Wstępna stratygrafia serii górnodewońskiej z niektórych wierceń zachodniej części niecki lubelskiej

(1)

A C T A G E O LO G I CA P O L O N I C A

v.ol. XIX, No. 4 W

a~I"Sza'Wa

1'!}69

JiE'R:lY iK:A[1[Ś

Wstępna stratygrafia serii górnodewońskiej

z niektórych wierceń

zachodniej części niecki lubelskiej

PRELIMINARY STRATIGRAPRY OF THE UPPER DEVONIAN FROM BOREHOLES IN TBE WESTERN PART OF THE LUBLIN BASIN

STRJESZCZENJ:E: Przedstawiono wstępną stratygrafię serii górnodewońskiej odwier- conej w otworach Opole Lubelskie 5, Niedrzw:ca 2 i Niedrzwic,a 3, usytuowany<:h w zachodniej części niecki lubelskiej. W oparciu o stwierdzoną bogatą faunę bra- chiopodów, małżów i ,gonia1:ytów udokumentowano obecność w wymienionych otworach osadów franu, lamenu i s:trunu, wY'ks2'lta~oonych w postaci iłowców i muŁowców'

, wapnistych oraz wapieni -gruzłowych.

WSTĘP

Praca

m~l1eJS2'Ja,

ochar,akterze,

wstępnego

komunikatu, ma na celu.

udostępnienie

dotychczasowych wyników

badań

nad

stratygrafią głównie

serii

górnodewońs.ldej,

stwielldzonej wierceniami w zachodniej

części

niec- ki lubelskiej. Na

południe

od LUiblina w trzech 'otworach, wykonanych w latach

,l'9,66L-196i7

przez

iPrzedsiębiOlI'stwa POS2'JU!kiwań

Naftowych w Ja-

śle

i Kraikowie, nawiercono (otwory Niedrzwica 2 i3) ora'z przewiercono (otwór Opole

Lubelśkie

5) osady górnego dewonu -o

miąIŻSzości dochodzą

cej do 75'0 m. Rdzenie z serii

'g,órnod.ewQńskiej

pobierane

były średnio

co 50 m; napotkano w nich barom

bogatą faunę,

która znajduje

się

w trak-- cie

sZJCzegółoweg-o

opracowania.

Pierwsze profilowanie rdzeni OTa'z ich'opr.óbowanie wykonane zo-

stało

przez dr

^(K.

Korejwo, dr H.

Łóhanowskiego

i dT L. Tellera z Pra- cowni. S'tratY'g(Tafii

Zakładu

Nau!k Geologic.znych [PAN,

!którzy

przekazali aUltorowil zebran.e

mate(Tiały

do opracowania. · Ponadto: autor

sprofilow:ał

osady

dewońslkie

'z omawianych

Wierceń osoibiście, wY'bierając także

pozo-

(2)

JERZY .KALIS

.stałą faunę. Materiały

.opracowywane

;są

w Pracowni S'tratygrafiiZa-

kładu

Nauk Geologicznych lPA{N w ramach

współpracy

ze Zjednoczeniem Górnictwa Naftowego.

Autor

dziękuje

p!l'acown.iJkom

tejże

lPracowni1za

'życzliwe

wskazówki oraz rady

dotyczące

opracowywaneg.o 'tematu.

Dziękuj,e TÓWtI1;i!eż

geologO!lll

Przoosięlbiorstwa P.oszu:kiwań

Naftowych w

Jaśle

i Krakowie 'za P.omoc

związaną

z

udostępnieniem materiałów

do opracowania.

WSTĘPNA srI1RATY1GRAJFJ1A OSAlDOW iDEWJOŃSK.roH Z OTWIO!RJU OIPlOLE LU1B'EIlSiKIIE '5 Z GLĘBOKJOiSiaI 2200,0'---'296815 'IIl

W .otworze

tym w'

interwale 2201,O-aOOI5,O m odwiiercono szary, gruboziarnisty piaSkowiec, który

K.

Korejwo i L. TellerCI968: )

uważają

za charakterystyczny pozi.om dla

spągu

serii zaliczonej do wizenu

środko

wego,

'bądź

jeszcze dolnej

c'zęści

wizenu górnego.

W następnych

rdzeniach pdbranych

'zgłęlbolkości22!51O,O~2'53,O

m

·oraż 2GI14,O~2GI16,O

ro

występują

ozarne, wapniste

mu~owce

z pirytem

i

z

wkładJkami

szarego wapienia. Napotkano 'tu

li(::zną ocaunę małżów

i Igo- niatytów,

spośród

której

między

innymi oznacz.ono:

SpatheUa typica Ha1Jl

Leptordesma d. eberti :(iFlrech) Karadjalia venusiiformis, Sad.

Kosmoclymenia sedgwicki IQMun.)

{pl. ilfV,

fig. ,I i

3)

W interwale z

głębokości

2

¹

3i6l6,IQl-.-J2136:9,O m

występują

szarozielone wapienie 'zro.stkowe, w \których :stwierdzon.o \kilka okazów.

Karwdjalia venustiformis Sad. .

Forma Spathella typica Hall cytowana jest przez A. L. Mc:Alestera (1962) z

pięter

Finger Lakes

i

Chemu7l!g

(dolny

i górny fran)

~tanu

New Y.ork. Kara.djalia venusiiformis Sad. podawana jest pr:zez H.

2akową

(19M) ze strunu Gór

Swiętokrzyskich

(.otwór Bolechowice 1), a

A. M.

Sadykov

(1:916~)

podaje ten gatunek z warstw posidoniowych ('Strun) Ka- zachstanu. Kosmodymenia sedgwicki i(iMii.n.)zna'na jest z pozi.omu woc- klumerioweg.o

połud!niowych

iN"iemiec i z

Dol:negoŚląSka ~Schindewolf

1'9: 37, Lewowidki 191519). Omówione Igatunki

wskazują, że

kompleks wa.p- .nistych

mułowców

i wapieni zrostkowych z

.głębolkości

2.2

¹

50,O .. --12'3!6:9,O m

może reprezentować

wiek struD.Ski.

Czarnoszare wapienie margliste z

gru'złami

pirytu

występujące

na

gł~bokości

:2'4!2

¹

1,O-2424,O m i 214!89,O"--'2I4l92,O

om zawierają faunę, spośród

.

której oznaczono:

Lingulipora subparallela

~Sandib.)

Athyris sulcijera intermedia tNaliv .

. Trimerocephalus cf. caecus Gur. (omaczanie dr H. OsmólSkiiej) Wl.

HI, .fig. 21 ).

(3)

•

'WSTĘPNA STRATYGRAFIA SERLI GORNODEWONSKIEJ 607

Gatunek Lingulipora subparallela .(Sandb.) posiada szerokie rozprze- strzenienie geograficzne i znany jest z Gór

Swiętokrzyskich,

depresji

Świe

bodzic, zachodniej Europy, Amerylki

!.Północnej

i Syberii (Sandberger 18510, Gurich 1896, KII'Jlova 191612, GU!Ilia1961 8). Charakteryzuje

..się

cm rów-

nież dużym zaSięgiem

pionowym

(środkowy .. ~

g- órny dewon).

Występowanie

fOmiy: Athyris sulcifera intermedia Naliv. O'granic,zo- ne jest tylko do górnego famenu Kazachstanu i Armenii {Nalivkin 193' 7, Abramjan 19' 57, Martynova 1196' 1). Z zachodniej Europy gatunek ten nie

jest dotychczas cytdwany.

Trimerocephalus caecus

GUlI".

zmany jest z lIIpozi'Omu goniatyt owe- go (lProldbites) Vogilandu (iFreyer 19157). Olka-z znal eziony w otworze Opo- le Lubelsikie 5 wykazuje jedynie pewne cechy wspólne 'z ,gatun,kiem Guri:- cha i nie jest wykluezone,

że

chrurakteryzuje

on już

pozrom

wyższy.

Stwierdzona na

głęoo:kości24211,0I--"';24192,1O

m f.auna pozwala

przyjąć

z

dru'Żym prawdopodolbień5twem, że

komlpleks tych osadów reprezentuje górny famen.

Granicę między

górnym

i do~ym

f.amenem

przyjęto

umow- nie !la

głębokości

2154'3,10

^{In Z}

uwagi

na:zJm.i,anę

zarówno fauny, jak i cha- rakteru osadów.

W

interwale 2' 5

'

413,()i....-21546,O m i

2!OOl,~6i()4,.0

m

występują

czarne

iłowce ^'Z

pirytem

-zawierające liczną faunę

be:z;zawiasowych ramienionogów

i małlżów.

