Stratygrafia wapieni z Mójczy pod Kielcami (Góry Świętokrzyskie)

A C T A G EO L .O

G . f9:A

P O L O N I C A

Vol. XVI L966 · No.. 1

WIESŁAW .BiED.NARCZYK .

Stratygrafia wapieni z M6jczg pod Kielcami . (Góry Swięfo'krzuskie)

s~: Wapienie z M6}czy pod .K!iJe~(!ami w Goraeh· śWięt>okrzyollłrlch, za-

łiczane dotychczas do LaooeHu :I. ~oku, ·:naletą do ilanwirnu. nz:ieJ.ą się <me, ze. względu na występowanie fauny,: na

trz,.

cżę6ct: dolną, łl"OlCłk!ową, li górną; Część

dolna li. środkowa odpowiada dolnemu i g6rnemu [anwi:mowl, a· ~ć górna inoależy

zapewne do majoH:nielgo la'llldeilu. W części palean.tologicmej podano opie;f 10 a1ca- mienialości, iw tym': jednego

gabmilru

brac.hio.Pocla, ośmiu gatunków. 'bry.l!oil:lM6w

i jecme~ gatunku -cysto.ida. '

WSTĘP

. Praca została wjko!nanaw ramac!hprac 'Pracowni Stratygrafii Za-

/kładu Nauk Geologicznych PIAN.

Malterriał paJeontologilcmy został zebrany .przy okazj1 poibytu allltora w Góradh Świętolklrzyskich w ok:reSadh letnich

od

1959 do 1963 roku .. Opraoow.anie ikamexa1Jne ~'końcmlllo w ~u 1963 rok~.

Utwory

wa:Prenne

Oroowiaru· wokolioaoh M6joz1 tpOd. Kiel1cami od- słaniają si~ w

:Itilku

irol6wanyoh łom.ikach ohłopskich, połO.ŻOlnycll n:a p6l- ln'OCno-wschtdndm .ZIboom .góry Sk!ała, u której !pOdnóża. rozciąrga się· rwd.ęś

M6jcza(fig. li). Poo:ieważ łom~i te ^{położone. są} prawie· r6wnolegJe do biegu warstw, o'hserwacji .geoJ.o.gicznych mą'Żna dollronać jedynie ^rYr Śl'Iod-. kowej i gÓlrmej części wapieni, dbejimujących· (Od dołu) szare wa·pien:ie zwane też azafuso.wymi, /Wapienie jasne lub jasnoszare z odcieniem.· .różo..­

wawym i najwyżej leiące wapienie cżerwon.obrun.atne.Bezpośfed:o:i~ ^lro.ri- takrty w.a.pieni z utworami sta·rszymi i młodszyni'inie są widoczne. O wa- pieniaciJ. z Mójczy, ic'h straty~afii ifa\lĄie pisanO

00.

dawm.a. NajrwCZE!Ś­

niejiSze da!nę poclrodzą z początków XX wie'ku (Gii:rioh 1901, Cża!moc­

ki & 8amsolllOW'icz 1913'), Dwaj <JSt.aItali bada~e poIWl'aCalli do tego zagad- nien'ila jeszcz.e Ik1!lbk:rołtnie (CZIa.l".IlJOC:ki 1'919, 1928, 1'950; Samscmo.wicz

192'0, 1952). OstartmliolllB temat straItygr'a!fii i peI;roIgra!fii Skałdkoodc Mó.jczy wyp<>wiadał się H. Tomczyik (1956, Tarnozy'k &. Ryjka. 1009, TomczyOC &

T;urn~\IU ... MorawSlm 19614) i M. Turnau",Mara'WSka (1961). ZestJawiende !pO- glądÓIWna stratygrafię om:a'W'irainycll waJpienl ;poIdane jest w rtabeIli 1.

STBATYGBAI'IA WAPD!lNI Z :w:OJ'CZY 109

d

---~

Dr o , ^{-, 80m}

Fig. 1

Szkle gwdogicm,. ^oZ lok.aWmcj, ~k ondawiku w M6jczy iklOlo· ltielc wedhlg H. ~ 1959 ·~ę

amldemoo.y

^{~ łiU~) . , '}

Cm JoUnbr, ^,07' ordowik., S sylur, Dl dolny dewon.

a,

^{b, c, d odkryw:!ą .. % •. 11} ,dyslokac'e GeolOfk !Bketch map show1ng the lOcaJI.1Sation ol outcrops,.f:n O~v.id9.rn lCIep;QSi!ts in !M:ójcza riIear X.fel00 atter H. ~ le59 (pa:rtl)', amendeci, 'b11lhe 'WIriter} . Cm Cambrii.n, Or Ordovlc1an, S 'SUurlan,' Dl Lower DevOlllan, a;b,,:c; 'd oiJtCropS; ^{%, tI d18-}

locat1ons

S"I'RATYGlMFliA.

Wapieni.ez M6jczYodslani.ają się najlepiej ^;na

garze

Skała w'łorili-.­

ku położOnym 'najbaroziej na pÓłudini~wsoh6d"(fig: ta)"g.dzie'~

dbserwować

wszystkie

^trzy

wy:rómione"prZez

.pOprzednadh 1ba&cży ogni wa.

W

pozoStałytch ło.nid!kach. 'kłhreria'.,tek

proWadzonych

^{''\V:''nich ró-}

'btStpołącżyły się ze ~bą. dt:1.9łaruają Się !bądź: sżaTe

' wapienie

ilz8fuSOrWe

(łoinik t i e), bądIZ szate

wapierueazafUJSdWe

ⁱ jasń~waPi~iez od- cieniem

rorowawym

^{{łomik d) .}

. S%4'N .

wapte1r4e ' ómjttSOtve:

'Najdbfidej

faUlila

!Występuje

w ^szarydh

wa~ .~ odsła:n:iającycli 'Się

vi

łorniib.Óh'b'i ^O; dU!Zó rz.a,;..

dziej SJ?oty-kia!na jest

w tegO samego"lty.pu 'v.mpj.eri.iadl w

lomńr.aoh

ci

d d.' Stan·, ,zaChOwania Sk:anrleniałości ,iestniezbvtt,

ddbXv,

^:ze'

wUledtu:

^{na" nrze-}

kTy.staJJzowaniewapieni1.

, Wśród makrofai~ dommu.ją przedstawiCiele '1"Ó'ŻJrioycll gatulnlk6w iroozaJóW trylobitów, na:

drugm

^{mieJscu stoją·}'braclUOpcny.

':giliwnie

żawiaSOWe. a·

spoiadycmne' &PóiYlr.arie '

są· łOd2ik!i l" c~y:

Te Ostatnie "

~ęPUlą

VI

,stropowydh.

rpariulch wapieiu ' .8;zaIUSdwydh, .na'

^~ciU

z

waaneńianii 'j~:"Z 'odcieniem ro1Jo~.awym~

110 WIJl:SŁAW Bl!lPNARCZYK

TryJ.o'bity Il"epreze.ntow.ane: _~

J)rze. z.

:~f;ęP!ljąc~ .. formy: Pseudopty- chopyge sp. nr.!, Pseudoptychopyge _{Sp. m 2,} Nileus a-rmadillo·{Da:lm.), Pt;erygorn,.etOptL8 s:clerops (Da;lm.), Zelisz:kella _Bp., Cyr;tometopus _ef: affi':' nis Ang., Cybele bellatula (Da1m.), Illaenus wahlenbergi{EiChw.}, _? mae- . nus polonkus GUr., Trilobitarum _gę1l.. lBra<:hiopody.to: Obolus .sp., Lin- gul ella !sp., Ońhambonites pseu:domonetus Bedn., Orth. ooUigram-mus (Dadm.), P1'Oductorthis sp., AtitigQnamb~te8 planU$ '(Pand.), ? Poram- bonites Blp., Sowerbyella _sp.

