Katarzyna Krzywińska
Sprawozdanie z międzynarodowej
konferencji naukowej "Ideologie,
doktryny i ruchy narodowe
współczesnego świata"
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K, Politologia 12,
183-185
a p rzy n ajm n iej w m ały m w y c in k u p o k a z a ła z ło żo n o ść p ro cesó w , ja k ie zach o d ziły w e w n ą trz tego u gru p o w an ia.
T rze cia , a z ara z e m o sta tn ia część p o św ię c o n a j e s t w cało śc i n e o en d e ck ie j id e o lo g ii tw o rzo n ej i rozbudow yw anej w głów nej m ierze p rzez środow iska p o siad ające w zg lęd n ie spójny św iatopogląd i p r z e jr z y s ty p ro g ra m , p u b lik o w a n y z a z w y c z a j w p e rio d y k a c h , j a k te sk u p io n e w o k ó ł p ro f. M . G ierty ch a. A u to r b ad ając p o g ląd y i sp o jrzen ie n e o en d e cji n a k lu cz o w e z ag a d n ie n ia d o ty cz ące p a ń stw a i ż y c ia spo łeczn eg o , d o k o n ał a n alizę id eo lo g ii teg o ż ru c h u w o p a rciu o tria d ę pojęć. Po pierw sze: sto su n ek do trad y c ji endeckiej z la t 30., stan o w iący p o d sta w ę leg ity m a cji p o g ląd ó w firm o w an y c h p rz ez M . G ie rty c h a. P o d rugie: fu n d a m e n ta ln e w a rto ści, ja k im i b y ła w ia ra k a to lic k a i p e rso n alisty cz n y sp o só b w id z e n ia n a ro d u o raz m it w ro g a z a g ra ża jąc eg o ty m w arto ścio m . P o trzecie: id ea ł „ K ato lick ieg o P a ń stw a N a ro d u P o lsk ieg o " u to żsam ian eg o z w o ln o śc io w y m i d e m o k ra ty c z n y m w a ria n te m n a c jo n a liz m u , je g o u stró j, g o sp o d a rk ę i g e o p o lity cz n y re a liz m p o lity k i zagranicznej.
R ecen zo w an a k sią żk a m a rz e te ln ą p o d staw ę źró d ło w ą, n a k tó rą sk ład ają się p rzed e w szy stk im d o k u m en ty ź ró d ło w e , d ru k i u lo tn e , j a k ró w n ie ż b a rd z o b o g a ta p ra s a i s z e ro k a lite ratu ra.
Publikacja U grupow ania neoendeckie w I I I R zeczypospolitej w niew ielkim tylko stopniu odkryła p rocesy, jak ie zachodziły n a tej części sceny politycznej, co je s t zrozum iałe ze w zg lęd u n a jej cezury chronologiczne. T rafne k o m en ta rze a u to ra o parte n a so lidnym w arsz ta cie polito lo g iczn o -h isto ry cz- ny w sk az u ją n a d o kładne zg łęb ien ie z aró w n o tem atu , ja k i pan u jąceg o ów cześn ie tła politycznego.
Je d y n y m m a n k a m e n te m w y m a g a ją c y m p r z e d y s k u to w a n ia w y d a je się b y ć z b y t o g ó ln ik o w e i ty lk o w y b ió rc z e p o tra k to w a n ie p rz e z a u to ra k w e s tii i ro li e m ig ra c y jn y c h s tru k tu r ru c h u n aro d o w eg o i ic h w p ły w u n a ro zw ó j w s p ó łc z e sn y c h u g ru p o w a ń n e o en d e ck ich .
W m o im p rzekonaniu recenzow ana p u b lik acja stanow i niezw ykle w artościow ą, a rzec b y m ożna b e zc en n ą p o z y cję w b ib lio g ra fii pośw ięconej w spółczesnej endecji.
K r z y s z to f W a szczu k
S p ra w o z d a n ie z m ię d z y n a ro d o w e j k o n f e re n c ji n a u k o w e j „ Id e o lo g ie , d o k try n y
i ru c h y n a ro d o w e w spółczesnego ś w ia ta " .
