Anna Romanowska-Tołłoczko Mirosława Marks Małgorzata Krzak

(1)

Anna Romanowska-Tołłoczko Mirosława Marks

Małgorzata Krzak

DZIENNIK PRAKTYKI ZAWODOWEJ

dla studentów specjalności Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna Rok akademicki 2020/2021

Imię i nazwisko studenta/studentki………...

Nazwa, numer i adres placówki edukacyjnej………...

………..

Nauczyciel-opiekun ………...

Termin praktyki………..

……… ………..

Pieczęć placówki

WROCŁAW 2021

(2)

2

(3)

SPIS TREŚCI

Wstęp……….. 4

I. Cele, zadania i zakładane efekty praktyki zawodowej – wg Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17.01.2012……… 5

II. Prawa i obowiązki studenta oraz obowiązki nauczyciela-opiekuna………. 6

III. Organizacja praktyki oraz warunki jej zaliczenia………. 7

IV. Hospitacje, prowadzenie zajęć dydaktycznych, praca opiekuńczo – wychowawcza w świetlicy………... 8

V. Diagnoza pedagogiczna………... 80

VI. Sprawozdanie z wykonanych zadań………... 96

VII. Ocena przebiegu praktyki………... 98

(4)

4

WSTĘP

Dyskusje dotyczące cech i właściwości dobrego nauczyciela podejmowano już od dawna. Wielu wybitnych pedagogów i psychologów opisywało jego sylwetkę, koncentrując się na talencie pedagogicznym, duszy, roli oraz pożądanych cechach osobowości.

Obecnie wymaga się od nauczyciela profesjonalizmu zawodowego, czyli posiadania określonych kompetencji, które warunkują dobre wykonywanie zawodu i osiąganie w nim sukcesów. Waga kompetencji merytorycznych, metodycznych, wychowawczych oraz psychospołecznych jest w tej profesji szczególnie duża, ponieważ „pedagog to ktoś, kto prowadzi drugiego człowieka wśród zawiłości ścieżek życiowych, ktoś, kto jest przewodnikiem i doradcą, tłumaczem i przyjacielem” (Kwieciński 2000, s. 53).

Nauczyciel edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej ma do spełnienia rolę szczególną. Jest pierwszą osobą wprowadzającą dziecko w świat uporządkowanej wiedzy i zawiłości życia społecznego. W świat, który może być ciekawy, bezpieczny i przyjazny lub może stanowić źródło wielu negatywnych doznań i zagrożeń.

Zaangażowanie i stosunek, jakie wykażesz w czasie realizacji zadań praktyki, będą miały bezpośredni wpływ na rozwój Twoich kompetencji dydaktycznych i wychowawczych.

Po zakończonej praktyce możesz znacznie więcej wiedzieć, rozumieć i potrafić niż przed jej rozpoczęciem, ale może to być również czas, w którym niczego wartościowego się nie nauczysz – to zależy od CIEBIE!!!

Podczas praktyki będziesz miał/a możliwość sprawdzenia swojego przygotowania do prowadzenia przedmiotów realizowanych w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej oraz wykorzystania posiadanej wiedzy i umiejętności wychowawczych.

Twoja samoocena oraz ocena dokonana przez nauczyciela-opiekuna posłuży Ci do podjęcia działań skierowanych na rozwijanie dyspozycji niezbędnych do pracy z dziećmi na wczesnym etapie edukacji.

Dziennik, który trzymasz w rękach będzie dokumentował proces ewaluacji

Twoich kompetencji zawodowych, jako przyszłego nauczyciela edukacji

wczesnoszkolnej. Staraj się więc wypełniać go w sposób rzetelny i czytelny.

(5)

I. CELE, ZADANIA I ZAKŁADANE EFEKTY PRAKTYKI ZAWODOWEJ

Wg ROZPORZĄDZENIA MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO z dnia 17 stycznia 2012 w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela

Celem praktyk zawodowych jest zapoznanie z organizacją pracy przedszkola, szkoły, placówki systemu oświaty, w tym placówki oświatowo-wychowawczej, poradni psychologiczno-pedagogicznej, warsztatem pracy nauczyciela, formami i metodami nauczania i wychowania oraz umożliwienie studentowi kształtowania i rozwoju umiejętności dydaktyczno-wychowawczych w bezpośrednim kontakcie z uczniami, a także weryfikacji własnych predyspozycji do wykonywania zawodu nauczyciela.

