T o m ( V o l u m e ) X X X V — 1 9 6 5 Z e s z y t ( F a s c i c u l e ) 4 K r a k ó w 1 9 6 5
R O C Z N I K P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O A N N A L E S D E L A S O C l f i T E G E O L O G I Q U E D E P O L O G N E
FELIKS RUTKOWSKI
(1878— 1964)
F elik s R u t k o w s k i u rodził się 20 listo p ad a 1878 r. w W arszaw ie. Tu ró w nież uczęszczał do 4 gim n azju m p ań stw o w ego, k tó re ukończył w 1898 r. W tym że ro k u zapisał się na W ydział P rzy ro d n iczy U n iw e rsy te tu W a rsza w skieg o.
W czasie studiów z e tk n ą ł się F eliks R u t k o w s k i z w y b itn ą g ru p ą geologów, p e tro g ra fó w i biologów w y k ład ający ch w ów czas na uniw ersy tecie. N ajw iększy w p ły w na m łodego geologa i p rz y ro d n i
k a w y w a rli uczeni te j m ia ry 00 W. A m a- l i c k i j , P. P r a w o s ł a w l e w i G.
W u 1 f. Pod ich k ie ru n k ie m odbyw ał F e liks R u t k o w s k i stu d ia i p ra k ty k i te
renow e, głów nie na obszarze daw nego K ró lestw a Polskiego. T em atem p ra c y dyplom ow ej b yło opracow anie m ało w ów czas zb ad an y ch utw o ró w k red o w y ch , w y stęp u jący ch w przełom ow ym odcinku W isły m iędzy S a n d o m ierzem a P u ław am i. W 1902 r. F elik s R u t k o w s k i ukończył stu d ia z p ra w e m do sto p n ia k a n d y d a ta n a u k przyrodniczych.
W ow ym czasie o trzy m an ie dla P o lak a posady w K ró lestw ie P olskim by ło rzeczą bardzo tru d n ą , a w szkolnictw ie praw ie niem ożliw ą. In s ty tu c je p ań stw o w e odm aw iały p rzy jęcia do p racy zachęcając do w y jazd u w głąb R osji. F elik s R u t k o w s k i , odznaczający się głębokim p atrio ty zm em , na objęcie posady poza k ra je m nie chciał przystać. Godząc się na tru d n e w a ru n k i m a te ria ln e zdecydow ał się pośw ięcić p racy n auczycielskiej w szkołach p ry w a tn y c h . F eliksow i R u t k o w s k i e m u n a d a rz y ła się je d n a k w y ją tk o w a okazja. R odzina polska stale zam ieszkująca w T iencinie po szu k iw ała m łodego p rzy ro d n ik a, k tó ry b y m ógł się zająć dw om a d o ra sta ją c y m i chłopcam i. F. R u t k o w s k i , k tó re m u zaproponow ano objęcie
tego stanow iska, p rz y ją ł je i bezpośrednio po stu d iach przeszło ro k p rz e b y w a ł w Chinach.
P o pow rocie do k ra ju w 1904 r. znalezienie p racy w Szkolnictw ie n ad al było tru d n e . D opiero zm iany polityczne la t n astęp n y ch o tw orzyły szersze m ożliw ości i F eliks R u t k o w s k i o trzy m ał posadę nauczyciela n a u k p rzy ro d n iczy ch w szkole h an d lo w ej w K aliszu. W 1914 r. ob jął p racę w W arszaw ie w gim n azju m im . P ankiew icza, a w 1917 r. pow ołany został n a stanow isko in sp e k to ra szkolnego p o w iatu puław skiego i kozienickiego.
Rok 1921 zam y k a działalność pedagogiczną i org an izacy jn ą F elik sa R u t k o w s k i e g o w szkolnictw ie średnim . T ak jak w iększość ów czes
n y c h przyrodników -pedagogów prace nau k o w e prow adził doryw czo, w r a m ach sk ro m n y ch w łasn y ch środków finansow ych. P ierw sza p u b lik a c ja F. R u t k o w s k i e g o pt. „G eologia K siężyca” u k azała się w 1905 r.
