rozwojowe w spółczesnej czeszczyzny. Ponadto pisana jest przystępnym nauko wym językiem , co rów nież je st ważnym jej atutem, ponieważ osoba nie zaznajo m iona z tajnikam i językoznaw stw a czeskiego nie będzie m iała problemów ze zrozum ieniem tej publikacji. Czytelnik sam dostrzeże, w jakim kierunku idzie rozwój języka czeskiego oraz jakie tendencje się w nim zarysowują.
Sebastian Taboł
Ernst Eichler, Gerhart Schroter (Hrsg.),
Deutsch-tschechischer Wissenschaftsdialog im Lichte der
Korrespondenz zwischen Wilhelm Streitberg und J o sef Zubatý
1891-1915, M iinchen-H am burg-London 1999, 108 s. + 10 il.
Praca Niem iecko-czeski dialog naukowy w świetle korespondencji W. Streit-
b e rg a z J . Zubatým ukazała się w ramach serii „Ertrage bohmisch-mahrischer Fo-
rschungen" jako trzecia pozycja, pośw ięcona kontaktom niem ieckich i czeskich slawistów. Dotyczy ona korespondencji Wilhelma Streitberga (1864-1925) z Jo sefem Zubatým (1855-1931) i zaw iera 126 zapisów listów i kart pocztowych z lat 1891-1915, przechow ywanych w Bibliotece Albertina w Lipsku i Bibliotece Akademii Nauk Republiki Czeskiej w Pradze.
Opracowań tego typu zaw sze brakuje, poniew aż ich wydanie nastręcza wiele żm udnej pracy, a przecież są one nie tylko świadectwem współpracy naukowców z różnych krajów, ale także ukazują ciekawą i pouczającą historię językoznaw stw a europejskiego. Szkoda tylko, że tak niewiele osób podejm uje się tego - wdzięcznego w prawdzie - zadania opracowania korespondencji (zwłaszcza z ubiegłego stulecia) i przygotow aniajej do druku Tym bardziej należy z wielkim uznaniem powitać kolejną pracę lipskich slawistów (nb prof. Ernsta Eichlerajest to ju ż druga publikacja tego typu).
D orobek naukowy W. Streitberga i J. Zubatego jest znaczny. Edytorzy listów obu naukowców zwrócili na to uwagę we wstępie, w wykazie bibliograficznym oraz w przypisach do poszczególnych listów i kart pocztowych. Informacje te za warte są również w sam ych listach, ale nie w sposób bezpośredni. W łaśnie to sprawiło, że E. Eichler i G. Schroter postanowili przywołać informacje o dorobku naukowym najpierw na początku omawianej pracy, a następnie pod listem, umie szczając odsyłacz lub pełny zapis bibliograficzny. Jak zwykle w takich przypad kach pojawia się pytanie o język-pośrednik, poniew aż listy były pisane w jednym języku: niem ieckim. Tę trudność rozwiązali edytorzy, zachow ując język, w
tym wydrukowano d an ą publikację (język oryginału). I to w ydaje się słuszne, po nieważ ułatwia czytelnikow i dotarcie do prac poszczególnych naukowców.
Zamiarem opracow ujących korespondencję do druku - j a k p isząn a s. 6 - było pozostawienie jej w form ie niezmienionej językow o. Zrezygnow ali oni z szerszej jej analizy, w prowadzając jedynie niew ielkie uzupełnienia treściowe, aby przy bliżyć czytelnikow i problematykę poruszaną w danym liście. Z tego w zględu ko respondencja je st przyw oływ ana z zachow aniem oryginalnej ortografii i inter punkcji (jedynie w liście nr 8 złamano tę zasadę, poniew aż pierwotnie był on na pisany małymi literami zgodnie z obow iązującą wówczas modą). Takie roz wiązanie wydaje się prawidłowe, poniew aż dostarcza ono badaczom historii ję z y ka niem ieckiego (w tym i grafii tegoż języka) bogatego materiału językow ego.
Zgodnie z zapow iedzią edytorów kom entarze do listów są oszczędne. W przypisach umieścili oni jedynie najistotniejsze informacje, chociaż wydaje się, że kierowali się także innym względem: przygotowaniem danych dla przyszłych badań historii kontaktów niem iecko-czeskich, co widać zarówno w przypisach (zam ieszczenie informacji o uczonych, o których w spom inająStrei- tberg i Zubatý), ja k i w Indeksie nazwisk, występujących w korespondencji. Temu celowi służy rów nież obszerne w prowadzenie, w którym E. Eichler i G. Schroter opisali działalność obu slawistów. podkreślając te fragmenty z ich życia, które dotyczą „europejskiego świata slaw istycznego” na przełom ie XIX i XX w.
Om aw iana pozycja ju ż ze w zględu na sw ą treść je st cenna. Stanowi świadectwo dialogu między dw om a naukowcami (W. Streitbergiem i J. Z uba tým), a także opisuje niem iecko-czeskie kontakty naukowe. Ponadto zaw iera w ie le innych, cennych informacji. Staranne, dokładne i przejrzyste opracowanie do datkowo zachęca czytelnika do korzystania z tej publikacji.
M ieczysław Balowski
Książki nadesłane do redakcji „Bohem istyki”
Wyraz i zdanie w językach słowiańskich (opis, konfrontacja, przekład), red. L. Pisarek, I. Łuczków, W rocław 1998, 242 s.
Publikacja zaw iera referaty i kom unikaty zaprezentowane na m iędzynarodo wej konferencji naukowej na tytułowy temat. Brali w niej udział językoznaw cy z Polski i innych krajów słowiańskich: Rosji, Ukrainy, Białorusi, Czech i Ju gosławii. Artykuły dotyczą funkcjonow ania w językach słowiańskich wyrazu i zdaniajako dwóch jednostek struktury języka. A utorzy odnoszą się w swoich re feratach do wyrazu jak o obiektu badawczego, zagadnień składniowych i pragm a tycznych.