Ogólne cele praktyki oraz zakładane efekty:

1) poznanie specyfiki zawodu nauczyciela przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej;

2) stwarzanie warunków do rozwijania gotowości do podjęcia roli nauczyciela;

3) przygotowanie do efektywnego organizowania własnego warsztatu nauczycielskiego;

4) świadome budowanie relacji z dziećmi i uczniami, ich rodzicami lub opiekunami oraz ze współpracownikami;

5) wdrożenie innowacyjności w pracy nauczyciela, w zakresie dotyczącym indywidualizacji procesu nauczania uwzględniającej zróżnicowanie potrzeb edukacyjnych uczniów, wspieranie ich wszechstronnego rozwoju, ich aktywności i uczestnictwa w procesie kształcenia i wychowania oraz w życiu społecznym.

W zakresie wiedzy absolwent zna i rozumie:

- sposób funkcjonowania przedszkoli, szkół lub placówek systemu oświaty, organizację ich pracy, uczestników procesów pedagogicznych oraz sposób, prowadzenia dokumentacji;

- realizowane zadania opiekuńczo-wychowawcze, dydaktyczne, diagnostyczne i terapeutyczne, charakterystyczne dla przedszkola, szkoły i placówki systemu oświaty, w tym poradni psychologiczno- pedagogicznej, oraz środowisko, w jakim one działają;

- zasady organizacji przedszkoli, szkół i placówek systemu oświaty, w tym

podstawowe zadania, obszary działalności, procedury organizacyjne, podział kompetencji, planowanie pracy i system kontroli;

- specyficzne dla przedszkola, szkoły i placówki systemu oświaty codzienne działania zawodowe nauczyciela oraz jego warsztat pracy.

- praktyczne zasady samodzielnego planowania i realizowania pracy wychowawczo-dydaktycznej w przedszkolu i klasach I–III szkoły podstawowej;

- kontekstowość, otwartość i zmienność codziennych działań wychowawczych i dydaktycznych nauczyciela.

W zakresie umiejętności absolwent potrafi:

- wyciągać wnioski z obserwacji pracy grupy przedszkolnej i klasy szkolnej, zachowań i aktywności dzieci lub uczniów w czasie zajęć, z uwzględnieniem uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi;

- analizować zdarzenia wychowawczo-opiekuńcze i edukacyjne zaobserwowane lub doświadczone w czasie praktyk zawodowych;

- wykorzystać wiedzę pedagogiczną i przedmiotową do samodzielnego planowania i realizowania pracy wychowawczo-dydaktycznej w przedszkolu i klasach I–III szkoły podstawowej (w skali rocznej, tygodniowej i dziennej), a także projektowania i prowadzenia działań wychowawczo-dydaktycznych w przedszkolu i szkole podstawowej;

- poddać refleksji i ocenić skuteczność swoich działań edukacyjnych pod kątem realizacji celów wychowania i kształcenia oraz stosowanych metod i środków dydaktycznych.

W zakresie kompetencji społecznych absolwent jest gotów do:

- skutecznego współdziałania z opiekunem praktyk zawodowych oraz z nauczycielami w celu poszerzania swojej wiedzy;

- praktycznego stosowania zasad bezpieczeństwa dzieci w przedszkolu, szkole lub placówce systemu oświaty.

(6)

6

II. PRAWA I OBOWIĄZKI STUDENTA ORAZ OBOWIĄZKI NAUCZYCIELA-OPIEKUNA

1. Student odbywający praktykę w placówce edukacyjnej ma prawo do:

 Prowadzenia rozmów i wywiadów z dyrektorem, nauczycielami, uczniami, pedagogiem i psychologiem szkolnym;

 Hospitowania zajęć nauczyciela, u którego realizuje praktykę oraz zajęć innych nauczycieli, którzy wyrażą na to zgodę;

 Uczestniczenia w zebraniach rady pedagogicznej i zespołów samokształceniowych;

 Opieki, pomocy i życzliwości ze strony osób nadzorujących praktykę;

 Zapoznania się z programem i planem pracy dydaktyczno-wychowawczej placówki;

 Zapoznania się z realizowanym przez nauczyciela-opiekuna programem i planem pracy wychowawczej.

