Katalog "Papierów po Leonardzie Niedźwieckim" i Archiwum Dywizji Kozaków Sułtańskich w Bibliotece Kórnickiej

(1)

Jadwiga Łuczakowa

Katalog "Papierów po Leonardzie

Niedźwieckim" i Archiwum Dywizji

Kozaków Sułtańskich w Bibliotece

Kórnickiej

Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej 7, 241-367

(2)

JA D W IG A ŁU CZA KO W A

KATALOG „PAPIERÓW PO LEONARDZIE NIEDŹW IECKIM " I ARCHIW UM D Y W IZ JI KOZAKÓW SUŁTAŃSKICH

W BIBLIOTECE K Ó RN IC K IEJ WSTĘP

P a p iery p o L eo n a rd z ie N ied ź w iec k im obejm ują zbiór m ateriałów do dziejów W ielk iej Em igracji p olskiej po powstaniu listopadowym. Skła dają się na nie: spuścizna osobista Leonarda Niedźwieckiego, sekretarza gen. W ładysław a Zamoyskiego, i fragm enty archiwum samego generała, m ianow icie fragm enty jego korespondencji, drobne m ateriały życiory sowe oraz część akt dotyczących jego działalności na W schodzie w okresie w ojny krym skiej. Do tych należą akta i korespondencja k o lonii polskich w T u rcji: Adampol i Reszydie w Tesalii, powierzone opiece Niedźwieckiego, jako „dyrektora w szystkich kolonii” 1. W ścisłym związ ku z nimi pozostaje też Archiwum Dywizji Kozaków Sułtańskich i dla tego katalog tego archiwum ogłasza się jednocześnie. Spuścizna osobista Niedźw ieckiego zawiera obszerną korespondencję, liczącą ponad 7 ty sięcy listów, dzienniczki i raptularze, drobne utwory i tłumaczenia, zbiorki wierszy, różne m ateriały literackie i historyczne oraz biogra ficzne. O prócz'w ym ienionych m ateriałów w skład P a p ieró w p o L e o n a r  d zie N ied ź w iec k im wchodzą fragm enty akt Tow arzystw a Literackiego P rzyjaciół Polski w Londynie 2 i innych instytu cji em igracyjnych, frag m enty korespondencji pryw atnej emigrantów zaprzyjaźnionych z Niedź wieckim oraz variów, nieraz przypadkowych i czasam i błahych.

1 B. K. 2462. List W ładysław a Jord an a do Zam oyskiego z sierpnia 1860 r„ k. 408. Niedżwiecki z tytułu sw ojej funkcji sekretarza u Zam oyskiego opiekow ał się również kolonizacją em igracji polskiej w A m eryce i w tym celu często wyjeżdżał do Hawru jako agent generała. Zob. też uwagi N iedźwieckiego przy P r o je k c i e o s a d y p o l s k i e j w K a liio r n ii Kazim ierza Tomkiewicza, B. K. 2420, i listy II. Dmochowskiego, J . Smo

lińskiego i in.

s Archiwum Tow. Przyj. Lit. Polski, przekazane w 1922 r. Bibl. Nar., uległo znisz czeniu w W arszaw ie w 1939 r. Por. W i ę c k o w s k a , Z b io r y b a t ig n o ls k ie , W arszaw a 1933, s. 12; B. K. 2409. Listy K. Szulczewskiego do L. Niedźwieckiego. Sekretarz Tow a rzystw a, Karol Szulczewski, w liście z 24 VIII 1883 p ertraktuje z Niedźwieckim w spra-i wie przesłania do P aryża archiwum Tow arzystw a.

(3)

Leonard, a w łaściw ie dw ojga imion W iktor Leonard Niedźwiecki, uro dzony w skrom nej rodzinie urzędniczej 13 I 1810 r. w Grodnie, po ukoń czeniu szkoły w S ejn ach studiował prawo w W arszaw ie w łaśnie w czasie najw iększego nasilenia ruchu spiskowego przed powstaniem listopado wym. Ten okres jego życia je st mało znany, musiał wszakże brać czynny udział w ruchu przedpowstańczym, należąc do jednego ze związków studenckich, skoro wybuch powstania zastał go u Karm elitów 3. W alczył następnie w stopniu podchorążego, aw ansując przy końcu na podporucz nika. Po k lęsce znalazł się w okolicach Gdańska i przez pewien okres przebywał w Pucku w ciężkich obozow ych warunkach. W ydostaw szy się stamtąd podążył do Anglii i 9 czerw ca 1832 r. znalazł się w Londynie, skąd w liście do rodziców 4 z młodzieńczym entuzjazmem opisuje zm ianę swoich warunków życiowych. Zetknął się tam z K rystynem Szyrmą, z którym łączyły go później węzły przyjaźni. Za jeg o pośrednictwem wszedł w kontakt z Towarzystwem Literackim P rzyjaciół Polski i brał udział w jeg o pracach, zostawszy z czasem sekretarzem Grona H isto rycznego. Równocześnie próbował kontynuow ać studia. Uczęszczał do szkoły Lancastra i przez krótki czas do Kolegium Królew skiego w Londynie oraz słuchał p relek cji Owena 5. W pierwszym okresie sw e go pobytu w A nglii utrzymywał stosunki z lew icą em igracyjną i snuł marzenia o lepszym i sprawiedliwszym układzie społecznym: „ Ja jestem uczniem now ej, przeto nie przestarzałej, wpółzbutw iałej szkoły, ja słu cham tych, co chcą człow ieczeństwo istotnie z drogi kłam stw a sprowa dzić i na now ej drodze do now ych pchnąć celów [. . .] Kto mi dziś powie 0 czynnościach Falanstera, o posteDie saintsim onistów i zakładach Owena, powie mi o rzeczy, w k tórej zawsze mnie pilnym znajdzie słu chaczem " . . .*

Potrzeba zapewnienia sobie środków do utrzymania zmusiła go do podjęcia pracy zarobkow ej. Zdolny, ambitny i bardzo pracow ity, był pożądany wszędzie i ogólnie łubiany. Szybko opanował języ k angielski 1 uczył go swoich współrodaków, przetłumaczywszy w tym celu gram a tykę Robertsona. Pracow ał kolejn o u bankiera, w księgarni i jakiś czas był sekretarzem Dudleya Stuarta, w reszcie z polecenia Szyrm y otrzym ał w r. 1836 stałą pracę sekretarza u znanego uczonego i w ydaw cy dr Dio nizego Lardnera 7.

5 B. K. 2408. J . Ręczyński do Niedźwieckiego 25 XI 1889. Por. Album Muz. N ar. w Rapperswylu W ie n ie c p a m i ą t k o w y . . . , Rapperswyl 1881, s. 426— 435.

4 B. K. 2412. Kopia listu Niedźwieckiego do rodziców 18 VI 1832. Por. życiorys Leonarda N iedźwieckiego przez S. D icksteina, Bibl. Uniw. W arsz., rkps 231, k. 387.

6 B. K. 2413. Kopia listu N iedźwieckiego do A. T. Chłędowskiego 1836 63— 66.k.

* B. K. 2412. Brulion listu Niedźwieckiego do A dam a Gurowskiego 1833.

(4)

K A T A L O G „ P A P I E R Ó W P O L E O N A R D Z I E N I E D 2 W I E C K I M “ . . . 2 4 3

Stanow isko to zaważyło na całym jego życiu i zainteresow aniach. Przeszedł tam twardą szkołę pracy i w iele się nauczył. Bliższe zetknięcie się ze światem naukowym i literackim w ciągnęło go w orbitę literatury i sztuki, a opanow anie techniki w ydaw niczej w ykorzystał później przy sw o jej pracy nad wydawnictwami polskimi.

W tym czasie Niedźwiecki nawiązał bliski kontakt z Eustachym J a nuszkiewiczem, przebyw ającym w Paryżu, przesyłając za jego pośrednic twem korespondencje do „Kroniki Em igracji P o lsk iej”. Jak o agent k się garni Jełow ick ieg o i Januszkiew icza pośredniczył również w kolportażu wydawnictw polskich w Anglii, dostarczanych z F ran cji i z kraju. Później, w okresie swego pobytu w Paryżu, w iele czasu pośw ięcał polskiej a k cji w ydaw niczej na em igracji. W papierach jego zachow ały się liczne pro jek ty i całe kosztorysy niektórych wydawnictw. On to był inicjatorem i brał czynny udział w stenografow aniu p relek cji M ickiew icza i o so biście przeprowadzał korektę B e n io w s k ie g o 8. Lata pracy u Lardnera, poważnego badacza nauk ścisłych, w płynęły być może na jego zrozu mienie dla zdobyczy techniki. Stąd też pochodzi najpraw dopodobniej jego późniejszy kult dla wielkiego filozofa-m atem atyka J. M. Hoene- W rońskiego. W r. 1838 zmuszony był jednak przerwać pracę zbyt w y czerpującą, bo nieraz trw ającą około 12 godz. na dobę, i w y jech ać z Londynu ®.

Zalety N iedźw ieckiego zwróciły uwagę częstego wówczas gościa w Londynie, W ładysław a Zamoyskiego, który zaproponował mu stano wisko swego sekretarza. Nie od razu Niedźwiecki zdecydował się na p rzy jęcie te j propozycji. Namówił go do tego Falkenhagen, ukazując, ja k korzystne będzie to stanowisko dla skromnego em igranta 10. W końcu 1839 r. zdecydował się Niedźwiecki opuścić A nglię i przenieść się do domu Zam oyskich w Paryżu. Pozostawał tam aż do końca swego dłu giego życia, przeżywszy sw ojego patrona o blisko 30 lat. W ciągu tego czasu Niedźwiecki, niezastąpiony jako sekretarz, zżył się z Zamoyskimi i stał się nieom al członkiem rodziny u. Je g o niezwykła uczynność i do broć ściągała nań przeróżne „kom issa", które zawsze załatwiał, nie odm aw iając nikomu pomocy, interw encji i opieki, dzieląc się chętnie swoimi skromnymi funduszami z każdym potrzebującym , bez względu na różnicę zapatrywań politycznych. Związany węzłami przyjaźni z w ięk

8 L. P ł o s z e w s k i , M ic k ie w ic z w k o r e s p o n d e n c j i i z a p is k a c h L e o n a r d a N ie d ź 

w ie c k ie g o , „Pam. B. K .", 1958, zesz. 6; S. J a s i ń s k a , N ie z n a n y a u ło g r a i B e n io w s k ie g o ,

„Pam. B. K.” , 1946, zesz. 3, s. 287— 297.

