzielania informacji oraz sposób ich zebrania.

Celem Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. było między innymi:

- zapewnienie podstawowej bazy informacyjnej o gospodarstwach rolnych i związanych z nimi gospodarstwach domowych, koniecznej dla realizacji krajowej, regionalnej i lokalnej polityki rolnej i społecznej na wsi,

- dostarczenie informacji niezbędnych dla finalizowania procesów stowarzyszeniowych z Unią Europejską (UE), jak i zapewnienia podstaw informacyjnych w pierwszych latach członkostwa zgodnie z wymogami UE oraz wykonanie zobowiązań Polski w zakresie dostarczenia informacji dla potrzeb organizacji międzynarodowych (FAO, OECD, EUROSTAT i inne),

- zbudowanie i aktualizacja statystycznych operatów losowania prób do różnotematycznych badań reprezentacyjnych.

Zakres tematyczny Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. był bardzo obszerny i dotyczy! w województwie dolnośląskim ponad 141 tys. gospodarstw rolnych.

Zakres i tematyka Powszechnego Spisu Rolnego

Powszechnym Spisem Rolnym objęto:

=> gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych powyżej I ha,

=> gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 do 1 ha włącznie (działki rolne),

=> osoby fizyczne będące właścicielami zwierząt gospodarskich, nieposiadające użytków rolnych lub posiadające użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha,

=> pozostałe gospodarstwa rolne będące w użytkowaniu osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej.

Wykaz gospodarstw indywidualnych powstał w oparciu o statystyczny rejestr podatkowy (system SPGC), który aktualizowany był przez rachmistrzów w czasie obchodu przedspisowego oraz uzupełniany o wykaz właścicieli zwierząt gospodarskich nieposiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne 0 powierzchni mniejszej niż 0,1 ha. Kartotekę gospodarstw rolnych będących w użytkowaniu osób prawnych 1 jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej utworzono na podstawie Bazy Jednostek Statystycznych.

Dla gospodarstw rolnych, których użytkownicy odmówili udziału w Powszechnym Spisie Rolnym 2002 r.

lub z którymi kontakt był niemożliwy dokonano imputacji danych o gospodarstwie.

-7-

(10)

Tematyka Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r. została ujęta na formularzach spisowych w następujących działach:

- Powierzchnia gospodarstwa,

- Struktura własnościowa użytków rolnych gospodarstwa, - Struktura dochodów,

- Działalność gospodarcza,

- Pracujący w indywidualnym gospodarstwie rolnym, - Powierzchnia zasiewów,

- Powierzchnia inna,

- Pogłowie zwierząt gospodarskich, - Rozdysponowanie produkcji rolniczej, - Infrastruktura gospodarstwa,

- Budynki i budowle,

- Magazynowanie w gospodarstwie, - Nawozy i pestycydy w gospodarstwie, - Maszyny i urządzenia rolnicze, - Wybrane wydatki w gospodarstwie.

W ramach spisu w gospodarstwach indywidualnych o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha zebrano następujące informacje:

1) dane o osobach będących użytkownikami gospodarstw rolnych:

a) nazwisko i imiona użytkownika gospodarstwa rolnego, b) poziom wykształcenia rolniczego użytkownika,

c) wkład pracy w gospodarstwo rolne w okresie 12 miesięcy poprzedzających badanie - liczba godzin przepracowanych w gospodarstwie,

2) o liczbie pracowników najemnych stałych i pracowników dorywczych zatrudnionych w gospodarstwie rolnym, 3) o użytkowaniu gruntów, a w szczególności:

a) o powierzchni gruntów ogółem, w tym użytków rolnych (gruntów ornych, sadów, łąk i pastwisk trwałych), lasów i gruntów leśnych oraz pozostałych gruntów i nieużytków,

b) o powierzchni zasiewów głównych upraw,

4) o pogłowiu zwierząt gospodarskich według gatunków i grup produkcyjno-użytkowych oraz liczbie pni pszczelich,

5) o rozdysponowaniu produkcji rolniczej,

6) o budynkach, infrastrukturze i wyposażeniu technicznym gospodarstw, w tym:

a) rodzaje budynków, budowli i ich powierzchnia,

b) liczba ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych, c) źródła zaopatrzenia w wodę, sposoby odprowadzania ścieków i usuwania śmieci, d) wyposażenie w sieć elektryczną i telefon,

e) rodzaje urządzeń melioracyjnych,

7) o stosowaniu nawozów i pestycydach w gospodarstwie w okresie 12 miesięcy poprzedzających badanie, 8) o zadłużeniu gospodarstw rolnych,

9) o działalności gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) prowadzonej przez użytkownika gospodarstwa rolnego lub osobę dorosłą pozostającą z użytkownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym,

10) o ważniejszych wydatkach poniesionych w okresie 12 miesięcy poprzedzających badanie, w tym na:

a) zakup gruntów,

b) budowę lub modernizację budynków, c) powiększenie stada podstawowego,

d) zakup ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych.

Dla osób fizycznych użytkujących gospodarstwa indywidualne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha do I ha włącznie oraz dla właścicieli zwierząt gospodarskich zebrano w/w informacje, z wyłączeniem tych, o których mowa w pkt. 6e, 7, 8 i 10, a w ramach punktów 3b i 6b zebrano dane w ograniczonym zakresie tematycznym.

W ramach spisu u osób prawnych i w jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej zebrano informacje, o których mowa w punktach 2-10.

(11)

UWAGI METODYCZNE

Podstawowe definicje pojęć i klasyfikacje - niezbędne do właściwej interpretacji wyników spisu - są zamieszczane w każdej z publikacji z wynikami spisu.

Z uwagi na fakt, że dla części mieszkańców niemożliwe było przeprowadzenie spisu z udziałem rachmistrza spisowego (z różnych powodów), podstawowe informacje dla takich osób, takie jak: imię i nazwisko, data urodzenia oraz płeć - zostały spisane z ewidencji. Wszystkie pozostałe pytania na formularzu spisowym - w przypadku spisywanych z ewidencji - pozostały bez odpowiedzi. Szacuje się, że z ewidencji spisano w woj. dolnośląskim ponad 50 tys. osób, tj. 1,9% ogółu ludności - stałych mieszkańców województwa (w kraju ponad 730 tys. osób, tj. 2% ogółu ludności, będących stałymi mieszkańcami naszego kraju). Bezpośrednią konsekwencją spisywania z ewidencji są braki odpowiedzi (nieustalone), podawane w poszczególnych tablicach.