,Poza tym :rzadiko spotyk.aInd są' {łomik. b i d) przedstaIwicle\J.e r0-

dzajów Orthoceras sp., Endoce~ sp. i Echinosphaerites sp.

Szare WlalPienie :arr.a:fuSawe ok:n:śl'81Ile paez M. Tu!ma.u-Marawską . {1961~ jako :wlłIPi~ 7JOOgenilc:zne 2lWW'ierają liczne mi!k:rOSk.amieniałDści, :wśród /ktt6.ryCb kfuniitixują m:ałboo-acZki i \k<mOklónty (\Par. BedmlIrczyk 1963,' S(pasov & Te1ller 11963). Są wśród nich liczne gatunikd ·znane z oremgu·

Szwecji j.aik: Drepa.nodus _plcm.us

IJindstr.,

OistoduB Unguatus Lindst:r .• Pa- racordyloous sp., Prioniodus d. elegans _~;, Soondodu8 di'V. sp. sp. iifd.

J~ wapienie _z Am.01'phog~ sp.' M 3. [)ru.gie.z kolei ogniwo omawia;nej serH - jasn.osz:are ~ienie z odcieniem .różowawym:, CbaTaktet-yzu.ją Się ubóstwem

makiofa;uny. ··

Rzadko spotykall1.e _są tu

~enty ~ydh do oznaczenia trylobitów, 'bracl:tiop0d6w i łodzLkhw.

Wapienie

te: w.

pOrównaniu z poprzednimi za·wi·erają· w swoim składzie dbfitszą 'f,a~ małżoraczków i ~w:. 'MałżOraczki .wymaga1ą 0sOb-

nego opracowarda. KonoIdonty występują womawianych wapieniach ma- sowo d· są zespOłem ~. !l'Óżoorodinym, jeżeli cllIOdzi o .gatiU!ilki. i rod.mjEl'.

PIf6cz gatUllllków ZlWlłYOO z arenigu .Szwecji, pojawiają sU;: także J8atunki cbanktery$tyc!Zne i przewodnie dla dolnego 1and~u· (IJindst:rom 1:960).

Są ~ między ilmymi: Acontiodus rectusLindstr., Am-balodus sp., Amor-

phO~UB Bp. ar 3 Lindst:r. 1960, Drepa'1lOdusplan.us Lim:łstr., D~ tongi- )CJBisLmd.str., Oistodusforceps :Lindstr., Pa-rocordylodus sp. IM' 2 LindBtr . . 960, Periodo""di'V. sp. ap.; Prio'liiodus d. elegans IPaOd., Scandod.us dirv.

sp.

sp.,.

Scolopodua _"d. rex Lindstr., SpathognatlJ,odus _{div. Bp.} sp., Tetra- prioniOOU8 cl. robu.stus LindstT., Trichonodelladiv. sp. sp. itd.

Wapienłe.czerwof&obrunatne ~ są dla dłmerwacji

we

WSdhod-· niej części łOmii.kn:i a (fig. 1). .

IPocJobnie..

jak

·i·

ogniwo poprzednie, _wapienie Obarak.teryzu.tją się nadzwyczaj _ulbogą i tle zaChowaną D'lIa'kIrof.auną, zna~ jUtŻ J .. Czarnoc1tie- mu (1928). Milaofauna jeSt 'bez porównania -u'bolższa!Dfż w do1n~ ogni- wacil <lIlliaWIiJanej seriIt, i jest scba!"aktery'ZlOW8D9; _p.r.zede 'Wszys\lkimprzeż ma1żora<:'zkd. . Kan.odonty są tu nieliczne. lZnalezi(mo jedynie przedstawi- cieli Acon'ttodtl.8 sp., Drepanodus _{~. t} ? Leptoohirognath

us

^{sp' .}

.. TaIbe1a 2. i1ustruj~ ~przestrzenienie fa1my w.wyrożIlionydh ogni-.·

wach wap~ oz 'Mhjczy i . uzasadnia _przyjęty

przez

^aq,tora pogląd lIla

za_o

.gadnienie ich ·wi~. W celu łatwiejszej korelacji z illlnymi dbszatami podano wysbępowan;e!l'eprezen~ntów,- . · .~oznaCZ9.D-ydh gatulnków

i.ll'Odza-

~ .

Tabela l·

Tabelka poróWnująca poglądy J. Cwnockiego, J. Samsonowieza, H .. Tc;>mczyka i autora pracy na wiek wapieni z Mójczy

J. ^Cmrn,ocki

11. SaJilsonowi~ I

J. C7arnocki J. Czarnocki

I

J.Samsonowiez

l

^{H.Tomczyk H.Tom-}czyk W. Bednarczyk

1919' . . 19Z0 1928 1950 _,19~2 , 1959, 19~2, 1964 1965

CzerWonawe 'Czerwonawe WaPienie Wapienie z Echim,- Wapienie Wapienie

wapi~e marg- z ,Lichoa, sp. ,= poz. C 8phoerlJes 'alf.

fllUan..

czerw.-brun. czerw.-brun. -

'liste = poz. C tIum Gyll. - karadok ' z Udras sp~, = Iandeiln1\i-

Czerwone wa- EcIrJnosp/roerl- niższy?

pienie tu =.karadok

JiLSDe wapienie ,z 111aetuu Po-. Szare wapienie płyto- Piaskowce o!-

o budowie ooli- lonlCU3 GUr. = we z Aaapluu

er.

^ty- tidowe z Or- Wapienie 'z Asaphus Wapienie smre Jasnosmre wa-

tycznej z Ortho- paz. CI rtinnus Murch., 111ae- thia moneta

er.

tyrtlll1:lU8 Murcb., z Il1M1IU8 re-

·E

^{pienie z Anior~}

eeras i EniIoce- Pias- liUs revaliemla Eichw. ' lllaenra polo"ieus valiem.1a Holm., phognatluu sp.

ras'=poz. C kowce ,~Im., III. po- i O. call;gram- ' Pias-~., Cheirurus 'lJosjlicus

er.

^{ty- j} _{nr 3 - g. Ian-}

ortidowe lon/era

oUr.,

ma DaIm. i wa- _kowcć polonicra TatJ1III8 Murch. II ^R wirn Szare Wa- Szare wapienie Szaie wapienie ' z Orthis Orthla pienie 'z Asa- ' _ortidowc ~ Cwn. & Piaskowce orti-

l _.... ..

_{pienie z P.u-}

"PłYtowe ^{z Asa- z Asaphus}

er.

moneta moneta phus ==i arenig 'z Ort lila mo- Sams. dowe góme= ^-CI .~ tloptyehopyge,

phus

er.

tyratJ1lll8 tyrQ1J1lU8 Eichw." Eichw. neta Eichw. = landciI = Ian'deil )1

R 111o.etuis waIrlen- Murcb=paz.Bm Murcb. = pozo ' itd. Piasko.wce ~orti- ^N Q , ^III bergi (Eichw.~

D3 Orthis, calligramma ' dowe dolne-

:g

^~ Zellszkella sp_,

Dalm. itd. - paz. Bm = arenig eo Cyr.to11letopra

Piaskowce z Or- Piaskowcę z ,Or- Piaskowce z Orthis mo- _~

er.