W d n iach 19-21 m a ja 2004 ro k u w L ublinie o d b y ła się m ięd zy n aro d o w a k o n feren cja n a u k o w a n a tem a t „Ideologie, d o ktryny i ruchy n aro d o w e w spółczesnego św iata". K on feren c ję z o rg an izo w ał Z a k ła d R u c h ó w P o lity c z n y c h W y d z ia łu P o lito lo g ii U M C S z sie d z ib ą w L u b lin ie.
W k o n fe re n c ji w zięło u d z ia ł p o n a d c zterd z iestu n a u k o w có w z n iem a l w s zy s tk ic h o śro d k ó w a k ad e m ic k ic h w P o lsc e , a ta k ż e z u c z e ln i w K ijo w ie o raz L w o w ie.
C e le m k o n fe re n c ji b y ło z a p re z e n to w a n ie o ra z p rz e d y s k u to w a n ie p ro b le m ó w z w ią z a n y c h z system em w arto ści ideologii, d o k try n i ru c h ó w n aro d o w y ch w y stę p u jąc y ch w e w sp ó łczesn y m świecie.
P ie rw sz eg o d n ia o b ra d o m p le n a rn y m p rz e w o d n ic z y ł p ro f, d r hab. E d w a rd O lszew sk i. D o tem aty k i ideologii, d o k try n i ru c h ó w n aro d o w y ch u czestn ik ó w o b ra d p len a rn y ch w p ro w ad ził prof, d r hab. R o m an T okarczyk z U M C S w Lublinie. W referacie pt. E w o lu cja system u w artości ideologii
na ro d o w ych p ro feso r p rz e d sta w ił e ty m o lo g ię o raz p o d sta w o w e zało że n ia id eo lo g ii d o k try n y
nacjo n alizm u , a tak że n ak reślił k ró tk i ry s jej ro z w o ju h istorycznego. R efera t te n stanow ił p odstaw ę późniejszej dyskusji.
K o le jn e re fe ra ty z ap re z e n to w a n e p rz ez n a u k o w c ó w (w y s tą p ie n ia n a le ża ły do: prof, d r hab. A n d rz e ja S e p k o w sk ie g o , prof, d r hab. E u g e n iu sz a P o n c z k a, dr. K rz y sz to fa K a w ę ck ie g o , dr. B o gusław a Paw łow skiego, d r A n n y C itkow skiej-K im la oraz m g r A gn ieszk i W ałeckiej) pośw ięcone
by ły k w e stii e w o lu cji n a ro d u , n aro d o w o ści, g lo b aliz m u o raz w a rto ścio m ru c h u n aro d o w eg o w y s tę p u ją c y m z a ró w n o w P o ls c e , j a k i w s p ó łc z e s n y m św ie cie. O p ró c z z a g a d n ie ń z w ią z a n y c h z n a c jo n a liz m e m p o ru s z o n o ró w n ie ż p ro b le m id e o lo g ii fa s z y z m u w N ie m c z e c h o ra z W ło s z e c h w pierw szej p o ło w ie X X w ieku.
P o d c z a s w s p ó ln e j d y s k u s ji u c z e n i s k o n c e n tro w a li się n a sy s te m ie w a rto ś c i id e o lo g ic z n y c h w św ietle d o k try n n acjo n alizm u klasy czn eg o , n acjo n alizm u liberalnego oraz n acjo n alizm u kom uni- ta rn e g o . N a s tę p n ie u c z e s tn ic y k o n f e r e n c ji d o w o d z ili, ż e r u c h n a ro d o w y b y ł i j e s t k o ja rz o n y z form acją, któ ra pragnie w prow adzić w ży cie zasady pań stw a narodow ego, zapew niającego rozw ój je d n o s tk i o raz sp o łe cz eń s tw a p o p rz ez w ła s n ą p rz y n ależ n o ść n aro d o w ą.