Ważniejsze definicje, pojęcia spisowe i zasady spisywania

Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Za gospodarstwo indywidualne uważa się gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha, będące własnością lub znajdujące się w użytkowaniu osoby fizycznej lub grupy osób oraz gospodarstwo rolne osoby nieposiadającej użytków rolnych lub posiadającej użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha, która ma co najmniej: 1 sztukę bydła lub (i) 5 sztuk trzody chlewnej albo 1 lochę lub (i) 3 sztuki owiec bądź kóz lub (i) 1 konia lub (i) 30 sztuk drobiu lub (i) 5 sztuk samic zwierząt futerkowych (w tym królików) lub (i) 1 pień pszczeli.

Za użytkownika gospodarstwa indywidualnego uważa się osobę fizyczną lub grupę osób, które faktycznie użytkują grunty, niezależnie od tego, czy są właścicielami, dzierżawcami, czy użytkują je z innego tytułu i niezależnie od tego, czy grunty te są zlokalizowane w jednej, czy w kilku gminach.

Za osobę kierującą gospodarstwem rolnym uważa się osobę fizyczną upoważnioną przez właściciela/użytkownika gospodarstwa rolnego do podejmowania decyzji bezpośrednio związanych z procesami produkcyjnymi, nadzorowania ich lub wykonywania. Kierujący jest na ogół, choć nie zawsze, tą samą osobą, co użytkownik.

Za gospodarstwo domowe użytkownika gospodarstwa rolnego (właściciela zwierząt gospodarskich) uważa się zespół osób mieszkających i utrzymujących się wspólnie, jeżeli wśród nich jest osoba prowadząca gospodarstwo indywidualne (właściciel zwierząt gospodarskich).

Celem ustalenia struktury gospodarstw według głównego źródła dochodów, w trakcie spisu zebrano informacje od użytkowników gospodarstw indywidualnych na temat udziału dochodów z działalności rolniczej i źródeł pozarolniczych, (tj. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, z emerytury lub renty, z pracy najemnej lub z innych tytułów) w dochodach ogółem gospodarstwa domowego. Źródło dochodów, którego udział przekraczał 50% dochodów ogółem, przyjmowano jako główne źródło dochodów gospodarstwa domowego.

Do działalności rolniczej zalicza się produkcję roślinną (wszystkie uprawy rolne, warzywnictwo i ogrodnictwo) i produkcję zwierzęcą (chów i hodowla zwierząt, produkcja surowych nieprzetworzonych produktów zwierzęcych) oraz działalność usługową związaną z rolnictwem prowadzoną z wykorzystaniem własnego sprzętu.

Za dochód ogółem gospodarstwa domowego uważa się łączne dochody wszystkich osób zamieszkałych wspólnie z użytkownikiem gospodarstwa domowego i utrzymujących się razem z nim, tj. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) oraz z tytułu pobierania emerytur i rent, zasiłku z pomocy społecznej, zasiłku wychowawczego, alimentów, stypendiów, posiadania lokat kapitałowych, uzyskiwania pomocy zagranicznej, wygranych w grach liczbowych i loteriach itp.

-9-

(12)

Towarowa produkcja rolnicza gospodarstw rolnych została ustalona w oparciu o zebrane informacje 0 wartości produkcji rolniczej sprzedanej za okres od 21.V 2001 r. do 20. V 2002 r., tj. pochodzących z własnej produkcji surowych (nieprzetworzonych) produktów roślinnych i zwierzęcych oraz zwierząt gospodarskich.

Liczbę pełnozatrudnionych dla gospodarstw indywidualnych ustalono na podstawie liczby godzin przepracowanych w ciągu roku w gospodarstwie rolnym, przyjmując normatywną liczbę 2120 godzin w ciągu roku jako nominalny czas pracy osoby pełnozatrudnionej, natomiast dla gospodarstw pozostałych (tj. osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które na rzecz spisu składały odpowiednie sprawozdania) przyjęto przeciętną liczbę pracowników zatrudnionych w gospodarstwie w okresie od I V 2001 r. do 30. IV 2002 r. w przeliczeniu na pełnozatrudnionych.

Do ogólnej powierzchni gospodarstwa zaliczono wszystkie bez wyjątku grunty wchodzące w skład gospodarstwa, a więc wszystkie grunty użytkowane rolniczo (grunty orne, sady, łąki i pastwiska), wszystkie związane z nimi grunty użytkowane nierolniczo, jak lasy, podwórza, grunty pod zabudowaniami lub przeznaczone pod zabudowę, ogrody ozdobne, grunty pod wodami, drogi, torfowiska, kamieniołomy, żwirownie itp. oraz nieużytki, niezależnie od tytułu władania (własne, dzierżawione na zasadzie umowy i bezumownie, użytkowane z innego tytułu).

Gospodarstwa indywidualne spisywano w miejscu przebywania użytkownika i tam ujmowano całkowitą, ogólną powierzchnię, niezależnie od miejsca położenia gruntów.

Do użytków rolnych zalicza się: grunty orne, sady, łąki i pastwiska.

Do sadów zalicza się grunty o powierzchni nie mniejszej niż 10 arów, zasadzone drzewami i krzewami owocowymi.

Wskaźnik jakości użytków rolnych opracowano jako iloraz hektarów przeliczeniowych podanych przez użytkowników gospodarstw rolnych i fizycznych hektarów użytków rolnych w gospodarstwach. Wyodrębniono następujące grupy jakości użytków rolnych: poniżej 0,4; 0,4 - 0,7; 0,7 - 1,0; i 1,0 i więcej.