^ajJinJs

Ans.

ihis fndneta, thls moneta 'neta Eichw. itd~ = i piaskowce

Eichw.=póz.1b:D Eicbw. = poZ. =poz. Bu warstw dymiń-

B% _{skich z} Orth.

calligramnuu (DaIm.) itd ....

..., dolny Ian- wirn

• Poziomy B I C wedłva ICbematu P. Schmidta 1881-1907. KonIac:jo ze

""'_fAIm

^{p, ScI!mldta wedłv!I} C7t0WlllQ'Ch aUlOl'6w.

T.abela 2

Rozprr.esttżCDienie fauny wapieni z M6jczy

Wa- Wa-

pień Wa- _pień Wystwowanie poza. obswem Polski

Według autora azafu- . ^pień C:ZUW.- (Gór Święto~ch) sowy ^{J. szary} -bruno

Pseudoptychopyge sp. nr 1,

+

arenig (dot. rodzaju) Slamdyna'wia, Prow. nadbałtycb

PseUIJgptyclwpyge sp. nr 2

+

arenig (dot. rodzaju) Slamdynawia, praw: nadbałtycka

N/kus armadillo (Dalm.)

+

arenig, landeil Europy; Pn. Ameryki PlerygQmetopus scler.ops

(Dalm.)

+

arenig Slamdynawn i prow, nadbałtyc-

kiej (wapień expaD.usowy i w-wy woł-

chowskie)

Zeliszkella sp. ,

+

^środkowy ordowik Czech

Cyrlometopus

er.

^{affin~ Ang_}

+

górny arenig Skandynawii i prow. nad-

bałtyckiej

Cybek bellatula (Dalm.)

+

arenig Europy, A7Ji

lllaenu.r MIfÓIlenbergi (Eichw.)

+

^{górny anmig} Skan4ynawii i prowincji nadbałtyckiej

'1 lllaenus polonJcus GUr.

+ ^-

Genus et sp. indet.

+ -

Trllobitarum &en.

+ + + ^-

Obobis sp.

+ ^-

Lingulella sp.

+ -

Orthombonites pseuthmonetus

Bedn.'

+. -

Orthombonites ca1ligrammus

(Dalm.)

+

^{gómy areniJ} Skandynawii i prowincji'

nadbałtydciej

prodactorth18 sp.

+

^{,~ Europy i} obu Ameryk

AnttgonambonJtes planus

(Pand.) arenig Skandynawii' i prowincji nadbał-

tyclciej

'1 Porambonitn sp.

+

orciowik: praw. nadbałtyckiej, Podola, Zach. Europy, ~i, Australii i Pn. Ame-

ryki

Sowerbyella sp.

+ +

^środkowy orciowik:-syJ.ur Europ)', ~i,

Pn. ^{Afryki i} Pn. ^Ameryki

Ortlwceras sp.

+ +

ordowik-dewon

EchInosphoulles ·sp.

+

^środkowy i gómy ordowik prow. nad- bałtyckiej o~ Skandynawii

Ostracoda &en.

+ + + -

Co1JOdo1Jla m. innymi:

-

AciJnIiodus reclU8· Lindstr.

+

areuia-wapicoie:planilimbatowy i lim- batowy Szwecji

Ambalodus' sp.

+

^{arenis do karadOku SzWecji}

Ąmorp/wg}rathus sp. nr 3

+

landeil, wapienie Crassicauda w Szwecji

? Leptochirognat/u18 sp. + ^{środkowy ordowik} Szwecji, Pn. Ameryki . DreJKl1lOdus pla1Jus Lindstr.

+ +

^{arcnig - wapień.} planilimbatowy. i Hm- .

I batowy w Szwecji

:

112

, Według autora

D. longibasis Undstr.

Drepanodus sp.

Olstodus !orceps Undstr.

O. linguatus Undstr.

Paracordylodus sp.

Paracordylodus sp. nr 2 Period on div. sp. sp.

Prioniodus cf. elegana Pand.' , , Scandorllla div. sp. sp.

Scoloporllla cf. rex Undstr.

Spath~gnathorllla sp. sp.

Tetraprionlodus cf. robustus Undstr.

Trichoi,odella div. sp. sp.

~SŁAW BEDNARCZYK

Wa- Wa-

pień ~a- pień azafu- pleń czerw- sowy j. szary -b~.

+ + +

+

+

'+

+ + + + + +

,+

+ +

(cd. tab. 2)

Występowanie poza obszarem Polski , (Gór ~tokrzvskich)

arenig -;' górny wapień p1ani1imbatowy w Szwecji

arenig - górny wapień planilimb., lim- batowy,lepidurus., expansus. w SzweCji

wapień p1anilimbatowy i limbatowy w

Szwecji '

arenig-landeil w Szwecji

wapień Schroeteri = dolny landeil , Szwecji

wapień Schroeteri = dolny landeii Szwecji, karadok Szkocji

tremadok i arenig Estonii i Szwecji arenig, Jandeil Szwecji

Wapień p1anilim.batowy i limbatowy =

= arenig w Szwecji ordowik-perm

arenig - wapień p1anilim.batowy w Szwecji "

ordowik: Europy i Pn. Ameryki

j6w w' rÓ\WliOlW:i~ ''Utworach pi-ow.incj1 nadbałtyclrlej (Estonia i okolice' Leni!ntgradu), S~wecji i CzecIb.

, Z prz~Onej Jbabeli wyni4, że wapienie 'Z !Mójczy. są ekwiwa.- lentem piętra Ianwirn.~ ty-pt, że wapienie czerW'OIllO-'brunatnawe, mogą

starn.owić już n.ajn.iiBze po.żiOliny piętra ~ei1.

'Zespół fauny brachi~owej występująCej 'w

szarych'

wapieniach azafusowYch wskazu.j~

.na

du!że wna10gie ze B~ladem ;fa·uny 'braclrlopod!o- wej" cilaIrakte.rystycznej, d!la wyTóźnionyoh 'Przeze mnie warstw dymiń­

skich (Bednarczyk 1964).1

W ,7JW'ią:zklll ~,~ sądzę, że szary W'apień 1am!fuSo.wy przy>- nęjmriiej w ,Części zaStępuje w okolicach M6jczy piaskom'e Wl8TBtW

dy-

mińskiCh, '~ więc odpowi;ada wię!k:owo ddl.nemu lanW'irnPwi, (czyJi

196.r-

nemu areniglOWli w da.wriym ujęciu~, natom:iast

jamroszary'

watPleń (z Amor- phognatus'sp.

Dr

3~' z odcieniem roiowawVm renrezenttiie' iuz iOOn:iwa g.6mego lan~u.

Wapienie czerwonQl'bruina.tm.e, z :odmienną, 'l~j~ :niewątpli­

wie 'OIl'dowicką' fauną ~przy.naojmIiiej jeżel~ chQdzi okonbd.on.tv)

'sta-

noWić mo~ najniYilze,: Ogniwa piętra q,an'd.eiL ' ' .

WnioSki moje' ~yiwają si~ częciowo z poglądamd. J. CzarnocIkie-

STBATYGRAF:tA WAPIENI Z :MOJ'cZY l13

. go (195()1) ·i J.Samscmowicza:(i952),' attmzy·u.ważaJi, że ·~owce arti-

dowe obocznie i ku stropowi przeChodzą w wapienie· azafusowe. RÓŻlni.;.

ce polegają

na

odmiennej

intel'lp.rmaeji

:wiełm omaWianychwapiem.i.

l?my okazji il:alleży w~eć, że os1la1mlio H. Tomczyęk (Tom- czyk & Tuirnau-Morawska 1964), opierając się na· pi-z6sła.n.kach petro- ,gr.aficznydh, skiormy jest luważać waPienie z odcienięm 'różowawym za facjalne i ,stTaty.glrił!fic2Jl'l,e odpoWiedniki poziomu szamozyrt:ówego z Brze- zin, J.dilxry!to .~ - rwedq cyOOwanego autora :-

odpOwiada

g6rne-

mu~~ · ' .

