130 Tomy Jurajskie, tom III
window from below the large, basement-involved Bratislava nappe. It forms the biggest "blue spot" to be seen on general geological maps of the Slovakian Western Carpathians (WC), which suggests a significant amount of Jurassic sediments present there (altogether more than 1 km thick), in contrast to the other parts of the WC.
The sedimentary infill of the Jurassic Borinka basin exhibits a strong asymmetric pattern of proximal and distal deposits that are composed mostly of terrigenous clastics. During the mid-Early Jurassic (Sine- murian - Pliensbachian), massive limestones (Ballenstein Lmst) with signs of redeposition, olistostromatic bodies of extraclastic carbonate breccias and giant olistolites of Triassic carbonates, as well as bioclastic limestones and quartzitic sandstones (prepadle Fm, at least 300 m) deposited in the SE marginal position.
Simultaneously, the central and NW parts of the basin were filled with mixed carbonate-siliciclastic turbidi- tes and spotted marlstones (Korenec Fm, up to 800 m), The terrigenous input ceased in the axial part of the halfgraben by the lat e Lias, when hemipelagic anoxic black shales with famous deformed ammonite imprints were laid down (Toarcian - Bathonian? Marianka Fm, more than 300 m). The overlying SIep e Fm (Middle- Upper Jurassic?, more than 200 m) consists of calciturbidites containing shallow-water biodetritus, Contem- poraneously with the Marianka and Slepe Fms, huge masses of coarse-grained scarp breccias (Somar Fm, some 500 m) accumulated in the proximal SE part of the basin, just above the Prepadle Fm, The clastic material of the Somar mixtitic breccias is dominated by basement rocks (Paleozoic phyllites, amphibolites and granites) with numerous megaolistolites of Triassic quartzites and carbonates, Lateral relation of distal and proximal facies shows an interfingering, zig-zag pattern in a cross-section. The proximal to marginal disorganized sediments were deposited as debris avalanches and mass-flows derived from fault-controlled linear sources located to the SE, while the Korenec turbidites were most probably fed by a river that drained a wide dry land. On contrary, calciturbidites occurring in the Marianka and Slepe Fms are almost free of siIiciclastic material and were likely derived from the obviously gentleI' NW counterslope of the basin, Based on these features, the Borinka basin is reconstructed as an elongated tilted halfgraben some 10-15 km wide with a steep, normal-fault escarpment on its SE side. This Early to Middle Jurassic fault separated the basin from a continental ridge, which was temporarily exposed to subaerial erosion.
The Borinka unit has no equivalents in the whole WC. However, its close analogies can be found in cover successions of the Lower Austroalpine nappes of the Eastern Alps, e,g, in the Radstatter Tauern Mts Ol' Graubunden area, There, similal' Jurassic scarp breccias are interpreted as derived from marginal normai faults that flanked the opening South Penninic (Ligurian-Piemont-Tauern-Vahic) ocean from the S, Such a position fits well also the WC situation, despite no undisputable oceanic element s participate at the present surface structure of the WC, The long (some 30 Ma), though episodic activity of the SE marginal fault of the Borinka halfgraben allows its interpretation as a master break-away fault that separated the lower (SE) and upper (NW) plates of an asymmetric rift zone, which was active unti! the final break-up of the South Penninic oceanic tract that occurred further to the NW in the late Middle Jurassic.
Rozwój sedymentacji w jurze środkowej Kujaw Anna Feldman-Olszewska
Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa
Region kujawski położony jest w centralnej części polskiego środkowojurajskiego basenu sedymentacyjnego, Miąższość utworów środkowej jury jest zmienna ze względu na obecność aktywnych w tym okresie poduszek solnych w podłożu. Osiąga ona wartości od 462,5 m w otworze Ciechocinek IG 1 do 1104,0 m w otworze Wojszyce IG 3, Badania sedymentologiczne utworów jury środkowej przeprowadzono na podstawie rdzeni wiertniczych z 10 otworów: Ciechocinek IG 1, IG 2, IG 3; Brześć Kujawski IG 1, IG 2, IG 3; Wojszyce IG 1a, IG 3, IG 4 oraz Głogowiec IG 1, zlokalizowanych na trzech liniach przeluojowych,
przebiegających w poprzek bruzdy śródpolskiej.