Do grupy „zbóż ogółem” zaliczono powierzchnię uprawy poszczególnych zbóż (pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa, pszenżyta), powierzchnię zasiewów mieszanek zbożowych, a także powierzchnię kukurydzy na ziarno 1 pozostałych zbóż (gryka, proso itp.).

Spisowi podlegały zwierzęta gospodarskie (bydło, trzoda chlewna, owce, drób, konie, kozy, króliki - samice, zwierzęta futerkowe - samice oraz pnie pszczele) znajdujące się w gospodarstwie oraz zwierzęta wysłane na redyki, wypasy i do bacówek, a w przypadku pni pszczelich - pnie znajdujące się na pożytkach poza gospodarstwem, stanowiące własność użytkownika gospodarstwa lub członków jego gospodarstwa domowego, jak również zwierzęta przetrzymywane czasowo lub stale w gospodarstwie, tj. przyjęte na wychów, opas itp.

Od użytkowników gospodarstw indywidualnych, jak również gospodarstw pozostałych (tj. osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które na rzecz spisu składały odpowiednie sprawozdania), zebrano informacje o ważniejszych wydatkach poniesionych na cele inwestycyjne i produkcyjne w okresie od 21. V 2001 r. do 20. V 2002 r.

Wydatki na cele inwestycyjne dotyczyły głównie:

- zakupu ziemi;

- zakupu innych środków trwałych, tj. ciągników, innych środków transportowych (łącznie z samochodami), maszyn i urządzeń zarówno do prowadzenia działalności rolniczej, jak i pozarolniczej;

- wydatków w zakresie budowy, remontu lub modernizacji budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz rozwoju infrastruktury technicznej gospodarstwa;

- wydatków na nowe nasadzenia, zwiększenie stada podstawowego oraz zmianę kierunku produkcji rolniczej.

Spośród nakładów inwestycyjnych ogółem wyodrębniono nakłady na produkcję rolniczą oraz na pozarolniczą działalność gospodarczą.

(13)

Wydatki poniesione na bieżącą produkcję rolniczą dotyczyły zakupu nawozów, wapna i środków ochrony roślin, zakupu pasz, zakupu paliwa i usług rolniczych oraz dzierżawy ziemi.

Ponadto zebrano informacje o spłatach kredytów oraz stanie zadłużenia gospodarstw rolnych, z wyodrębnieniem zadłużenia z tytułu kredytów zaciągniętych na działalność rolniczą, tj.:

- kredytów inwestycyjnych związanych z realizacją przedsięwzięć inwestycyjnych w działalności rolniczej, - kredytów bieżących przeznaczonych na zakup rzeczowych środków obrotowych.

Spłaty kredytów bankowych i pożyczek od osób prywatnych (wraz z odsetkami) dotyczą wydatków poniesionych w okresie od 21. V 2001 r. do 20. V 2002 r.

Zadłużenie, tj. łączną wielkość zobowiązań z tytułu kredytów, pożyczek, nakazów płatniczych łącznie z odsetkami i rachunków zaległych przez okres dłuższy niż 30 dni, ujmowano według stanu na dzień 20 maja 2002 r.

Ważniejsze grupowania danych i uwagi do tablic

Podstawowym grupowaniem zastosowanym w publikacji jest cel produkcji.

Grupowania tego dokonano posługując się kryterium towarowej produkcji rolniczej (wartości produkcji rolniczej sprzedanej w okresie 12 miesięcy poprzedzających badanie).

Wyodrębniono następujące grupy gospodarstw:

- produkujące wyłącznie na własne potrzeby, tj. posiadające uprawy rolne i/lub zwierzęta gospodarskie, a jednocześnie nie wykazujące wartości towarowej produkcji rolniczej,

- produkujące głównie na własne potrzeby, tj. wykazujące wartość towarowej produkcji rolniczej poniżej 3 tys. zł,

- produkujące głównie na rynek, tj. o wartości sprzedaży 3 tys. zł i więcej.

Dodatkowo dokonano ogólnej charakterystyki gospodarstw nieprowadzących działalności rolniczej.

Ponadto dane zostały opracowane według niżej wymienionych klasyfikacji:

- grup obszarowych użytków rolnych, wyodrębniając następujące grupy obszarowe: do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50-100, 100 ha i więcej, natomiast w niektórych tablicach, celem zachowania tajemnicy statystycznej, przyjęto szersze przedziały agregacji. Przedziały te zostały lewostronnie domknięte, np. do przedziału 2-3 ha zaliczono gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych 2,00 ha do 2,99 ha. Wyjątek stanowi przedział pierwszy 1-2 ha, do którego zalicza się gospodarstwa o powierzchni

1,01 ha do 1,99 ha;

- wskaźnika jakości gruntów: poniżej 0,4, 0,4-0,7, 0,7-1,0, 1,0 i więcej;

- grup obszarowych powierzchni sadów, wyodrębniając następujące grupy obszarowe: do 1 ha włącznie, 1-2, 2-5, 5-10, 10-15, 15 i więcej;

- grup obszarowych powierzchni uprawy wybranych ziemiopłodów, wyodrębniając następujące grupy obszarowe: do 1 ha, 1-2, 2-5, 5-10, 10-15, 15 ha i więcej;

- skali natężenia chowu poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich;

- poziomu wykształcenia rolnicze osoby kierującej (wyższe, policealne, średnie zawodowe, zasadnicze zawodowe i kurs rolniczy);

- wartości sprzedaży według następującej skali: poniżej 3 tys. zł; 3-5; 5-15; 15-25; 25-50; 50-100; 100 tys. zł i więcej, z lewostronnym domknięciem przedziałów;

- kierunku produkcji rolniczej: gospodarstwa zajmujące się wyłącznie produkcją roślinną, w tym sadownictwem i warzywnictwem, wyłącznie produkcją zwierzęcą oraz gospodarstwa prowadzące działalność mieszaną (zarówno roślinną, jak i zwierzęcą);

- innych grupowań gospodarstw według cech ujętych w spisie, nie wymienionych wyżej.