9 B. K. 2410. Listy K. Szyrm y do L. Niedźwieckiego 1838. 10 B. K. 2403. Falkenhagen-Zaleski P. do L. Niedźwieckiego.

11 Archiwum Zam oyskiej 36. Listy J . Zam oyskiej do Ludwiki Chiżyńskiej.

(5)

szością ludzi pióra na em igracji, w szczególności ze Słowackim, zżyty był także z domem M ickiew icza jako nauczyciel jeg o d z ie c i12. Członek licznych tow arzystw em igracyjnych, brał żywy udział w życiu kultu ralnym i politycznym em igracji. Był stałym sprawozdawcą wydawni czym w Tow arzystw ie H istoryczno-Literackim i autorem licznych od czytów w ygłaszanych na posiedzeniach. W spółpracow ał również przy gromadzeniu zbiorów Biblioteki P olsk iej 1:\ Nam iętny meloman i w iel b iciel teatru, śledził rozw ój muzyki, utrzym ywał kontakty z artystam i polskimi i stąd spuścizna po nim obfituje również w m ateriały do dzie jów muzyki i teatru z owego c z a s u 14. Sam pisał i tłumaczył drobne utwory, a przede wszystkim przesyłał do prasy em ig racy jn ej korespon dencje pqdpisane inicjałam i L. N. lub drukowane bez podpisu. W okre sie w ojny krym skiej, kiedy to dwukrotnie w 1856 i 1857 r. wyjeżdżał z Zamoyskim na W schód, był stałym korespondentem „W iadomości P olskich" 15. Listy jego były cenione już przez w spółczesnych, a Leo nard Chodźko nazywał go „Paskiem X IX w.”

Niedźwiecki interesow ał się również językoznaw stw em i pozosta wił w zbiorach swoich naiwne nieraz kom binacje językow e, będące re zultatem polem iki gram atycznej z M. Akielew iczem . W ydał też k ilk a naście pozycji piśmienniczych, m. in.: List J a n a Z a m o y s k ie g o d o H en  r y k a W a lez ju sz a , kilka prac Antoniego Bukatego: P o ls k a w a p o s t a z ji . . . i w a p o t e o z ie . . . , Paryż 1842, T rzy g r z e c h y ś m ier te ln e P o lsk i . . . , Pa ryż 1887, H o e n e -W r o ń s k i i je g o u d ział w roz w in ięciu . . . w ied z y lu dz k ie j, Paryż 1844, M é th o d e s p e c ia le ou té lé o lo g iq u e d e H o en e-W roń ski, Paris 1877, i niektóre pisma H oene-W rońskiego: O d ez w a d o n a ro d ó w s ło w ia ń s k ic h . . . , Paryż 1848, W s tęp d o w y k ła d u m a t e m a t y k i. . . , Paryż

1880 i in.

Jó zef M aria H oene-W roński stał się najw iększą pasją jego życia. N iezw ykły umysł W rońskiego budził w Niedźwieckim entuzjastyczny podziw i uw ielbienie, które były motorem jego w iernych i w ytrw ałych starań o nakładcę dla dzieł w ielkiego filozofa i matematyka. W tych staraniach nie zaniedbał żadnej drogi, kołacząc n ajcz ęściej na próżno do wielu in stytu cji i osób pryw atnych w kraju i za granicą. Pozostawił w swoich zbiorach ogromną korespondencję dotyczącą tych zabiegów. Spuścizny po W rońskim i jego w łasności au torskiej strzegł przed ob cymi 16, wpłynął również na zakup je j przez Ja n a Działyńskiego dla Bi

12 L. P ł o s z e w s k i , o. c.

13 Sprawozdania Tow. H ist.-Literackiego 1838— 1892 Paryż.

14 М. К o 1 a b i ń s к a, B ra c ia K ą ts c y w ś w ie t le z a p i s e k L e o n a r d a N ie d ź w ie c k ie g o , „Pam. В. K .", 1958, zesz. 6.

15 В. K. 2410. Listy F . W rotnow skiego do L. Niedźwieckiego 1855— 1856. 10 Br. T r e n t o w s k i , P a n teo n w ie d z y , t. 3, Poznań 1871, s. 119— 121.

(6)

K A T A L O G „ P A P I E R Ó W P O L E O N A R D Z I E N IE D Ź W I E C K I M ' 245

blioteki K órnickiej w 1875 r. od spadkobierczyni, Bathilde Conseillant. W jego osobistym posiadaniu by ły też pisma filozoficzne 17 i część k o respondencji H oene-W rońskiego.

Papiery po Leonardzie Niedźwieckim stanowią cenne źródło do dzie jów W ielk iej Em igracji, zwłaszcza obecnie po zniszczeniu zbiorów rę kopiśm iennych Biblioteki R apersw ilskiej i Batignolskiej. W szczegól ności zaw ierają sporo m ateriału do dziejów em igracji w A nglii i dzia łalności p olskiej na W schodzie w okresie w ojny krym skiej. Te ostatnie m ateriały uzupełniają poważnie źródła do tego okresu zgromadzone przez Bibliotekę Czartoryskich w Krakow ie. Na specjalne podkreśle nie zasługują również ciekaw e m ateriały do dziejów kultury p olskiej w owym czasie, a zwłaszcza do dziejów książki polskiej na em igracji.

Spuścizna N iedźw ieckiego nie zachow ała się niestety w całości. Los obszedł się nielitościw ie ze skrzętnie gromadzonymi zbiorami, ja k również z m ateriałam i po gen. W ładysław ie Zamoyskim, które po śmierci generała i pow rocie rodziny do k raju pozostały w Paryżu pod opieką Niedźw ieckiego.

Kiedy po długim i pracowitym życiu Leonard Niedźwiecki um ierał w wielkim, zaniedbanym mieszkaniu przy 6 Quai d'Orléans w gmachu Biblioteki P olsk iej w końcu 1892 r., generałow a Jadw iga Zamoyska pośpieszyła do niego, a po jego śm ierci zajęła się likw idacją części m ieszkania i porządkowaniem zbiorów.

M ieszkanie zastała w stanie w yjątkow ego zaniedbania. Przez ostat nie lata staruszek żył sam, rzadko dopuszczając odźwierną do porząd kowania, toteż 20 I 1893 r. Jadw iga Zamoyska pisała do sw ej w spół pracow nicy, Ludwiki C h iz y ń sk ie j18: ,,Brud nie do opisania, wszystko, co żelazne, pordzewiałe, co mosiężne, czarne . . . każda szafa . . . kurzem obłożona ja k ciastem . . A 2 II 1893 w liście do S ta b le w sk ie j19: ,,nie możesz m ieć pojęcia, co' tu mam za robotę z powodu śm ierci p. Niedź wieckiego. Książki, rachunki, listy, broszury etc. nagromadzone od 60 lat, 4 pokoje nabite od podłogi do sufitu dookoła i 8 innych na 4 roz m aitych piętrach, a to wszystko trzeba klasyfikow ać i p ok oje 3 zupełnie wypróżnić, i bibliotece oddać". I jeszcze później 25 III 1893: , , . . . t o praca nie do opisania to porządkowanie papierów . . ." Dottóć musimy, że Zamoyska, licząca wówczas ponad 60 lat, słaba jeszcze po świeżo przebytej ciężkiej chorobie, niew iele miała sił do te j pracy. Komuniko wała się stale z ówczesnym kierownikiem Biblioteki K órnickiej, Z y gmuntem Celichowskim , który zdając sobie sprawę z w artości spuści zny po Zamoyskim i Niedźwieckim, radził zabierać wszystko do K ór

17 B. K. 2436. F. Ł o z i ń s k i , P r a c e i z a s łu g i e m ig r a c ji p o ls k i e j . 18 Zam. 36. Listy J. Zam oyskiej do L. Chizyńskiej 1893.

(7)

nika, chociażby nawet w dubletach, a pozostaw ić i sprzedać tylko druki o b c e 20. N iestety, nie przewieziono całości. N astręczało to zbyt w iele trudności i kosztów. Jadw iga Zamoyska rozładowała zbiory, pozosta wiwszy niektóre druki Bibliotece P o ls k ie j21. Tylko część druków, w szcze gólności ulotnych, obecnie w Polsce niejednokrotnie unikatowych, opa trzonych ow alną pieczątką z nazwiskiem Niedźw ieckiego, dostała się do Kórnika. Tak samo druki z biblioteki W ładysław a Zam oyskiego w niewielkim tylko procencie tu taj dotarły. Część jego biblioteki, a m ia now icie pewna partia druków z działu historii, hagiografii i zbiór biblii X IX w., przesłana do biblioteki „Zakładu Kórnickiego Szkoły Domowej P racy Kobiet w Zakopanem ", po likw idacji tego zakładu w 1949 r. przekazana została także do Biblioteki K órnickiej.