2. Student jest zobowiązany do:

 Godnego reprezentowania Uczelni;

 Wywiązania się ze wszystkich zadań wynikających z praktyki, potwierdzonych systematycznym wpisem w dzienniku;

 Wykonywania poleceń dyrektora, nauczyciela-opiekuna oraz pełnego uczestnictwa w życiu placówki;

 Przestrzegania przepisów BHP;

 Posiadania ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW) oraz aktualnej książeczki zdrowia dla celów sanitarno- epidemiologicznych potwierdzonej aktualnymi wynikami badań;

 Zrealizowania praktyki w wyznaczonym przez Akademię terminie;

 Natychmiastowego informowania pocztą internetową lub drogą telefoniczną nauczyciela-opiekuna o swojej nieobecności w placówce (np. z powodu choroby);

 Odrobienia nieobecności na praktyce w innym terminie;

 Złożenia wypełnionego dziennika do sekretariatu Zakładu Nauk Społecznych w terminie 7 dni po zakończeniu praktyki.

Studentów obowiązuje pełny Regulamin organizacji i realizacji praktyk zawodowych dostępny na www.awf.wroc.pl, zakładka DYDAKTYKA/Praktyki i obozy

3. Obowiązki nauczyciela - opiekuna praktyki:

WARUNKI SPRAWOWANIA OPIEKI NAD STUDENTAMI:

Nauczycielem-opiekunem praktyki może zostać nauczyciel placówki edukacyjnej, który posiada przygotowanie zawodowe w zakresie edukacji przedszkolnej lub wczesnoszkolnej (nauczyciel dyplomowany lub mianowany) oraz pracuje na całym etacie.

OBOWIAZKI:

 przyjęcie pod opiekę studentów;

 umożliwienie studentom realizację zadań wynikających z programu praktyki (hospitacje zajęć, samodzielne prowadzenie zajęć, badania diagnostyczne uczniów, praca opiekuńczo-wychowawcza w świetlicy, dyżury podczas przerw);

 bieżący nadzór, omawianie i ocena jakości wykonania zadań dydaktycznych;

 wystawienie oceny końcowej wraz z opisem mocnych i słabych stron studenta;

 powiadomienie nauczyciela akademickiego odpowiedzialnego za realizację praktyki

w przypadku nierzetelnego podejścia studenta do zadań.

(7)

III. ORGANIZACJA PRAKTYKI ORAZ WARUNKI JEJ ZALICZENIA

ORGANIZACJA:

1. Praktyka zawodowa odbywa się w semestrze szóstym, przez 10 dni, 1 dzień w tygodniu, w godzinach 8.00- 14.00 (zgodnie z planem i terminarzem zajęć).

2. Pod opiekę jednego nauczyciela zgłasza się 3 studentów

3. Na realizację zadań praktyki przeznaczonych jest 120 godzin, w tym:

 hospitacje i samodzielne prowadzenie zajęć dydaktycznych ze wszystkich obowiązujących przedmiotów – 40 godzin;

 diagnoza pedagogiczna (przeprowadzenie badań oraz ich analiza) – 20 godzin;

 konsultacje z nauczycielem - opiekunem – 10 godzin (w każdym dniu praktyki 1 godzina na omówienie zajęć, sprawdzanie konspektów, podanie tematów do przygotowania na następne zajęcia)

 dyżury podczas przerw – 10 godzin;

 praca opiekuńczo-wychowawcza w świetlicy – 10 godzin;

 przygotowanie się do prowadzenia zajęć dydaktycznych i badań diagnostycznych uczniów – 30 godzin.

4. Przebieg każdego dnia praktyki, który należy udokumentować to:

 samodzielne prowadzenie 1 zajęć dydaktycznych;

 hospitacja lekcji prowadzonych przez kolegów z grupy oraz lekcji prowadzonej przez nauczyciela-opiekuna;

 diagnoza indywidualna ucznia lub praca opiekuńczo-wychowawcza w świetlicy szkolnej;

 w pierwszym dniu praktyki hospitacja zajęć prowadzonych przez nauczyciela- opiekuna.

5. Obowiązkowa dokumentacja zawarta w dzienniku:

 protokoły hospitacji zajęć;

 konspekty do prowadzenia zajęć wraz z oceną nauczyciela-opiekuna;

 materiały oraz wyniki przeprowadzonych badań diagnostycznych;

 opis działań podejmowanych w świetlicy szkolnej;

 sprawozdanie z wykonanych zadań - arkusz zbiorczy;

 samoocena studenta;

 ocena nauczyciela-opiekuna.