'W1NroSKI:PALEOGEOG'RA'F:rożNrE l K<>RELA'C3E

. ,Wym:iki. lbadań nad .wielldem waipieni· lZ -Mójczy ip(J'ZlWaIlają wyci.ąg­

,ląĆ

daflsze:

.wnioSki co do stosunków paleogeograficzno-fa'Cj~tl.lIlyoh na . ob-

lZarze regio~u kieleckiego Gór, Swięl:okrzyśkich, na :przełotnie dolnego

środl1mwego ordawiku. .

Wipioslci te w slq6cie można przedstawić następuJąco:

'W

doln~ 1anwirn.ie istniały trzy facje - facja łupków graptoll- bowych

w

akdI!iJcadh Brzezin, facja wa,rpienm

w

~~caxm Wjezy li Bu- Itówki i facja piaszczysta w o'kolicach Kielc (M6jcm, go Telegraf_f g. Bu":

1ówkia, 'g. ·Otrocz, pn. zbocze.· Pasma Zg6rSlrlegro)' oll"azńa pOzostałym.

dbsza1'zeregion'Ulkielleclciega" gdzie zazębia się

ona

^z· ifacjąwęglanową (wapienno.;.ooIomtrtow,ą). Wskazują n,a

. to

,podobieństwa· litoklgiczne wi...., pieni uzyskanych z rdZeni wiertniczych z wapieniami z MÓjczy. . W ,g&rnym lanwirDi.efacja ·pias7kzysta zamka. ;Pozostają dWie fa:' cje: facja łupków ,graptd1itoW'y'chw okolicach :Brzezin: i Morawioy i(m.apd.

od Kielc) i. facja węglanowa na pozostałym 'obszarze regionu kieleCkiego;

W lanwLrnie. istniały· Połączenia między. morzem pdk!rywającym o'bsżalr Gór ·ŚWi.ętokrzyskioh a morzem ,prowincji· m.ad!bałtydkiej i

skan-

dynawii: z jednej

strony

1

!Dl!OIrZem · Gixr

ŚW'ięłnk!rzyaki'Cfu a morzem lD!iEc:'"

ki BanamIienu

w.

eentralnych CZechach z drugięjstrony~ O połą~żenia9h takich; ·umożliwiającyc!h swobodnąWymUm.ę fa[Ully 'wymienionych Ob- szarow, świadezy tabela 2~ :zawierająca fu.rmy p6łnoone; !Iladba:Hyckie jak

Djp •. nlaenU8 wahlenberlii (fEicl:iw.),· Orthambonites calHgrammus ~Da:1!lll.) .Ii farmy połrudnio~e, 'C~kie jak np. Zęliszkella sp~

Trilobita

Pseudoptychopyge $p. nr ^l (pLI,fi.g. 1 i ,2)

1913, AsaphU8

at

tllran.nus M'UIOOh.·J.'czairOOdki fJ.

Saansono.wicz, 's.

489, talb1.;

rys.

1'.

8

114 ^WIESŁAW BEDN.ABCZYX

Materiał. - ' OdJewy ~ów i. i'dh fragmenty w i110ŚCi '24s:z:tulk, w

- tym .

^dwa 'Py,gidia:. prawie kompletne .

. Wymiary pygi.idium IW mm: .

I II

. długość pygidium . 6 0 5 6

ezerok06ć . pygldium 92 78

długość 0061: 50

nerokość 081 . 18

rioa}rn:nie)sza .szerokość asi 10

najwjęk.9za s.zerolrość obwódki brzeżnej l~ 9

Opis. - Py,gidium wy,pulkł~. ^Q zarysie .q.stro łukow.a:to-zaokrągJ..p­

nym z szeroką, leklko wypUkłą dbw6dką 'QrzeŻllą. Oś pygidium WyPUkła.

silnie wyodrę'bn.ioo.a przez głębokie bru2xly osiowe. Na końcu oś stożko.­

wato ścięta. Na osi. znajduje Bi~ 12 doO 13 ;pierścieni. Zebra na !I$ta-ch .bocznych py,gidfum w ilości 8 par, szeroJtie i wyraźne. Ty'In.a powierzch-

nia ,żeber stroma, przednia lek!ko ·pochylona. Linie tarasowe .proste.

Uwagi. - ' J. C"zaroocki

i

J. Sanisonowicz ju;ż: w ,1913 rok;u opiBaJi skamieniałości. reprezentujące oOmawtany gartu.nekpod cn.azwą Asaphu8 cf. tyrannus MUJroh .. Jak wiadomo, gatunek ten obecnie jest zaliczany do 'rOd~u Basilicus Salter l(Tr~eise .;. 1~9). ^Analiza ~

z

^wapieni

z Mójczy, zaliczanycll dotąd doO gatu:nku BaSilicus cf. tyrann.us (Muroh.),

wyka·zała, "Że repręzem.tują· one. iamy rodzaj, a mianowicie xod:zaj Pseudo- ptychopyge BaIlaidwl, 1964. Swiadczą o

tym

11aStępu,jące cechy: 1~ dbw6d- ka 'brzeri;nana py;gi.di:um omawianyoh okazów jest ~1m 1luIb lekiko Wy-'

pukła, tpOdczas gdy na py:gidium ,przedstawicieli rodzaju Basilicus Sa.'Lter obwódka :brzeżna jestwłklęsła; 2)' brak 'bruzd pleura'ln)"C'h, !J:rtóre są ce..-

chą diagnostYcmą u wymienionego rod!za:juj 3) ilość pierścieni na

' oSi

oraz par' żelber na' ,piłataCh !bocznych pygidhim jest· dwuki-otnie llńniejS'La lIliż

u .ga1unkuBa~icus· tyrannus (Muirch.). '

Pseudoptychopyge sp. nr 1 zarysem pygidium, ilością pierścieni

i pa'!" 'żeber na płatach· bocznych zbliża się do :gatunku Paraptychopyge plautini (Schmidt) (BallaSova 1"964~ s. 112, 1abl. H, fig. 8, 9; ta'bl

m,

fig.

5-9; tabl. V, fig. 9). Różni się Ibrakiem łukowatego wydęcia na ty1nym brzegu pygidium ---: cechy diagnostycznej d1a· rodzaju . Paraptychopyge

BaJas.ova. .

Wy8'tiępowanie i rozprze.8tTzenie~e. - . Rodzaj PseudoptycMpyge Bal .. występujerw utworacll areni~ B~ldJii ~. Ok; Lendngra- dlU, Szweeja).· Pse.udoptych0P1!ge· sp. m '1' ~ dominującym gatunkiem Wśród .trytlobit6w występuj~yoh w szarym wapieniu awusowym (Wa'l'- stwy dylniński~ - do01ny lanwirn

=

g(xrn.yareni-gw dawnym ujęciu) ..

Pseudoptychopyge

sp.'

^{IM 2}

(pl. I, .. fig. 3,':4.1 5)

M(lterial. - Jeden odciSk: .. dwa: hgmenfy

i

dvia prawie ikolIllpletne pygidia ..