Ja k wygląda segreg acja archiwum dokonana przez Jadw igę Zamoy ską, nie można dziś ustalić. W sprawie te j porozumiewała się ona z Zy gmuntem Celichowskim . Po zakończeniu porządkowania zbiory znalazły się 17 kw ietnia 1893 r. w K ó rn ik u 22, gdzie zostały w ysłane dwoma partiami po uprzednim przekazaniu spisu. Część transportu, w yłado wana na pruskiej komorze celn ej, przetrzym ana pod gołym niebem i dopiero po dłuższym czasie odesłana do Kórnika, uległa zawilgoceniu i częściow o całkowitemu zniszczeniu23. N iektóre n ajcen n iejsze pozy c je spuścizny po Niedźwieckim, m ianow icie jeg o kopiariusze i dzien niczki, noszą dziś ślady te j podróży. Pismo w yblakłe z powodu pleśni i rozpadający się z tegoż powodu papier mimo przeprowadzenia kon serw acji grożą z czasem zaniknięciem tekstu. Próba zmikrofilmowania tych rękopisów nie wypadła dobrze. Archiwum gen. Zam oyskiego po przybyciu do Kórnika nie było udostępnione dla badań naukowych (jeden z nielicznych korzystał z niego St. Szpotański przy opracow yw a niu sw o jej m onografii o M ickiewiczu). Służyło ono za podstawę wyda wnictwa J e n e r a ł Z a m o y sk i, dokonanego osobiście przez generałow ą głównie przy pom ocy je j współpracownicy, M. Lyskow skiej. Mimo bardzo poważnych usterek wydawnictwo to stanowi obecnie po znisz czeniu archiwum W . Zamoyskiego ważną pozycję. Z chwilą bowiem utworzenia fundacji „Zakłady K órnickie" w m yśl testam entu W łady sław a Zamoyskiego, fundatora, archiwum jego o jca stało się w łasnością Związku Zamoyskich. Po wykonaniu spisu w 1928 r. zostało

opieczęto-20 Zam. 114. Listy Zygmunta C elichow skiego do J . J . Zam oyskiej 1893. 21 A rch. Dział. b. sygn. Listy Zamoyskiej do Elżbiety C zartoryskiej 1893. 22 Zam. 114 I. c.

23 Świadectwo ustne konserw atora Bibl. Kórnickiej, Stanisław a M ałeckiego; ode słane zostały później 2 skrzynie z obrazam i i archiwaliam i. W śród tych ostatnich były notatniki m ałego form atu; niektóre z nich zupełnie zbutwiałe. Prawdopodobnie były to dzienniczki Niedźwieckiego z lat b rak ujących: 1852, 1854, 1856— 1857, 1859— 1860 i nast.

(8)

K A T A L O G „ P A P I E R Ó W P O L E O N A R D Z I E N I E D Ź W I E C K I M “ 2 4 7

wane i zamknięte w 23 skrzyniach i dopiero w 1934 r. 24 przewieziono je do Biblioteki O rdynacji Z am ojskiej w W arszaw ie, gdzie w czasie powstania warszawskiego w 1944 r. uległo całkowitem u spaleniu.

W śród P a p ie r ó w p o L eo n a rd z ie N ied ź w iec k im pozostała jednak, jak już wspomniałem, część Archiwum W ładysław a Zam oyskiego oraz Archiwum Dywizji Kozaków Sułtańskich, związane ściśle z osobą jego organizatora i dowódcy. Ze zbiorem Niedźw ieckiego wiąże się także kórnicki zbiór rękopisów W rońskiego, zakupiony w 1875 r. przez Ja n a Działyńskiego od Bathilde Conseillant. O tóż spuścizna po N iedźw iec kim zaw ierała według świadectwa C elich o w sk ieg o 25 praw ie drugie ty le wronscianów, m ianow icie wspomniane już pisma filozoficzne W roń skiego, kopie jeg o pism w ykonane przez Łazarza Augé, pisma A. Buka- tego, różne kopie prac i m ateriałów dokonane przez samego Niedźw iec kiego oraz liczną korespondencję W rońskiego i jego dotyczącą. Po nadesłaniu zbioru z Paryża C elichow ski przekazał natychm iast prace W rońskiego do Akademii U m iejętności w Krakow ie, gdzie opracow ał je S. D ick stein 26 łącznie ze znajdującą się już tam pierwszą partią.

Z kolei w latach 1928 do 1929 powierzono Zenonowi Przesm yckiem u w ykonanie inw entarza wronscianów. Przesm ycki wydzielił wówczas z o g ó ln ej korespondencji N iedźw ieckiego listy odnoszące się do W ro ń skiego i dołączył je do zbioru. Nie zrobił jednak tego konsekw entnie z powodu zmieszania, w jakim znalazł się ów zespół po odbytej podró ży z Paryża. Pozostała w ięc wśród korespondencji N iedźw ieckiego spora ilość listów dotyczących W rońskiego, ja k np. niektóre listy H. N. Bońkowskiego, A leksandra Chodźki, W o jciech a Chrzanowskiego, A u gusta Cieszkow skiego, A ndrzeja Kotuli, Teodora M ańkow skiego, D a niela Rostkow skiego, Bronisław a Trentowskiego, Leona Urmowskiego i innych. Trudno dziś ustalić, które listy „o W rońskim " były w dawnym zbiorze B. Conseillant, a które u Niedźwieckiego.

O głaszając katalog spuścizny po Niedźwieckim nie można jednak pominąć tych pozycji, które choć dziś przynależą do wronscianów, bez w ątpliw ości daw niej należały do papierów po Niedźwieckim. N o tu ję je w ięc w przypisach, podając sygnatury inwentarza Przesm yc kiego oraz daty graniczne listów i ich liczbę w nawiasach. P od aję rów nież w przypisach opisy tych rękopisów ze zbioru Niedźwieckiego, które w różnych czasach zostały w łączone do ogólnego działu ręk o pisów Biblioteki K órn ick iej 27. Należą do nich przede wszystkim cenne autografy M ickiew icza i Słow ackiego oraz kilka innych *.

24 A rch. Bibl. Kórn. w r. 1934. Protokół zdaw czo-odbiorczy A rch. W ł. Zam oyskiego. 25 Zam. 114 1. c.

26 S. D i c k s t e i n , H o e n e -W r o ń s k i, j e g o ż y c ie i p r a c e , Kraków 1896.

27 Bibl. Kórnicka, Inw entarz rękopisów i pam iątek po Hoene-W rońskim i Inwen tarz rękopisów Bibl. Kórnickiej (maszynopisy).

(9)

W ydzielenie tych w szystkich rękopisów rozbiło całość spuścizny po Leonardzie Niedźwieckim. Reszta, umieszczona w 28 pudłach i 2 szufladach, została przejrzana i bez porządkowania spisana prowizo rycznie przez prof. St. Bodniaka dla ja k najszybszego je j udostępnienia do badań naukowych. Niezależnie od tych rękopisów pozostały jeszcze archiw alia w rękach Zofii z Zamoyskich G rocholskiej, wykonaw czyni testam entu fundatora, W ł. Zamoyskiego, która stopniowo przekazywała je Bibliotece od r. 1930 do 1935. Te luźne m ateriały z zespołów Zamoy skich, Działyńskich i Niedźwieckiego, razem zmieszane, umieszczone po przejrzeniu w 3 pudłach (a, b, c), otrzym ały podobny, prowizoryczny wykaz. Reszta archiwaliów, jeszcze nie przekazana przez Z. G rocholską, w nie znanej nam bliżej objętości, pozostała w je j posiadaniu w Rogowie (woj. poznańskie) i w czasie w ojny św iatow ej została spalona przez Niemców. Prócz tego część archiw aliów była w posiadaniu sam ej J a dwigi Zam oyskiej, a następnie je j córki, M arii Zam oyskej, i znajdo w ała się przede wszystkim w Zakopanem, a częściow o w Kórniku, jako fragm enty teki red ak cy jn ej J e n e r a ła Z a m o y s k ie g o i m ateriały zbierane do naśw ietlenia postaci Jadw igi Zam oyskiej. B y ły to listy Jadw igi Za m oyskiej i je j dotyczące oraz część korespond encji rodzinnej gen. W ł. Zamoyskiego. Po śm ierci M arii Zam oyskiej w r. 1937 m ateriały z tego zbioru znajdujące się w Kórniku w płynęły od razu do Biblioteki. Reszia z całym archiwum szkoły w Kuźnicach znalazła się dopiero w r. 1949 w Kórniku. Poza tym ze spuścizny po gen. Zamoyskim w ogólnym dziale rękopisów Biblioteki K órnickiej znajduje się niew ielka liczba jego pry w atnych i urzędowych aktów i listów z powstania listopadowego (B. K.

1552) przy Arch. 2 Korpusu Jazdy i Korpusu gen. Ramorino, brulion rozprawy O zm ian ie io rm y rządu (B. K. 1556) oraz zaledwie rozpoczęty pamiętnik, obejm u jący zapiski W ł. Zam oyskiego z lat 1853 i 1858 (B. K.

1627).

Oprócz tych rękopisów istn ieją jeszcze fragm enty spuścizny po N ie dźwieckim w rękach pryw atnych zbieraczy, które po w ojnie w racają od czasu do czasu różnymi drogami do Biblioteki K órnickiej. Trudno dziś sprawdzić, kiedy i gdzie przeciekły one w okresie sw oich wędró wek i zawieruchy w ojenn ej. W iem y tylko, że część ich już przed w ojną należała do nie znanego bliżej Zakrzew skiego z W arszaw y 28 (częściow o sygn. 2441). Do katalogu P a p ieró w p o L. N ied ź w iec k im dołączono nie należące doń prow eniencyjnie niew ielkie fragm enty korespondencji z okresu em igracji, w pływ ające do Bibl. K órn ick iej w ciągu lat. Dziś trudno je oddzielić i dlatego muszą pozostać razem (sygn. 2448 i 2449).

Bezpośrednio przed drugą w ojną światową była sekretarka M arii 28 Zeszyt z wykazem posiadanych przed w ojną przez Zarembę archiwaliów, uży czony mi uprzejmie do wglądu przez p. Ludwika Gocla.

(10)

Zam oyskiej, H elena Olszewska, podjęła pracę w Archiwum Biblioteki K órnickiej pod kierownictw em prof. S. Bodniaka. P racę swą rozpoczęła od Archiwum Działyńskich, spisując kolejn o zaw artość pudeł bez zmia ny dotychczasow ego układu. U jęła w ten sposób całość. Natom iast za ledwie rozpoczętą pracę nad wykazem P a p ieró w p o L eo n a rd z ie N ied ź  w ie c k im przerw ała wojna.