w czasopiśm ie W szechśw iat. M a ona c h a ra k te r p o p u la ry z a to rsk i i podaje
— 502 —
poglądy M. L o e w y i P . P u i s e a u x . P oniew aż w środow isku w a rsz a w skim stale a k tu a ln e b y ły zagadnienia geologii czw arto rzęd u , p ro b lem te n poruszony został w trzech n a stę p n y c h p racach F. R u t k o w s k i e g o . P ierw sza z n ich dotycząca h isto rii B ałty k u , p u b lik o w an a w 1912 r. w cza
sopiśm ie Ziem ia, m a c h a ra k te r p o p u la rn e j sy n tezy n au k o w ej w o p arciu 0 różne źródła, n a to m ia st dw ie n astęp n e prace z 1914 r. „G m o ren ach czołow ych w pow iecie m azow ieckim ” , d ru k o w a n a w P a m ię tn ik u F iz jo g ra ficznym , oraz „S postrzeżenia z d y lu w iu m okolic G o sty n in a ”, p u b lik o w an a w S p raw ozdaniach T o w arzy stw a N aukow ego W arszaw skiego, p rz e d sta w ia ją o ry g in aln e w y n ik i bad ań au to ra.
Chęć p o p u lary zo w an ia n a u k o Z iem i p rz e ja w ia ła się i w późniejszym okresie życia, k ied y F elik s R u t k o w s k i pisze na te m a t p o w staw an ia w ęgla k am ien n eg o lu b p o d ejm u je tłu m aczen ie b ard zo in te re s u ją c e j k siąż
k i H aw ks U 11 i s o n a pt. „D ziw y p rz y ro d y ” .
W P ań stw o w y m In sty tu c ie G eologicznym F. R u t k o w s k i zaczął pracow ać w 1921 r. P rzed In s ty tu te m postaw iono w te d y bardzo rozległe zad an ia w zakresie geologii złóż w ęgla. W zw iązku z założeniem w okolicy Z aw iercia licznych d ro b n y ch k o p alń w ęg la b ru n a tn e g o konieczne b yło zbadanie stosunków stra ty g ra fic z n y c h oraz b u dow y tego te re n u . F. R u t k o w s k i u sta la p ro fil stra ty g ra fic z n y liasu, w y k a zu ją c p rzy d atn o ść ek s
p lo atacy jn ą jednego z pokładów , w yznacza jego o b szar i ścisły zw iązek z tek to n ik ą.
W 1923 r. n a p ierw szy p la n w p racach In s ty tu tu w y su n ę ły się zagad
n ien ia dotyczące G órnośląskiego Z agłębia W ęglow ego. Z godnie z is tn ie jącą w ów czas m eto d ą p racy n ależało sporządzić m ap ę geologiczną w sk ali 1 : 25 000, k tó ra w ra z z o b jaśn ien iam i stan o w iła n a jw a ż n ie jsz y d o k u m e n t naukow y. F. R u t k o w s k i e m u pow ierzono op raco w an ie ark u szy : B u
kow no, C hrzanów i M aczki. D ziałalność F. R u t k o w s k i e g o jako geo
loga badającego w schodnią część G órnośląskiego Z agłębia W ęglow ego o raz jego w schodnie i północne obrzeżenie o b e jm u je la ta 1921— 1932 i je s t szczególnie w ażna i znana. F. R u t k o w s k i u jm u je zag ad n ien ia zarów no od stro n y teo rety czn ej, ja k i ściśle zw iązanej ze sp ra w a m i złożow ym i.
Dużo uw agi pośw ięca a u to r zagadnieniom tek to n iczn y m , szczególnie w schodniej części G órnośląskiego Z agłębia W ęglowego, w ów czas słabo jeszcze poznanej. W y razem tego są p race „O tek to n ice k a rb o n u w e w schodniej części o k ręg u d ąb ro w sk ieg o ” i „O budow ie paleozoicznego g rzb ietu d ębnickiego” , op u b lik o w an e w 1928 r. O sta tn ia ro z p ra w a s ta n ow iła p odstaw ę do uzy sk an ia n a U n iw ersy tecie W arszaw skim sto p n ia doktora.
K oncepcja założeń tek to n iczn y ch Z agłębia G órnośląskiego w y su n ię ta przez F. R u t k o w s k i e g o je st o p a rta na k o n se k w e n tn y m p rz y ję c iu
tezy o dw óch k ie ru n k a c h fałd o w ań N W W -SEE i N -S. Zgodnie z ty m po
glądem F. R u t k o w s k i p rz y jm u je p rzed łu żen ie k u p ołudniow i tzw.