Omaczano

stąd:

Orbiculoidea newberryi

(!HaU)

Buchiola retrosrtriata red;rosrtrw,ta .(!Buch)

Leptooesma languedooiana (Frech) (pl. II1I, fig.

,

l)

Forma Orbiculoidea newberryi

l

(!Hall) znana jest z

piętra

Chemun,g (górny fran) Ameryki

Północnej

(Hall & ClaIike 1

,

8'92') oraz ' z fuanu Tatarii (El1ern, I'Vanov & Kurlban()lV' 195' 5).

Buchiola retrostriata retrosrtriata (Buch) cytowana jest

'

z .górnego

l~anu

Gór

SwięookTzySkich ~u-rich 1~819!&)

i depresii Swielbodzic (Gunia 191618). Gatunek ten znany jest

również

z górnego dewOIlIU szeregu 'kra- jów zachodniej Europy (Frech 1' 89, 1, Beushausen lH9

1

5) ora.z z doLnego famenu

południowego

Uralu

I

CNalivlkin 19134) i! Kazachstanu (Sadykov

196!2). lPrzyjąć

zatem

można, że

omawiane

czą.rneHowce reprezentują już

dolny fatt1en.

!.Poniżej,

na

głę!blQlkości 26!2!{),7~216!212,1

m od'wiercono szare wapienie piaszc'zyste bez fauny. Na

głębdlrościach '

2: 68:8,'0---21692,.0 m; 2

¹

7'56,i()-2758,0 m;

21826"O~28GO,O

m;

,2(88ll.,O~8I8I4,O

m; ' 2: 91

¹

5;1'-29/17,3 m i 29415,0--'2'946,6 m

występują

wapienie maI"glisto-dolomityczne

t

czal1noszare dolomity

również

bez faUlIly.

Podo'bnie

wykształcone

osady stwierdzono

także

w otWlOrze

'Toma-

szów LubelSki IG-'l,

zalkzając

je do

środlkoW€lgo

dewonu

i

[ranu (Zeli-

chowSki 19m1 ). Z uwagi na analogie litdlogiczne Jro:rnplekls osadów

~

otwo-

(4)

808 JERZY KALIS

ru Opole LulbelSkie 5 z

głębolkośd

26: 2

¹

0,

7~94J6,6ni

zaliczono

cr.-ÓWIiieź

do

śrOdkowego

dewonu i franu.

Nielpełrie

rtdzeniowanie

powyższego interwału uniemO'Żliwfa dokładne

rozdzielenie tych

pięter.

.

Spągową' paTtię

rdzen,iaz

głębokości

2003,8-2;966,5

'In reprerentują

utwory

piaszczysto-mułowt!owe, wktÓlrych,również

nie

~aplOtkano

fauny.

Litologicznie

analo.gic'zną serię

z , otworu T<lmaszów

'Lulb~łski

lG-1 zalicza A. M. Zelichowski (1967) do dolnego dew9Ilu. W oparciu o pawyilsze,

'spąg

serii

dewońSkiej

z otworu Opole Lulbelskie

5 uznać

moma

.również 'za

de- won dolny.

Opierając się na dotychc'~as oznaczon~j .faunie wydzielono wstępnie w dewonie otworu Opole Lulbelskie

5 następujące o~wa

gt.I-atygraficme:

22il)iO,tO----2131619,'O

ni

strun (poziom Woctlumeria)

2412'1,0-.2I4100,H m famen górny (poziomy Clymenia, Platyclymenia) 2

¹

5413,<Ol--2

¹

6104,O

^-ID

famen dolny (:poziom :Cheiloceras)

216210,7'-29146,; 6 m fran + ^dewon

^środkowy

2963,8~96'8,'5 'In

Iclewon dolny

WSTĘPNA STRATYIGiRA!F!1lA OSAlDOW FAIMlEN1U Z OTWORU NmIDRZwrrCA 2 IZ GLĘBIOIKIOśClI 2411.()...,3300.1 m

lPod utworami

karllońSkimi

na

głębokości

1.2'361,'7'--1231'713,9 m

wystę

pują

osady

piaszczysto-mułowcow.ez wkładką

diaJpazu w

spągu.

Utwory te K. Korejwo i L. Teller (19168)

uwaŻ8jąza

charalkterystyc'zny poziom dla

spągu serii wilzenłu ś1'lodlkowego

lu, h.

dolnejC'zęSci

wizenu górnego.

W

interwale

'214,1\1,.0-24'17,0

m odwiercono czarne

iłowce

wapniste z detrytusem flory ora'z

faun.ą.

OznaC21OlJlO

stąd:

Plicochonetes tOOldschmidJti

Taeck.

Plicochon.etes

ex gr.

'WOJldschmidti

Paeck. (pl. I"

fi!g.

3, )

,

Posidonia pratobecheri

Sad.

Gla.tziella

sp.

Kalloclymenia sp.

'W

czarnych wapni'gtych

mułowcach

z

l"i02ipT<JISzoną miką

z

gqęlbokości

2477,8-24183,8

^'ID

obok licznej faUll1y

występują 'Szczą:tki

flory. 'z fauny O2lllaczono:

PlicochonetJes waLdschmń.dti

lPaeck. IQpI. I, fig. 7)

Mesoplica Praelonga 'CSow.)

KaUoclymenia

sp.

z flory: .

N oeggeTlathta tenuis>triata

Sattidlb.

Sphenopteris

'sp.

'W

inteTwałach 25/13,t---;2'51119~1

m i 254i7,5--2

¹

515) 1,6 m napotkano czar-

(5)

WSTĘPNA STRA'TYGRAJ.i'IA SERU GORNCOEWOl'liSKIEJ

ne, wapniste tlIO'wce

'z. wkładkami

szarego, marglistego wapienia z

fauną, W\ŚróQ.'

k'tórej stwierdzono:

Cyrtospirifer

ci.

verneuili .(Murch.)

Karadjalia venustiformis ISad. i (pI. rn, fig. 5) Cypricardella sp. - ' '

Imitoceras sp.

iNa

,gł-ęboIkości2573,D-2'579,'O ID

i 2'6018,3--.2'6114,5 m

,

odwiercono wa- pienie

obiunatn~szare

i szare z

.bogatą fauną brachiopodową

oraz z po-

jedynczymi c21}onami liliowców.

WystęPują tu:

Aulacella interlineata (Sow.)

Schellwienella (Schellwienella) crenistria

^~Phin,)

Productella hermina, e F'Tech ,c,pI. I, fig. 21)

_ MeSlOplica praelanga (Sow.) lepI. I, fig. 4,) Pugnax pugnus l(\Mart.) ,(pl. !'I,

f~g.

7)

,Rodzaj Kalloclymenia j,est charakterystyczny dla poziomu wock- lumeriowego zachodniiej Europy i AirylkiJ ,(IMiller,Furnish

&

SchindewoIf 195' 7

¹),

a rQldzaj Glatziella

^występuje

tylko w

śrddllrowej

partii tego po- ziomu r(iSchindewolf

'l9i37;

). Posidonia protobecheri Sad. cytowana jest z warstw ipOsid-oniowych iCstrun) Kazachstanu l('Sadykov 19

¹

612).

Górną część

odwierconego kompleksu do

głębokości

'2'515'1,6 m two-

rzą iłowce j; mułowc,e IZ bogatą fauną,

w której

najwięk:szą rolę odglrywają małże i

goniatyty.

Do'lną część

natomiast do

Igł~bokO\Śd

2' 6'14,5 m repre-

zentują

wapienie z brachiopodami;

Całość

wykazuje

duże

analogie litolo- gicZ!Ile i farunis'tycznez osadami strunu Niemiec {Lanrge 1'9219, Schindewolf 1'937, 'Paul 11 00, 9), Gór SWiętoGrrzyskkh

'

(Zakowa 1967), Sudetów (Schin- dewolf

1'~13'7,

'Lewowicki 19159, Gunia 1'9

¹

68), a

także

Kazachstanu (Sady- kov 1'9i612). .

[Na poId'sta.wie p~wy~gzych

-

analogii oraz

,'stwierdzonej dotychczas

fauny

przyjąć można;~e

kompleks ten

należy

do strunu.

W

,j;nterwałach

:21643,6--:121649,6

m;2'6'713,7~2'678,'7

m; 2701,4---2711,4 m;

2738,7:-'274' 3,7 m; 2770,3---:-27715,3 m;

218t~6.3-:-:2\812,3

m; 2' 8

¹

55,1-2859,0 .m

jr

291Q4;2'-29D'9,2 m

występuje

!kompleks czarno.'szarych,

gTUizłowy~h

_ wa- pieni ' zlammami cza'l'Ilych

iłowców. Spośród

stwierd:liOnej tu

-licZ!Ilej fauny

oznacwno:

Ptychomaletoechia omaliusi

^;~Goss.)