Po w ojnie niżej podpisana przystąpiła do system atycznego uporząd kowania tego zespołu i opracow ania katalogu. Pracę tę rozpoczęłam od scalenia rozproszonych w innych zespołach fragm entów zbioru Niedź w ieckiego. Pozostały nadal poza nim tylko te rękopisy, które by ły już opatrzone stałym i sygnaturami w ogólnym dziale rękopisów i zbiorze w ronscianów posiadających w łasny inwentarz. Początkow e próby w y dzielenia osobno resztek archiwum W ładysław a Zamoyskiego okazały się wręcz niemożliwe i bezcelow e. Pryw atne życie Leonarda Niedź wieckiego, któremu niem al w szystkie lata na em igracji upłynęły w do mu Zamoyskich, zespoliło się ściśle z jego czynnościam i sekretarza. Udział osobisty i praca w instytu cjach em igracyjnych szła zawsze w p a rze z jego udziałem w tejże pracy z ram ienia Zamoyskiego, a zaintere sowania literack ie i naukowe L. Niedźw ieckiego przeważnie godziły się z poczynaniam i Zamoyskiego. Listy p rzyjaciół i niezliczonej rzeszy emigrantów przeważnie kierow ane do Niedźwieckiego, jednocześnie jako osoby pryw atnej i sekretarza Zam oyskiego. Poza tym fragm enty m ateriałów do działalności politycznej Zam oyskiego z tego zespołu by ły już w ykorzystane w niektórych w ypadkach w m onograficznych opracow aniach i cytow ane jako papiery po Niedźwieckim. W szystko to usprawiedliwia pozostaw ienie ich tam nadal, zwłaszcza że w łaściw e archiwum W ł. Zamoyskiego już_ nie istnieje.

Po uporządkowaniu, m ateriał rozbito na grupy, tworząc 145 jed no stek rękopiśm iennych. Początkow a próba wydzielenia m ateriałów Za m oyskiego tudzież późniejsza potrzeba przesunięcia niektórych ręk o pisów spowodowały pewne niekonsekw encje układu. Różnorodność i częsta przypadkowość m ateriału oraz w ielka ilość variów różnego rodzaju utrudniała bardziej konsekw entny układ.

W pierw szej grupie umieszczono korespondencję ogólną Niedźw iec kiego (w 13 tekach ok. 5 tys. listów), jego dzienniczki, m niejsze prace i różne papiery osobiste, potem pozostałe fragm enty korespondencji Zamoyskiego, m ateriały życiorysow e po generale i inne. W kolejnym układzie znalazła się korespondencja ogólna różnych osób, a ra cz ej je j fragmenty, i nieliczne rękopisy o charakterze pam iętnikarskim oraz m ateriały do działalności politycznej. Tu znalazły się akta kolonii pol skich w T u rcji wraz z odnośną korespondencją, następnie różne

(11)

mate-riały do działalności in stytu cji em igracyjnych, utw ory literack ie i prace drobne, rozprawki, artykuły i mowy, m ateriały biograficzne i varia.

Jednocześnie z katalogiem P a p ie r ó w p o L eo n a rd z ie N ied ź w iec k im ogłasza się katalog Archiwum Dyw izji Kozaków Sułtańskich. Dywizje ta była efem eryczną form acją wojskow ą w okresie w ojny krym skiej w latach 1855— 1856, złożoną praw ie w yłącznie z Polaków w Turcji, pod dowództwem gen. W ładysław a Zamoyskiego na żołdzie angielskim . Pow stała dzięki zabiegom Zam oyskiego jako w ynik starań o oficjaln ą legię polską. Zalążkiem je j był uprzednio w r. 1854 zorganizowany 2. pułk Kozaków Sułtańskich na żołdzie tureckim. K oniec w ojn y położył kres istnieniu D yw izji nieom al w początkach je j organizacji. Częściowo zachow ane dzienniki korespondencji były pomocą przy porządkowaniu zespołu; także tytuły niektórych akt na zachow anych obwolutach i okładkach pozwoliły na odtworzenie przynajm niej w części pierw ot nego układu. Urząd sekretarza w T u rcji przy dowództwie dywizji pełnił przez czas krótki W alerian Kalinka, następnie Leonard Niedźwiecki i ostatnio pełniący obowiązki podszefa sztabu Stanisław Szumlanski, który po likw idacji Dywizji na polecenie Zamoyskiego oddał archiwum pod opiekę N iedźw ieckiego29. Przew iezione razem ze spuścizną N ie dźwieckiego do Kórnika, dzieliło jego losy. W iążąc się tem atycznie z czę ścią tego zespołu, w Bibliotece K órnickiej zawsze było łączone z P a p ie  ram i p o L eo n a rd z ie N ied ź w ieck im .

I ono nie je st kom pletne. Po uporządkowaniu i podziale całości na 47 jed nostek ujaw niły się poważne braki. Archiwum obejm u je: 1) akt.a dowództwa Dywizji, 2) stosunkowo najkom pletniejsze akta brygady ja zdy, w tym głównie 2 pułku Kozaków, oraz 3) drobne fragm enty akt form u jącej się dopiero brygady piechoty. Dla korespondencji dowódcy Dywizji w układzie chronologicznym, ob ejm u jącej również pisma i z w cześniejszego okresu starań w sprawie o rgan izacji Dywizji, podaję wykaz alfabetyczny pisarzy z liczbą listów i datami rocznymi. Przy re szcie akt zachow uję w m iarę możności tytuły oryginalne według zacho w anych nadpisów, dodając w razie ićh braku daty graniczne.

Przy opisach stosow ano się z pewnymi odchyleniam i do zasad W y  ty c z n y ch o p r a c o w a n ia r ę k o p is ó w w b ib lio t e k a c h p o ls k ic h . Głównym w obec nich grzechem je s t sygnow anie osobną sygnaturą każdego tomu korespondencji. Zastosowano to jednak celow o ze względów natury tech niczn ej: osobna sygnatura każdej tek i ułatwia w dużym stopniu pracę i magazynierowi, i wypożyczalni, zwłaszcza gdy z jed n ej pozycji ma ko rzystać w tym samym czasie kilku czytelników , jak to często się dzieje z korespondencją Niedźwieckiego.

(12)

K A T A L O G „ P A P I E R Ó W P O L E O N A R D Z I E N IE D Ź W I E C K I M ' 2 5 1

Ustalone przeze mnie nazwiska i imiona umieszczam w naw iasach kwadratowych, natom iast przy ustalonych im ionach pozostawiam na w iasy tylko w wypadkach w ątpliw ych z dodatkiem znaku zapytania. Nazwiska osób podpisanych pod listam i urzędowymi podaję w naw iasie okrągłym, i odwrotnie, o ile list ma raczej charakter prywatny, w naw ia sie okrągłym umieszczam nazwę instytucji. K orespondencja została uło żona alfabetycznie według nazwisk pisarzy (tak zresztą układał ją w łaś ciciel zbioru, o czym świadczą niektóre zachowane obwolutki). W y ją tk o wo kilka pozycji pozostawiono w istniejącym już poprzednio układzie alfabetycznym według odbiorców listów. W niektórych w reszcie wypad kach zachowano układ chronologiczny. Przy opisie korespondencji po daję datę roczną lub lata graniczne, um ieszczając liczbę listów w na w iasach okrągłych. Przy kopiach w spółczesnych podaję tylko w na w iasie okrągłym (kop.) bez bliższego określenia czasu, zaopatrując w nie

tylko kopie nowsze (kop. X X w.).

Sygnatura je st jednocześnie numerem porządkowym katalogu. P ra wie cały zbiór składa się z akt luźnych różnego formatu, o dużej roz piętości wymiarów. W tych wypadkach nie określam go w cale, gdyż podanie formatu najw iększego nie daje w łaściw ego obrazu. Foliu ję c a łość, pozostaw iając w razie je j istnienia dawną bezbłędną paginację. Nu m eruję osobno druki ulotne, w yróżniając litografie. W rzadkich wypad kach potrzeby opisu bibliologicznego umieszczam go przy opisie ze wnętrznym. K arty nie zapisane podaję tylko w w ypadkach ich w iększej liczby w rękopisie.

W związku z przekazaniem przez p. Ludwika G ocla B ibliotece K órnic k ie j drobnych fragm entów z Arch. Zamoyskiego już po opracowaniu i oddaniu katalogu do druku wypadło dodatkowo dołączyć osobny opis przekazanych m ateriałów przy sygn. 2432.

K oleżance m o jej M arii K olabińskiej-K oczy składam gorące podzięko w anie za pomoc przy wykończeniu katalogu.

O B JA Ś N IE N IA N A JC Z Ę Ś C IE J U Ż Y W A N Y C H S K R Ó T Ó W A . B. A rch iw u m B ib lio teczn e fran c. fran cu sk i

B ib liotek i K ó rn ick iej gen. g e n e ra l

an g. an gielsk i H .-W . H o e n e -W ro ń sk i

b .d . bez d a ty i n. i n astęp n e

B. K. B ib liotek a K ó rn ick a k. k a rta

b. r. bez rok u k apt. k ap itan

brul. b ru lion kop. kopia

cm c e n ty m e tr ks. ksiądz

dr d ok tór L. N. L eon ard N ied żw ieck i

D ruk. d ru k ow an o litogr. lito g ra fia

(13)

m aj. m ajo r m rs m istress N N n ie o k re ślo n y Opr. op raw a pit. p łótno p łpłt. p ółp łótno pfsk. p ółsk ó rek p ol. polski p or. p orów n aj p oru cz. p oru czn ik p por. p od poruczn ik p seud . p seudonim pułk. p ułkow nik p rof. p ro feso r rję z . ró ż n o ję z y cz n y s. stro n a T. tom tek t. tek tu ra w. w iek w spł. w sp ó łczesn y zesz. ze sz y t

zob. zob acz

* K A T A LO G R Ę K O P IS Ó W W Y Ł Ą C Z O N Y C H ZE ZBIO RU N IE D Ź W IE C K IE G O H .-W . 67— 89. P ism a filozoficzne J . M. H o e n e -W ro ń s k ie g o .

H .-W . 141— 145. K op ie dzieł W ro ń sk ie g o p rzez Ł azarza A u g é . Te o sta tn ie p rzesłan o do K ó rn ik a je s z c z e w o sta tn ic h la ta ch ż y cia N ie d ź w ie ck ie g o . Po r. A . B. 43. L is ty L. N ie  d źw ieck ieg o do Z. C elich o w sk ieg o 1892.