W d ru g i d z ie ń k o n f e re n c ji u c z e n i o b ra d o w a li w tr z e c h g ru p a c h te m a ty c z n y c h . O b ra d o m w p ierw szej g rupie tem atycznej „Id eo lo g ia i ru c h naro d o w y w E u ro p ie Z ach o d n iej, A z ji i A m ery ce Ł acińskiej" p rzew o d n iczy li d r hab. M a ria M arczew sk a-R y tk o oraz d r hab. Ja cek B artyzel. P o d czas ob rad p len arn y ch uczestnicy zapoznali się z tre ścią referató w zaprezentow anych przez d r hab. Jacka B artyzel, dr. A d a m a W ielom skiego oraz d r M ałgorzaty K iw ior-Filo. N aukow cy w sw oich referatach przed staw ili g en ezę oraz ew o lu cję id eologii n acjo n alizm u w y stęp u jąceg o w k ra ja ch z ach o d n io europejskich - głów nie F rancji oraz W łoszech. W iele u w ag i pośw ięcono rów nież p rogram om partii o p o w ia d ając y m się z a ru c h e m n a ro d o w y m w E u ro p ie Z ac h o d n iej.
P o k ró tk ie p rz e rw ie sw o je re fe ra ty z a p re z e n to w a li d r h ab . M a ria M a rc z e w s k a -R y tk o , d r K rz y s z ta f K a ro lc z a k , d r B a rto s z B o lec h ó w , d r K a ta rz y n a K rz y w ic k a o raz m g r M a rc in L isieck i. U c ze n i sk o n c en tro w a li się n a sy stem ie w a rto ści id eo lo g icz n y c h w św ietle d o k try n y n a cjo n alizm u w y s tę p u ją c e g o w k ra ja c h A m e ry k i Ł a c iń s k ie j o ra z A z ji. P o ru s z o n o m ię d z y in n y m i k w e stię in d y jsk ie g o K o n g re su N a ro d o w e g o w w a ru n k a c h k o n so lid o w a n ia sy s te m u d e m o k ra ty c z n eg o , id eo lo g ii w sp ó łczesn eg o n a cjo n alizm u jap o ń s k ie g o , id eo lo g ii H a m asu ja k o h y b ry d y relig ijn o -- n a cjo n alisty czn ej o raz la ty n o a m e ry k an iz m u w o b e c p an am ery k a n izm u p o szu k u jąceg o sw ojej reg io n aln ej tożsam ości.
D rugiej grupie tem atycznej „Idee i ruchy n acjo n alisty czn e w p ań stw ach p o stkom unistycznych" p rz e w o d n ic z y li p ro f, d r hab. Ja n L e w a n d o w s k i o raz d r hab. S tefan S tęp ień . P ro f, d r hab. Ja n L ew an d o w sk i o raz d r W o jciec h S okół w sw oich refera ta ch z w ró cili u w ag ę n a specyfikę ru ch ó w naro d o w y ch w y stęp u jący ch w p ań stw ach E uropy Środkow o-W schodniej w X IX w ., a w szczególno ści X X w ieku. D r W la d y m ir Ł u p ac y j, d r A n to n B o rk o w sk i, d r R a d o sław A n to n o w oraz d r R o b e rt P o to c k i dużo u w a g i p o św iecili ru c h o m n a cjo n alisty c z n y m w y s tę p u jąc y m n a U k ra in ie oraz R o sji, choć n ie zab rak ło tu rów nież kw estii zw iązan y ch z ru c h am i n aro d o w y m i n a K au k azie oraz k ra jach b a łk a ń sk ic h - w y s tą p ie n ia p ro f. dr. hab. A n d rz e ja C h o d u b sk ie g o o raz dr. hab. S e b a stia n a W ojciechow skiego. O b rad o m p len arn y m w trzeciej g ru p ie tem atycznej „T rad y cje i w spółczesność ruchu narodow ego w Polsce" przew odniczyli prof, d r hab. E ugeniusz P onczek oraz d r hab. E w a Maj.
P o d c z as o b ra d p len a rn y c h n au k o w cy z ap re ze n to w ali sp ecy fik ę id eo lo g ii n a cjo n alisty czn ej w y stę p u jąc ej n a te ry to riu m P o lsk i. D u żo u w a g i p o św ie c o n o z a ło ż e n io m , u w a ru n k o w a n io m o raz ro z w o jo w i ru c h u n a ro d o w e g o zaró w n o w II R zecz p o sp o litej P o lsk ie j, j a k i w III R P. N a u k o w c y p rz e d sta w ili ro lę n u rtu n a ro d o w e g o w k o n c e p c ja c h w s p ó łc z e sn y c h u g ru p o w a ń p o lity c z n y c h o raz w p u b lic y sty c e n aro d o w ej. G łó w n e w y s tą p ie n ia n ale ż a ły do: d r hab. E w y M a j, d r hab. Iw o n y H o fm a n , d r J a ro s ła w a M a c a ły o ra z d r G rz e g o rz a R a d o m s k ie g o .