P.tychomaletoec,hia turanica {Rom.) [('Pl. I, fig. 6) Eoparapho1'hynchus

tr1pequali~ (Mar'k.)

Pug,n:ax

~cu.miitaui (!Mart;) . ..

Trifi'dorostellum· uralicum l(\Nali'V.)

CyrtospirifąrGalcarat'l,Ls. ~SIOW .:)

CyrtC?spirifer~erną1!-iii

[

(Murc.h.) Cyrtqspir:ifer brodi

(IW'en.) , .

Ptychoma1letoechia arnaliusi

CGoSS.)cytow~~a j,

est przez P. J. Sar-

(6)

810 .JERZY KALIS

tenaera 0:9161) oraz P. J. i M.J. Sartenaerów i(19'67i)

'

z górnej

części

dol- nego famenu Francji i Belgii.

Ptychomaletoechia turanica

~m.)

znana jest z dolnego i górnego famenu A'zjt Srodkowej i Kazachstanu (Martynova 19'61).

Formę

Cyrtospirifer brodi ICWen.) podaJe H, Zakowa (1'96: 5)

Z

górne- go iamenu oIkolic K:rakowa, a J. l SamSlOnowicz (1'9500) cytuje

ją

z 'górnego famenu rejlonu Buska na

Wołynju.

A l. L,jasenko IQ1

¹

9t59) natomiast wy- mienia

ją

z dolnego famenu

Głównego

[Pola Dewonu !Platformy Rosyj- skiej. W iBelgii Igatunek ten

Występuje

w

środlrowej

i górnej

cZę'ŚCi

;f,ranu (Vandercammen 19519).

Gatunkil Cyrtospirifer verneuili (iMUJrch.) i Pugnax acuminata (Mart.)

charakteryzują .się

szerokim

zasięgiem

stratygraficznym

ł(Jarosz

19\18.

19128; Saryceva

&

Sokolsk,aja 1915,2; Abramjan HJ157; Vandercammen 1'915

¹

9).

Pozostałe

gatunlkiznane

są '

z dolnego i dolnej

c'zęści górn~o

famenu.

Biorąc pod uwagę powyższe

dane

przyjęto, że.

omówiony komple!ks osadów reprezentuje gói-rny famen.

Na

głębokości

29'5'1,0"---'29157.0 m i 2,gg!7,QJ,...;3'00'2.,0 m odwiercono grU'z-

łowe, c,zarnosżare

wapienie z

wkładkamii

wapieni szarych, w których oprócz fauny brachiopodowej

stwierdzonoOlbecność

goniatytów i

małżów.

Oznacwno

stąd:

Lingula eximia Ljas.

Eoparaphorhynchus triaequalis

,~Mark.}

Trifidorostellum uralicum

~Naliv.)

Buchiola retrosrtriata· Tletrostriata {Buch)

Buchiola retrootriata angulifera i(iRoemer) IQpl. lIiII, !fig. 6) Sporadoceras sp.

W· abręlbie

,gatunkU EeJPlLraphorhynchus triaequalis

P.

J. Sartena,er (1'9!57) wydziela kilka podgatunków

występujących

w

różnych

ogni'Wach

najni:ższego

famenu zachodniej Euro.py. X S. Rozman , O 9'62) podaje ten

gatunęłk

z dolnego famenu

południowego

Uralu

i

azjatyclkiej

częściJ Związ

ku Radzieckiego. W Annenii

gatunełk

ten

występuje

w górnym famenie (Abramjan 1.g:57). Rodzaj Sporadoceras

występuje

w górnej podz·onie

II~

poziomu Cheilocera's.

Największy

jego rozwój pTzypada jednak na po- ziom HI - Proldbites i(lSchindewolfHII2\ 3, House

i

1963). Florma Buchiola retrostriata retrostriata (Buch) znaleziona

została również

w otworze Opole LubelSkie 5.

Omówiony kompleks swym charakterem litologicznym nie

różni się·

od

występujących wyżej

wapieni

gruzłowych

.górnego famenu. Z uwagi jednak na

stwierd:ionąfaunę przyjęto, że

reprezen'tuj,e on

już

dolny famen.

W

interwałach 3'O'53,O~3i()i5'9,O

m i311.00,Q---3W9,O m stwierdzono

ohecność

czarnych

. mułowców

i

iłowców

wapni'stych z licznymi brachio- podami bezzawiasowymi oraz g,oniatytamL

OmacżoIio stąd:

Lingulipora subparallela l(lSandb.)

(7)

WSTĘPNA STRATYGRA~LI\. SERI:! ,GORNODEWONSKIEJ

Lingula eximia Ljas.

Trifidorostellum uralicum (Naliv.) l (pl. II, f1g. 4)

Buchiola retrostriata r, etrostriata (Buch) (pl. LII,

'f~g.

4?' Buchiola retrostriata angulifera

I~Roemer)cpl. TlJ,

fig. 3,}

Cheiloceras lagoviense Gur. (pl. IV, fig. 2)' Cheiloceras ct verneuili

(IM'iin.)

811

W

iłowcach dają się wyodrębnić

charakterystyczne

wtkładJki

mono- faunistyczne z Ibezzawiasowymi Ibrachiopodami. Podobne !ZjawiSko zaobser- wowano w plI"ofilu otworu .opdle Lulbelskie 5

na głębokości 26'0'1,{)~

2004,0 m, gidzie stwierd.":wno ma' sowe

wy'stępowa'Il:ie

Orbiculoidea new- berryi

l

(1HaH).

Wllclad!kę

z lingulami

'Z

profilu -otworu !Niedrzwica 2

i

ana-

logiczną '

z profilu .ot'wroru Opole LubelSkie 5

można

zatem

korelować 'ze

sobą i uznać

za charakterystyczny poziom dia zbiornik'a morskiego dol- nego farmeruu tego obszaru.

!Na

,głębolk'ośc:i.

3/1'47,1-.3100,' 1 m;

'3IHjlQ,2~~n94,4 m i

324' 5,0.---3.2'5'1,0

m

odwiercono

mułowce

z

ubogą !fauną

'brachiopodów i

małżów.

Oznaczon.o

stąd:

Trifw'orostellum uralicum l(iNaIirv.l) Buchiola retr/lSltriata retrOSltriata (Buch)

Kompleks osadOw

,Hasto-mułowcowych

z

głębokości

3053,' 0L- 32151,0 ID

'z uwagi

na

obecność

Cheiloceras lagoviense Gur., Cheiloceras ci.

verneuili l([Mun.) oraz Btrehiola retrostriata retrostriata ICBuchJ

należy, po-

ddbnie jak , osady

występujące

wyZej,

u'znać

za

dolniofameńSki.

W

interwale

,'

3295,9>---3

'

3100,11 m

'

stwierdzono jasnoszare wapienie margliste z

wlkładkami

czarnych

mułowców

bez fauny. Osady te najpraw- dl()poddbniej

należą ju!Ż I

do kanu.

Opierając się

na pianowym

'zasięgu

przewodniej fauny wydzielono w górnym dewonie .otworu Niedl1zwiica2

następując,e

.ogniwa stratygra- ficzne:

'2'4:1'1,!

0---'2

¹

614,' 5

m

s' trun

I~oziom

WocIklumeria)

'

2

:

6' 4J3,'6:....-i2909,2 m famen rgórny {poziomy Clymenia, lP'latycIymenia'}

'

2'95'1,01--32151,'0

m

Ifamen d.olny (poziom Cheiloceras) 31296,9---<31300,1

m

?frMl!

WSTĘPNA ST.RATYGRAlFrLA S'DRUN'U oZ OTWORU NII~Bl2'1WlICA 3

z

GŁĘBomaoor 12532,5--3001,0 'm

W

.otworze Niedrzwica

:3

pod dia1ba'Zem nawierconym na

głębokości

2' 506,1--r200.o,8 m !(1Korejwo & Teller

· :

19(8)

występują

w

interwałach

2·532,5--2538,5 m; 2538,5--2543,' 5 m i!2'5'5' 5,1-2' M1,O m czall"n.oszaT,e, nieco

.

margliste wapienie

grU'złow.e

z 'bardzo

'bogatą tfauną ,

brachiopodów. Ozna-

C'ZOIl.o stąd między

innymi:

Orbiculoidea nitida

I~hil'l.)

(8)

812 JERZY ,KALlS

Aulacella interlinearta

l(Sow.)