„g rzb ietu dębnickiego” , p rzy czym tw ierdzi, że g rz b ie t te n jak o z w a rty e le m e n t nie istn ieje, a znane w ychodnie dew o n u n ależą do k ilk u o d rę b nych s tru k tu r . O prócz te k to n ik i paleozoicznej zw rócił a u to r uw agę na m łodą tek to n ik ę, rozw ój d iastro fizm u oraz szereg p ro b lem ó w s tr a ty g r a ficznych, jak np. stale d y sk u to w a n a g ran ica m iędzy d ew onem i k arb o n em , m iędzy do ln y m i g ó rn y m k arb o n em , podział i zasięg n a w schód w a rstw siodłow ych. F. R u t k o w s k i polem izuje ze sta ry m i poglądam i, d aje sw oje o ry g in a ln e i śm iałe sfo rm u ło w an ia n a te m a t stra ty g ra fii, te k to n ik i oraz rozw oju facjaln eg o u tw o ró w paleozoicznych. J e s t to p ierw sza po
w ażn a p odstaw a d la ro zw ijan y ch obecnie w szerokim zak resie b a d a ń n a d sko m p lik o w an ą budow ą u tw o ró w paleozoiku w e w schodniej części G órno
śląskiego Z agłębia W ęglowego, k tó re leżą pod stosunkow o n ie g ru b ą po
k ry w ą m ezozoiku i z k tó ry m i w iążą się, jak obecnie w idzim y, pow ażne p e rs p e k ty w y gospodarcze.
N a obszarze w schodniego obrzeżenia G órnośląskiego Z agłębia W ęglo
w ego obok paleozoiku w y stę p u ją p rzede w szy stk im osady tria su , m ające zasadnicze znaczenie pod w zględem hydrogeologicznym . W la ta c h 1925 do 1935 zagadnienie zao p atrzen ia w w odę w ielk ich sk u p isk m iejsk ich i p rz e m ysłow ych Śląska, obszaru K rak o w a i pasm a J u r y w y su w an o n a p lan p ierw szy. R ozw iązanie ty c h problem ów stopniow o pow ierzano jak o n a j
lepszem u znaw cy geologii tego obszaru — F. R u t k o w s k i e m u , k tó ry od te m a ty k i dotyczącej ogólnej b u dow y przeszed ł do zagadnień h y d ro geologii.
Z najom ość budow y G órnośląskiego Z agłębia W ęglow ego zn alazła sw ój w y ra z w d w u k ro tn e j sy n tezie k arto g raficzn ej, ja k ą F. R u t k o w s k i p rz e d sta w ił n a 2 m ap k ach okręgu w ęglow ego, o p u blikow anych w A tlasie E. R o m era w 1928 r. i 1937 r.
T en ta k ow ocny okres p ra c y F. R u t k o w s k i e g o w P a ń stw o w y m In s ty tu c ie G eologicznym zakończył się dość niespodziew anie w 1933 r., k ie d y ze w zględów oszczędnościow ych zredukow ano i przeniesiono n a e m e ry tu rę część starszy ch w iekiem geologów- P rzejście n a e m e ry tu rę w w iek u 55 la t nie oznaczało ro zstan ia się z p racam i geologicznym i. B yło to jed n a k w ażne w y d arzen ie w działalności n au k o w ej F. R u t k o w - s k i e g o, k tó ry zm uszony został odsunąć się od problem ów re g io n aln y ch zw iązanych z obszarem śląsk o -k rak o w sk im i rozpoczął p race n ad liczn y m i orzeczeniam i hydrogeologicznym i, dotyczącym i obiektów gospodar
czych rozrzuconych na całym obszarze Polski. P ro b le m a ty k a h y d ro g eo lo giczna zaczyna sy stem aty czn ie dom inow ać w jego p racach i po p rz e p ro w ad zen iu przew odu h a b ilita c y jn e g o n a U n iw ersy tecie W arszaw skim w 1935 r. F. R u t k o w s k i rozpoczyna w y k ła d y hydrogeologii n a ty m że u n iw e rsy te c ie jak o docent. W y k ład y te k o n ty n u o w a ł w la ta c h 1946 i 1947, po pięcio letn iej p rz e rw ie spow odow anej d ru g ą w o jn ą św iatow ą.