WARUNKI ZALICZENIA:



Zrealizowanie praktyki w wyznaczonym przez Akademię terminie;



100% obecności na praktyce, a w razie usprawiedliwionej nieobecności odrobienie jej w innym dniu;



Złożenie wypełnionego dziennika do sekretariatu Zakładu Nauk Społecznych w terminie 7 dni po zakończeniu praktyki;



Ocenę końcową wystawia nauczyciel akademicki odpowiedzialny za realizację praktyki,

biorąc pod uwagę w/w punkty, ocenę nauczyciela-opiekuna oraz prowadzenie dziennika

przez studenta.

(8)

8

IV. HOSPITACJE, PROWADZENIE ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH, PRACA OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZA W ŚWIETLICY

1. HOSPITACJE:

Hospitacja zajęć w szkole umożliwi Ci zapoznanie się z zachowaniami dzieci klas 1-3 oraz czynnościami pedagogicznymi podejmowanymi przez nauczycieli w trakcie realizacji celów i zadań dydaktyczno - wychowawczych. Przebieg zajęć oraz spostrzeżenia dotyczące prowadzonej lekcji należy wpisać do protokołu hospitacyjnego.

Hospitując lekcje prowadzone przez nauczyciela i kolegów z grupy zwróć uwagę na następujące zagadnienia:

- czynności pedagogiczne nauczyciela – metody nauczania, formy pracy, środki dydaktyczne - efektywność wykorzystania czasu na lekcji

- realizacja celów zajęć (poproś o podanie tematu i celów na początku lekcji) - panowanie nad zachowaniem uczniów oraz własnymi emocjami

- komunikacja nauczyciela z uczniami (W jaki sposób prowadzący ustawiał się do grupy podczas przekazywania komunikatów, czy wyrażał się jasno i zrozumiale, czy w czasie zajęć wykorzystywał niewerbalne sposoby komunikacji – jakie? Czy podczas lekcji nauczyciel wypowiadał się pełnymi zdaniami, czy zwracał się do uczniów po imieniu, czy stosował pochwały- zapisz na końcu protokołu hospitacji przykłady tych pochwał )

- zainteresowanie i aktywność uczniów w czasie lekcji - zachowanie uczniów.

2. PROWADZENIE ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH:

Samodzielne prowadzenie lekcji umożliwi Ci zdobycie doświadczeń oraz pomoże dokonać samooceny posiadanych umiejętności i predyspozycji do pracy z dziećmi na wczesnym etapie kształcenia. Sprawdzisz się w roli nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej oraz będziesz miał okazję stwierdzić, jak czujesz się w tym zawodzie. Możesz napotkać wiele trudności, lecz nie zrażaj się nimi – to dopiero początek Twojej drogi. Każdy ma prawo do popełniania błędów!

Dzięki nim zdobędziesz nowe informacje o sobie oraz o pracy, którą zamierzasz wykonywać w przyszłości.

Przygotowując się do prowadzenia zajęć ustal z nauczycielem-opiekunem temat, cele, formy pracy i przebieg lekcji oraz napisz szczegółowy konspekt.

Pamiętaj, by w czasie lekcji lub/i na jej zakończenie pochwalić dzieci.

Po zakończeniu zajęć omów je z nauczycielem-opiekunem, prosząc o uwagi oraz

wystawienie Ci oceny za prowadzenie lekcji.

(9)

W dolnej części konspektu, napisz swoje spostrzeżenia na temat odbytych zajęć ( np. czy udało Ci się zrealizować wszystkie zamierzenia, jak czułeś się w roli nauczyciela, czy radziłeś sobie z dyscypliną w klasie, itp.) oraz pochwałę, którą skierowałeś do dzieci.

3. PRACA W ŚWIETLICY:

Po zakończeniu zajęć dydaktycznych, 1-2 godzin przeznacz na czynności opiekuńczo- wychowawcze w świetlicy. Poproś nauczyciela, aby zaproponował Ci prace, jakie możesz wykonywać z dziećmi. Informacje o Twoich działaniach w świetlicy umieść w sprawozdaniu z praktyki .

W tym czasie możesz również przeprowadzić badania diagnostyczne wynikające

z programu praktyki.

(10)

10

PROTOKÓŁ HOSPITACJI ZAJĘĆ

Dzień praktyki……….., data………., klasa……., liczebność klasy………., przedmiot………

Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia………..