Schellwienella

(,~chellwienella)

umbraculum

(l&hl.)

Camarot~chia

pleurodon {Phill.) Athyris eo:ncentrica (Buch) l(pl.H, fig. '8) Tylothyris laminosa

(!Me

Coy)

Sphenospira julii

i(IDehee)

(pl. rI , fig.

3)

Spinocyrtia strunia1UL

^~Goss.)

(!pl. n, tfig. 1)

Kitakamithyris microgemma

I~Hl.)

1(!Pl. FI, fig.

6)

Phacops (;Phacops) accipitrinus l(lPhil1.'

Na

głębo!kości2i5:93,3-""';2595,;3

m;

'

2606,5-4611,5 m;

2162;2,,50...4,6~,5,5

m

i

2uH

ⁱ

5,8-2

¹

692,3m

'(Jidłwiercono

wapienie demnoszare nieco margliste,

przeławicone

wapieniami szarobrunatnymi ,z

fauną

Ibrachiopodówi korali.

Oznac' zono:

Aulacella interlineata

ICSoW.)

Schellwienella. (Sahellwienella) umbraculum

IQ&hl.)

{pl.

I,

fig.

5)

Rugosochonetes hardrensis

I~m.)

Mesoplica praelonga

I~Sow.)

Buxtonia praescabricula Naliv. 1 (P1. I, fig. l) Ba' gmsia chonetiformis I(Krest.

&

Karp.) Camaroto,echia pleurodon \(Sow.)

Cyrtosrpirifer verneuili (Murch.) 1 (!P1.

'I,

fig.

8)

Spirifer tornacewsis Kan. {pl. n, fig. :2)

fW

in'terwałach 2'708',3~2n3,8

m; 2734,0-1217' 38,10 m; 2'7'71,5-12' 7:77,5 m i2;8' 00,9, ---<2

ⁱ

8n6,0 m napotkano silnie zaburzone

i

(poprzecinaJne licmymi

żyłlkamillkwarcu

wapienie czarnlQszalre i szal'dbrunatne, nieco ilaste z kry- noidami i

fa'llIlą

brachiopodów. '

Z

fauny omac'wno:

Schellwienella (Schellwienella) crenistria

iWhHl.)

Schellwienella' (Schellwienella) umbraculum

(Bchl.)

Productel"ta herminae Frech

Ptychomaletoechia turanica !(Rom.)

, Ci;rtos'Pirifer verneuili I(Murch.)

Nlżej,

na

.głębokości

2I849,4l-'2815i5,4 m; 21881,'01-.2888;0

m i

29:10,8-

"2'915,5

m

natrafiano na wapienie szare i szal'dbrunatn.e laminowane czar- nym

iłowcem

z

bogatą fauną

'brachiopodów,

wśród

Iktórej

,występują:

Aulacella' in'terlinea.ta /(Sow.)

Schellwienella

(Schell~ene.zza)

umbraculum

I~Schl.)

Productella herminae IFlI"ecb

Praewaagenoconaha retiformis

'(Krest. & Karp.)

Ptychomaletoechia turanica

~Eom.)

Athyris sulcifera intermediCz

Na1iv.l~pl.

n,

fig~6)

Mucrospirifer despujolsi

(Ter~.) .

Cyrtospirifer verneuili l{Murch.)

Wśród

oroacwnej fauny

'z :głębokości 215~i2,:~291~,5

m

występują

(9)

WSTĘPNA STRATYGR.AlFIA' SERU' GORNC[)EW08SKIEJ IIU3

gatunlki

'znane zarówno z turneju, charakterystyczne dla: famenu i typowe

tylko dla strunu .

.spomiędzy

tych o.statnich

wymienić należy:

Sphenospira julii (iDeM,e), ' Spinocyrtia struniana (Go.SS.), KiUikamithyris microgemma (PhdU.), Phacops(Phacops) accipitrinus

I~hnl.).

Wymienione gatunlki zna- lezione

zostały

w 'Strunie zacho.dniej Eluropy, A'rmenj,i i Uralu (Dehe,e 19129, Kire'S'tolV'tllkov & KaI'pysev 1948, Albramjan 1'9'57, Weyer 1' 9

,

671); Opróc'z tego

występują

tu gatunki

'znane

tylko' ze strunu

południowego

Uralu i Maroka;

są

to.: Praewaagenocoocha retif01"l7'iis {Krest.

&

Karp.) i Mucro- spirifer despujolsi (/'ferm.) (Termier 19

¹

36, Krestovnikov

&

Karpysev19L48).

Zasi~g

stratygraficzny dwu podanych

wyżej

form w ótworze Niedrzwi- ca 3 o.granic'za

się

tylko. do dolnych partii strunu.

Omawiany komip,lekls wapi,eci

zawierający mieszaną faunę dewoń

sko-lkarbońs:ką

wyka'zuje

duże podolbieńlstw'olitolo.gicZJno-faunistyczne

z analo.gic'mymi utworami! , znanymi z

półnoonejFrancji

i opisanymi jako

przejścio.wa

formacja Etroeungt

I~ehee '1'929).

W PolsCe strun

wykształcony

w facji

bracłiiopodowej

znany jest w Górach

Swiętolkrzysikich

(Kwia'tko.wski 1'915'9), 'Vi

,okręgukrakoWSlkim

(Jatrosz

l!9ⁱ

18, 119126, 19218) ora,z w depo:-esjiSwiebodzic

,~Gunia

119

¹

618). Bra- chiopodowa

faunastnilń!ska

znana jest

' równi;eżż

o.toczaków wapieni,

wchod'zących

w

skład zlepieńcÓW do.lnol.k8Jrfuoń.Skich

w Gocach '13ardzJkich (Oberc & Góreclka 19591). Na

,abszarzezachddniego :Po.morza w wierceniu

Chojnice 1

otbecność strunustwierdził

J. Samsoo.owiczt(vide Tokarski '1'9,5'9).

Analogi~neosady

oraz fauna znane

są 'z ReńSkich

Gór

ŁuPkowych

(!Paul 1009); Maro.ka(Termier 19'316, Hollatrd

1916:7~,

Armenii

I

tAlbramjan 1957), Ka,zachstarnu (Nalivtkin 19a7; Martynova 1

'96:1') o.raz IRri'bałchasza :(iNa'Si-

kanova 19100).

W

interwałach

29149,11...-;21955;5 ID

i 29:918,1~OOl,tQ

m 'Stwierdzono czarnoszary

wa'pieńz czło.nami

lilio. wc ów. Wa'p'ienie te najprawdopoddb- niej

należą już

do gÓo:"1lego farnEmu.

'

Opierającsi/ę

na pianowym

'zasięgu

f-auny wydzielono.

wstępnie

w

dewońlskiej

serii otworu Niedrzwic,a: 3

następ'll'jące

ogniwa stra'tygra- fic'zne:

'2!5t32,1~2'91H5,!5

m

'

strulIl

l

(poziom Wodkllumeria}

'2'94'9,1-3001,'0 'm '

famen górny (poziomClymenia)

w:NlLOSKlI

Odwierco.ne w otworach Opole IJuJbelskie5, Niedrzwica 2

i

Nie- drzwica 3, o.Sady gbrnego dewonu

'reprezentująrÓŻ!le

ogniwa stratygra- fkzne iranu, fame:n:u i strunu'.

Stwierd:zona w wymiecionych wierceniach w poziomie wocJklume- riowym fauna charakteryzuje

się przewagągatunkówopis'anych

z za-

14

(10)

814 ^JERZY^,^{KALl S'}

chddniejEUlropy. Ku

spągow~

poziomu wzra'sta natomiast

ilość

'gatunków

żnanych

z

połu(llnłowego

Uralu i :Mal'l1ka.

Strun w o:tworachOpole Luhelslde 5 i!Niedrzwica 2

wyłkształcony

jest w

poStaci

:irowców

^jJ·mułowców

z

wlkładkami

piaszczystymi, zawiera-

jącymi faiU,nę

brachiopodów,

małżów

i goniatytów.

i W otworzelNiedrzwica 3

reprezentują

go

Igruzłowe

wapienie z bar-

dzobogatą fauną

'brachiopodów.

Jak 'z powyższego

wyntka,

chara!kterystyczmą cechą

tych osadów jest ich odmien:ne littJoloogi.czne

wykształcenie

w poszczególnych otworach . Osady górneg.oi dolnego f.amenu w tych .otworach

charakteryzują się juiż wyrównaną facją.

Najbardziej

pełny

i udork:U:lnentowany faunistycznie prorfil famenu stwierrlizJolJlo w,dtworze Nioorzwica

2.