-II-

(14)

Dane prezentowane w niniejszej publikacji dotyczą:

- wszystkich gospodarstw rolnych w zakresie użytkowania gruntów, struktury własnościowej użytków rolnych, struktury dochodów i ciągników;

- gospodarstw rolnych prowadzących działalność rolniczą aktualnie (w dniu 20 maja 2002 r.) lub w ciągu ostatnich 12 miesięcy poprzedzających spis w zakresie informacji o osobie kierującej (wykształcenie rolnicze) i wybranych wydatkach w gospodarstwie;

- gospodarstw prowadzących aktualnie (w dniu 20 maja 2002 r.) działalność rolniczą w zakresie powierzchni zasiewów i pogłowia zwierząt gospodarskich.

Prezentowane w publikacji dane w zakresie:

- udziału dochodów z działalności rolniczej w dochodach ogółem gospodarstwa domowego dotyczą gospodarstw indywidualnych prowadzonych przez użytkowników gospodarstw, (właścicieli zwierząt gospodarskich ), bez gospodarstw prowadzonych przez spółki osób fizycznych;

- wydatków, zadłużenia oraz spłat kredytów i pożyczek dotyczą gospodarstw indywidualnych powyżej I ha użytków rolnych, gospodarstw osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej;

- gospodarstw towarowych (tj. tych, które w spisie wykazały produkcję sprzedaną) w agregacji z takimi cechami jak: wydatki na cele inwestycyjne i produkcyjne, zadłużenie, spłata kredytów i pożyczek dotyczą zbiorowości gospodarstw, które wykazały jednocześnie produkcję towarową i omawianą cechę.

Dane zawarte w poszczególnych tablicach dotyczą generalnie zbiorowości gospodarstw, od których uzyskano informacje na badany temat, przy czym w grupowaniach o przekrojach wiclotematycznych, ze względu na łączenie cech, występują pewne odchylenia:

• przy grupowaniu gospodarstw według udziału dochodów z działalności rolniczej w dochodach ogółem gospodarstwa domowego z jednoczesną agregacją gospodarstw według celu produkcji, różnicę pomiędzy wielkością „Ogółem" a sumą grup według celu produkcji, stanowią gospodarstwa, których w dniu 20 maja 2002 r. lub w okresie 12 miesięcy poprzedzających spis nie prowadziły działalności rolniczej;

• w grupowaniu gospodarstw według wartości sprzedaży ujęto te gospodarstwa, które określiły skalę produkcji sprzedanej, niezależnie od deklaracji odnośnie prowadzenia działalności rolniczej.

Tablice zawierające dam- pogrupowane według celu produkcji rolniczej dotyczą gospodarstw, które prowadziły działalność rolniczą w dniu 20 maja 2002 r. iub w okresie 12 miesięcy poprzedzających ten dzień, natomiast tablica zawierająca dane według kierunku produkcji rolniczej gospodarstw, które aktualnie prowadziły działalność rolniczą, tzn. w dniu 20 maja 2002 r.

Wszystkie dane dotyezą tych gospodarstw, których użytkownik miał siedzibę na terenie województwa dolnośląskiego.

W tablicach zawierających sumaryczne dane dotyczące użytkowania gruntów i powierzchni zasiewów mogą wystąpić pewne nieścisłości rachunkowe wynikające z. zaokrągleń automatycznych (zaokrąglenia od arów do pełnych hektarów). Informacje liczbowe w ujęciu odsetkowym prezentowane są z jednym znakiem po przecinku i z uwagi na elektroniczną technikę zaokrągleń, mogą nie sumować się na 100%. Liczby te są poprawne pod względem merytorycznym.

(15)

UWAGI ANALITYCZNE

Według wyników Powszechnego Spisu Rolnego w 2002 r. w województwie dolnośląskim liczba gospodarstw rolnych wyniosła 141,3 tys., z tego 99,7 tys. gospodarstw, tj. 70,6% prowadziło działalność rolniczą, a 41,6 tys. gospodarstw, tj. 29,4% nie prowadziło działalności rolniczej, co oznacza, że w tych gospodarstwach cała powierzchnia użytków rolnych była odłogowana, nie utrzymywały one zwierząt gospodarskich i nie prowadziły działalności usługowej związanej z rolnictwem z wykorzystaniem własnego sprzętu. W kraju odsetek gospodarstw prowadzących działalność rolniczą w badanym okresie wyniósł 74,1%.

Tabl. I. Gospodarstwa rolne według celu produkcji rolniczej

Grapy obszarowe użytków rolnych w ha

Wyszczególnienie Ogółem

do 1 5-10 10-15 15

i więcej W liczbach bezwzględnych

Ogóle .. ... 141336 57993 25608 22911 16571 7594 10659 Gospodarstwa produkujące:

wyłącznic na własne potrzeby... 24743 15893 4553 2848 1025 211 213

głównie na własne potrzeby... 37510 18658 8975 6566 2389 576 346

głównie na rynek... 37494 1445 2646 7052 10817 6127 9407

Gospodarstwa nieprowadzące

produkcji rolniczej... 41589 21997 9434 6445 2340 680 693

W odsetkach według grup obszarowych użytków rolnych

Ogóle .. ... 100,0 41,0 18,1 16,2 11,7 5,4 Gospodarstwa produkujące:

wyłącznie na własne potrzeby... 100,0 64,2 18,4 11,5 4,1 0,9

głównie na własne potrzeby... 100,0 49,7 23,9 17,5 6,4 1,5

głównie na rynek... 100,0 3,9 7,1 18,8 28,8 16,3

(iospodarstwa niepro wadzące

produkcji rolniczej... 100,0 52,9 22,7 15,5 5,6 1,6

7,5

0,9 0,9 25,1

1,7 W odsetkach według celu produkcji

Ogóle .. ... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Gospodarstwa produkujące:

wyłącznic na własne potrzeby... 17,5 27,4 17,8 12,4 6,2 2,8

głównie na rynek... 26,5 2,5 10,3 30,8 65,3 80,7

Gospodarstwa nieprowadzące

produkcji rolniczej... 29,4 37,9 36,8 28,1 14,1 9,0

100,0

2,0 3,2 88,3

6,5

Z ogólnej liczby gospodarstw rolnych prowadzących działalność rolniczą w województwie dolnośląskim:

24,7 tys. (24,8%) produkowało wyłącznie na własne potrzeby (w kraju 20,4%), 37,5 tys. (37,6%) produkowało głównie na własne potrzeby (w kraju 36,3%), 37,5 tys. (37,6%) produkowało głównie na rynek (w kraju 43,3%).