Temat lekcji………

Cel poznawczy………

Cel wychowawczy………..

Metody nauczania………

Formy organizacji pracy uczniów………...

Środki dydaktyczne……….

……….

PRZEBIEG ZAJĘĆ UWAGI I SPOSTRZEŻENIA

(11)

……….

(12)

12

……….

(13)

……….

(14)

14

……….

(15)

KONSPEKT ZAJĘĆ

……….

PRZEBIEG ZAJĘĆ

(16)

16

Spostrzeżenia studenta dotyczące lekcji, którą przeprowadził:

Zastosowana pochwała:

Uwagi i ocena prowadzenia zajęć, podpis nauczyciela-opiekuna:

(17)

……….

PRZEBIEG ZAJĘĆ UWAGI I SPSTRZEŻENIA

(18)

18

……….

(19)

……….

(20)

20

……….

(21)

……….

(22)

22

……….

(23)

(24)

24

……….

(25)

……….

(26)

26

……….

(27)

……….

(28)

28

……….

(29)

……….

(30)

30

(31)

……….

(32)

32

……….

(33)

……….

(34)

34

……….

(35)

……….

(36)

36

……….

(37)

(38)

38

……….

(39)

……….

(40)

40

……….

(41)

……….

(42)

42

……….

(43)

……….

(44)

44

(45)

……….

(46)

46

……….

(47)

……….

(48)

48

……….

(49)

……….

(50)

50

……….

(51)

(52)

52

……….

(53)

……….

(54)

54

……….

(55)

……….

(56)

56

……….

(57)

……….

(58)

58

(59)

……….

(60)

60

……….

(61)

……….

(62)

62

……….

(63)

……….

(64)

64

……….

(65)

(66)

66

……….

(67)

……….

PRZEBIEG ZAJĘĆ UWAGI I SPSTRZEŻENIA

(68)

68

……….

(69)

……….

(70)

70

……….

(71)

……….

(72)

72

(73)

……….

(74)

74

……….

(75)

……….

(76)

76

……….

(77)

……….

(78)

78

……….

(79)

(80)

80

V. DIAGNOZA PEDAGOGICZNA

Diagnoza psychologiczno-pedagogiczna jest nieodłącznym elementem edukacji.

Adresowana jest praktycznie do wszystkich dzieci, zarówno uczniów najzdolniejszych, jak i tych, którzy przejawiają specjalne potrzeby edukacyjne o różnym charakterze i nasileniu.

Zazwyczaj stanowi ona odpowiedź na pojawiający się problem z dzieckiem/uczniem, w kontekście procesu edukacyjnego i dobrostanu dziecka oraz wyznacza kierunek podejmowanych działań. Pozwala też lepiej poznać zespół klasowy, jego strukturę i dynamikę oraz uczniów jako indywidualne jednostki i członków grupy.

W ramach pracy diagnostycznej należy wykonać następujące czynności:

1. badanie lateralizacji

2. badanie sprawności grafomotorycznej 3. badanie sprawności motorycznej rąk 4. badanie orientacji w schemacie ciała 5. badanie techniki czytania

Skorzystaj z poniższych instrukcji, a rezultaty badań wpisz do arkuszy wyników lub zapisz na wypełnionych przez dzieci kartach pracy

Ad.1. BADANIE LATERALIZACJI wg H. Spionek, M. Stambak Ogólne zasady badania lateralizacji:

 Stawiamy osobę badaną w sytuacji wyboru jednego z narządów parzystych: oka (O), ręki (R), nogi (N), ucha (U)

 Aby uniknąć pomyłki, wykonujemy co najmniej po 3 różne próby na każdy z parzystych narządów

 Unikamy czynności, które mogłyby być ćwiczone (szczególnie chodzi o czynności wykonywane rękami; niekiedy porównujemy efekty pracy obu rąk, aby uzyskać informację o przewadze czynnościowej jednej z rąk)

Ocena wyników badań

Obserwując osobę badaną w trakcie wykonywania czynności możemy stwierdzić przewagę

jednego z narządów parzystych. Oznaczamy literą „P” przewagę prawej strony, literą ,,L”-

lewej strony; brak przewagi oznaczamy znakiem „ = ". Zestawiamy dane w formułę

lateralizacji.