Od 1947 r. p race d y d ak ty czn e n a U n iw ersy tecie W arszaw sk im łączy F. R u t k o w s k i z działalnością n au k o w ą w In sty tu c ie G eologicznym , do k tó reg o pow rócił i objął stanow isko naczeln ik a W ydziału H ydrogeolo
gicznego. N a ty m stan o w isk u pozostaw ał F. R u t k o w s k i do 1955 r., to je s t do czasu n ad a n ia m u ty tu łu p ro feso ra nadzw yczajnego.
W om aw ianym o k resie działalność F. R u t k o w s k i e g o je s t sk iero w a n a głów nie n a u sta le n ie w aru n k ó w w odnych w ielu rejo n ó w k ra ju . P o w sta je w ów czas ponad 30 w iększych orzeczeń o b ejm u jący ch różne p ro b le m y hydrogeologiczne.
W iele czasu z a jm u ją prof. F- R u t k o w s k i e m u b ad a n ia zw iązane z zao p atrzen iem w w odę G órnośląskiego Z agłębia W ęglowego. P ro feźo r F. R u t k o w s k i opracow ał szereg re fe ra tó w n a te n te m a t (np. „O rze
czenie hydrogeologiczne w sp raw ie d o starczen ia w ody Z agłębiu R y b n ic
k ie m u z okolic K ło cin a” z 1947 i 1948 r. — 29 stron), k tó re zam y k a p raca z 1956 r. pt. „Z ary s hydrogeologii G órnośląskiego O kręgu P rzem y sło w eg o ” (str. 32 z m apą). J e s t to sy n teza ów czesnych poglądów n a te m a t sto su n ków w odnych n a G ó rn y m Ś ląsku, k tó ra o b ejm u je c h a ra k te ry s ty k ę geolo
giczną, zasoby wód, ich d y n am ik ę oraz sk ład chem iczny.
N a uw agę zasłu g u je spraw ozdanie prof. F. R u t k o w s k i e g o
— 5 0 4 —
z 1955 r. na te m a t w aru n k ó w hydrogeologicznych n a te re n ie chw ałow ic
kiego złoża fosforytów . P o ru szan e pro b lem y , ja k w sp ółczynnik p rzep u sz
czalności, zasięg d e p re sji i zasoby w ody, d a ją n a jb a rd z ie j rzeczow ą ocenę w aru n k ó w w odnych. O rzeczenie hydrogeologiczne dotyczące złoża ch w a
łowickiego, przez analogię, m ożna roszerzyć i n a in n e złoża s tre fy fosfo
ry tonośnej, co m a d ecy d u jące znaczenie p rzy d y sk u sji n a te m a t ich w aru n k ó w w odnych.
W 1958 r. prof- F. R u t k o w s k i opracow ał obszerny r e f e r a t pt. „W o
dy podziem ne i ich pobór z o b szaru złoża w ęgla b ru n a tn e g o R ogoźno”
o b ejm u jący 50 stro n te k s tu w raz z licznym i m ap am i i p rzek ro jam i. M imo że opracow anie to opierało się n a n iew ielk iej ilości m ateriałó w , p rzy czym sam p ro b lem b y ł n iezm iernie tru d n y i skom plikow any, obecnie prow adzone b ad an ia szczegółowe, p o tw ierd zają postaw ione przez prof.
F. R u t k o w s k i e g o prognozy, co św iadczy o w ielk iej in tu ic ji i w iedzy au to ra.
P od su m o w u jąc działalność prof. d ra F. R u t k o w s k i e g o w o statn im p iętn asto leciu n ależy podkreślić ogrom ne zasługi, jak ie położył n a polu tra fn e j i w nikliw .ej oceny w aru n k ó w hydrogeologicznych licznych obiek
tów o dużym znaczeniu gospodarczym .