- 13-

(16)

tys.

40 -i--- Wykres I. Gospodarstwa rolne według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych

do 1 ha 1-2 2-5 5-10 10-15 15 ha i więcej

gospodarstwa prowadzące produkcje rolniczą: |_ J gospodarstwa nieprowadzące produkcji rolniczej wyłącznie na własne potrzeby

HH głównie na własne potrzeby [ ] głównie na rynek

Gospodarstwa produkujące głównie na rynek były gospodarstwami największymi obszarowo, ich średnia powierzchnia wynosiła 21,62 ha użytków rolnych (w kraju 13,26 ha). Średnia powierzchnia gospodarstw produkujących głównie na własne potrzeby i produkujących wyłącznie na własne potrzeby była znacznie mniejsza i wynosiła odpowiednio 2,05 ha i 1,80 ha użytków rolnych (w kraju odpowiednio 2,24 ha i 2,07 ha).

Wykres II. Struktura gospodarstw według celu produkcji rolniczej i powierzchni użytków rolnych

gospodarstwa ogółem

prowadzące produkcję rolniczą

wyłącznie na własne potrzeby

głównie na własne potrzeby

głównie na rynek

%

0 20 40 60 80 100

powierzchnia UR w ha:

ggdol Q 1-2 2-5 g 5-10 10-20 gg 20-50 Q 50-100 g 100 i więcej

(17)

Mapka I. Udział gospodarstw prowadzących produkcję rolniczą w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych według powiatów

Lubiński lorzelecki'

Wroclaw Lubańskli LwAmokl

[Jeleniogórski r

^—rvmamienn(

►Wałbrzyski®

Kłodzki Zlotoryjski

Świdnicki

Lubuskie Wielkopolskie

Niemcy

Republika Czeska Opolskie

29.0-42.0 42.1-55.1 55,2-68.2 68,3-81,3 81,4-94,4

Największy odsetek gospodarstw produkujących głównie na rynek odnotowano w powiatach: strzelińskim (44,9%), wrocławskim (42,5%) i jaworskim (39,9%), natomiast najmniejszy w miastach na prawach powiatu:

Wałbrzychu (6,6%), Jeleniej Górze (7,0%) i Wrocławiu (9,0%).

Podobne tendencje odnotowano wśród gospodarstw posiadających użytki rolne.

Mapka II. Udział gospodarstw produkujących głównie na rynek w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych posiadających użytki rolne według powiatów

Głogowski

Polkowickl _Milioki

Lubiński

Wołowski lorzoleckiV Bolesławiecki

Wrocław Lubańsky Lwówecki

Oławski,

, lelenlogónM

iki J3WalbrzyskiEj5

Kłodzki Jaworski, 4

Lubuskie Wielkopolskie

Niemcy

Republika Czeska Opolskie

«,8-14,6 14.9-22,9 23,0-31.0 31.1-39,1 39,2-47,2

- 15-

(18)

Wśród gospodarstw prowadzących produkcję rolną odsetek gospodarstw produkujących wyłącznie na własne potrzeby malał wraz ze wzrostem ich powierzchni - z 44,2% w grupie obszarowej 0-1 ha użytków rolnych (UR) do 3,3% w grupie 100 ha UR i więcej.

Wśród gospodarstw najmniejszych - o powierzchni do 3 ha UR - odsetek gospodarstw produkujących głównie na własne potrzeby wyniósł 52,2%. Odsetek ten malał wraz ze wzrostem powierzchni użytków rolnych, osiągając wartość poniżej 2% począwszy od grupy obszarowej 50-100 hektarów.

W przypadku gospodarstw produkujących głównie na rynek, omawiana tendencja kształtowała się odwrotnie. Odsetek tych gospodarstw wzrastał wraz ze wzrostem powierzchni UR - z 4,0% w grupie obszarowej 0-1 ha do ponad 90% począwszy od grupy obszarowej 15-20 ha.

Wśród jednostek gospodarujących na gruntach własnych gospodarstwa produkujące głównie na rynek stanowiły 39,5%, a gospodarstwa produkujące głównie na własne potrzeby 36,8% ogółu gospodarstw z gruntami własnymi. W kraju odsetek ten wynosił odpowiednio 44,1% i 35,8%. Spośród gospodarstw użytkujących wyłącznie grunty dzierżawione gospodarstwa produkujące głównie na własne potrzeby stanowiły 47,0%

ogółu gospodarstw z użytkami rolnymi w całości dzierżawionymi (w kraju 49,5%).

Z ogólnej liczby 3,1 tys. gospodarstw, które prowadziły działalność rolniczą i rachunkowość rolną zdecydowana większość - 82,2% produkowała głównie na rynek, 9,7% - głównie na potrzeby własne, a 8,2% - wyłącznic na potrzeby własne. W kraju rachunkowość rolną prowadziło 87,8% gospodarstw produkujących głównie na rynek, 7,7% - głównie na własne potrzeby, a 4,5% wyłącznie na potrzeby własne.

Wśród osób kierujących gospodarstwami rolnymi prowadzącymi działalność rolniczą 43,3 tys. osób, tj. 43,4% posiadało przygotowanie rolnicze do prowadzenia gospodarstwa, w tym blisko 63% posiadało tylko kurs rolniczy, 18,1% wykształcenie zawodowe rolnicze, 15,4% - średnie rolnicze i tylko 3,6% wykształcenie policealne lub wyższe rolnicze. Najwyższy odsetek osób z wykształceniem wyższym, policealnym i średnim wystąpił w gospodarstwach produkujących głównie na rynek - odpowiednio: 3,7%, 0,7% i 17,6%, a w kraju:

2,6%, 0,4% i 14,4%. W gospodarstwach tych odnotowano 21,1% osób kierujących z wykształceniem zasadniczym zawodowym (w kraju 27,8%). Jednocześnie w omawianej grupie gospodarstw wystąpił najniższy odsetek osób kierujących posiadających jedynie kurs rolniczy - 56,9% (w kraju 54,7%). Najwyższy odsetek osób kierujących z kursem rolniczym odnotowano w grupie gospodarstw produkujących wyłącznie na własne potrzeby - 71,3%.