STBATYGBAJ'IA ,WAPIENI":Z MO.JcZY

Wymmr1/ pytgi.dium,w mm:

długOść 'py~ium szerokość Pygidium

długość !OBi szerokość <lISi

lIlJ8.)mniejsza B"lJI!a:01tIOŚĆ 0&1

na.J'więklsea ezeroklość obw6d1ci Orzezlnej

I ,II

30 40

45 ok.6() ok. 23 32 ok. 7 io

, "4, Ok. li 4 ok. 4

1'111

Opis. - Pygid:i.Uln Wypukłe o zarysie ostro łui1row'ato-..zaokrą,gmym

i sze:ookiej~ ipł.aSkde:j illuIb lekko W)'1pUlkłej O:bW~ m-zeżIlej. Oś,1pyIgidimn wypukła, stIni~' ~bniona po.pr~ez .głębokie bru:Zdy

osiowe,

zwężają-

, ca się k:u tyłowi. Na końcu oś stożkowarto ścięta. Na osi można ołbserwo­

wać szerokie (2 m:riJ.) Zliokrąg1one piarścienie w ilości 12 sztuk. Zebra na płatach 1poc71ll~Oh (10 pa'!") szerolk:ie, żaokrąglo.ne, rozszerzające się w 'kie-' runku '~ brzeżD.ej~ Bruzdy inter.pJ.eura~e ru7niar'kowmie głęboo­

kie, węriJsze od żeber.

U'ł.lXlJ9t.,

-

opisane tpyIgidta polkrojem i mkrldlorgi~ !p1'zypominają pygidium P8eu:doptychopyge' sp. nr 1. Różnią się, ksztaMem i ilością że­

beT 00 płatach ibocmych. -Duże poddbieństwa. :wykazują do py,gidium

~8eudoptychopyge limbata, (.A:n;gelin) (Balaiova 1964:,

s.

8, tafij}.

n,

^fig. ~, 4; rtabl. III, fig; 3, 4). Różnice rpolegaJą

na

wi-ększej ilości pierścieni na Osi.

i par żefber na' płatach ;boCznych oraz lila bardziej szerokiej obWódce }:lrzeż­

nej na:'PY'.gIi.dium Opisywanego ,gatunku, niż'to jest u Igatu.nkłu: :Aingeline.

P8eudoptTychopyge sp. nr 1 jak i Ps.eudoptychopyge sp. nr 2· zapew- ne 1'eprezenifują dwa llOwe gattimlki. Wydzielenie nowych "galtUlll'ków' u;'Iiie- maZliwlal !brak oklalZów, na kt6.ryeh można

'bY

'było dbserwowacjpOOosta-

łe części strony Iglrzbietowej-. (tUłów; 'CęfaIml;)ł

Występowame ,i rDżpTzestrzenieme. -.: Pseudoptychąpyge

sp.

'!lir'

2

występuje w SZ8!l"ym, wapieniu aza.fusowym. (dolny lanwirn - warstwy

dym:ińskie = .górny arenig W dawnym ujęciu).

GenU8 et! Bpecie8 bufet.

(pl. n.fig~ 8 i fig, 2 a. 'b,

c

^{w tekście)}

Materiał. - Jedno UB1Jkoc1;zQne pygidium.

Wymiary ,lPy.giddum w· mm:

dłujość

!SZerokość

33 55

Opis. - lPy:gidlum prawie-ellptyczne z szeroką, płaską dbwódką , brzegową. Oś nie wyod:rębI;tiona,. IPowierzclłm.ia :zew.nę11rzna.pygidium sil-

nie w:ypuJda,'łbez .madów ~tacji ..

UWagi. -- 'Rozrni.aaoy j morfologia pygid:iUm ,WlSkazują, że sk.aamJ~

11'8: WIJl:Sł.iAW BEONABCll;YB;.

niałość reprezentuje OSOfbnika należącego dopodrzęd.u . .Ą1;ąphina".SaUer

1864 i zaopeJWlllez :roIdziny AsaJphidae Bunneister 1843. Jednak.

stan

.za- chowania oraz lbraIk większej ilości okazów do celów porÓ\W1aWczyoh :nie

Fig. 2

GenUfI . et species łndet.

a Odlew- pygiddum, w.idok z. 1.617: W.n . .lMuld ol P1gktium ID:at.si!ze b" Ten sam okaz, widok. z boku . w.n.

,Dfrt1,Oiproł.Ue ··V 1 e w i l l l l t . m·ze

~ ··Ten ^1SQm' dializ, Widok: ziyłu . ;W.n.

DitfiQ, baclt v:iew li:at. size

pozwala na ~~e wniOSków 'co do łbliżezego pokrewieństwa z kt6-: . .r~wiek ze znanych. ~zajÓW w o~bie' wymienionej .rodziny.

Występowanie . i rozprzestrzen.ienie. · - .

SzairY

wapień az8.fiJsowy (dolny.lanwilr.n) na 'górze Skała,

w

okolicadh M6jczy.pod Kielcami;, ,

·nlaenus wahlenbergi (Eich'Wald);i1825

(pl. II, fi·g. l, 5 i 6)

182'5. Crypton-ymu.s wahl,e~bergi Eichwa~d,,6. ^50, Tai. IV, Fig. 3a-b.

1957.

nlaenus

wahlen.bergi '(Eiobwald); Jaanusson,

pp.

139-142, pl. VII, ifigs..4-6.

Material.- jeden.aści.e ni~letm:yoh Cte:ta.ImWw' l ~e US2':kodzoilyt!h pygidiów.

Wymiary w mm:

,Kmn.id:łum

I rl:

io ¹⁽¹

as

^{~ ':ok:. 14}

S'i'BATYGBA7IA' WAPIEm:·.z iMOJ'CZY 111'1·'

Glabel~

I II

długoiś~ 6 6

szerokośe . "7 ⁶

lUlI,}mil:iejsza azeroltoś~ 7 6

Ptlgłdium

l ·II

oCHugoś~ 15 18

sze'l'lOkoś~ 24 30

długoś~ 9Sł 7 8

azerokość. (lISi ^6. 7

najmnlęjsŻa: szel'Qkoś~ agi 4 5

Uwagi. -- Okazy znajdujące si~ ^W lrol@.cji nie stanowią me.teriału,

na którym moima byddk.oriać: ~<iwych 0bse.twacji. Widoczne cecl1y ^mor-. fologiczne wydają się jednak ·WyStarczające _. dla ścisłego określenia ga~ . t1m1ro~~o~ .

. iUcumuB

wahZenbef'gi (Eioh~a1d:) jest synonimem ^(mającym tpri9tytet) nZaenus revalieMs Holm.

l'.oo

^tą· <»$a

tnYt

^nazwą gatunek omawiany ^był cytowany w po1$k:iejl:bt~~ . geologiczneJ.

WyBtępowanie i

rozprzestrzenienie . . -

Wapień. wagmatowy·

w Szwecji, ·.wa!J."Stwy· Kunda. ^\'II Estonii' i-' olrolic8.ch.: Leningradu (poziom' BIIlr ~ema1lu F~ Schmidta, .188'1-1907): ^{Szary' wapień}

Uatru80rWy

(dól"';' ::o.y lanwirnJ na 'górze' Skała

w

dkoHcach Mójczy pod Kielcim1i

.'nŻaenm polonicuB G(irich, 1901 ('Pl. II, fig. 2)

19010 RlaenuB poZDmc~8 Gi.iric~,· ^{8. 363,} Taf~ XVt·Fig .. 8 ..

. M;ateriał. ~. J.e.cm~ k:ranj~mn. z. trodhę UsztOO7Dllą g1.abelllą.