W re fe ra ta c h d r B a rto s z a S m o lik a , d r Z e n o n a T y m o s z u k a , d r G rz e g o rz a T o k a rz a o ra z m g r Ł u k asza M ac h ają szczególne m iejsce zajął ru ch narodow y w obliczu przem ian m ający ch m iejsce n a przełom ie lat osiem dziesiątych i dziew ięćdziesiątych X X w ieku. D ogłębnie przeanalizow ano m iejsce p o lsk ich n acjo n alistó w w ru c h ac h p o lity c zn y c h p o 1989 roku. U c z e n i za p re ze n to w ali w sw o ich referatach w sp ó łczesn y p o lsk i ru c h nacjo n alisty czn y w zg lęd em ó w czesn y ch k o n flik tó w zb ro jn y ch , ja k i problem tożsam ości narodow ej w spraw ach o m iejsce P olski w jednoczącej się Europie. Ponadto szczegółow o om ów iono p o lsk i ru c h n aro d o w y w y stęp u jący w system ach p o lity c zn y c h R zeczp o spolitej P olsk iej oraz je g o stan o w isk o w o b ec ru c h u lu d o w eg o w ok resie tran sfo rm a cji system ow ej w Polsce. P rzedstaw iono także u d z ia ł u g ru p o w ań n aro d o w y ch w w y b o ra ch pa rlam en tarn y ch III R P (m g r M a rc in M itru czu k ).
O statni trzeci d zień konferencji pośw ięcony zo stał ro li ideologii nacjo n alizm u w w arunkach globalizacji oraz w p ły w ó w polity czn y ch w spółczesnej E uropy. P odstaw ę dyskusji stanow ił referat z ap re ze n to w an y p rzez prof, d r hab. B a rb arę S to c z e w sk ą p o d ejm u jący p ró b ę p o ró w n a n ia oraz w skazania różnic ideologii nacjonalizm u polskiego z rucham i narodow ym i w ystępującym i w innych k r a ja c h e u ro p e js k ic h , ta k ic h ja k : F ra n c ja , W ło c h y , N ie m c y o ra z U k ra in a . W p rz e d s ta w io n y c h w dalszej k o lejn o ści p rzez dr. P io tra K irn le oraz m g r K atarzy n ę K rz y w iń sk ą re feratach o m ów iona została koncepcja nacjonalizm u w edług Isaiaha B erlina oraz nacjonalistyczna koncepcja zjednoczenia N iem iec z 1871 i 1990 roku. O brady z a k o ń czy ł refe rat m g r A rk a d iu sza M a śla ch a p rezentujący g eo p o lity czn e po ło żen ie P o lsk i zap reze n to w an e w pu b licy sty c e „N ow ej M y śli P olitycznej".
K a ta rzyn a K rzyw iń ska
K o n fe re n c ja „ S fe ra p u b lic z n a . K o n d y c ja i p rz e m ia n y " . 29 lis to p a d a - 1 g ru d n ia
2004 ro k u .
W dniach o d 29 listopada do 1 grudnia 2004 roku, o d b y ła się k o nferencja z organizow ana przez: Z akład F ilozofii Polityki i K om unikacji Społecznej W ydziału Politologii U M C S oraz W y ższą Szkołę P rz e d sięb io rcz o śc i i A d m in istra cji. S p o tk an ie n a u k o w e p o św ię c o n e b y ło fu n k cjo n o w an iu sfery p u b lic z n ej, je j k o n d y c ji i p rzem ian o m .