H .-W . 147. Pism a A n to n ieg o B u k ateg o .

K o r e s p o n d e n c j a

H .-W . 133. L is ty J . M . H o e n e -W ro ń s k ie g o do L. N ied źw ieck ieg o i ró żn e, d o ty c z ą c e zgon u i p og rzeb u W ro ń sk ie g o 1849— 1853 (61).

H .-W . 134. L is ty do L. N ied źw ieck ieg o od n a s tę p u ją c y c h :

A k ielew icz M ik ołaj b. d. — A n ton in 1853 (k op .). — A u g é L a z a re 1853— 1873 (12). — B e rtra n d A lb e rt 1889— 1890 (4). — B ritt Em il 1890. — B u rth e Ph. 1877.

C h u q u et J . 1885 (2). — C o n s e illa n t B ath ild e 1859— 1882 (42). — C r o e g a e r t J . Ed. 1885— 1890 (8). — C zyriski J a n 1844 i 1853 (2). — D esp rez b. d. (k op .). —• D eto t P. 1869. — D ick  stem S am u el 1885— 1892 (130). — D u ru tte C am ille 1859 i 1869 (2).

H .-W . 136. L isty do L. N ied źw ieck ieg o od n a s tę p u ją c y c h :

F rie d la e n d e r R. 1890. — G irard H en ri 1885— 1890 (4). — H e n ry C h a rle s 1887— 1890 (4). — K a sp a re k 1888. — K laczk o Ju lia n 1854 i b. d. (2). — K o tu la J e r z y 1883. —• K ra sick i K azim ierz 1875. — K u rc Ju lia n 1850— 1852 (7). — L a n c a s te r A . 1881— 1885 (3). — L e n a r tow icz T eofil 1891 o ra z k op ie listó w tego ż do W ła d y s ła w a Z eitw id -T alw o szew icza 1891 (2) z w ierszem o W ro ń sk im : [inc.:] ,,B oć nie ślep y m do trafu p rzyp ad k iem . . . (Druk. K u r ie r C o d z ie n n y 1901, nr 190). — L e ta lle 1887. — M arb eau E d ou ard 1889 (кор.). — d e M a rc a E. 1892 (2). — M u ir T h om as 1886. — P elz C . 1883. — P é ta u de M a u le tte 1870— 1885 (3). — P in et H en ri 1878. — P ołock i (P o lotsk y ) H a v riii 1888— 1889 (7). — P rz e sm y c k i Zenon

1892 (5).

K op ie i b ru lio n y listó w L. N ied źw ieck ieg o (1849— 1892) (88) do n a s tę p u ją c y c h :

A m y o t F ., B irk b eck W ., B ło tn ick i J ., B o rc h a rt J ., C z a rto ry s k i A . J ., C a y le y A ., C o n  se illa n t В., G ro e g a e rt, F rie d la e n d e r R., G irard H ., G ound C h ., K lin k sieck F r. T h., K os-*

(14)

K A T A L O G „ P A P I E R Ó W P O L E O N A R D Z I E N IE D Z W I E C K I M ' _{2 5 3}

siłk ow sk i I., K o tu la A ., L a n c a s te r A ., L e ta l l e .P ., Lu b om irsk i J . r M ittag -L effler M . G., M uir T., N eu m an n C h ., P elz C ., P ètau de M a u lette, P in et H ., P o lo ck i H ., R a y le g h J . W ., R e ta u x A ., R u stejk o J ., S k órzew sk i, de S o tto m a y o r G., S traszew sk i M ., W e s t E., W ro ń sk i J . M ., Z am o y sk i J „ Z am oysk i W i. gen ., Z am o y sk i W ł. sy n g e n e ra ła , Z ien - k ow icz W .

R eitzen h eim Jó z e f 1865 i 1872 (2). — R ou ssel 1885. — S aso w sk i W . 1885. — d e S otto- m a y o r G asp ard R ib eiro 1884— 1895 (13). — W a llo n C la ire 1885 (2). — W e s t Em il 1878— 1889 (11) (o ry g . i kop .) — W ittg e n s te in K aro lin a 1884. — W o d p o l M ich ał 1889. — W ro ń sk a V . H . 1853 (10).

R ę k o p i s y z e z b i o r u N i e d ź w i e c k i e g o w o g ó l n y m d z i a l e r ę k o  p i s ó w B i b l . K ó r n i c k i e j

B. K. 1610. L isty M ick iew icza do n a s tę p u ją c y c h :

(B łotn ick i H ip olit) 28 V 1853. •— Ja n u sz k ie w icz E u s ta c h y 8 V I 1851. — N ied źw ieck i L eon ard 23 V , 22 V I, 20 X 1843 i 17 I 1855 (4). — [Z alesk i M ik ołaj] S ek ret. D yr. Tow .

Pol. 15 I 1843 (rę k ą o b c ą — tylk o podpis A . M ick iew icza, w y łą cz o n y z B. K. 2475). — Z am o y sk i W ła d y s ła w 9 III 1851 i 29 V 1853 (2) (z A rc h . Z am o y sk ieg o ).

D ruk .: D z ie ła. T. 15 i 16 W a rs z a w a 1855.

S ta n o w ią on e c z ę ś ć sy g n . B. K. 1610 w śród inn ych listó w M ick iew icza z e b ra n y ch z ró ż  n ych zesp ołó w .

B. K. 1643. A u to g ra fy S ło w a ck ie g o :

a) B en iow sk i (fragm en t) Ks. IV i V 25,5 X 19,5 cm k. 1— 7.

D ru k .: D zieła w s z y s tk ie . T. 5. W ro c ła w 1954, s. 39. — Por. St. J a s iń s k a : N iezn an y a u to g ra f B en io w sk ieg o . Pam . B. K. Z esz. 3, 1946, s. 287— 297.

b) W ie rs z e :

1. „H ym n p isan y o zach o d zie s ło ń c a " 28 X 23 cm k . 1— 2.

D ru k .: R. P o lla k : T rz e ci a u to g ra f h ym n u o zach o d zie s ł o ń c a . . . S ilv a reru m . T. 4. 1929 zesz. 6/9.

2. „N a sp ro w ad zen ie p ro ch ów N a p o le o n a " z d ed y k . L. N ied źw ieck iem u 25,5 X X 19 cm k. 1.

D ruk .: R. P o lla k : T ek st w iersza „N a sp row ad zen ie p r o c h ó w . . . ” R uch L iter. 1931, s. 231— 236. P or. St. J a s iń s k a : G en eza w iersza Ju liu sz a S ło w ack ieg o „N a sp ro w ad zen ie

p ro ch ów N a p o le o n a ” . P am . B. K. zesz. 5 1955, s. 161—166. 3. „P o lsk a! P o lsk a! O k ró lo w a !" 26 X 21 cm k. 1.

D ru k .: po ra z p ie rw sz y : D z ieła . T. 1. W ro c ła w 1949, s. 114. St. J a s iń s k a : Ju liu sz S ło w ack i, P o lsk a, P o lsk a! o k ró lo w a ! N iezn an a s a t y r a . . . P am . L iter. T. 39. 1950, s. 222— 241.

c) L ist do D y re k cji T ow . P o lsk ieg o w P ary żu 10 X 1842 k. 1 i lista o b e c n o ści cz ło n  ków Tow . P ol. z a u to g r. S ło w ack ieg o 8 V III 1841 k. 1 (w y łą cz o n e z sy g n . B. K . 247 5 ). T rzy listy S ło w a ck ie g o do N ied źw ieck ieg o F ra n k fu rt 1841 d a ro w a n e p rzez n iego Bibl. Ja g ie llo ń sk ie j w 1884 r. o g ło sił L. M é y e t w B ib l. W arsz. 1893, s. 361— 366.

B. K. 1507. P oi., Lit. P ary ż. 1886. K. 157, 198, 5.

(15)

D ział 1. G łosow n ia.

D ział 2. S ło w otw ó r (bruł. bez k o ń ca ).

D ział 1. D ru k : A k ie le w icz : G r a m a ty k a j ę z y k a l it e w s k i e g o . Pozn ań 1890. B. K. 1572. P ol. L o n d y n . 1833— 1835. 18.5 X 12 cm . K. 46. O pr. sk.

D ziennik Jó z e f y z D zierzk ow sk ich S zyrm in y z la t 1833— 1835 z a w ie r a ją c y m a te ria ły do d ziejó w e m ig ra c ji p olsk iej w L o n d y n ie.

N a odw r. okł. „ F ra n . W is z n ie w ."

B. K. 1573. P ol. 1846. 31 X 20 cm . K. 16. O pr. te k t.

„M o w a x ię c ia [A dam a J e r z e g o C z a rto ry s k ie g o ] m ian a n a p osied zen iu T o  w a rz y stw a L ite ra ck ie g o w P a r y ż u . . . 29 listo p ad a 1846 ro k u " (brul.). N ot. N ie d ź w ie ck ie g o : ,,O d a rc h iw isty x i ę c ia b. 19 listo p a d a 1849” .

Pop rzed n ia n o t.: „ W ła d z ia C z a rto ry s k ie g o , d a ro w a n e m n ie Elizie z Z am o y sk ich B rzo  z o w s k ie j".

D ru k .: M o w y A . C z a r t o r y s k ie g o 1838—1847. P a ry ż 1847, s. 109— 118.

B. K . 1593. F ran c. 1864— 1868. 21 X 17 cm . K. 174 (k . 161— 174 n ie z a p is). O pr. p ip lt.

„ C a ta lo g u e d es a rtic le s d es jo u rn a u x re la tifs à la P o lo g n e " . . . 1864— 1868 (W y k o n a n y przez L. N ied źw ieck ieg o ). W y k a z a rty k u łó w i an o n só w w p ra sie o P o lsce .

B. K. 1628. P ol. 1883. 17 X 11,5 cm . S. 16, 106. O pr. p lp lt.

„W o jn isła w a K azim ierza S aw icz -Z a b ło ck ie g o E p ig ram m ató w w ięź (U w agi, d w u w iersze i u cin k i)".