Wymiary ^{w'mm: .}

.dłue(>śl: .

aZ\'!irókośl

. Kl'anfdłum GZabeUa

:.9 9

14... '1

Uwagi.. - Znalezione kranidium posiada cechy Inoo.'fologicme ^po- zwalające zideDJtyfikować j-ę z !lfranidi

um

'SaJtun!ku ustalonego przez G. G1iridha (1901). Cedhą cbaXaklterystyezrią ^'lt tegogatlllnku" co ^można stwierdzić na zn81eziO!tLym

ok.azoie,

są bruzdy osi.~e 'lbiegnąoo prawie .r6wnol€lgle do siebie, od tylnej

do·

przedniej -',kravJięd:zi lC!l'ańidioum.·

..

Kra- .nldium ,u opisywanego okam jęt silnie w:ypu!kłe,

OCzy

^{·L.jak' tO' 6pał}

G. Gih'ich - znajdują się w odległ<:lSC~li/3 od prZEtdJniej krawędżi i 1/4' od

't~Inej 'k!rawędżi całej długości _aiJrldium.

Pod.dbn4 : cecli,.;

^{:jak Ul opiBa..'}

1118" wmSŁAW BEDNARCŻYK

nego okazu ChaTakteryzUją się jedym.ie przedstawiciele rodzaju Panderla Vol:bortlh (18631). J$.ak. 'br1J:Z(iy osiowe u tego ostatniego rodzaju VI części środkowej ich d~ ·~ją się łullmwato '1Ili8 zewnątrz, w przeci-

.wieńBtwie do !bruzd osiowYCh 'gatunku G. Gfui~1J.a,·:u którego lbiegną

one prawie rownolegle. Należy ~ jes2lC~ ,'zamac~yć, że I I rodzaju IUaenus Dalman (1827) 'bruzdy osio\W nie d()ICh~ą do przedniej kra.wędzi ikra- nidium. W związku z powyŻlSZyfni 'Uwagami powstaje wątpliwość, czy .gatunek G. Gilricha Il'zecżywiście należy do 'l'Odzaju TIZaenus Da1man.

Problemu tego, niestety, nie moma. obecnie ro~wiązać

.ze

względu

na skąpość i ń'agmenl1:a!'yczno6ć posi.aid:anego materiału.

Występowanie i roZprzestrzenienie. - '

Szary

wapień azafusoWy (dolny lanwirn - wamtwy d~e,

=

.górny:

arenig w

daW!n.ym. ujęciu)

.na

^·górze Skała koło MójcZy.

GórY

SrwiętOkIfzyme.

CyrtometoptUI ,cf. aifinis Angelin, 1870 (pl.

II;

fig. ~)

1913. Cheiruruspolomcus CZ8!l"n. & Sams., ss. 490-491, tabl., rys. 5, 7, 8, 9.

,Materiał. - Si~ern, o'kazóW, w ' tym trzy glaIbeJle i dwa odelski ' , glalbelll oraz d'wa :fra.gm.enty.cef.alOn.u ~beJ!1a

+

fragment poliC7Jka z kOl,:,,' CM.1 poUczk~wym:). '

OpiB. - GIa.bella jajowa.to wydłużana. Bnu:zdy tylnej pary (!ptae--

occipita:l~e) giłę~ lIliż pozostałe, i si~i~ 'W'ygi~te dQ 'tyłu!, stykają -się:

, z ~ JlfCłci.pirta~" Poli'cZek 'gI'ailIUlowa.ny z dość ;krótkim kolcem po-,

licz1ro~

Uwagi. - Oeohy:marifollogk:zn.e glabeW.i części .policzka wraz z kol- cem: policZkowym wyda-ją się pcxkrywać, -z Odpowiadającymi

lm

cec!hami marfologicmym.i cefa·lo!n.u należącego

dO

gatunku: Oyrlometop'ILB' affints Arn.gelin ~A!ngelin1878, ~l.: XXXIX, fig.

to

i' BalaSova t960,ta'bI. XrI,' fi.g.

I?

:in QsnDvy .psJle<mt.).

-OpfBa!ny gatuInEik ~ dotychCzas wymiei1iany

w'

p.ra~aiCh &tyczą­

cych wapieni z M6jczy pod nazwą Cheirurus polonicus Czarn. & Sams.

Występowame i roZprzestrzenienie. - DoI~y ordoWik pół;niocnej

'Europy. WarstWy Kunda (B_{IIIT )} w ipl'Owi!n.cji nadbałtyckiej-. Szary wa-

pień azafusawy @Omy' Janwir.n --...: warstwy dymińSki~ = górny arenig w dawnym ujęciu) na g(n7.e SkI8ła!kJało M6'jczy. Góry Ś~e.

Zenszkella sp.

(pL I, fig. 8)

_Materiał. --

pwa

.-fragmenty 'cefa1onu.

Wymiary ^W 11Lm:

BZel'Okoo6ć u, dołu ok. -20:

STBATYGR~IA: W~I ZlIJ[O.rCZY

szerokość na W;Y8lOkoś'ci OCzU.

długość Od brtUJdy occipitail.D.ej do przedlndego

.brzegu -ceflUoItu .

długość

długość bruzd ,bocznych I pal'l'

.długość 'bru7Jd~h ]!I li ·m pary

ok. 13 ok. 12

ok. 9 ok. 4 ok.

a

119

Opis. - Cefalon umiaJl"kowanie wypukły, w przed.ndej części sze- .rolko zaolkrą.glony lulb lPl'awie tr6jkątny. Lim'busprzedni lekko wypukły, wąski. Pierws~ paTa ibr:u2d 'bocznych leldro rwygięta i sk!ierowana do :tyłu,'-Druga i 1rzecia pań. ibruzrl· Ibocznydh prawie .r6wtnoległa do siEful.e i skierowana. prawie prostOpadle do 'glBbell1i. Bruzdy boczne d<lŚĆ głębo­

kie~ Widocme Ślady dużydh. ocm. Szew policzkowy Oidd7JieJ.a, policzek ruchomy od nieruchomego.doCIhodząc do 'brz.e'gów bocmytdh. cefaloI1!U.

Uwagi. - NierwiellJka dJJ.OOć o'ka·zó'w i roh. :nieJromPle't.n.y stan 2laICho- wania Illie 'pozwala iIl:a ()Iznaczeni~ gatti!ll!kowe. Największe podbbieństwo

morfologiczne daje się zauważyć z ·gatUlnkiem Zeliszkella {Zeliszkella) deshayesi i(Barr.) {.pa.tI-z J. BalT.ain.de Da.lma.nite8 de8hayesi Ban., 1852, p. 550,

;pl.

26, :fi:gs. 41-:-43; pl. 27, fi~. 110, 111, lUb Zeliszkella (Ze1i8'Zkelta)·

deshayesi (BaN.) :-W. Stru'Ve 1958, Abb. 2, Taf. l, Fig. 6, s. 172}.

Rói-

nice wyrażają się IW tym, że ibruzd.y 'OOczp:e iJ: paTy u· opisywanego .gatun}tu są ·si·lniej' wylgięte kU p1"2JClIdowi' glabeBli O!l'IaZ !limbus pr.redald jest rw~y·

niż u gatun'ku JPOrÓWl1sY'wanago: ' .

Występowanie i rr>z:przestvrzenienie. - ROdzaj Zeliszkella D~ Żna:­

!IłY jest ze środkowego ordowiku Czech (niecka Ba!r:randienu). Zelisz-

~ella

sp . .

występuj-e w szarym wapieniu ażaif·U8()wym (dolny lanw:irn) na ,górze Skala. w okolicaoh M6jczy ,pod' Kielcami.

PterygometopuB sclerop8 (Daiman), lą2'7

(pl. I, fig; 6 i 71)

1827~ CaZymene sclerops Da1ma.n, pl. 2, fi'g. 1a:..,.,.-c ..

