Formy figuracyjne
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z pojęciem form figuracyjnych. Wskazanie przedstawicieli wykorzystujących figurację muzyczną w swojej twórczości. W kontekście historii muzyki szczegółowe omówienie form muzycznych posiadających w swojej strukturze elementy figuracyjne. Percepcja wybranych utworów muzycznych.
Omówienie i analiza dzieł wybitnych kompozytorów oraz praca z partyturami wysłuchanych utworów.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Wyjaśnić pojęcie figuracji muzycznej.
2. Wskazać figuracyjne gatunki muzyczne.
3. Wskazać figuracje w wybranych przykładach muzycznych wraz z opisaniem tych elementów na podstawie partytury.
4. Wskazać podstawowe formy, w których kompozytorzy stosowali figuracje.
5. Omówić pochodzenie form figuracyjnych i wskazać ich podstawowe elementy, takich form jak: etiuda, preludium, fantazja, toccata.
2. Metoda pracy
Metoda opisu z elementami pogadanki. Praca z partyturami. Percepcja muzyczna.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik - Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999 2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.
3. Nagrania utworów:
a) M. Ravel - „Moroir, Une barque sur locean"
b) Fryderyk Chopin - „Etiuda a - moll op. 10, nr 2"
c) Fryderyk Chopin - "Preludium b - moll op. 28, nr 16".
4. Partytury wyżej wymienionych utworów.
5. Karta pracy ucznia.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
1. Powitanie, czynności organizacyjno - porządkowe.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.
4. Podanie tematu lekcji.
(10 min)
b. Faza realizacyjna
1. Metodą opisu, zapoznanie uczniów z podstawowymi formami figuracyjnymi. Omówienie pochodzenia preludium. Wskazanie elementów formotwórczych preludium oraz omówienie rozwoju tej formy w minionych epokach.
o Notatka:
Preludium figuracyjne - Początkowo było przygrywką do innych utworów, głównie wokalnych i miało charakter improwizacyjny. Preludia te są niewielkich rozmiarów i poza figuracją trudno wskazać na ich specyficzne właściwości formalne (szczególnie w okresie średniowiecza). W romantyzmie preludium się usamodzielniło i przestało być wyłącznie figuracyjne (twórczość Chopina, Rachmaninowa).
2. Na podstawie partytury utworu „Preludium b - moll op.28, nr 16" Fryderyka Chopina, wskazanie figuracji zastosowanej przez kompozytora w tym utworze. Wysłuchanie utworu oraz omówienie funkcji, jaką spełnia figuracja w twórczości Fryderyka Chopina.
3. Metodą opisu, omówienie budowy oraz pochodzenia kolejnej formy figuracyjnej - etiudy.
o Notatka :
Etiuda - Utwór ćwiczeniowy. Podkreśla techniczno-wykonawczą stronę kompozycji, która wpływa na kształtowanie się formy etiudy. Zarówno w etiudzie, jak i w innych formach figuracyjnych krzyżują się najrozmaitsze typy formalne. Można zatem wymienić:
o utwory o przebiegu fazowym o etiudy wariacyjne
o etiudy w formie ABA
4. Na podstawie partytury utworu „Etiuda a - moll op.10, nr 2" Fryderyka Chopina, omówienie figuracji zastosowanej przez kompozytora w tym utworze. Wysłuchanie utworu oraz omówienie funkcji, jaką spełnia figuracja w zastosowanym dziele.
5. Metodą opisu, omówienie budowy i pochodzenia fantazji figuracyjnej.
o Notatka:
Fantazja figuracyjna - spotykana w muzyce lutniowej. Charakteryzuje się figuracją improwizacyjno- wirtuozowską. Stosowana była np. w twórczości Wolfganga Amadeusza Mozarta i Jana Sebastiana Bacha.
6. Metodą opisu, omówienie budowy i pochodzenia toccaty figuracyjnej.
o Notatka:
Toccata figuracyjna - forma improwizacyjna. Czasami stanowi wstęp do fugi lub suity. Toccata najczęściej rozpoczyna się zwartymi akordami, po których następuje przebieg figuracyjny. Jest formą o przebiegu fazowym. Na jej ostateczny kształt miały wpływ techniki polifoniczne, a także forma
sonatowa.
(25 min)
c. Faza podsumowująca
1. Wysłuchanie utworu pt. „Moroir, Une barque sur locean" M. Ravela. Praca z partyturą w celu wskazania figuracji zastosowanej w utworze.
2. Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min) 6. Bibliografia
Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999
7. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem - Formy figuracyjne.
b. Zadanie domowe