P A P IE R Y PO LE O N A R D Z IE N IE D Ź W IE C K IM S Y G N . 2401— 2546 2401. P ol., iran c., ang. 1836— 1892. L istó w 268. K. 483. D ru ków 2.

Korespondencja Leonarda Niedźwieckiego z lat 1832— 1892 d o  tycząca głównie em igracji polskiej we F ra n cji i Anglii.

A— Ba

Listy do Niedźw ieckiego od następujących:

A kielew icz M ikołaj 1868— 1887 (19) k. 1— 31. — A kielew iczow a 1890 k. 32— 33. — d'Almoine M atthew 1853 (2) k. 34— 35. — A rtw iński St. (Towarzystwo „Czytelni Polskiej w Paryżu”) 1885 k. 36. — d'Avril A dol phe 1887 i do NN 1870 k. 37— 39. — Badowski Adam 1881 k. 40— 41. — Bansem er Ja n M arcin (Banzemer) 1836— 1840 (21) k. 42— 83, przy tym odpisy listów Eustachego Januszkiew icza do Niedźw ieckiego 1839 (2) k. 48, życiorys Bansem era przez Leonarda Niedźw ieckiego (Druk.: T rzeci M aj 1841 s. 29) i rachunek za książki k. 78— 83. — Baranow ska Anna 1892 k. 84— 85. — Baranow ski Ja n Jó zef 1858— 1888 (195) k. 86— 441, przy tym załączniki: list tegoż do E. Januszkiew icza 1861 k. 89— 90, odpi sy listów do J. Baranow skiego od n astępu jących: Birkbeck W . 1885 k. 287, Leger L. 1875 k. 103, Littré E. 1879 (2) k. 163— 164, Niedźw iecki L. 1886

(16)

K A T A L O G „ P A P I E R Ó W P O L E O N A R D Z I E N I E D 2 W Ì E C K I M “ . . . 2 5 5

k. 318 i listy do J. Baranow skiego: Skw arcow Ja n 1888 k. 439, W olski F elicjan Abdon 1884 к. 258, odpis postanowienia Wydz. K raj. G alicji w sprawie w sparcia dla Baranow skiego 1884 k. 327, autobiografia J . J. Baranow skiego k. 124— 129 (Druk.: K ło s y T. 31 nr 793), prospekty (rkpsy i druki), rachunki, notatki, kw ity i w yciągi z prasy k. 111— 116, 153,

191— 193, 227, 235, 247, 285, 308, 338, 440. — Bardziński Ja n 1869 k. 442— 444. — Bartkow ski Ja n 1849— 1892 (12) k. 445— 465. — Baszczewicz K ry spin (Barszczewicz) 1837— 1845 (11) k. 466— 483.

S ygn . 2401— 2411. S ygn . d aw n a N ied żw . 1.

2402. Pol. 1838— 1885. L istów 347. K. 557. D ruk 1.

Korespondencja Leonarda Niedźwieckiego c. d.

Be— Bu

Listy do L. N iedźw ieckiego od następu jących:

Bednarczyk Emil 1859— 1860 (5) k. 1— 10. — Benik Edward O skar (Saxen- feld) 1867 k, 11— 12. — Berecki N apoleon 1853 (2) k. 13— 15. — Błotnicki Hipolit 1839— 1885 (308) k. 16— 510, przy tym załączniki: listy do Błot- nickiego od E. Januszkiew icza b. d. k. 504 i Antoniego Zawidzkiego 1857 k. 117 oraz dopiski Niedźwieckiego, K arola Sienkiew icza i notatki Błot- nickiego. — Bońkow ski Hieronim Napoleon 1882 (2) k. 511— 512. — Breański Feliks 1848— 1882 (3) k. 513— 520 list z 18 IV 1881 z autobio grafią Breańskiego w kopii L. Niedźw ieckiego; (Druk. z uzupełń. A. G illera W ie n ie c p a m ią tk o w y . . . A lbu m Pam . Muz. R ap p ersw . Rapperswil 1881 s. 380— 385). — Bronikow ski K saw ery 1844 k. 521— 522. — Brze ziński Stanisław P on cjan 1838— 1844 (15) k. 523— 544 przy tym autobio

grafia k. 523— 524. — Budzyński M ichał 1839— 1848 (7) k. 545— 557. 2403. Pol. i rjęz. 1836— 1892. L istów 388. K. 714.

K orespondencja Leonarda Niedźwieckiego c. d.

C— F

Listy do L. N iedźw ieckiego od następujących:

Celichow ski Zygmunt 1881— 1883 (5) k. 1— 10. — Chlebow ski Stanisław 1863 k. 11— 12. — Chłędowska C ecylia 1837 k. 13— 14. —■ Chłędowski Adam Tomasz 1836 k. 15— 16. — Chodźkiewicz W ładysław 1882— 1892 (2) k. 17— 18. — Chodźko A leksander 1843— 1889 (96) k. 19— 172. — Chodźko Leonard 1840— 1869 (26) k. 173— 210. — Chrapow icki Bogusław 1892 k. 211— 212. — Chrapow icki Ja n 1873-—1884 (6) k. 213— 228, przy tym notatka N iedźw ieckiego k. 219— 220. — Chrzanowski W o jciech 1851, przy tym notatki 1855 i b. d. k. 229— 233. — Cieszkowski August 1876— 1891 (4) k. 234— 241. — Colson F elix 1864— 1867 (13) k. 242— 269, przy tym Rousseau Emile do F. Colsona 1866 k. 261 i tekst łotew ski k. 249. —

(17)

C ostello W . В. 1853 k. 270— 277. — Cruickshank E. 1840 k. 271. — Czar toryski Adam Je rz y 1849 i b. d. [1859] (2) k. 272— 273. — Czyszkowski Stanislaw 1880 k. 274— 277, przy tym odpis wiersza Sym onow icza „C oś". — Danieyko A leksander Bronisław 1858 i 1882 (6) k. 278— 289, przy tym list Rudolfa Dąbskiego do Danieyki 1858 k. 280— 281. — Daszkiewicz (wierszem) 1873 k. 290. — Dembińska K lara 1884 k. 291— 292. — Dem biński H enryk 1851— 1853 (8) k. 293— 307. — Detkens Eugeniusz 1846— 1855 (96) i bilet k. 308— 507. — Detkens Karolina 1850— 1854 (3) k. 508— 513. — Dobrowolski Erazm 1845— 1857 (5) k. 514— 522. — Dobrowolski Jó zef Emil 1856— 1863 (6) k. 523— 531. — Domański Grzegorz 1840 k. 532— 533. — Dombrowski A lojzy 1853 (3) k. 534— 538. — Drohomir Cze sław 1871 k. 532— 540, — Dubiecki Tespezjusz 1856 k. 541— 542. — Du- chińska Sew eryna (Pruszakowa) 1865— 1890 (21) k. 543— 574. — Duchiń- ski Franciszek (Kijowianin) 1856— 1867 i b. d. (56), (w tym 2 kop.), przy tym odezwa Duchińskiego do członków Tow. H ist.-Liter, w Paryżu 1866 (kop.) k. 615— 617. — Dunin A nastazy 1837 k. 682— 683. — D[ziałyńska] Q ecy lia] 1875 i 1877 (2) k. 684— 688. — Działyński Ja n 1852— 1853 (3) k. 689— 696, przy tym fragm enty listu W ł. Zam oyskiego do J. Działyń skiego b. d. [1852] k. 691— 692. — Falkenhagen-Zaleski Piotr 1839— 1841 (9) k. 697— 712, przy tym sonet M ickiew icza „Do N iem na1' w tłum. an gielskim Falkenhagena 1840 k. 705. — Friedberg Edward 1841 k. 713— 714.

2404. P ol., iia n c . 1837— 1892. L istów 149. Rys. 2. K. 300.

G— I

Listy do L. Niedźw ieckiego od następujących:

G ajew ski Stanisław 1841 k. 1— 2. — Gałęzowski Jó zef 1883 k. 3— 4. — Gasztow tt W acław 1888 k. 5. — Giełgud Ja n 1838— 1867 (4) k. 6— 12. — G iller A gaton 1879— 1885 (4) k. 13— 19. — Gleinich Jó zef 1858 k. 20— 21. — G linojecka Kam ila b. d. k. 22— 23. — G linojecka Zofia 1856— 1859 (8) k. 24— 38, przy tym 2 rys. k. 37— 38. — G linojecki Ja n 1852— 1869 (21) k. 39— 84. — Głogow ski Adolf 1849— 1850 k. 85— 92. — Gnorow ski S ta nisław B. 1839— 1842 i b. d. (16) k. 93— 127, przy tym korespondencja do T r z e c ie g o M a ja 1841 k. 119— 120 (Druk.: T rz eci M aj 1841 oddz. 2 s. 111) oraz kopia listu do wydaw cy Dzień. Naród. [W ładysław a Platera] 1841 k. 126— 127. — Godlewski J. W . 1837 k. 128— 129. — Godlew ski S. ks. 1863 (8) k. 130— 142, przy tym kwit. k. 141. — Gołowin Iwan (Golovine) 1865—1876 i b. d. (10) k. 143— 160 (w tym jed en list litogr.). — Gorges[?] Ju lien 1874 к. 161. — Gounod C harłes-Franęois 1876 (2) k. 162— 166. — Grzymała Franciszek 1851— 1868 (28) k. 167— 224, przy tym wiersz „Do rządców i policjantów w arszaw skich" 1821 k. 171. — Gutowski Rudolf

(18)

1877 (2) k. 225— 227. — Habich Edward 1881 i 1883 (2) k. 228— 231. — Hałuszkiewicz M ichał 1848 k. 232— 233. — Hański August H enryk 1862 {2) k. 234— 237. — Hellmann M ichał 1844— 1846 (3) k. 238— 242. — H ertel M aksym ilian 1884— 1892 (7) k. 243— 251. — H etsch A. 1869 k. 252— 255 i brulion odpowiedzi Niedźwieckiego. — Hoene A niela (Przesmycka) ' 1889— 1892 (4) k. 256— 264. — H oesick Ferdynand 1892 (3) k. 265— 280. — Hoffman K arol 1838 k. 281— 282. — Hryniewicz F. Edward 1838 k. 283— 284. — Hube Romuald 1873 k. 285— 286. — d'Iszoro [?] Leon S. 1885— 1886 (7) k. 287— 300.