(81)

Przebieg badania

I. Badanie lateralizacji w zakresie oczu

1. Pomoce: Kalejdoskop (lub „lunetka" - kartka zwinięta w rulon) „weź kalejdoskop (lub

„lunetkę") w OBIE RĘCE i popatrz JEDNYM OKIEM przez dziurkę"

2. Pomoce: kartka papieru formatu A5, z dziurką o średnicy 3-4 mm. „Weź kartkę w OBIE RĘCE, wyciągnij ręce tak, abyś przez dziurkę zobaczył(-a)... (wskazujemy obiekt - np.

wazon, lampa, kontakt, zabawka itp.)

Widzisz? Jeśli tak, to przybliżaj kartkę do buzi, wolno, a teraz (w odległości ok. 30 cm od nosa) szybko do JEDNEGO OKA!"

3. Pomoce: wazon (ciemna butelka; rulon z papieru) oraz jakiś drobiazg w wazonie (cukierek, moneta, guzik itp.) „Zajrzyj jednym okiem - co jest w środku?"

II. Badanie lateralizacji w zakresie rąk

1. Pomoce: piłka (o średnicy od 15 do 40 cm) „Chwyć piłkę w obie ręce, a do mnie odrzuć JEDNĄ RĄCZKĄ" Bawimy się z dzieckiem tak długo, dopóki dziecko nie rozluźni się, nie będzie swobodne. W tej próbie należy także zaobserwować ogólną sprawność ruchową dziecka.

2. „Marionetka"

Próbę wykonuje się w pozycji stojącej. Demonstrujemy sposób wykonania - unosimy ręce w bok i zginamy je w łokciach pod kątem prostym: Dłonią (i przedramieniem) ruchem ciągłym wykonuje się obroty w jedną i drugą stronę wokół osi przedramion.

Stojąc przed osobą badaną mówimy: „Będziemy wkręcać żarówki. Rób to, co ja (ustawiamy ręce dziecka.). Szybko, jeszcze szybciej! Ja ręce opuszczę, a ty wkręcaj żarówki, szybko, tak szybko jak potrafisz! (Obserwujemy, która ręka jest sprawniejsza). Opuść ręce, strzepnij je, a teraz wkręcaj żarówkę jedną ręką, szybko bardzo szybko. Opuść rękę, a teraz zrób to samo drugą ręką, szybko, szybko!"

Na przewagę jednej ręki nad drugą wskazuje większa płynność ruchów, dłuższy czas wykonywania ćwiczenia, a także brak (lub słabiej występujące) współruchów drugiej ręki (lub mięśni twarzy).

3. Pomoce: dwie kartki papieru formatu A5 (czystego), miękki ołówek o dł. od 10-12 cm.

„Weź ołówek i na jednej kartce narysuj domek, komin i dym lecący z komina. Obok narysuj

„ślimaka" (demonstrujemy ruch: ). Dobrze, a teraz weź ołówek do drugiej ręki i na drugiej kartce narysuj to samo. Nie umiesz? Spróbuj, jak śmiesznie wyjdzie".

Obserwujemy sposób trzymania ołówka, układ ręki, nacisk ołówka na papier, płynność

ruchów itp. Ręka dominująca „pracuje” lepiej.

(82)

82

lll. Badanie lateralizacji w zakresie nóg 1. Pomoce: piłka lub klocek

„Podbiegnij i strzel gola - zobaczymy, czy obronię"

2. „Skacz na jednej nodze stąd dotąd" (wyznaczamy odległość około 2 m.) 3. Gra w klasy

Pomoce: klocek

„Skacz na jednej nodze i tą nogą, na której skaczesz popychaj klocek do przodu".

IV. Badanie lateralizacji w zakresie uszu 1. Pomoce: telefon komórkowy .

„Odegraj scenkę, jak rozmawiasz z kimś przez telefon, a ja postaram się odgadnąć, kto to?”

2. „Przysuń się, coś ci powiem szeptem do ucha”.