W ,bliSko usytuowanym o· tw.orze Niedrzwica ]JQ-jl nawiercono pod dialba'zami utwory

piaszczysto-mułowoowe (gł,ę'bokość 2139',9~21195,8

m),

poniżej

których na

·głęlbokoBci

1 2331O,i().-...2

ⁱ

8l6'9,4

^ID

stwierdzono kompleks margli Uasto-d.olomityc'Z'nych. Osady te

poiCzą1lkow.o

zaliczon.o do stru- nu - górnego famenu

i(IMiłaczewski

·'1966,

Miłaczewski &

Niemczycika 1967), a ostatni.o do strunu

.(IMiłaczewSki &

ZelichowSki 1968) .

Uzyskane dotychczas wyni!kiz otworu Niedirzwica 2

wskazują, że część

wapieni

,gruzłowych leżących niżej należy również

dostrunu .

We WSchodniej

^części

oIbszaru lulbelskiego nad

gnuzłowym.i

wapie- niami,zaliczanymi przez

A. M.'

Zelichowskiego

~t:9166~

do .górnego famenu,

występują

dolomity serii strzyliowskiej

I(h'llllczańskiej), którą

autor ten ,

za'liczał początkowo

d.o tutmeju . Na podstawie nowych danych

litołogiicz

nych i pal€ontologiczmych uzyskanych z otworu

Nied.~7JWica 10--.1,

L. Mi-

łaczewSki

i

A. M.

Zelichowskii(19

¹

68)ialiczyli

sedę hullczańsiką

do strunIU.

, . iW

osadach

najwyższeg.o

famenu a..adizieckiej

części

2fuiornika

wo~

łyńSko-IUlbelSkiego!P. !L.

SulJga

^j,^M.^~P.

Koiic-iZelenko (1!9615r), na poostawie

materiału

z

wierceń .LitowieżN/l,

Toiczyn

1N'201,

Ulia:nilti

~13, Włodzimierz W<>łyński 1.Nl1lO03,. wyidlzielają

sede:

włodzimiersko-wołyńską, torczyńską

i

litowieZską ~odpowiednik

warstw

dankowo-lelbiediańskich południowo

..,zachodniej

części

/Platformy Rosyjskiej).

Serie

te,

po:żJbawione na ogół

maJk.ro:fauny,

zawierają nieliczrią d:lorę

i

dosyć 'bogatą ,milkrofaunę.

Niżej występują

wapienie 'z

Cyrtospirijer

brodil(Wen.),

Cyrrt;os.pirifer archiaci

, (lMul'Ch.),

Cyrtospirifer

tenticuluml(IVern.), !które 'llIZIlane

'zostały

przez

wyżej

wspomniane autorlki ,za dolny famen (poziomy

zadoń'Ski!

i

jelE!C'ki).

Analizując pozycję silra'tygra-ficmą

warStW'

litowież'Skich,

.

tOl'C'zyń

Skich

i wrodzimiersko-wołymkich

autolTki te

wy,ra'żają pogląd, że

warstwy te

mogą rÓWlOież stanowić przejściowe

ogniwo

pomiędzy

dewooem i ikar':' bonem. "

A.

V. Chiiniako'V

i

G. M.-

iPOmianovskaja,e1'9,67}serię włoozimierSko-

(11)

WSTĘPN A STRATYGRArn'IA SERII GORNaIDEWO~S.KIEJ 815

-wołyńską uznają

za odpowiednik warstw

'zawołlżańskich ;półuidniowO-:za-

<!hodniej

cZę\ŚCiPlatformy

Rosyjskiej. .

!Na rpod:stawie dany<!h IllzySkanych ' z

wierceń

usytuowanych w ni!ecce lubelSkiej wydaje

się, żepozyc'ja

'Stratyg'raficma 'Serii

Iitowieżsktej" 'i tor-

<!zyńmej,

ustalona przez lP.

L.Sulgę

i M.

iP.

Kozic-Zeleniko

i(191~),

jest dy.silruiSyjna.

'Z/biorni!k

wo1yńSllro-Iuibellski stanowił

zapewne w .górnym dewonie

jedną niepodzielną caqość. IPrzYPuszCzać '

zatem mo:hna,

'że

wapienie 'z fa-

uną c~tosp1Jriferów

'z

wierceń Litowież

NI, 'Torczyn N2101, Ulialliiki N23,

Wł.odzimiel"lz WołyńskiJ

'NIOaa

mogą odpowiadać

wapieniom

gruzłowym,

stwiel"ldzonym w otworze Opole Lu1belskie

1

5

, na ,głęookOŚ<!i

2' 369,0- 2' M3,O m, w otwor.ze iNiedrzwica 2 na

głębo~ości

2

¹

614;5l-,2J951,Om, oraz w otworze Nieldrzwica 3 na

'głębokości

2'91'5;5,.--;30rOl,.0 m, i

reprezen'tu!ją

nie dolny, a Iraczej górny famen (odpowiednik warstw dankowo-le'biJe-

diańskich).

Osady

ujęte

przez P. L.

Sulgę

i M.

ip.

Kozic-:Zeleniko (

,

1965) pod

na'zwą

serii:

włodzimierSkcrwołyńSkiej, ·torczyńskiej

i

litowi,eżskiej

sta-

nowić

by

mogły

jedynie wydziielenia litologiczne w

obrębie

strunu (poziomy

zawołżański, .. ma}.ew~o-muraj.ewińSki 'l 'U1piński) południowo

-zachodniej

C'zę'ŚICi

Flafformy RosyjSkiej.

'

Przy

porównani~

z obszarem zachodniej lulbelSzc' zyzny o'Sady tenajprawdopodabniej

odpowiadają

wa- pieniom

gru.zł,owym·

i

iłowcom

wapnistym,

występują'cym

w profilach otworów: Niedrzwi<!a 2 -

głęb. '2i4l111,Of--,2^I

ai4,'5 m;lNiiedrzwica

'

3, ~ głęb.

251312,; 5-<291

¹

5,5 m; Opole Lubelskie 5

':-głęb.212'50,1()--,2i369',O

m, a uzna- nym prze' z aurora

'Zastruńskie.

Pl"'ac~ia Strntygrafii

Zakładu Nauk GeoZogicznych PAN Wa.1'szawa 22, Al. Zwi.,.,ki i Wigury 93

Warszawa, w styczniu 1969 r.

:uIlTlERA'llURA CYTOfW AiN'rA

A'BRAIlVIiJAN M. S. 1Q57. iBrachiopody verchnefamens'kich i etrenS'kich otlozenij jugo-mpadnoj ArmelIlii. I'zd. Arkad. (N,auk Armjanskoj SSR. Erevan.

BEUSHArUSEN L. 1895. Die Lamel1ibranchiaten des Rheinischen Devon mit Au's'scrh- lu:sIs der Arviculiden. -- Abh. Konig'l. Preuss. Geol.L.-A., iN. F., H. 17. Berlin.

CHIiZN'rMiKlOV A. V. r& PlOMIA>NOVISKAJA .G. M. 1967. Devo.nian ol tbe V-olyno- Podol'1an mal'gin of ·theRussian Platform. -'- Intern. Symposium on the De- ,vonian System, \1101. 1. Calgary.

D~ R 1929. [)escription de la faune d',Etroeoogt, Faune passage du Devonien au Carbonilfere. - Mem. lPaIeont. Soc. Ge'ol. crl'ranoe, no. U. lParis.

EWERN S. S., l1V1AJN1OiV E.E. r& KJUtRBANOV F. J. 1955. 'Brachiopody deV'ona Ta- tars'koj ASSI:!ł. iBra·chiopody devona Volg,o .. i~Jra!l9koj otb1asti. """:"" Trudy V.NlIGRI, no'V .. ser., vyp. '88. Leningrad.

(12)

816 JERZYKALI$

F1RECH F. 1891. Die dwonischen A'Vi,cuIiden Deutschlands. - Abh. Geol., Karte Pr,euss. u. 'I'hiiiring.Staat., Bd. 9, H. 3. Berlin.

FREY'ErR G. 1957. Neue Untersuchungtm im OIberdevon des Vogtlandes auf Grund ,des Fos.silinhaltes der Kalke im Bere'ich der Vogtlandischen Mulde. - Frefberger Forsch!lńJgsh. C. 27. Berlin.

GURJIlOH G. 1006. Da.'s Paloozoicum im Polnischen Mit<te'1gebirge. - Verh. Russ. Kais.

!Miner. Ges.zu St. iPetersburg, Ser. 2, Bd. 32. Petersburg.