2405. P ol., iia n c . 1832— 1874. L istów 510. K. 904. Druk. 2.

J

Listy do L. N iedźw ieckiego od następu jących: Jabłoń ski Leon 1847— 1852 (6) k. 1— 15, przy tym list Jabłońskiego do Ja n a Tysiew icza [Igna cego Niewiarowicza] 1852 z kwitem tegoż k. 13— 15. — Jackow sk i Ignacy

1839— 1857 i b. d. (245) k. 16— 488, przy tym listy do Jackow skiego od następujących: Gomoszyński Jó zef 1844 k. 362, Szczepanowski Ignacy 1842 i b. d. (2) k. 302, 481, NN Dominik 1842 k. 283, NN 1857 k. 470, Maulde et Renou do Niedźwieckiego 1851 i 1852 (3) k. 429— 430, 433— 434, 437— 438, „Kilka słów o Tyg. Liter, w Poznaniu w ychodzącym " (fragni, ć-rtyk. Jackow skiego?) 1841 k. 128, w ykazy prenum eratorów p relek cji M ickiew icza, notatki i rachunki k. 312, 483— 488, wiersz Jackow skiego ,,Ułamki głów " k. 72 i druk: I. Jackow ski: E ssa y on d ra in a g e 1857 к. 471— 472. — Jagm in Jó zef 1862— 1864 (3) k. 489— 491. — Jan ick i F ran ci szek 1839 k. 492. — Jan sen Stanisław b. d. k. 493— 494. — Januszew icz T eofil 1858 i 1873 (3) k. 495— 499. — Januszkiew icz Eustachy 1835— 1874 (180) k. 502— 803, przy tym listy Niedźw ieckiego do Januszkiew icza 1843— 1866 (4) k. 691, 708, 750, 165, dopisek Grzegorza Kątskiego 1838 k. 632, listy Januszkiew icza do następujących: Czajkow ski M ichał z ra chunkiem 1845 k. 792— 194, Klaczko Ju lian 1857 k. 799— 802, NN F ran ci szek 1869 k. 803, list Louis Legera do NN [Januszkiewicza?] 1886 i notaty N iedźwieckiego, dotyczące życiorysu Czajkow skiego k. 795— 797, w y ciąg N iedźw ieckiego z listu A leksandra Jełow ick ieg o do Januszkiew icza 1839 k. 708, rachunki za książki 1838— 1843 (10), bilet wizytow y J a nuszkiewicza k. 780— 791 i druk: A p o lin a ry K o n tsk i (opinia Paganiniego) 1838 k. 631. — Januszkiew iczow a Eugenia 1853 k. 500— 501. — Jazdow ski Ja n 1832 (4) k. 804—-810. — Jed liń ski D. Ju lian 1854 k. 811— 812. — Je - leński Jó zef 1859 k. 813— 814. — Jeleń sk i W ładysław 1845— 1849 (12) k. 815— 841, przy tym notatka biograficzna 1841 k. 815. — Jełow ick i Aleksander 1836— 1867 (12) k. 842— 863. — Jełow ick i Edward 1840— 1841 (3) k. 864— 866. — Jendrzejow ski Tomasz 1846 k. 867— 868. — Jensym ?

(19)

An. 1850 k. 869— 870. — Jerzm anow ski L. Jó zef 1849— 1854 (9) k. 871— 889. — Jesm an A leksander 1856— 1859 (3) к. 890— 899, przy tym , , 0 se natach petersburskim i moskiewskim. . ." 1842 (brul.) k. 890— 891. —• Jord an W iktoryn 1858 i 1866 (2) k. 900— 902. — Ju ng A. (Czapek [Jaro sław?] i S-ka) 1863 k. 903— 904.

2406. P ol., ang. 1833— 1890. L istów 359. K. 659.

K— L

Listy do L. Niedźwieckiego od następu jących:

Kaczanowski Karol 1851— 1857 (3) k. 1— 5. — Kaczkow ski Jan isław 1870 (2) k. 6— 8. — K ajsiew icz Hieronim 1833— 1867 (16) k. 9— 37, w tym kopia listu z 24 V 1836 przez Niedźwieckiego k. 11— 12 (Przedruk.: Br. Zaleski: K sią d z H iero n im K a js ie w ic z Poznań 1878). — Kalinka W alerian 1852— 1867 i b. d. (109) k. 38— 231, przy tym notatka p o lecająca 1861 k. 107. — Kaliński Jó zef Antoni 1836 k. 232— 233. — K allenbach Jó zef 1886— 1892 (4) k. 234— 241. — Kapliński Leon 1851 k. 242— 243. — Karczew ski [Ksa wery?] 1839 k. 244— 246. — Karczew ski Teodor 1853 k. 247. — K arska [?] 1850 k. 248. — K atyk ks. 1888 i 1890 (2) k. 249— 252. — Kazim irski-Biber- sztein W o jciech 1853— 1883 (7) k. 253— 265. — K ątski A ntoni 1842— 1846 i b. d. (7) k. 266— 278, przy tym program koncertu k. 277— 278. — Kątski Apolinary 1844— 1850 (3) k. 279— 289, przy tym opisy koncertów 1845 i 1846 przez Niedźw ieckiego (brul.), opinia Paganiniego o Ap. Kątskim (kop.) 1838 i zaproszenie na koncert 1844 (druk) k. 284— 289. — Kątski Grzegorz 1838— 1840 (7) k. 290— 302 (Por. Kolabińska М.: B ra c ia K ątscy . . . Pam. В. K. Zesz. 6. 1958). — K leczkow ski M ichał 1845 k. 303. — Kleniew - ski M aciej 1856 k. 304— 305. — Klim aszewski Hipolit 1843 k. 306— 307. — Klonow ski Jó zef 1868— 1890 (5) k. 308— 317. — Kniaziewicz K arol 1840 k. 318— 319. — Knight Anne 1841 k. 320. — Kołaczkow ska Józefa 1852— 1863 (5) к. 321— 332, przy tym Kołaczkow ski 1854 k. 327— 328. — K o łysko Adam 1841 (wierszem) k. 333— 334. — Kom itet „Tow arzystwa W zajem nego O św iecania się w Londynie" (podpis. E. Staniew icz i K ry spin Baszczewicz) 1835 k. 335— 336. — Konarzew ski W o jciech 1857 i 1859 (2) k. 337— 347, przy tym notatka Niedźw ieckiego dla A. Levala, doty cząca D eleffe'a к. 339. — Korecki-C w iet 1860 z dopiskiem C. H. Splesz- czyńskiej k. 342— 343. — Kossiłow ski Ignacy 1865— 1867 (2) k. 344— 347. — Kossiłow ski Ildefons 1859— 1890 i b. d. (23) k. 348— 391. — K otarski Jó zef 1853 k. 392— 393. — Kotula A ndrzej 1881— 1886 (17) k. 394— 432. — Koźmian Stanisław 1840— 1878 i b. d. (23) k. 433— 464. — K rasiński A lojzy 1858— 1866 (9) k. 465— 478. — K rasiński W alerian 1836— 1846 i b. d. (4) k. 479— 485. — K rasiński W in cen ty (syn Chryzantego) b. d. k. 486— 487. — K rassow ski Florian 1888 k. 488— 489. — Kraszew ski Jó z ef Ignacy

(20)

K A T A L O G „ P A P I E R Ó W P O L E O N A R D Z I E N I E D 2 W I E C K I M “ . . . 2 5 9

1866 k. 490— 491. — Królikow ski K arol 1851— 1870 i b. d. (12) k. 492— 513. — Kubalski M ikołaj Ambroży 1843 i b. d. (2) k. 514— 517. — Ku czyński W in cen ty Franciszek 1835 k. 518— 519. — Kunaszowski C[Kazi- mierz?] 1853 (2) k. 520— 524. — Kurkiewicz H enryk 1853 oraz list tegoż do A nieli K onstantow ej Zam oyskiej 1853 k. 525— 527. — Kurnatow ska W ładysław a 1868 i 1887 (2) k. 528— 531. — Kurowski litograf 1842 k. 532. — Kw iatkow ski A. 1884 (2) i w ycinki z prasy (2) k. 533— 537. — La H alle Charlotte 1861 k. 538— 539. — de Laveaux Ludwik 1878— 1880 (6) k. 540— 553. — Lenkiewicz Tadeusz 1860 k. 554. — Lesiewicz Ju lian 1868— 1878 (9) k. 555— 574, przy tym list Lesiew icza do Kunachowicza 1872'k. 573 i przekaz pieniężny 1871 k. 574. — Likowski Edward 1874 i 1885 (2) k. 575— 578. — Lisiecki [?] 1860 k. 579— 580. — Littré E. 1876 k. 581. — Lubecki A. D. 1883 (kop. Niedźwieckiego) k. 582— 586. — Lu bomirski Je rz y 1838 k. 587— 588. — Luboradzki [Jan?] 1853 k. 589— 590. — Lytton H enryk Bulwer 1858 k. 591— 593. — Łosiewicz Leon 1873 k. 594. — Łoziński Franciszek 1876— 1885 (42) k. 595— 682, przy tym wiersze: „Roz mowa Zm arłych" (odpis z K u riera P o z n a ń sk ieg o 1883) i „D jabeł" k. 6 6 7 - 669. — Łubieński Edward 1845 i 1846 (2) k. 683— 686. — Łuszczkiewicz W ładysław 1892 (2) k. 687— 689, z dopiskiem A lfreda Romera k. 688. 2407. P ol., iran c., ang. 1836— 1892. L istów 344. K. 642.