Użytkowanie gruntów

Ogólna liczba gospodarstw rolnych posiadających użytki rolne wyniosła w województwie dolnośląskim 140,1 tys. W analizie użytkowania gruntów nie wzięto pod uwagę 1240 gospodarstw właścicieli zwierząt gospodarskich, którzy nie posiadali użytków rolnych.

Udział gospodarstw nicprowadzących produkcji rolniczej w grupie gospodarstw o wskaźniku jakości użytków rolnych poniżej 0,4 wyniósł 43,9% (w kraju 28,5%). Udział tych gospodarstw był stosunkowo duży w grupie gospodarstw o wskaźniku jakości użytków rolnych 1,0 i większym - 25,6% (w kraju 28,1%), czyli o 8,2 pkt. więcej niż udział gospodarstw produkujących wyłącznie na własne potrzeby. Udział powierzchni użytków rolnych o wskaźniku jakości poniżej 0,4 dla gospodarstw nicprowadzących produkcji rolniczej wyniósł 41,8% (w kraju 12,8%), natomiast powierzchnia użytków rolnych o wskaźniku jakości 1,0 i więcej stanowiła w tej grupie gospodarstw rolnych 6,0% (w kraju 10,9%).

(19)

Tabl. II. Gospodarstwa rolne posiadające użytki rolne według celu produkcji rolniczej i wskaźnika jakości użytków rolnych

Wyszczególnienie Ogółem Gospodarstwa rolne według wskaźnika jakości

poniżej 0,4 0,4-0,7 0,7-1,0 1,0 i więcej W liczbach bezwzględnych

Ogóle m... 140096 11959 22839 28038 77260 Gospodarstwa produkujące:

wyłącznie na własne potrzeby... 24121 2312 3896 4494 13419

głównie na własne potrzeby... 36996 2788 5513 7501 21194

głównie na rynek... 37399 1611 4904 7983 22901 Gospodarstwa niepro wadzące produkcji

rolniczej... 41580 5248 8526 8060 19746 W odsetkach według wskaźnika jakości użytków rolnych

W odsetkach według celu produkcji Ogóle m...

Gospodarstwa produkujące:

wyłącznic na własne potrzeby . głównie na własne potrzeby....

głównie na rynek...

Gospodarstwa nieprowadzące produkcji rolniczej...

Ogóle ni... 100,0 8,5 16,3 20,(1 Gospodarstwa produkujące:

wyłącznie na własne potrzeby... 100,0 9,6 16,2 18,6

głównie na własne potrzeby... 100,0 7,5 14,9 20,3 głównie na rynek... 100,0 4,3 13,1 21,3 Gospodarstwa nicprowadzącc produkcji

rolniczej... 100,0 12,6 20,5 19,4

100,0 100,0 100,0 100,0

17,2 19,3 17,1 16,0

26,4 23,3 24,1 26,8

26,7 13.5 21,5 28,5

29,7 43,9 37,3 28,7

55.1

55,6 57.3 61.2

47.5

100,0

17.4 27.4 29.6

25.6

Analizując informacje dotyczące celu prowadzonej produkcji rolniczej w gospodarstwach rolnych na tle jakości użytków rolnych, należy podkreślić, że:

□ udział gospodarstw produkujących wyłącznic na potrzeby własne w grupie gospodarstw o wskaźniku jakości użytków rolnych poniżej 0,4 wyniósł 19,3%, a 17,4% w grupie gospodarstw o wskaźniku jakości użytków rolnych 1,0 i większym (w kraju odpowiednio 15,1% i 15,4%). Udział powierzchni użytków rolnych o wskaźniku jakości użytków rolnych poniżej 0,4 dla gospodarstw produkujących wyłącznie na potrzeby własne wyniósł 10,2% (w kraju 7,5%), natomiast powierzchnia użytków rolnych o wskaźniku jakości 1,0 i więcej stanowiła w tej grupie gospodarstw rolnych 2,9% (w kraju 4,7%),

□ udział gospodarstw produkujących głównie na potrzeby własne w grupie gospodarstw o wskaźniku jakości użytków rolnych poniżej 0,4 wyniósł 23,3% zaś 27,4% w grupie gospodarstw o wskaźniku jakości użytków rolnych 1,0 i większym (w kraju odpowiednio 25,9% i 27,4%). Udział powierzchni użytków rolnych o wskaźniku jakości użytków rolnych poniżej 0,4 dla gospodarstw produkujących głównie na potrzeby własne wyniósł 12,8% (w kraju 15,1%), natomiast powierzchnia użytków rolnych o wskaźniku jakości 1,0 i więcej stanowiła w tej grupie gospodarstw rolnych 5,4% (w kraju 7,6%),

- 17-

(20)

□ udział gospodarstw produkujących głównie na rynek w grupie gospodarstw o wskaźniku jakości użytków rolnych poniżej 0,4 wyniósł 13,5%, a 29,6% w grupie gospodarstw o wskaźniku jakości użytków rolnych 1,0 i większym (w kraju odpowiednio 30,4% i 29,1%). Powierzchnia użytków rolnych o wskaźniku jakości użytków rolnych poniżej 0,4 w gospodarstwach produkujących głównie na rynek stanowiła 35,2%, natomiast powierzchnia użytków rolnych o wskaźniku jakości 1,0 i więcej stanowiła w tej grupie gospodarstw rolnych 85,8%, podczas gdy w kraju odsetek ten wynosił odpowiednio 64,5% i 76,8%.

Użytki rolne o najniższym wskaźniku jakości gruntów wynoszącym poniżej 0,4 stanowiły 6,3% ogólnej powierzchni UR (w kraju odsetek ten wynosił 19,1%) i było to 65,6 tys. ha. Użytki rolne o wskaźniku jakości 0,4-0,7 stanowiły 14,4% ogólnej powierzchni użytków rolnych i zajmowały powierzchnię 149,3 tys. ha.