1950.PterygometPpuB sclerops (,oalman); 'Wbittington, pp. 538-540, pl. 68, figS.. 1--4, ten-fig. 3.

Material. - Cztery ^t:roc'hę uszkOOZOllle py,gid,ia i ich odciski;

Wymwry pygidi

um

^{w mm:}

długość pygldjum

srr.eroilrość ,pygliCllwn

długość <lm

s2le1'drość osi

ok;

e

ok. 14 ok. 6 . ok.. 5 .

Uwagi.- ZarÓ'WinO I,POkr6j.jak i cechy morfologiczne lPygidium opi- sywanych skamie-p.iałości !Wskazują -Da prŻyinależDość do gartunlk.u. Ptery- gometopU8 8clerops (Dalm.).

120 ^WIESŁAW BEDNARCZYK

WY8tępowa~ie i rozprzestrzenienie.. ''':''-. Pterygometopu8 sclerop8 (Dalm.)' występuje

w

górnej -części Wa!l."stw wołchoWSkich vi 'północno­

-za0hoWliej części Z'SBR. (.Allidhova 1900; poz. B_la, Sdhmidta 1881, lu:b

·BII~ Lamans1ciego 1'905).

rw

Szwecji

2lIl;aD.y

jest

w

wapieniu expa:iisyso-' wym. Na górze Skala

w

dkolicadh M6jczy pod Kielcami występuJe w sza- Xym wapieniu' aza'fousowym (dolnY' ·lanWim).

Brachiopoda

Obolu8 sp.

(pl. II, fig. 4)

Materiał. - Jeden. odciSk. i odlew ze złuszczcxną skorupką grZbie-

tową·

Wymiary Skorwpikl ,~ZJbietowej w mm:

długość 17

szeroIrość 17 =·.1,0; 1.UWYpu;k].enie . ok. 1.0.

UplB. - t>.karupk;a ~zfbi.etowa owalna, prawie okr,ą'g1a, słaIbouwy­

pu.k1ona.

Największe uwypuklenie. SJ,torupki w odległości ók. 5 mm.od . dzioba. Dzi'Ób maleńiki.', slaibi)" wyodr~bniony. 'Skorupka, sądząc 'PO zadba ...

. :w:anym materiale, 'gruba, wielowait'St\wwa. 'Blaszki przyrostowe ułożone dachów:1ro"'ato. Ich przednie brŻegi tworzą linie koocentryczne ~ne w jednakowych odlegklścilach od Siebie. Na PmVięrZclmiach i~ tprzy~

rostowych bra.k wyraźnej o~entacji. Zapewne występowały tUi prążki

koncentryczne i promieniste. .

Budowa. ~ętrzaskaru~ nie ~;

Uwagi. - Sądzę, że . okazy m.a1eżące do tego gatunku oznaczył

J .. Czarnocki. (1928) jako Obolu8 fimbriatu8 Hadcllng (1913~. Jeśli ;tak 'było, to o:miaczeni~ talkie jest nie do przyjęcia', gdyZ, (pOZa pewnym podO- . bieństwem w ułożE!iIliu Unii konceDtrycznYIC~ muszla gatunku, Haddinga"

charakteryzuje Się !Pl"awie. trójkątnym .pokrojem, podczas gdy muszla opisywanego gatUJll'ku jest .prawie ok!rągła.·

T:roc'hę podolbień·stJwa, jeśli chodzi o Or.n.amentację i strukturę muszli, mOŻllla zauważyć z muSzlą OboluB"(Aulonotreta)" antiquisBimu8(Eichw.) . (Waloott 1912; pl. XII'I, Irg. 3). Ten'ostatni gatunek ma jeldln.ak muszlę

wydłużoną owalnie i silniej uwypukloną;. . .

Występowanie. ^{i .} rozprze8irzeniffiie . . '''''''; Sżam'y· wa.pień· azafusowy '(warstwy dymińskie-doJny lan'Witn

= górriy axenl-g w'dawnym

ujęciu) .na górze Skała koło Mójezy.

STl\ATYGBAJ'IA WAPI1:NI' Z ' MOJcn

Cystoidea Echioosphaerites sp;

(.pL n,

^{'~Lg. 3)}

Material. ..- ^KUka, ośródek ż częłciowO zachow..myti'J:szkleletem Uwagi. ^{-Od da~} znany, i

cyrtaWany

^vi polSkiej literatm-Ze geo- logicznej jako: Echioo8phaerites auranthLm Gyll.

'(Czarnoc.ld

i919, 19'28"

1950; SamBanawicż 1920, 19M; Tomczyk 1959, 1960).,

W związ1ru że słaIbo widoczną struJkturą szkielertu: :nie móż:na śc:iśle O'Ą1reślić przynale7;nOści gatu,nkowej' opisywanej skattlieniałości, tym 'bar-

dziej,

,te

prócz ·gatunku nominalnego znwne ·są jeszcże dwa podga.tUlIllki Echinospn,aerite8.aurantium Oyll. ze śr<idkowegÓ ~k;u·_pro·wincj~ nad- bałtydkiej" a mianowicie E. aurantium infra' Heck. i

E. aunmtium

^BUpm

Heck. Pierwszy podgat~flk z

wamtW

tallińSkich, ^dru!gi. z Wa1"Stw ~u!ker­

moh (dolny

i

środ'lrowy 1andetl ~ AILchova 1960).

W yst{ępowanie i rozprzestrzenienie· . ..:... ^{Szary rwapień} atafusowy (001- ' 'ny lanwia"n) na górze Skała ;koło M6j~zy. '

Katedra ,Geologii HiIJtoiryczne;

Uniwersytetu Wars2lawBkiego Warsm~ 22, Al. t'W'irkii W'f.UU1'1l 6

Warszawa, we wrze.fniu 1964 r.

LITE1ł.ATURA CYTOWANA

AI,.ICHOVA T. iN. 1960. 9tr.aJfligrafija Ol'Idov·i'kSldch otłoZEmi:j Russlroj płatfonnj.

WSEGEI. iM.o9kV'a.

ANGELIN N. 'P. 1873. lPalaeon'tologia Scaru:tilllarv'lea. P. I. HOl:mlae.

B.A.a:.ASOViA E. A. 19'60. 1!ll QSlovypeleJon~ Go8~ Naul!;-Tech. lid. Lit. po geoL i,ochr. nedr. Moskw;"

- 1964. Morforogij:a; fiłogenija .i 8flratigi-a1~je' mace:mjer.aameordovikŚtrogo padsemejetva IPtychopY·glnąe PribałtylUi. - Vopr. Pa:leootołogii; ·t. 4. ' Im.

Leningr. ,Univ. I..emngrald. "

·BA.RlRANDE J. 1852. SySteme ^S'iłurien du 'oantre ^{deiJa Boh!'ine. l-eI'e} partie ...

Bech. PalOOnt., vol. l. Pa.rdls.

- 1872. Systeroo iSmurien ^du centre ^de Ila BoMme.I..ęre partie. - ^Rech. Neont.

Supplemen.t au vol. l. ·Par,is;

BEDNABCZYK W. 1962. Dolny ardowlk olrolic Wsi Kozie! w G6racll 'Świ~kJich (Tbe Lower Ordaviclllll :ooaIl" otbe villa1ge ot ;K.oziel, HOly iCIlfla!. MtAl. lKsdęga

Pam. ku czci ^{prof. J.} \SamsIoID.ow1'C'Za. Wy!dawn: ^Gebl.' WarilZa.wa.