G'tJN1I.A T. ,1968. ~auna,stratygM:fia i warunIki sedymentacji górnego dewonu De- presji ,Switfuodzic (Onthefauna, stratigraphy andoonditions 0If sooimentaiion 0If the UlPper De'Vonian infhe Swielbodzice Depression, 11\(Iiddl1e Sudetes). - Geologia Sudetica, V'01. 4. Warszawa.

HALL J. & ca:.ARlK!E J. M., 1,892. An intr-oduction to ,the ,study of the genera ,Q<f the Palaeooooic Brachiopoda. - PIalaeon't., no. 8. -Albany.

HOIIJLABJo H. 1967. 'ILe 'Oev-onien du '!Maroc et du sahara Nord-Ooccidentale. - .Intern. Symposium on the Devon~an .system, vol. 1. Calgary.

HOUS'E H. R loo3.!DeV'onian amni.'onoid successio,ns an'd fades in DeV'on and Corn'Wall.-Quart. ,J. 'Geol. Soc. London, \110'1. 119, no; 473, part 1. London.

JAIROSZ 'J. '1191'8. Studia nad dewonem okręgu kralkowskiego. Część ,I - Górny [amen w okol'icy Dębnika i(Studien iilber das Krakauer Devon. II 'I1eil. Das obere li'ańre.nntie'n in' der Umgebung' vón Dębnik). - BulI. Dntern. Acad. Sci. de

Cracovie, no's. 4-6. Kraików. ,

il926. Obecny stan badań nad stratY'gralfią dewonu i dolnego !ka1."bonu w okręgu

lkralkowSkim ([),er Igegenwartd.ge Zustand' der Forschung ti'ber die Stratigraphie des DevQIIl:s und de'slUnter'karbolIls in der Umg,ebung 'V'0IIl iKl'akau). - Rocz.

P. T. Geol.

(Ann.

Soc. Geo1. iBoI,), t.3.KraMw. '

:1928.

!Fauna' wapienia wę~owego w okręgu lkraJkowśkim. C~ęść ^{!:II -} pe.nta- meridae, RhyriehonelUda:e, Terebr,a:tulidae (Fa'una des' Koh1enkalkes in

der

Umgebung ViOn !Krakau. Braehiopoden, !I!llI! Teil. iPentameridae, Rhynchonellidae.

Terelbratulidae). - 1bidem, t. '5.

KOREJWO tK. & TEl1LER :L. 1968. Stratygrafia 'marbonu za'chodniej 'c~ęści nieeki lubelskiej KThe Ca:rbonifer-ousof the western part of' the Lublin ha'sin). - Acta Geol. Pol., vol. 18, no. 1. Warszawa. , '

KRESTOV1NlIlKIOV V. N. & iKAlRlPYSEN V. S. 1948. Fauna i strątigratfią slojev Etro-

eU7lJ$ Teki lZ~gan i(lJUŻ'Ilyj Ural). - Trudy lInst; Geol. Nauk Akad. Nauk SSSR.

geol. ser., :nr 211, vyp. 66. Mós,mva.

~RYIUOJVlA A. K.l962. Stratigralfia i brachiopody dwona Sibirslkoj lPlatformy. Gos- toptechizdat. Leningrad.

KlWIIA'l1KJQfWSK1I S. 19519. Wapień węglowy Gałęzie l(The Cal'bo11'iferous limesione ,of Gałęzice}. - Btiu1. iI1I).st. Ceol. 1159. Warszawa.

LANGE

rwo

'19'29. lZll'r !Kenntnis des Ołberde'V'Onls am Enkeberg und !bei Bal'Ve (Sauer- land). - Abh. lPreuss. Geo>l. Landesanst., N. F., H. 119. Berlin.

LEWOIWlIOKlJ) S. 19B9.Fauna wapieni klitriJ.eniowych z Dzi'kowca iKłod7Jkiego '(iFauna

at

Cly.rilenia 'ifmestone:s itrom DziJkowiec near Kłod7Jko, Lower Siles!iai). -

"lBiuL'1l!rust.'Gęol.l'4!6.'Wiarszawa. r ' , " . .

LJASiENtKJo

^{A. J.}^1'959.

~t1as

lQrachdopod

istrąu,grlifia deyonśkichotlcnenij

central- nych abl~stej' (RusSkoj 'lP1atlformy. ,Gosud. naucno~techn. izdat. netft. i,go.rno- :"topl. liter. M'oslWa. ' "

MARTYNIOVA M.

v,:.

:1961. Stratigralfia i brachiopody famensk:oy-o jarllLSazapadn'oł

basu Centralnovo KazaChstana. ~ Mat. 1P0,g,eol. Centr. 'Kazachst., t. 2. Mo- skVa.

McAiLmTER A. L.l962; Upper ])ewnian lPelecypodsof the New Yor~ C~emun'g

Stage. - BułI. iPea'body !Mus. N'atur. Kist. Yale Univ., no. 16. New Haven.

(13)

WSTĘPNA STRA'TYGRA'FIA SERIa: GORNO'DEWON"SKIEJ 8'17

MIVLER A. K., :F1URNIlSH W. M. & ~O!LF O. H. 1957. In: Trea1ise 'On IIiIlIverielbl-atePaleontcłagy, !Part L {Paleozoic Ammonoidea),' Mollusc,a 4. New

York.

MllLACZ'EWSIKII L. 19166. Opra'cowanie utworów dewońskich w wierceniu Niedrzwica I. G.,l. Archiwum 'Inst. Geol. Warszawa. "

MIlLAIOZJEWSlKlIL. & N1IEllVIICZYOKrAT. 1967. Budowa 'geologiczna rejonu Niedrzwi- cy (Geologiceskije strojenie rajona lNiedrzwicy). -: iKwarlalniJk Geol.,

t.

11, z. 3.

Warszawa.

M:llLACZEWSKll[L. & ZEUIIOHOWSKII' A. M. ~968. Niektóre zagadnien~a stra1y'grafii i tektoniki dewonu 'oraz !kaIibonu na tLu!bełszczyŹIlie. Spraw, z :posiedozeń tlG. - Ibidem, t. '1'2, z.' 2.

NiAiUDVlKlI'N iD. V. 1934. Plastincatozabernyje verclmevo i i3rednevo devona zapadno- :Vo skliOna Jwnovo UDala '(Pelecypoda from the Upper and !Middle Devonian ol the Western Slope 'Orf, SoUlt'h tUral). - Trudy VlGRJO, \Typ. 193. NoV'osibirsk.

____ :1937. Brachiopody verchnwo i sredn€lV'o de\l'ona i niZnego !karbona Severo- -V.os1ocnoV'O iKazachs1:ana 'CBrachiopoda ,d! the Upper and iMli.ddle Devonian and :Lower Carbonitferous of north-eastem i.Ę{azakhstan). ~ Trudy ONIlGRJI, vYIP. 99. MoSkva.

NASIKiANIOiVA O. N. 1966. iK ,voprosu o ,granice devona-kwbona severnevo Pri- balchasja. - IIzv. Alkad. 'Nauk SSSIR, ser.,geol., nr 10. !M'oslwa.

OBERJC J . .& GOREOKA T. 1959. lDo'lnoikaI1bońska 'erozja serii 'gómodewońskiej na

południowym !brzegu ,gnej's6w 's'owiogórSkich I(Lower CaIiboniierous €rosion of Up\p€r iDevon'ian series on southern margin of Sowie Góry. Eulengebrige, ,gneiSlseS). - Kwartalnik Geol., t. 3, 'z. !l. W,arszawa.

P.A!lJ{L H. 1939. Uie Etroeungt..,Sdhicohten des Ber,gischen Landes. - Jb. iPreuss. Geo1.

L.-A., Bd. '59. !Berlin.

R'02'JMA'N X. S.Hl/6.2. 8trati'grafia li Ibrachiopody famenskovo jarusa Mugodiar , i ,smemych rajoD'ov. - Trudy Geol. illnsi., vyp. 50. M'Oskva.

SADY\KIOIV A. lM. 1002. Sretdnepaleozoj'~kije d\Tustvorcatyje mołljuski Atasu. 1'00.

A'kad. Nauk Ka,zachskoj SSR. Mma-Ata.

SAiMSONOIWiIIOZ J. 11<950. !Dewon Wołynia (The Devonian in V:olhynia). - Acta'Geol.

Prol., vol. 1, z. 4. IWarszaWa.

SANDiBERJGEJR G. J . .& F. '1850,.---1856. Die Versteinerungen des Rheinisc'hen Schkh- tens.ystems in N'assau. ,Wiesbaden.