Użytki rolne posiadające wskaźnik jakości 0,7-1,0 stanowiły 22,0% ogólnej powierzchni użytków rolnych i zajmowały obszar 228,8 tys. ha. Użytki rolne o najwyższym wskaźniku jakości gruntów - wynoszącym 1,0 i więcej - zajmowały 595,8 tys. ha i stanowiły 57,3% ogólnej powierzchni użytków rolnych w gospodarstwach rolnych (w kraju odsetek ten wynosił 32,1%).

Użytki rolne najlepszej jakości w większości znajdowały się w posiadaniu gospodarstw produkujących głównie na rynek 63,0%, natomiast największy odsetek użytków rolnych najgorszej jakości znajdował się głównie w posiadaniu gospodarstw nie prowadzących produkcji rolniczej - 25,6%.

Struktura użytkowania gruntów w gospodarstwach rolnych posiadających użytki rolne w grupach obszarowych powierzchni użytków rolnych była bardzo zróżnicowana; i tak gospodarstwa rolne o powierzchni użytków rolnych:

• do 1 ha stanowiły 37,9% ogólnej liczby gospodarstw i posiadały tylko 2,0% powierzchni użytków rolnych,

• 1-5 ha stanowiły 36,1% ogólnej liczby gospodarstw i użytkowały 10,0% powierzchni użytków rolnych,

• 5-15 ha stanowiące około 17,9% ogólnej liczby gospodarstw zajmowały 20,2% powierzchni użytków rolnych,

• 15-50 ha stanowiące około 6,5% ogólnej liczby gospodarstw rolnych zajmowały 20,5% powierzchni użytków rolnych,

• powyżej 50 ha stanowiły 1,6% ogółu gospodarstw posiadających użytki rolne, ale zajmowały 47,4%

powierzchni użytków rolnych,

W ogólnej powierzchni użytków rolnych w gospodarstwach rolnych wynoszącej 1039,5 tys. ha:

• na 78,0% powierzchni użytków rolnych gospodarstwa produkowały głównie na rynek (w kraju 74,0%),

• na 10,3% powierzchni użytków rolnych gospodarstwa nie prowadziły produkcji rolniczej (10,0%),

• na 7,4% powierzchni użytków rolnych gospodarstwa produkowały głównie na potrzeby własne (10,5%),

• na 4,3% powierzchni użytków rolnych gospodarstwa produkowały wyłącznie na potrzeby własne (5,4%).

(21)

Tabl. III. Powierzchnia użytków rolnych według celu produkcji rolniczej i wskaźnika jakości użytków rolnych

Wyszczególnienie Ogółem Użytki rolne według wskaźnika jakości

poniżej 0,4 0,4-0,7 0,7-1,0 1,0 i więcej W hektarach

Ogóle ...

wyłącznie na własne potrzeby...

głównie na własne potrzeby...

1039461 65613 149335 228757 595755

44589 6701 10102 10605 17181

76828 8379 16906 19722 31821

810755 23076 97231 179542 510907

107288 27457 25096 18889 35846

W odsetkach powierzchni użytków rolnych Ogóle ni...

Ogóle ...

100,0 6,3

100,0 15,0

100,0 10,9

100,0 2,8

100,0 25,6

W odsetkach według celu produkcji

100,0 100,0

4,3 10,2

7,4 12,8

78,0 35,2

10,3 41,8

14,4 22,0 57,3

22,7 23,8 38,5

22,0 25,7 41,4

12,0 22,1 63,0

23,4 17,6 33,4

100,0 100,0 100,0

6,8 4,6 2,9

11,3 8,6 5,4

65,1 78,5 85,8

16,8 8,3 6,0

W 2002 r. w użytkowaniu gospodarstw rolnych znajdowało się 858,4 tys. ha gruntów ornych. Grunty orne posiadało w użytkowaniu 126,5 tys. gospodarstw, co stanowiło 90,3% ogólnej liczby gospodarstw rolnych posiadających użytki rolne.

Powierzchnia gruntów ornych pod zasiewami znajdująca się w gospodarstwach rolnych wyniosła 707,2 tys. ha. Liczba gospodarstw rolnych z zasiewami na gruntach ornych wyniosła 89,9 tys. i stanowiła 71,1%

ogólnej liczby gospodarstw rolnych posiadających grunty orne (64,2% ogólnej liczby spisanych gospodarstw rolnych posiadających użytki rolne). Odnotowano 74,5 tys. gospodarstw rolnych prowadzących zasiewy na gruntach ornych, w których nie było odłogów i ugorów. Było to 82,9% gospodarstw rolnych prowadzących zasiewy na gruntach ornych. Gospodarstwa te posiadały 714,3 tys. ha gruntów ogółem.

Udział gospodarstw rolnych, w których nie zanotowano odłogów i ugorów w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych posiadających grunty orne wyniósł 58,9% (w kraju 57,5%).

Z ogólnej liczby gospodarstw rolnych, w których nie zanotowano powierzchni odłogów i ugorów gospodarstwa rolne produkujące:

• wyłącznie na własne potrzeby stanowiły 20,2% (w kraju 15,5%),

• głównie na własne potrzeby stanowiły - 37,2% (34,7%),

• głównie na rynek stanowiły - 42,6% (49,7%).