1963. ,Trem:a.diOk ~ aoreriig I(oelanman) w regianie okieJ.edmni ^Gór świętokuJ's­

kich. IPraca dOktorska w ~iB.ie. ArCh. ^:Wyfdz. :Geol; U.W. 'Wi8Jl'8ZaIWa.

19M.St,ratygrafia i ,fauna tremiaJdoku -i' a·renlgu (oelanditllllu); regluiu k!eJ.ee-

kiego G6r ŚwiętokriY_h (The .str.aItigraphy ańlCl farunQJ a l b TremaId!OcLan and .A.renłgl..m ~OlaindiaJn) ,in tm:; Kięlce regiooof the Holy ^CloS's' Mountadns - MlIddle !PoLalnJd). - Bfu!. Geol. U.W., t. 4. Wansmwa.

CZABlNOCK'I J .. 1919. ^5'traty~ 1 tekt<mika

Gór

,$w:iętokr.zyMich. ,:WanzaWQ'.

l~29i ' profi,l ,'dohlego i górnego ordowiku' ^'W Za_u' ^pOd

bqowem

^wpor6w-

,~u, z O1'ÓOw.ikiem innyCh miejSOÓW'OŚOl 8rokikowej Części ,Gór' ŚWlietnkrzvB-

WIESŁ~W BEDNARCZ"YK

lcich o4Le profil de !l'OróÓvi'cien i.nfecieur et euperieur a Zale!ńe prs Łagów . oeompmre l cel'Ui. des amres re~:s de la partie centrale du .IDaSI9if de. S-<te

Craix). - Spraw. P.I.G •. (C.R. ~~" Serv. GeaL Pol.), ·t. 4, 'Z. 3/4. 'Warsmwa • .1950. O odkryciu kii graptolitowej w dolinym ordowi!k:uGór św:Iętokrzysłdch·

(Tbe dJBoovery ot the emPtdllte 'facies wiJtlrln the IJower Ordóvd.cian in the Swtloęty Krzyż Mts.). - Acta Geot PW.., vol 1; ar 1. ·Wa'l'S'Z:Ilwa.. I

CZAilNOCKl! J. <& SAMSOINOwroz J. 1913 .. Drobny prZY-czyMk do majomości :syluru gór Jkiełecko-.saodornienak (Omtributl.on. a l'etUde Ide SIlurle:l. dans .

leś rnoo:ta,gnee de Kiellce-Saruiom·1erz) •. :- Spraw. Tow. Nauk. Wans:z., R. 4, z. 6. Wanuawa.

DALMAfN J. W. 1927. Om Palaeaderna. ellęr de sA.kłl!Eade Tri:lobitertna. Kong}. Sv.

. VetenJs~kaod. Hendl. Sbocklbcilm.· . .

DELO D. M. 1935. A revlsion

of

^tbe :Ph1JOOpid ti'ilobjtes. - J. P.aJ.OOIlt., vol. 9, no. 5.

M~ha.W:iBcon.sin.

EIaIiw ALD E. 1325. Geognnsti~ per lin.gl'iam m8ll'llBque !BaJłici·· prIOVinclas nec non de Tll"i]J()lblt!'S' observa1ńan.es.. Cnanli..

GORICH G. 1901. ,N"achł.rAge zum PalalE!07JOicum deS iPOlnischen Mi.ttel~irges. ~ 'N. JIb. Mloor. Geol. 1P.aJllioo.t., ·BeiJ..-.Bd. 13, H. 2. 'Stuttgarl.

HAnDJ.lNG .A. 1913. Undre iDloellograp!;us _lffem I Skooe jamte. NAgra Dil·rrned . Ekvivalenta Blliio:ingaT.- LtJIld.sI Uni'V. A.n9skr. N.F. Avd. 2, B. 9, Nr 1'5.

LWlId.

JAANussoN V. 1957.'UnteTOtdO\1.i.z:!Bche :I!llJaeoXioen arurs Skandiina.vien. - Bull. Geol.

llnst. 'Univ. Uppsala, roi. 37. Uppsala.

LINDS'1'R(jM M. 1960. A Lower~iddleOl'dovician BUccession ot 00n0darJt. f.aunas.. . Rep. of the 'Dwtenty~Fimt SessIon. NOMen. Oopenhagen. .

SA'MSONOWICZ J. 1920. O stratygrafii kambru f ordowiku we w.scllocłniej części

Gór .swięto~kich 0(511'1' I]:a. straJtigrapbBe du :Oambrien et de 1'0I1d0vi'clen dane la partie orieinta!le !dal Mantagnes de Swięty KT'zyż - S"'f;e Croix, Po!ogne Centrale). - Spraw. P.I.G. ,(Bull. Serv. Geol. iPoI.), t. l, e.1. Wl8r-

BZa.wa. .

1952. Era palet07JOiema. w Polsce (in. Książk:i.ewLcz M. & SMnscmDwicz J. - Za~

rys Geologii Nski). Wyda.'Wn'. Geol. Wl8l'19ZaWll. . ' .

scHMIDT F. 1881. ReV'.l:siul der ~1Ił.9chen ailur.i6~ Trllobiten. Abt. 5, L:.ef, 2 (AlBaphiden). ---M~rn. .Acad. Imp. Sc!., 8, vol. 12, no. 8. st. Petel'lSOOurg . .;..., .]SOł. IRev.iskm der IOIftb!dltiElcben ISll:u'liscllen TrJlolDten. Abt. 5, Uef. 3 (Asa-

phiden). - 'Ibidem,

8, roi. w,

^{no. 10. .}

SPASOV CH. & TElJLER L. 1963. Rionodant!i ot ordow.ifkSld.tewarowdal. pr.! s. Mój- cza ^IW Gół"ach' św.lętokrzysk:ich, PIolia (Conodanła. d!rKml the O:rdk>vician lIime- :&tane.s near.M6jc2la. v.jJ:laJe, in Góry Świębokrzyw.kde, Po1aInd). - Trud. iW.'rch'll Geol. lD!Il B'~rij.a-Serija pałeant. 101 .. 5. Safi)ą •..

ST.RUVE W. 1958. nie Ze.lIIstke'lIlilll!ae. -Sandeniruak oIlW ~CkenlbeT'glana Le'thaea', 13d. 3~, H .. 3/4, 'PIP, 186-219. ~ a.M.

TOMCZYiK !H, 1956, "Wenlok jlwlow tW·syn'kł.lJnie 'kieleckiej Gór Świę:tokrzyL9klch t(Wen1ock .and LudlO:W in the. K:i'el~ syńcliDe ~ theŚwięty IKrzy t Mts.). -

Pra,-ce.I.q. (lIrav. :Imt.G~l. ~.), t. 16. WSIl'.sza:wa.

'19'59. (i,n IRyka W. & .Tomczylk H. '.- Beutanity w osadach ~eorw!'CZIlych

'Gór ŚwlętO~ch. !Ben:1:Ioind1Ies in Old Pala.eoz..oic .sediments from tJle Swięty

~J'iyż" .MtIs.) • ....:... Kw~ GI!!OI. (Quart .. J. InSt. Geol. Po1.), rt • .3, z. 3. War-

&ZaWB. . , . ,

~ . :1(162 •. {~ ?r~ik xxxiv Zjąl1ldu P.T.GeQ1. w iK:ielcaCb}.Warsza.wa.

'J;'OM~ H, &TUBNAU-MORA.'W'SKA_ M. 1.964. stra:tygratia! pebrogIraf18 ordo- Wllkq: :B.l'14ezkl .. k... "~ey

w ..

G6r.a.ehŚWiętdkrzyBldcb (Stmtigra.phy 8IIld