W ykaz p u b lik o w an y ch p rac prof. d ra F. R u t k o w s k i e g o składa się z 28 pozycji, w A rch iw u m D o k u m en tacji Ź ródłow ej IG z n a jd u je się poza ty m 30 p rac ręk o p iśm ien n y ch z o statn ieg o 15-lecia. W u z n a n iu zasług n ad an o prof. F. R u t k o w s k i e m u w 1938 r. pierw sze odznaczenie — m edal „za d łu g o letn ią służbę” , w 1955 r. Z łoty K rzyż Z asługi i M edal X -lecia P olski L udow ej, a w 1960 r. K rzyż O ficerski O rd e ru O drodzenia Polski.
W m a ju 1963 r- o d b y ła się w In sty tu c ie G eologicznym u ro czy sta sesja dla uczczenia 60-lecia p ra c y n au k o w ej sen io ra polskich geologów prof. d ra F. R u t k o w s k i e g o . Z okazji te j w y b ito p am iątk o w y m edal, k tó ry w ręczono Ju b ilato w i. M imo podeszłego w iek u prof. d r F. R u t k o w s k i b y ł sam odzielnym p raco w n ik iem n a u k i w In sty tu c ie G eolo
gicznym i b ra ł żyw y u d ział w jego p racach aż do d n ia śm ierci, tj. do dn ia 2 listo p ad a 1964 r. P ochow any został n a cm en tarzu P ow ązkow skim w W arszaw ie.
E d w a r d Riihle
RESUM E
F elik s R u t k o w s k i n a q u it le 20 no v em b re 1878 ä V arsovie, oü ap re s av o ir suivi les cours de gym nase, il s’e st in scrit, en 1898, ä la F acu lte des Sciences N a tu re lle s de l ’U n iv ersite de V arsovie. E n 1902 il p re s e n ta sa these s u r les fo rm atio n s cretacees e n tre S andom ierz e t P u ław y e t o b ten u le titr e du licencie es Sciences N atu relles. Ses e tu d e s te rm in e e s il p a r tit en C hine p o u r y se jo u rn e r p lu s d ’u n an en c a ra c te re d ’un p re c e p te u r. R e n tre en Pologne, F. R u t k o w s k i co n sacrait les annees 1904— 1921 au tra v a il pedagogique. En m em e tem p s il a p u b lie p lu sie u rs ouvrages d ’u n cara c te re p o p u laire e t en 1914 d eu x etudes, re s u lta ts o rig in au x de ses recherches, ä savoir: „ S u r les m o rain es fro n tales d an s le d is tric t de M azow sze”, p ubliee dans la R evue P h y sio g ra p h i- que, et: „Les o b serv atio n s su r le D ilu v iu m des en v iro n s de G o sty n in ” , publiee dans les C o m ptes-R endues de la Societe S cien tifiq u e d e V arsovie.
— 505 —
E n 1921 il e n tr a en service de l ’I n s titu t G eologique de Pologne. Ses in v estig atio n s (1921— 1932) su r la p a rtie o rien tale d u B assin H o u iller de la H au te Silesie so n t bien connues e t o n t u n e g ran d e im portance-
II a p a rtic ip e aussi a u x tra v a u x de la C arte geologique du B assin et a fix e le p ro file s tra tig ra p h iq u e d u L ias a u x en v iro n s de Z aw iercie.
F. R u t k o w s k i tr a ita it les p ro b lem es geologiques aussi b ien de p o in t de vue th eo riq u e q u ’en ra p p o rt avec les gisem ents. II co n sacrait beaucoup d 'a tte n tio n a u x p roblem es tectoniques, sp ecialem en t de la p a rtie o rie n ta le de la H au te Silesie — alors peu connue, e t p u b lia en 1929 d eu x tra v a u x : ,,S u r la tecto n iq u e du C arb o n ifere dans la p a rtie o rien tale de la region de D ąb ro w a’’ e t ,,S u r la s tru c tu re de l ’a re te paleozo'ique de D ę b n ik ” (sa these de docteur).
F. R u t k o w s k i p o lem isait avec des an ciennes opinions su r la Stra
tig rap h ie, la tecto n iq u e e t le d ev elo p p em en t facial des fo rm atio n s p a - leozo'iques du B assin de la H au te Silesie e t p re s e n ta it ses o riginales e t n o u v elles idees, qui so n t la p re m ie re base de v a le u r p o u r les recen tes rech erch es su r la s tru c tu re des fo rm atio n s d u Paleozo'ique dans la p a rtie o rien tale de ce Bassin. Des im p o rta n te s p ersp ectiv es econom iques se lie n t a c tu e lle m e n t avec ces recherches.