- 19-

(22)

Tabl. I V. Gospodarstwa rolne, w których nie zanotowano odłogów i ugorów według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych gruntów ornych pod zasiewami

Grupy obszarowe gruntów ornych pod zasiewami w ia

do 1 1-2 2-5 5-10 10-15 15

Ogół e m... 74495 30553 10648 11513 10687 4431 6663 Gospodarstwa produkujące:

wyłącznie na własne potrzeby... 15031 12091 1823 866 180 36 35

głównie na rynek... 31766 1517 2563 7144 9699 4284 6559

W odsetkach według liczby gospodarstw posiadających zasiewy

Ogółem... 100,0 41,0 14,3 15,5 14,3 5,9

głównie na rynek... 100,0 4,8 8,1 22,5 30,5 13,5

0 g ó ł e m... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Gospodarstwa produkujące:

głównie na rynek... 42,6 5,0 24,1 62,1 90,8 96,7

8,9

0,2 0,2 20,6

100,0

0,5 1,0 98,4

W ogólnej powierzchni gruntów znajdujących się w gospodarstwach rolnych, w których nie odnotowano powierzchni odłogów i ugorów gospodarstwa, które zadeklarowały, że produkują:

• wyłącznie na własne potrzeby zajmowały 3,1% powierzchni gruntów ogółem (podobnie jak w kraju),

• głównie na własne potrzeby użytkowały 7,7% powierzchni gruntów ogółem (w kraju 10,2%),

• głównie na rynek użytkowały 80,2% powierzchni gruntów ornych (86,7%).

Tabl. V. Powierzchnia gospodarstw rolnych, w których nie zanotowano odłogów i ugorów według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych gruntów ornych pod zasiewami

Grupy obszarowe gruntów ornych pod zasiewami w ha

do 1 1-2 2-5 5-10 10-15 15

i więcej W hektarach

Ogółem... 714317 24488 22868 52739 97574 64222 452425 Gospodarstwa produkujące:

wyłącznie na własne potrzeby... 22462 8577 3936 3972 1834 694 3450

głównie nu rynek... 637048 2479 6510 34033 88642 61872 443513

(23)

Tabl. V. Powierzchnia gospodarstw rolnych, w których nie zanotowano odłogów i ugorów według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych gruntów ornych pod zasiewami (dok.)

Grupy obszarowe gruntów ornych pod zasiewami w ha

do 1 1-2 2-5 5-10 10-15 15

i więcej W odsetkach powierzchni pod zasiewami

Ogóle ... 100,0 3,4 3,2 7,4 13,7 9,0

głównie na rynek... 100,0 0,4 1,0 5,3 13,9 9,7

100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

wyłącznie na własne potrzeby ... 3,1 35,0 17,2 7,5 1,9 1,1

głównie na rynek... 89,2 10,1 28,5 64,5 90,8 96,3

63.3

15.3 10,0 69,6

100,0

0,8 1,2 98,0

Uprawą sadów zajmowało się 13,5 tys. gospodarstw rolnych, tj. 9,6% (w kraju 10,9%) wszystkich gospodarstw rolnych posiadających użytki rolne. Wśród nich gospodarstwa produkujące wyłącznie na potrzeby własne stanowiły 30,4% gospodarstw posiadających sady, gospodarstwa produkujące głównie na potrzeby własne - 36,4%, a produkujące głównie na rynek - 33,3%. Wszystkie gospodarstwa użytkujące sady o powierzchni 15 ha i więcej produkowały głównie na rynek.

Tabl. VI. Gospodarstwa rolne użytkujące sady według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni sadów

Grupy obszarowe powierzchni sadów w ha

do 1 1-2 2-5 5-10 10-15 15

Ogóle .. ... 13484 12473 578 298 91 20

wyłącznic na własne potrzeby... 4097 3962 96 32 7 -

głównie na własne potrzeby... 4903 4736 127 35 4 1

głównie na rynek... 4484 3775 355 231 80 19

W odsetkach według liczby gospodarstw posiadających sady

Ogóle ... 100,0 ^92,5 4,3 2,2 0,7 0,1

wyłącznie na własne potrzeby... 100,0 96,7 2,3 0,8 0,1 -

głównie nu własne potrzeby... 100,0 96,6 2,6 0,7 0,1 0,0

głównie na rynek... 100,0 84,2 7,9 5,1 1,8 0,4

-21 -

(24)

Tabl. VI. Gospodarstwa rolne użytkujące sady według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni sadów (dok.)

Grupy obszarowe powierzchni sadów w ha

do 1 1-2 2-5 5-10 10-15 15

i więcej W odselkach według celu produkcji

Ogółem... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Gospodarstwa produkujące:

wyłącznie na własne potrzeby... 30,4 31,8 16,6 10,7 7,7 - -

głównie na własne potrzeby... 36,4 38,0 22,0 11,7 4,4 5,0 -

głównie na rynek... 33,3 30,3 61,4 77,5 87,9 95,0 100,0

W województwie dolnośląskim sady zajmowały powierzchnię 6,9 tys. ha. W ogólnej powierzchni sadów największy udział - 41,3% - miały sady o powierzchni do 1 ha. Blisko 24% powierzchni sadów miało powierzchnię 15 ha i więcej.

Gospodarstwa rolne, w których znajdowało się 15,1% powierzchni sadów produkowały wyłącznie na potrzeby własne, natomiast w gospodarstwach rolnych, w których użytkowano 19,4% powierzchni sadów produkcja przeznaczona była głównie na własne potrzeby.

Gospodarstwa rolne, w których znajdowało się 65,6% powierzchni sadów produkowały głównie na rynek.

Tabl. VII. Powierzchnia sadów według celu produkcji rolniczej i grup obszarowych powierzchni sadów Grupy obszarowe powierzchni sadów w ha

do 1 1-2 2-5 5-10 10-15 15

i więcej W hektarach

Ogóle m... 6903 2849 709 872 610 232 Gospodarstwa produkujące:

wyłącznie na własne potrzeby... 1041 797 119 85 41 -

głównie na własne potrzeby... 1336 1037 155 105 25 14

głównie na rynek... 4526 1015 436 682 545 218

W odsetkach powierzchni sadów

Ogółem... 100,0 41,3 10,3 12,6 8,8 3,4

wyłącznie na własne potrzeby... 100,0 76,6 11,4 8,2 3,9 -

głównie na rynek... 100,0 22,4 9,6 15,1 12,0 4,8

Ogółem... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Gospodarstwa produkujące:

wyłącznic na własne potrzeby... 15,1 28,0 16,8 9,7 6.7 -

głównie na rynek... 65,6 35,6 61,5 78,2 89,3 94,0

1630

1630

23,6

36,0

100,0