C e le m k o n fe re n c ji b y ła re fle k s ja n a d a k tu a ln y m sta n em sfery p u b lic z n ej w P o lsc e d o k o n a n a w u jęciu interdyscyplinarnym tego problem u, w aspekcie je g o teorii i praktyki. D ebaty odbyw ały się w cztere c h b lo k ac h tem aty czn y ch , stan o w iący ch k o m p le m en tarn e o b szary z z ak re su filo zo fii, socjologii polityki, m edioznaw stw a, teorii stosunków m iędzynarodow ych oraz kom unikacji m ięd zy k u ltu ro w e j. D y s k u s ja s ta n o w iła sw eg o r o d z a ju p o s z u k iw a n ie o d p o w ie d z i n a p y ta n ia o p ra k ty k ę i teorię sfery publicznej w epoce „płynnej now oczesności". P rzedm iotem nam ysłu były kw estie stanu ż y c ia p u b liczn eg o w re alia c h p o stk o m u n iz m u oraz ro li, ja k ą p e łn ią m ed ia w k re o w an iu „ ła d u p ublicznego". W reszcie też p ró b o w an o ustalić, w ja k i sposób insty tu cjo n aln e ram y integrującej się E u ro p y stw a rza ją szansę n a kształto w an ie się w spólnej p rzestrzen i publicznej. W sp otkaniu w z ięli u d z ia ł w y b itn i p o lscy filo zo fo w ie, p o lito lo d zy , so cjo lo g o w ie, p ed ag o d zy oraz k u ltu ro zn aw cy .
W śró d lic z n y c h in te re s u ją c y c h w ą tk ó w o b e c n y c h w w y s tą p ie n ia c h n a sz c z e g ó ln ą u w a g ę z a s łu g u ją refe raty : prof. Ja n a P o m o rsk ie g o (U M C S ), pro f. Z y g m u n ta B a u m a n a (L eed s), prof. M a rc in a K ró la (U W ), p ro f. S ta n isła w a M ic h ało w s k ie g o (U M C S ) o raz p ro f. A n n y Z eid ler-- Janiszew skiej (UŁ). K ażdy z m ó w có w przedstaw ił pro b lem z odm iennej perspektyw y: p edagogicz nej, so cjologiczno-filozoficznej, politologicznej.
E d u ka cja w yższa ja k o d o bro p u b lic zn e b y ła tem atem w y stąp ien ia prorektora U M C S profesora J.
P o m o rsk ie g o . Z w ró c ił o n u w a g ę n a p ro b le m sz k o ln ic tw a, p y ta ją c , czy j e s t ono n a d a l d o b re m p u b liczn y m czy p ry w a tn ą inw estycją? P rio ry tetem , zd an iem autora, w in n o być p rzezw y ciężan ie p a rty k u larn y ch p ry w atn y ch in te resó w i tro sk a o „w ykluczonych" z system u edukacyjnego. O tw iera się p rz ed n am i persp ek ty w a rozw oju, k o ntynuow ał pro feso r - budow anie społeczeństw a inform acyj nego, o d niego będzie zależeć pom yślny rozw ój kraju i w ykształcenie je g o obyw ateli. W w ypow iedzi p o d k re ślo n a z o sta ła n iep o k o ją ca te n d e n cja do „u w y p u k lan ia" e k o n o m ic zn y c h k o rz y ści w k sz ta ł ceniu. M ło d z i lu d zie d o k o n u ją w y b o ró w d o ty cz ą c y c h k ieru n k ó w k ształcen ia, k ieru jąc się p rzed e w szy stk im e k o n o m ic zn y m i z y sk am i, a n ie in d y w id u aln y m i zain tere so w a n iam i i zdoln o ściam i. U n iw ersy tet zn ajd u je się dziś n a rozdrożu. P y tan ie po d staw o w e brzm i: ja k ie w a rto ści p o w inny być re a liz o w a n e ? P o d c z a s w y s tą p ie n ia z o s ta ły z a p re z e n to w a n e d w a p ro c esy : B o lo ń s k i i L iz b o ń s k i - p ro p o n u jące n o w e ro zw iązan ia i k ieru n k i w p rz y szły m kształceniu. P ro fe so r P o m o rsk i o dniósł się r ó w n ie ż do s y tu a c ji w n a s z y m k r a ju , w k tó r y m b a r d z o n ie w ie le f in a n s ó w p u b lic z n y c h j e s t