A y a n t recu en 1935 le titr e du docent, F. R u t k o w s k i fa isa it les cours de l’hydrogeologie ä l ’U n iv ersite de V arsovie, p o u r les c o n tin u e r p lu s tard , ap res la deu x iem e g u e rre m ondiale (1946 e t 1947). E n m em e tem p s il e s t e n tre en fonctions de d ire c te u r d u d e p a rte m e n t de l ’H y d ro - geologie de l ’I n s titu t G eologique ä V arsovie, e t en 1955 f u t nom m e p ro - fe sse u r e x tra o rd in a ire .
F. R u t k o w s k i a elab o re p lu sie u rs ra p p o rts su r les rech erch es faites en vue de fo u rn ir de l ’eau au B assin H o u iller de la H au te Silesie, il les a ferm es en 1956 p a r u n e sy n th ese des opinions co n tem p o rain es su r le s conditions hydrogeologiques de la H au te Silesie, in titu le e „E squisse hydrogeologique d u B assin H o u iller de la H au te S ilesie” .
E n re s u m a n t l ’activ ite du prof. F. R u t k o w s k i d an s les d e rn ie re s 15 annees, on doit so u lig n er les g ra n d s services q u ’il a ren d u s p a r sa ju s te e t su b tile ap p reciatio n des conditions hydrogeologiques de p lu sie u rs te r ra in s d ’une g ran d e im p o rtan ce econom ique.
La liste des tra v a u x de F. R utkow ski, p u b lies p a r l’In s titu t G eologique com prend 28 positions en o u tre de 30 m a n u sc rits se tro u v a n t dans 1’A rchive
de cet In s titu t.
E d w a r d R ü hle
W Y K A Z PR A C F E L IK SA RUTK O W SK IEG O
1905. G eo’ogia K siężyca. W s z e c h ś w . 24, p. 449— 452.
1912. H istoria B ałtyku. Z ie m ia 3, p. 114— 116, 150— 152, 166—168.
1914. O m orenach czoło w y ch w p o w iecie m a zo w ieck im (gub. łom żyń sk a). Pam . jiz jo g r . 22, p. 39—48.
1914. S p ostrzeżen ia z d y lu w iu m okolic G ostynina. S p r a w . T N W 7, p. 645— 655.
1923. S p raw ozd an ie ty m cza so w e z badań wykonalnych n a obszarze w y stę p o w a n ia w ę g la b ru n a tn eg o w o k olicach Z aw iercia i S iew ierza. S p r a w . P a ń s tw . Inst.
Geol. 2, z. 1/2.
1923. W ęg iel b ru n atn y w Z agłęb iu D ąb row sk im . Prz. górn.-hnt. 15, p. 357— 364, 449—452, 965— 967.
— 506 —
1924. P ło d y kop aln e (P olski) 1 :5 000 000. W R o m e r E .: A t l a s P o ls k i W s p ó łc z e s n e j.
L w ó w 1924, w y d . 3 L w ó w 1928.
1924. S p raw o zd an ie z badań g eo log iczn y ch na arkuszu G ranica. P o sied ź, n a u k - P a ń s t w . Inst. Geol. 8, p. 20—21.
1925. S p raw ozd an ie z badań g eo lo g iczn y ch w y k o n a n y ch w r. 1924 w ok o licach T e n - czynka pod K rzeszow icam i. P o sied ź, nauk. Państro. Inst. G eol. 12, p. 12—-15.
1925. S p raw o zd an ie z badań w y k o n a n y ch w r. 1924 w e w sch o d n iej części Z a g łę b ia D ąb row skiego. P o sied ź, n auk. P a ń s t w . Inst. Geol. 12, p. 4 —5.
1926. O b u d o w ie p a leozo iczn eg o garbu d ęb n ick iego . P o s ie d ź , n auk. P a ń s t w . Inst.
Geol. 15, p. 12— 13.
1926. O tek to n ic e karbonu w e w sch o d n iej części okręgu d ą b row sk iego. S p r a w . P a ń s tw . Inst. Geol. 3, z. 3/4, p. 579—584.