SA!RTJllNtAIEIR P. J. 1957. IDe l'importanoe stratigraJI)hique des Rhynchoneliles famen- niennes siJttiees ;SOUiS l/izone iI: Camarotoechiil omaliusi I~sselet J. 1,877). Deu_

:ldemenote:ILe ,groupe de la ICamar,otoechia tria equ a'lis. -

Bun.'

Inst. Roy. ScL Natul". BelgIque,'vol.33, no. 20~ iBruxelles.

,1961. Late Upper Dev,onian (Fam.ennian) Rhynchonelloid ibrachiopods.'':-'' Pbi-

dem, vol. 37, no. 24. , " ,

SAJRTENA'EIR P.'J. & M. 'J. 1967. a!'amennian 'Bihyndhcmel'lid Brachiopod ,genera as a wolfor correl,ation. - [n tern. Symposium on the Dwonian System, vol. 2.

Ca~gary. '

SARYQElVIA T. G. & SIOIKiQ([SKAJA A. N. 1952. Opredelitel paleozoj:slkich ibrachiopod podmoskO\Tnoj kot'lo~ny. --:--, Trudy lPaleont. łDnst. Ak ad. Nauk

ss:m,

^{t. 38.}

Mosikva. '

SOH11lNIDIDWO!LF O. H. 1923. Beitrage zur Kenn'tIlis des PaIaozoicums in ObeI1franken, OstthiiriDlgen und de:ql sachisischen Vogtlanc:Je. - N. J1b. iMiner. Geol. Paliiont., Beil . ..JBd. 49. StU't1gart.

1937. Zur Stratigrap'hie

und

iPiilaontologie der WoOklumer Schdchien (OIber- devon). - Abh. iPreuss.Geol. Landesanst:, N.F., H. 178. Berlin.

(14)

818 JERZY KALIS

StJiLGlA P. L. & IK02:!OC:-IZELENKO (M. P. 1965. 0 granice devona i karbona Voly- no-Podolskoj casti Russkoj Pliatformy. - ,]zv. A!kad. Nauk SSSR, ser. ,geol., no 1. Wars,zawa.

'IlERMlIlElR H. 19316. Etudes geologiques sur 'le iM'aroc Central et le iMoOyen AtlasSep- tentrional. - :J?aleont. Petrogr. Notes et (Mem., vol. 3, no. 33. Rabat.

TO~r A. 1959. Chojnicki proifilcechsztynu 1(,The profil of Zecbstein of Choj- nice). - 'Rocz. IP. T. Geol. (Ann. Soc. 1GOOl. iPol.), t. 139, z. ~. 'Krak6w.

VAINIDElRCAJ.VJIMEN A. 1959. Essai d'etude statisUque des lCyrtospirirfer du Frasnien de la lBelgique. - Mem. crust. Roy. ISci. Natur. Belgique, no. 145. Bruxel1e,s.

WEY.IDR D. 1967. K[takamithyris (Minato 1951 KlBrachiopoda, SpiI'ifenda) all'S dem Etr,oeungt ~berdevon) und Tournai l(lUnterkar'bon) des iRJheinischen Schiefer-

gebir,ges. - Geologie, !H. 4. Berlin. ,

ZAKOWA H. 1965. Nowa fauna g6rnego dewonu okolic Krakowa (New Upper De~

vonian fa,una in the vicinities <Xf Cracow). - Kiwartalnik Qeol., t. 9, z. 3. War- szawa.

1~67. Dolny kar'bon w okolicy Bolechowk, G6ry Swi~rzyskie (The Lower Car:boniferous from rthe vicinity of Bolechowice, Holy Cross IMts.). - Acta .0001. lPol., vol. 17, no. 1. Warszawa.

ZEL1JCHOIWSIKII A. M. 1966. Now,e danez geologii SE c~ci l'Ulbe1S'kiego ibasenu dewonsko-ikarbonskie'go. Spraw. z posiedzen IG. - Kwarta'lnik Geol., 'to 10,

z. 2. Warszawa.

1967. Wyniki wie['cenia T,omasz6w Luibelski ID-1 '(The resUlts ,obtained in borehole Tomasz6w LubelSlki ,IQ-I). - Przeglqd Geol., M 1. 'Warszawa.

SUMMARY

ABSTRACT: A preliminary description is given of the straotLgI'aiphy ot the UlPper Devoruan serdes from boreh01es Clpo'le lAIobelskle 5, Nied'r~wloca :! and NJedrzwica <I In the western part of the Lublin !basin. A fauna of braochiopods, pelecypods and goniatltes reliably indicates the presenoce there of the Frasnlan, ,Famennlan and Strunian which are represented ,by mudsto-

nes and calcareous s11tstones, a'lso n,odu.lar Umesto.nes.

Ln 19167, the Oil Research SUI'Vey <Xf Jaslo and Kraik:6w drilled a number of iboreho'le's within an area south af Lublin, Wlhere UlPper 'Devoonian Isediments have been rea'ched, :too. In boreholes Niedrzwica 2, Niedorzwica 3 'and Opole Lube.rskie 5, the UlPper Dwonian deposits were 'rea'ched below 'the Lower Carobonirferous, here and there attaining a thiokness of 7510 metres.

A preliminary study 'af the lborehole material permits a dete11lllinaUon ,af the age 0If the pierced layers~

The presence has been estalblished ,of 'the foUowing members of the nevonian:

In borebole Opole Lwbe1skie 5

:be'tween 2,250 .and 2,369 m rthe Strunian (Wocklumeria horizon) m the Upper Famennian {Clymenia

and :J:J1atyclymenia horizon'S) 2,421 12,4192

12,543

2,620 2,963.&

'

:2,604 m the Lower Famennian (Cheiloce- rashorizon)

'2,946.6 m the IFra'snian and Middle Dev:onian 219168.5 m the Lower Devonian

(15)

WSTF;PNA STRATYGRA(FIA SERIJ: GORNO[)EWOl'irSKIEJ

In Iborehole lNiedT'~wi:c,a 2 between 2;4lH and

'2,-64!3.6 ' 2,iII51 '

3~95.9

In iborehole Niedr2lWica '3 between 2,:532.5 and

2,949.1

2,614.:5 m the Siruniav (Wocklumeria horizon)

2,909.~ m the Upper F.a:mennian (Clymenia, and Platyclymenia horizons)

3J251 m the Lower Famennian {Cheiloce-'

1111'S !honzoI1j)·

, 3,300.1 m the Frasnian

2;915.5

m

the Strunian l('Wock'lumeria horizon)

3,001 m the Upper Famennian (Clymenia horizon)

The fauna 'oecurring within the ,Woc'klumeria horizon of the above boreholes is 'characterized !by 'the predominance ,of apecies de'scribed from western Euro'Pe~

'Ilowards the top of that horizon an increase is noted in the numberolf species iknown from the SoQutihern Urals 'and Marocco.

In bore.holes IOpole 'LuJbel'Sikie oS and Niedrzwica 2 ,the Strunian is deJVeloped as mud-stones andsi'j!tstones with sandy intercalations 'Containing a fauna af ,bra- chiopods, pelecypods and goniia.tites.

Illn borehole Niedrzwica3 the Strunian is represented by nodular limestones bearing a very rich Ibrachiqpod fa,una.

Thus it is seen that the above deposits are charaoterized by a li'thological devel'opmenot v'a'I"yingfrom borehole to borehole. The Upper iDevonian and Lower Faanenniandis,pIay, hoW'ever.an uniformity of facies.

'.I1he most comp'lete and ifaunaHy well esta.'blished Faanennian prcxfile has been obseJ:'Vled in borehole tN'iedrzwica 2.

[n a near":''by :borehole, Niedrzwica ilG-1, ·sandy-sitty depoSits have been rea- ched under dia'base,s, !between 12,139.19¹an'd 2,1915J8 m, below which, at a depth from

2,230.0 to 2,869'A m there is a {lomplex IOf dey-dolomite marls,

Originally Ij;-hese deposits had !beenl'eferred to the struniim - Upper Famen~.i nian I(Miiaczewslki 1966, Mi~aczewsld & Ndemczycka 1967),qui'te recently tOo t'he S'trund'an (IMilaczewSki & lZelicho'W'ski 1'9168). Data obtained so far from borehoie N.ied["zwica 12, ind'ic,ate that Oone part of the underlyin,g nOodular limestones !belongs to the struni!an, ,toOo. ]In the easiern· part O!f the Lu'blin basin, dolomites of the Strzy.z6w I(LHule~a} series occUTabove the nodUilar limestones !by A. M. ZelichowSlci (1006) assigned to the Upper Famennian. OT1ginally, ·the S'trzyiaw seri€5 had :been r,ecferred by that author tOo the 'I1ournl1'isian. IOn the ,basis O!f new lithologicaf! and paleontological data, OIbtained from !borehole NiedTzwliea ,IIG-l, lMilaczewSki 1& Zel'i- chows'ki (1968) have a'ssi,gned the Hulcza series ,to i'he Strunian.