3. Pomoce: zegarek trzymany w ręce na wysokości oczu dziecka.

„Przysuń ucho i posłuchaj, czy ten zegarek cyka”

Uzyskane wyniki zestawiamy w formułę lateralizacji (przykłady)

O-PPP O-LLL

R-PPP jednorodna, silna, prawostronna R-LLL jednorodna, silna,

N-PPP N-LLL lewostronna

U-PPP U-LLL

O-LLL niejednorodna, prawostronna O-PPP niejednorodna; silna U-PPP silna lewooczność U-PLP w zakresie oczu i rąk, R-PPP przy silnej praworęczności R-PPP słaba w zakresie nóg i uszu N-PPP prawonożności i prawouszności N-PPL

O-LLL niejednorodna; silna lewooczność, R-PPP silna praworęczność,

N-PLP słaba w zakresie nóg (obunożność) U-LLL silna lewouszność

UWAGA:

Zapis i interpretacja wyników dla każdego dziecka powinny być wykonane według wzoru:

KASIA, lat 7, klasa I Oko PPP

Ręka PPP Noga PPP Ucho PPP

Lateralizacja: jednorodna, silna, prawostronna

Uwagi: należy wpisać, które polecenia stanowiły dla dziecka trudność

(83)

ARKUSZ WYNIKÓW BADANIA LATERALIZACJI

1. Imię dziecka………..wiek ……… lat , klasa ……….

Oko Ręka Noga Ucho

Lateralizacja: ………..

Uwagi: ………..

………

2. Imię dziecka………..wiek ……… lat , klasa ……….

Oko Ręka Noga Ucho

Lateralizacja: ………..

Uwagi:………...

………

3. Imię dziecka………..wiek ……… lat , klasa ……….

Oko Ręka Noga Ucho

Lateralizacja: ………

Uwagi:………....

………

……….

(84)

84

Ad.2. BADANIE SPRAWNOŚCI GRAFOMOTORYCZNEJ wg M. Stambak

Celem badania jest określenie sprawności graficznej i płynności ruchów ręki (tzn. melodii kinetycznej)

 Próba SZLACZKI - przeznaczona dla dzieci od 4-8 lat.

Pomoce: kartka formatu A-4 z narysowanymi w liniach wzorami szlaczków (wzór arkusza poniżej), ołówek miękki (nie może być mazak lub kredka, gdyż nie zaobserwuje się zmiany nacisku na kartkę przy zmęczeniu ręki). Ułożenie kartki – poziome.

Polecenie dla dziecka: „Dokończ te szlaczki najlepiej jak potrafisz, staraj się rysować je bez odrywania ręki".

Interpretacja wyników:

Wzory szlaczków i normy wiekowe:

norma: 4-5 lat norma: 5-6 lat norma: 6-7 lat norma: 6-7 lat

norma - powyżej 7 lat

Im mniej dziecko zniekształci szlaczek i im dłużej rysuje bez odrywania ręki, tym ma lepszy poziom graficzny i lepszą melodię kinetyczną. Zupełnie zmieniony kształt szlaczków przeznaczonych dla dzieci o 2 lata młodszych od wieku życia dziecka badanego wskazuje na konieczność konsultacji psychologicznej (można podejrzewać dysgrafię). Należy także ocenić sposób trzymania ołówka przez dziecko, układ dłoni, nadgarstka itp.

 Próba LABIRYNTY - przeznaczona dla dzieci od 4-7 lat

Pomoce: kartka formatu A-4 z narysowanymi labiryntami (wzór poniżej) , ołówek miękki (nie może być mazak lub kredka, gdyż nie zaobserwuje się zmiany nacisku na kartkę przy

zmęczeniu ręki). Ułożenie kartki – poziome.

Polecenie dla dziecka: „Narysuj drogę, jaką musi pokonać żabka i miś, aby dotrzeć do środka labiryntu. Staraj się rysować bez odrywania ręki".

Interpretacja wyników:

Za poprawnie wykonane zadanie uznajemy narysowaną bez odrywania ręki drogę, która nie przecina i nie dotyka linii labiryntu – przyznajemy 5 punktów.

Za każde dotkniecie lub przecięcie linii labiryntu oraz oderwanie ręki odlicza się 0,5 pkt.

Ocena: 5 pkt. - bardzo dobra, 4 pkt. – dobra, 3 pkt. – dostateczna , 0-2 pkt. niedostateczna Próbą SZLACZKI i LABIRYNTY należy przebadać troje dzieci z klasy 0 lub I.

Zapisu wyników wraz z ich interpretacją dokonaj na kartach graficznych, na których

pracowały dzieci. W lewym górnym rogu zapisz imię i wiek dziecka.