Abstrakt y referatów z konferencji "Jurassica V", Krościenko nad Dunajcem, 26-28 września 2005 131
Na podstawie analizy struktur sedymentacyjnych obserwowanych w materiale rdzeniowym, wydzielono 20 litofacji oraz dokonano ich interpretacji w kategoriach dynamiki basenu sedymentacyjnego,
Wyniki analizy facjalnej, w powiązaniu z rezultatami badań skamieniałości śladowych oraz badań
geochemicznych i paleoekologicznych czarnych łupków pozwoliły na zinterpretowanie badanych utworów pod kątem środowisk sedymentacji: udokumentowano obecność osadów kilku stref głębokościowych morza szelfowego oraz 4 biofacji wynikających z różnego stopnia natlenienia wód dennych podczas osadzania czarnych łupków. Stwierdzono, że sedymentacja odbywała się w obrębie różnych stref głębokościowych płytkiego szelfu silikoklastycznego: od przybrzeża głębszego, przez strefę przejściową, dolne, środkowe
i górne przybrzeże płytsze do strefy międzypływowej, z przecinającymi ją kanałami pływowymi oraz laguną.
Ponadto utwory dolnego aalenu zinterpretowano jako osady estuariowe, natomiast utwory keloweju i najwyższego batonu jako utwory powstałe w środowisku przybrzeża płytszego szelfu węglanowo
klastycznego.
Analiza architektury depozycyjnej pozwoliła na dokonanie rekonstrukcji rozwoju basenu sedymentacyjnego jury środkowej w regionie kujawskim. Na podstawie następstwa środowisk sedymentacji w profilu pionowym oraz ich korelacji przestrzennej przy wykorzystaniu krzywych geofizycznych i dostępnych danych biostratygraficznych, wydzielono 8 cykli transgresywno-regresywnych. Każdy taki cykl
składa się z kilku parasekwencji (cykli drobniejszych), których następstwo pionowe w przeważającej
mierze ma charakter progradacyjny.
Warunki depozycji środkowojurajskich iłów rudonośnych z Ogrodzieńca (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska) - wstępne wyniki badań geochemicznych.
Patrycja Szczepanik, Magdalena Witkowska i Zbigniew Sawłowicz Instytut Nauk Geologicznych UJ, Kraków; e-mail: szczep@ing.uj.edu.pl, witko@ing.uj.edu.pl, zbyszek@ing.uj.edu.pl
Koncentracje wybranych pierwiastków głównych i śladowych oraz ich stosunki (TOC/S, Th/U, V/Cr, Ni/Co, (Cu+Mo)/Zn, DOP i V/V+Ni; patrz: Leventhal 1983; Raiswell i Berner 1985; Dill i in. 1988; Wignal 1994, Jones i Manning 1994) posłużyły jako wskaźniki paleośrodowiska dla określenia warunków
panujących podczas depozycji i wczesnej diagenezy tzw. iłów rudonośnych z Ogrodzieńca (środkowy baton,
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska). Profil w czynnej cegielni "Ogrodzieniec" odsłania ciemnoszare, niemal czarne iłowce o teksturze łupkowej, przeławicane poziomami sferosyderytów.
Otrzymane wartości wskaźników wykazują niewielką zmienność w profilu pionowym odsłonięcia.
Zawartość materii organicznej (TO C
=
1.2-2.5) jest typowa dla ciemnych osadów. Większość zastosowanychwskaźników geochemicznych (TOC/S, Th/U, V/Cr, Ni/Co, (Cu+Mo)/Zn) sugeruje depozycję badanego osadu w warunkach normalno-morskich, poniżej natlenionej kolumny wody. Stopień pirytyzacji (DOP) w badanych próbkach jest zróżnicowany. Trzy próbki (z najniższej części profilu i z najwyższej) odpowiadają warunkom
utleniającym. Pozostałe próbki cechują się wartościami DOP wskazującymi na warunki dysoksyczne,
jednakże obecność w nich dużych ilości pirytu w bardzo zróżnicowanych formach sugeruje znaczące
modyfikacje DOP podczas diagenezy. Wysokie wartości parametru V/Ni + V we wszystkich próbkach
wskazują na środowisko anoksyczne, jednak brak pozytywnych korelacji pomiędzy TOC i V oraz Ni i S, stawia pod znakiem zapytania użyteczność tego parametru dla oceny środowiska depozycji. Na podstawie relacji w systemie Fe-TOC-S stwierdzono, że czynnikiem ograniczającym tworzenie pirytu mogła być zawartość materii organicznej.
Zastosowane geochemiczne wskaźniki paleośrodowiskowe wskazują na depozycję badanych skal w środowisku morskim o normalnym zasoleniu, poniżej natlenionej kolumny wody. Po depozycji osadu
nastąpiła zapewne zmiana warunków redoks w stronę bardziej redukcyjnych, sprzyjających m. in. powsta- waniu pirytu i pirytyzacji szczątków biogenicznych.