Irn 1lhe uppermost Famennian deposits from 'Vhe V;olhynia-iLublin 'basin, in U.s.s .

.a.

territory, P. L. SU'lga & M. IP. lKozic~eniko (:1·965) have distinguished ,the f<lTl!Dationsas follows '(.on materiiallfroim !bore holes' .LitoveZ'h iN!, T-orchyn NOOl, ULia:' nilki 'N'23 'and W10dzimierz W.oly:nski NI0(3): Vladimh·v1():lyn, '.I1m-chyn and iLitovezrh

=

equi'V'alents of the· Dancw-iLelbedyan horizon·· in the south-western part of the Russian p'1a.lIfoi'm. As a rule, these ifonn,ations bear nomacroifauna !but contain scan- ty plant remains and a fairly rich: microfauna ..

Lower d'O'Wllthe occurrence is noted of ·limesbones with CyntospiTifer brodi (Wen.,), CyrtlOspirifer archiaci ,((M'urch.), Cyrtoopirifer tenticulu.m '(iV:ern.) 'Which the above authors have relfea-red to the Lower Faanennian (theZadon and Yelets ho'l"i- (Lons).

When ana'lysing the Strat,j,graphic position O'f the fOl'miltionsLito'V'ezh, 'l1or.l.

(16)

JERoZY IKALIS

chyn and V'ladymirvolyn, 1he same authors have su~ges'ted that the beds here con- sidered m.ay '()Onstitute a passage 1irom ftihe Dev>onian to the Owrboniferous.

A. V. Chiiniakov ~md G. M. iPomt~nOVsdkaja (1967) accept the Vladimirvolyn f.ormation as. the equi'Valent of the lZ,avolzh horizon in the soU'th.,.western part elf the Russian 1P1atif.orm.

Data obtained !from iboreholes in .the LuJblin basin suggest the controversial na1ure {'jf the tStratigrapmc ,position 'od' the Litovezh and Torchyn formations as it has been ded'ined by iP. L. Sulga and M. P. Kozic-Zelenko ~1965).

DurinJg the Upper Devonian, the Volhynia-Lublin basin was pr,obalble one und'i'Vided 'W!hole. Hence, it may Ibesupposed that the liJrneston€1S containing the Cyriosplriifer fauna from boreholes L'itovezh NI, Torchyn N1202, U1ianiki N1.23 and Wlodzirnierz Wolytrskfi iNI003 may correspond to the nodular !limestones f,oundin the Luhlin basin. Namely, !between 12,369.0 and ,2;543.0 m in bore hole Opole Lubel- skie 5, between 2,614.5 and 2,951.0 ID in ,borehole Niedrzwica 2, between 2,915.5 and 3,00},,0!In in bore hole Niedrzw:ica 3; moreoVer that they do not represent the Lower Famennian but ra,tJher the Upper iFamenni,an (equivalent of the Dancov-iLebedyan ,horizon).

The deposits which P. iL. SU!lga & (M. iP. LKozic-iZe1enko (1005) distinguished under the name ,od' the Viladimirvolyn, Torehyn and Litovezh tfurmations may. con- stitute only litho1ogical elements wi1hin 1he Strunian I(the ZaV'olzh, Malev and Up'in ihorizons in the \SlOuth-western part of the !Russian IPlatform).

These deposits, when 'correlated with the western region of the Lublin basin, seem 'Very much ·10 be the equilvalenis'od' ,the nodular limestones and calcareous mudstones ifou:nd in Iboreholes: !Nledrzwica!2 between 2,411.0 aJ;ld.!2,614.5 rn, Niedrzwi- ca 3 ibetween 2,532.5 .and 2,00.'5.5 m, Opole 'LUibe'lSk'ieI5 be'tween 2,250.0 and 2,369.0 m, and w.hich the present writer has ass~gned to the IStruJ;lian.

The Strati graphic Laboratory IT1Stitwte of GeoLogicaL Sciences

IPoLish Academy of Sciences Warszawa 22, At ZwiTki i Wigury 93

Warsaw, Jamuwry 1969

OiBJ' ASNiIlENlI!A [D() l?!LAlNSZ Jl.-.-IIJV DElSC'RIl'PTION OF 'PLATES :I-rv

:PL . .1

1. - Buxtomia ipraescabricu,l;a Na:li'V., ,otw6r 'Qbareoole) Niedrzwica 3, :gI~okoSc (depth)

2606;5---12611,5 m X 2,5

2 -<. ProclucteUa. herminae Frech, iNied'l'·zwi;ca '2,2608,,5---12614,5

m

X 3

3 - < PLicocho7letes ex Igr. 'llXIIldsMmidti Plaedk., iNiedr2lwioa. 2, 2411,0-121417,0 m X 6

4 - MesOlJ)lioo pmelonga (Sow.), ·Niedrzwica 2,' ,2608,3-<261'4,5 !In X 2,5 5 - ScheUwiene1.la (ScheUwieneUi£) umbracu.Lum IQSchl.), NiedTZwica 3, 2593,3--2595,3

metr6w X 3

6 -pt'/IChamatetoechia turanica (!Rom.), Niedrzwica 2, 2'7138,7.--12'7'413,7 m X 6 7 - Plicochoneres WOJldschmidti lPaeck., Niedrzwica 12, 2477,:8--<2483,8 m X 4

8 - Cyrtospirifer verneuiU(iMIl!'Ch.), ~ledr7JWlf.ca 3,2606~5--;261ti5 m X 2

(17)

WSTF;PNA STRATYGRAIFIA SERI[ GO,RNODEWON'SKIEJ

R...n

1 - Spinocvrtia strunia:na (Goss.), Niedrzwica 3, i253215-4l538,'5 m 2 - SpiTij.er tornacensis (Kon., Niedrzwica3, 260615-12611,5 m 3 - Sphenos:pira julii l(Dehee), Niedl'zwi.ca '3, 12532,5---<2538,5 m

4 - Trijidorostellum uroLicum l(Nal'iv.), Niedl'zw/ica2, ,3303,0-3109,0 m 5 - Kitakamithvris microgemma I(phill.), Niedl'zwica 3, 253215-12538,5 !Ill

6 - Athyris sulcifera intermedia Naliv., Niedr~ca 3, 284'9,4-.2855,4 m 7 - PU{/'TliClX pugnus l(lMart.).N.iedl'zwica 2, 257!3J()...J257,9,0 m

8 - Athyris concentTica 1(lBuch), NiedrZW'ica 3, '2532,5---<2538,5 m

1 - Leptodesma languedociana l(!Frech}, 1000le Lubelsk:ie 5, 2601;0-J.2004,0 m 2 - TTimerocephalus of. caecus Gill'.,· IOpole Lubelskie 5, 24!21,0--124124,0 m 3 - Buchiola reitrostriaJta angulifera i(tRoemel'), lNiedl'zwica :2, '3103,0-3109,0 !Ill

4 -; Buchiola retrostriata retrostriata (iBuch), Niedl'7JWica '2, 3103,h3109,0 m 05 - Karadjalia ven'1J;S;tiformis Sad., Niedrzwica 2,251.3,1-2519;1 !Ill

6 - Buchiola retrostriata angulifera 1(lRoemer}, Niedrzwica '2, 2997,Q-..-.43002,O m

PL. DV

1 - Kosmoclymenia sedgl.Vicki l(Miln.), Opole ILtlibelskie ,5, 2314,tO-I23Il6,0 !Ill

2 - Cheiloceras lagoviense Gill'., tNiedl'zwica 12, 3103,0-3109';0 m

3 - Kosmodymenia Sledgwicki (Mu-n.), Opole Lu'belsikie 5, 2314;0-2316,0 m Fotografie wykonal R. Ad'almik

Photograph,s by R. Adam~k

X 2,5 X 1,5 X 2 X 2 X 3 X 3 X 2 X 2,5

X 5 X 8 X 010 X 10 X 6 X 6

X 3 X 1,5 X 3

(18)

A!CTA GEOLOGICA :PO'LONlIC~, VOiL. XIX J. KALIS, PLo I

(19)

ACTA GEOLOGICA POLONlICA, VOL. XIX J. KALIS, PLo I[

(20)

'ACTA GEOLOGlCA POLION/lCA, VOL. XIX J. KALlS, PLo l,H

(21)

ACTA GEOLOGIC A POLONIICA, VOL. XIX J. KALIS, PLo .rv