1926. S p raw ozd a n ie z badań g eo lo g iczn y ch na arkuszu „M aczki” m apy P o ls k ie g o Z agłębia W ęg lo w e g o w sk a li 1 : 25 000. P osied ź, n a u k . P a ń s tw . Inst. Geol. 15, p. 11.
1927. S p raw ozd a n ie z badań g eo lo g iczn y ch na arkuszu „M aczk i” m a p y P o ls k ie g o Z agłębia W ęg lo w eg o w sk a li 1 :25 000. P osiedź, n au k . P a ń s t w . Inst. Geol. 18, p. 29— 31.
1928. O b u d o w ie p a leo zo iczn eg o grzb ietu d ęb n ick iego. S p r a w . P a ń s t w . Inst. G eol. 4, z. 3/4.
1928. O tw ór św id r o w y w G łazów ce. P o sied ź, n auk. P a ń s tw . Inst. Geol. 19/20, p. 36—
— 37.
1928. S p raw ozd a n ie z badań g eo lo g iczn y ch w y k o n a n y c h w r. 1927 na ark u szu B u k o w n o P osiedź, nauk. P a ń s t w . Inst. G eol. 21, p. 34.
1929. S p ra w ozd an ie z badań w y k o n a n y c h w roku 1928 n a obszarze arkusza B u k o w n o . P o sied ź, nauk. P a ń s tw . Inst. Geol. 24, p. 28— 29.
1930. O p o w sta n iu p o k ła d ó w w ę g la k am ien n eg o. Z i e m i a 15, p. 41— 46.
1930. O gólne w y n ik i g łęb o k ieg o w ie r c e n ia w D ąb iu pod K rak ow em : karbon. P o s ie d ź , nauk. P a ń s t w . Inst. G eo l. 27, p. 38—39.
1930. S p ra w o zd a n ie z badań g eo lo g iczn y ch w y k o n a n y ch w r. 1929 na a rk u szu B u kow n o. P o sied ź, n auk. P a ń s t w . Inst. G eol. 27, p. 37.
1931. S p ra w o zd a n ie z badań geo lo g iczn y ch w y k o n a n y c h w r. 1930 na arkuszu B u k o w n o m apy g eo lo g iczn ej P o lsk ie g o Z agłęb ia W ęg lo w eg o w sk a li 1 :25 000.
P o sied ź, nauk. P a ń s t w . Inst. Geol. 30, p. 10— 12.
1932. S p ra w ozd a n ie z badań geo lo g iczn y ch w y k o n a n y ch w r. 1931 n a ark u szu C hrza
n ó w m apy geolog iczn ej P o lsk ie g o Z agłęb ia W ęg lo w eg o w sk a li 1 :25 000.
P o sied ź, n auk. P a ń s t w . Inst. G eol. 33, p. 45—47.
1933. S p ra w o zd an ie z badań g eolo g iczn y ch w y k o n a n y c h w r. 1932 na arkuszu Chrza
n ó w m apy g eologiczn ej P o lsk ie g o Z a g łęb ia W ęg lo w eg o w skali 1 :25 000.
P o sied ź, nauk. P a ń s t w . Inst. Geol. 36, p. 2— 4.
1934. S p ra w o zd an ie z badań w y k o n a n y c h w r. 1933 na arkuszu C h rzan ów m ap y P o lsk ie g o Z agłęb ia W ęg lo w eg o w sk ali 1 :25 000. P osiedź, n au k . P a ń s t w . Inst.
Geol. 39, p. 3.
1935. S p ra w o zd a n ie z badań g eo lo giczn ych w y k o n a n y ch w 1934 r. p od O lk u szem . P o sied ź, n auk. P a ń s tw . Inst. Geol. 42, p. 72—73.
1936. O so la n k a ch okolic Steb n ik a. P o sied ź, n auk. P a ń s t w . Inst. Geol. 44, p. 11— 12.
1936. S p ra w o zd an ie z badań w y k o n a n y ch na ark. C h rzanów w r. 1935. P o sied ź, nauk.
P a ń sty j. Inst. Geol. 45, p. 8.
1937. P ło d y k o p a ln e (P olski) 1 :6 500 000. W R om er E.: P o lska , a tla s geogr. d l a I kl.
g im n a z. W yd. 2, L w ów .
1956. R om uald Rosłońsiki (W sp om nienie p ośm iertn e). P rz. geol. 3, p. 137 - 138.