(85)

(86)

86

(87)

Ad.3. BADANIE SPRAWNOŚCI MOTORYCZNEJ RĄK

 Próba KRESKOWANIA - przeznaczona dla dzieci od 6 do 14 lat

Pomoce: kartka papieru formatu A-4 pokratkowana liniami tworzącymi kwadraty o boku 1 cm (wzór poniżej), ołówek miękki o długości ok. 12 cm., stoper lub zegarek z sekundnikiem

Polecenia dla dziecka: „Weź ołówek, widzisz te kratki? Będziesz w każdej kratce stawiał pionową kreskę tak szybko, jak potrafisz. Staraj się nie wychodzić poza linie kwadracików, uważaj, żeby nie ominąć żadnej kratki. Nie można cofać się". Dziecko bierze ołówek do ręki, którą samo wybierze. „Czy dobrze zrozumiałeś(aś)? Staraj się stawiać kreski z góry w dół (demonstrujemy w powietrzu) najszybciej jak możesz, tak długo, dopóki nie powiem: stop".

Kartka leży poziomo, zaczynamy mierzyć czas, gdy dziecko zaczyna stawiać pierwszą kreskę. Dziecko może rysować od lewej do prawej lub odwrotnie. Podczas pracy dziecka kilkakrotnie je pospieszamy: „Szybciej, jeszcze szybciej". Po upływie 1 minuty przerywamy pracę dziecka, zaznaczamy ostatnią kreskę, oznaczamy na marginesie, którą ręką dziecko rysowało (np. RP - ręka prawa, RL- ręka lewa), następnie, bez odpoczynku dziecka mówimy:

„Dobrze, teraz weź ołówek do drugiej ręki i będziesz stawiać kreski drugą ręką tak szybko, jak potrafisz". Dziecko może stawiać kreski w tej linii, gdzie skończyło, lub od nowej linii.

Przeprowadzamy w ten sposób po 2 próby każdą ręką na zmianę. Przerwa między próbami jest kilka sekund potrzebnych do przełożenia ołówka do drugiej ręki i przypomnienie dziecku, że ma pracować szybko. Jeżeli dziecko stawia kreski zbyt wolno i staranie, przerywamy próbę wyjaśniając, że kresek ma być jak najwięcej i nie muszą być zbyt ładne.

Po wykonaniu próby liczymy liczbę kresek postawionych każdą ręką, wyniki wpisujemy na margines kartki do kreskowania. Poprzestajemy na czterech wynikach (nie sumujemy ich!).

Interpretacja wyników Próba kreskowania bada:

- lateralizację w zakresie rąk - ręką dominującą dziecko stawia więcej kresek w każdej próbie, kreski te mają „lepszą jakość" oraz siłę lateralizacji (różnica kilku kresek świadczy o słabej lateralizacji, różnica powyżej kilkunastu kresek między ręką prawą i lewą świadczy o silnej lateralizacji).

- sprawność motoryczną rąk - porównując lepszy wynik każdej ręki z medianą w poniższej

tabeli można określić sprawność ręki w latach

(88)

88

Dziecko, u którego sprawność motoryki ręki dominującej jest niższa w stosunku do wieku życia o około 2 lata wymaga konsultacji psychologicznej (podejrzenie dysgrafii).

Różnica wiekowa między sprawnością ręki dominującej i nie dominującej u prawidłowo rozwiniętego motorycznie dziecka wynosi około 1 roku lub nieco więcej; jeżeli ta różnica wynosi ponad 2-3 lata, możemy podejrzewać zaburzenia koordynacji ruchów rąk (tzw.

„niezborność ruchowa").

- poziom „wyćwiczalności rąk" lub stopień „męczliwości" - jeżeli w drugiej próbie dziecko postawiło więcej kresek, to ręce dziecka są podatne na ćwiczenia; jeżeli w drugiej próbie liczba kresek jest mniejsza - ręce szybko się męczą (należy te wyniki uwzględniać przy stawianiu dziecku wymagań i ocenianiu go).

U W A G A : K a r t k a d o p r ó b y k r e s k o w a n i a p o w i n n a m i e ć f o r m a t A - 4 i m u s i b y ć u ł o ż o n a p r z e d d z i e c k i e m p o z i o m o . W l e w y m g ó r n y m r o g u z a p i s z i m i ę i w i e k d z i e c k a .

Wiek w latach

Mediana Dyspersja liczba kresek na 1 min.

6 55 44-66

7 68 51-85

8 90 78-102

9 99 91-102

10 107 97-117

11-12 126 114-138

13-14 143 120-157

(89)