M— P

Listy do L. Niedźw ieckiego od następujących:

M aliszewski I. K. ks. 1852 k. 1— 2. — M ańkow ski Teodor 1849— 1850 (4) k. 3— 9. — M arciejew ski Stanisław 1841 k. 10— 11. — M aszke A lek sander 1847— 1854 (2) k. 12— 14. — M azanowski Ed. 1886 к. 15— 16. — M erczyński Stanisław 1849— 1850 (3) k. 17— 21. — M éyet Leopold 1892 k. 22— 23. — M ianow ski J[ózef?] 1884 k. 24— 25. — M ichałow ski Juliusz 1862— 1866 i b. d. (4) k. 26— 30. — M ickiew icz Adam (zob. В. K. 1610). — M iesiałow icz J. Eustachy 1836 k. 31— 32. — M ieszkowski Ja n 1838 i 1840 (3) k. 33— 36. — Mikułowska Teofila 1864 k. 37. — M ikułowski Roman 1841 (3) k. 38— 43. — M iller A. 1840 z dopiskiem Fr. W roneckiego k. 44— 45. ■— M illiot Beniamin 1877 k. 46— 47. — M łodecki Ja n Nepomucen 1841 i 1865 (2) k. 48— 50. — M oraw iecki Leopold (Moreau) 1862— 1866 (3) k. 51— 56. — M oraw ski 1868 k. 57. — M oraw ski Teodor 1849— 1868 i b. d. (24) k. 58— 102, przy tym brulion artykułu 1855 k. 88— 89. — Morozewicz K alikst 1844 k. 103— 104. — N abielak Ludwik 1865— 1876 (6) k. 105— 112. — N abielakow a Z. 1888 k. 113— 116. — N ational Debt O ffice (podpis nieczyt.) 1872 k. 117— 118. — Niedźwiecki Antoni 1861 kr 119— 120. — Niedźwiecki M ichał 1861 k. 121— 122. — Niedźwiecki Sta nisław 1836 k. 123— 124. — Niew ęgłow ski Grakchus H enryk 1863 к

(21)

125. — Norwid Cyprian Kamil 1869 i 1882 (3) k. 126— 133 (Druk. W sz y  s t k ie pism a. T. 9 W arszaw a 1937), przy tym odpis uwag histor. Norwida: „System -podział” i „Szujski" 1882 k. 132— 133. — Nowicki W incenty 1838 i 1839 (2) k. 134— 137. — N ow osielski Lucjan 1843 k. 138— 139. - - Nyko A polinary 1841 k. 140— 141. — O borski Ludwik 1859 (2) k. 142— j44. — Obuchowski K onstanty 1853 i b. d. (2) k. 145— 147. — Oleszczyński A ntoni 1843— 1877 i b. d. (59) k. 148— 258, przy tym prospekt na portret Andrzeja Zamoyskiego, kwit k. 253— 258 i wykaz książek (oferta) k. 223.— O leszczyński W ładysław 1843— 1855 (14) k. 259— 283, przy tym druk: L 'Ê v en em en t 3 11 1866 z życiorysem O leszczyńskiego. — Olizar N arcyz b. d. k. 284— 285. — Olizarow ski Tomasz August 1839— 1877 (16) k. 286— 306. — Orda Irena 1871 (2) k. 307— 316, przy tym zawiadomienie o ślubie 1843 k. 315— 316 i notatki k. 311— 314. — Orda N apoleon 1849— 1854 (12) k. 317— 334. — O rdyniec Ja n Kazimierz 1854— 1861 (25) k. 335— 378, przy tym kwit 1857 k. 364. — Orpiszew ski Ludwik 1845— 1853 (18) k. 379—424, przy tym różne dotyczące Orpiszew skiego: Orpiszew ski do Tow. H istorycznego 1853 k. 416, dwa kw ity składkowe Tow. Hist. к. 417— 418, ak cje i kw ity różne 1842— 1854 (5) k. 419— 424. — Ostroróg Stanisław Ju lian 1853— 1863 (32) k. 425— 479, (w tym 1 list w kopii Niedź w ieckiego) 1858 k. 435. — Ostrow ski Antoni 1842 k. 480— 481. — O strow ski Jó zefat Bolesław 1837— 1855 (30) k. 482— 537 (w tym 1 list 1853 w kopii k. 528— 529), przy tym kopia listu J. B. O strow skiego do Józefa M arii H oene-W rońskiego 1851 k. 503 i bruliony odpowiedzi Niedźw iec kiego 1850 k. 493— 497. — Ostrow ski K rystyn 1853— 1863 (20) k. 538— 570, przy tym kwit 1858 k. 556. — Palm er C harles Jam es 1859 (2) k. 571— 574. — Paprocki 1863 k. 575— 576. — Paszkowski J[ózef ?] 1856 i 1859 (2) k. 577— 579. — Patek A[ntoni ?] 1847 k. 580. — Paw licki W ła dysław 1887 k. 581— 582. — Pągow ski Stanisław 1836 i 1838 (5) k. 5 8 3 -- 592. — Perkow ski Ja n 1853 k. 593— 594. — Petinetti Jaku b 1852— 1856 (16) k. 595— 636. — Piquinal Auguste 1860 k. 637— 638. — Przewodowski Andrzej 1838 к. 639— 642.

2408. P ol., h a n c ., ang. 1832— 1892. L istów 319. K. 573. D ruk 1.

R— Szulczewski Feliks

Listy do L. Niedźwieckiego od następu jących:

Raciborski dr 1855 k. 1. — Rakow ski Sew eryn 1863— 1883 (13) k. 2— 32. — (list z 11 X 1869 na druku: Batten G. H.: P o lo n ia d e s o la t a T h e p salm . . . 1867 к. 9— 10, z 12 X I 1880 odpis w yjątku listu dotyczący W ładysław a Zamoyskiego syna gen. k. 17— 18; niektóre listy b. uszkodzone), przy tym listy: Rakow ski do NN K arola 1880 k. 31— 32, Łubieński J. Cezary do Rakow skiego 1883 k. 29— 30, Przybylski Czesław do Niedźwieckiego

(22)

1869 k. 11— 12 i w ycinki z prasy austral. 1863 к. 7. — Ręczyński Je rz y (Renczyński) 1853— 1889 (30) k. 33— 104, przy tym listy tegoż do: W ła dysława M ickiew icza i Sp. z rachunkiem 1867 k. 94— 95, [Adama Druch- lińskiego] o wynalazku elektryczności 1880 k. 96— 101, NN Jan a 1891 k. 102— 103, w iersze: Schubert Jo an n a ,,Das vierte Regim ent" 1882 k. 80 i Scott Rebeka ,,The M oabite Ston e" 1881 k. 61, tłumaczone przez Rę- czyńskiego oraz wiersze własne tegoż: „Nowy Rok 1884" k. 83—-84, „3 M aj 1891" k. 103, notatka k. 73 i prospekt k. 104. R ed ak cja K ron ik i E m ig racji P o ls k ie j 1836 k. 105— 106. — Reitzenheim Jó zef

1841— 1874 (7) oraz zawiadomienie o ślubie Laury Reitzenheim k. 107— 121. — Rembowski Ja n Nepomucen 1872— 1886 (5) k. 122— 131. — Rembowski Stanisław 1873— 1892 (56) k. 132— 254, przy tym listy tegoż do [Aleksandra i H eleny Chodźków] 1874— 1884 (4) k. 246— 254, list Stefana G ajew skiego do [Jadwigi Zam oyskiej] w sprawie m ateriałów po Stefanie Garczyńskim 1886 k. 216, wiersz: M ontgom ery Jam es „Roz łączenie" 1884 tłum. Rem bow skiego k. 205 oraz w ycinek z Dzień. Pozn. 1884' o pogrzebie J. K. Zupańskiego k. 197. — R ettel Leonard 1863 k. 255—256. — R eveillé Camille 1843 k. 257— 258. — Robert Cyprien 1850 к. 259— 262, przy tym list: Saint More. Girar din François Auguste C. Robert 1850 k. 261— 262. — Romanowski Kazimierz 1867 k. 263— 264. — Rostkow ski Daniel 1850— 1853 (16) k. 265— 285 z dopiskiem Hieronima Żychonia 1851 k. 276. — Rutkowski Antoni 1860 k. 286— 287. — Rutkow ski Fr. ks. 1857 k. 288— 289. — Rybiński M aciej 1863 i 1878 (2) k. 290— 293. — Ryczow ski A ndrzej 1868 z brul. odpowiedzi N iedźw ieckiego (stenogr.) k. 294— 295. — Rykaczew ski Erazm 1858 k. 296— 297. — R y piński A leksander 1853, przy tym list tegoż do Karola [Szulczewskiego]

1856, kwit i katalog druk. k. 298— 300. — Rzążewski Adam 1881 i 1884 (2) k. 301— 303. — Rzepecka A niela 1884 k. 304. — Rzepecki Ludwik 1885 k. 305— 306. — Saw icki Ja n 1863— 1872 (4) i kwit k. 307— 313. - - Sefels Soldenhoff b. d. k. 314. — Sekutowicz J. 1890— 1892 (19) k. 315— 355. — Sew ruk W alen ty 1832— 1866 (4) k. 356— 360. — Siem ieński Ja n 1885 k. 361— 362. — Sienkiew icz K arol 1838— 1858 (5) k. 363— 371. — Skrzydlew ski Tadeusz 1840 z brul. odpowiedzi N iedźw ieckiego k. 372— 373. — Skrzynecki Ja n 1839 (urywek) k. 374. — Sław ianow ski M ichał 1853— 1856 (4) k. 375— 382. przy tym też kopia listu z 6 V III 1855 ręką N iedźwieckiego k. 379— 380. — Smoliński Jó zef 1858— 1870 (7) k. 383— 398, przy tym listy tegoż do A. Bukatego i Niedźw ieckiego wspólnie 1865 i 1866 (2) k. 387— 389, oraz kopia zaświadczenia Tow. Liter. Przyj. Polski 1867 k. 393. — Sow iński A lbert 1836 k. 399. — Staniew icz M aciej 1840— 1843 (6) k. 400— 405. — Stekert A leksander k. 879— 1889 (10) k. 406— 423. — Straszew ski M aurycy 1888 k. 424. — Suchodolska K arolina 1883— 1888 (17) k. 425— 455. — Suchorzew ska gen. (w yciąg z listu przez