Link do wykorzystania podczas lekcji:

(1)

Projekt „Profesjonalny polonista. Praktyka i personalizacja”

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Narzędzie dydaktyczne cyfrowe 3, kl. IV LO

Temat: Miejsce A. Stasiuka, czyli jak łączy wieloznaczność Autor: Maciej Pabisek

XX Liceum Ogólnokształcące im. L. Staffa w Krakowie

Link do wykorzystania podczas lekcji:

https://prezi.com/view/v1A9tz0csFyZZY8fiBou/

Wstęp

W trakcie zajęć uczeń ma szansę zapoznać się zagadnieniem wieloznaczności słów.

Treść opowiadania Andrzeja Stasiuka ukazuje bogactwo znaczeń słowa „miejsce”. Zajęcia odsyłają zarówno do konkretnych treści związanych z kulturą łemkowską i przestrzenią Beskidu Niskiego, jak również do uniwersalnego przesłania czy osobistej interpretacji wynikającej z doświadczenia czytelnika (ucznia biorącego udział w lekcji). W efekcie uczniowie dostrzegają, że na znaczenie słów wpływają materialne cechy desygnatów, rozpoznawane przez zmysły człowieka oraz wyobrażenia. W omawianym podczas lekcji przypadku okazuje się, że jedna topograficznie przestrzeń niesie wiele znaczeń wynikających z podmiotowości ją obserwujących.

Cele lekcji

1. Zapoznanie z tematem wieloznaczności słów i kształcenie techniki docierania do źródeł tejże;

2. Zaprezentowanie młodzieży urozmaiconych technik pracy, ułatwiających rozumienie tekstu pisanego;

3. Kształcenie umiejętności uważnego czytania tekstu literackiego;

4. Zapoznanie z wybranym opowiadaniem A. Stasiuka ze zbioru Opowiadania galicyjskie;

5. Zaciekawienie i/lub zachęcenie do przeczytania całości zbioru Opowiadania galicyjskie;

6. Kształcenie umiejętności przekładu intersemiotycznego.

Link do wykorzystania podczas lekcji:

https://prezi.com/view/v1A9tz0csFyZZY8fiBou/

(2)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego I. Przebieg lekcji

Przed lekcją

Nauczyciel prosi młodzież o przyniesienie na zajęcia przyborów plastycznych.

Jeśli potencjał klasy nie pozwala na szybkie przeczytanie opowiadania, polonista może go udostępnić przed lekcją oraz poprosić młodzież o zapoznanie się z treścią:

http://www.beskid-niski.pl/index.php?pos=/lemkowie/wspomnienia/opowiesci [dostęp 30 04 2020].

Lekcja

Polonista rozpoczyna lekcję od wyświetlenia prezentacji. Pierwszy slajd zawiera temat lekcji [slajd 1].

Następnie nauczyciel dzieli uczniów na dwu lub trzyosobowe grupy oraz rozdaje im tekst

„Miejsca” Andrzeja Stasiuka. W trakcie czytania poszczególne grupy odpowiadają na pytania, kim są bohaterowie opowiadania oraz jakie przejawiają aktywności w poznawaniu miejsca, w którym są. Młodzież powinna udowodnić swoje spostrzeżenia, wskazując na odpowiednie cytaty znajdujące się w tekście [slajd 4].

Komentarz metodyczny:

Nauczyciel może nie rozdawać tekstu na kartkach, jest on zamieszczony również w prezentacji.

Każdorazowe naciśnięcie na kolejną stronę dokumentu – powiększa odpowiednią stronę tekstu do rozmiarów umożliwiających przeczytanie go [slajd 2].

Następnie uczniowie w krótkiej rozmowie z nauczycielem nazywają aktywności wyrażone w odszukanych przez siebie cytatach [slajd 6].

Nauczyciel wyświetla kolejny slajd [slajd 7], na którym znajdują się wybrane cytaty z opowiadania i prosi uczniów o określenie miejsca, do którego się odnoszą (o zdefiniowanie słowa „miejsce” na podstawie wyświetlonych fragmentów). Na podstawie odpowiedzi nauczyciel tworzy notatkę systematyzującą znaczenie słowa „miejsce” w kontekście opowiadania Andrzeja Stasiuka [slajd 8].

(3)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Nauczyciel ponownie dzieli uczniów tym razem na trzy- czteroosobowe grupy, którym przydziela jedno ze wskazanych wcześniej określeń miejsca (cerkiew, okolica, wyobrażenie, pamięć), a następnie prosi o krótką wypowiedź na polecenie: Napisz, jak rozumiesz w kontekście opowiadania, że „miejsce” odsyła znaczeniowo do cerkwi/okolicy/wyobrażenia/pamięci [slajd 9]. Warto, aby nauczyciel po przeczytaniu wybranych odpowiedzi [przykłady – slajd 10] zagaił krótką dyskusję na temat wzajemnych związków opisywanych znaczeń. Na przykład czy te znaczenia wykluczają się czy uzupełniają?; w jaki sposób?; czy tylko w przypadku tego opowiadania czy zawsze (przeważnie)?; co jest tego przyczyną?

Przydzielając to zadanie poszczególnym grupom, nauczyciel powinien kierować się potencjałem grupy. Co oznacza, że uczniowie o większym potencjale otrzymują zadanie związane z

rzeczownikami abstrakcyjnymi (wyobrażenie, pamięć).

W dalszej części lekcji polonista prosi uczniów o dobranie się w pary i przedyskutowanie, co łączy bohaterów opowiadania, a co ich różni. Wnioski uczniowie zapisują. Następnie nauczyciel prosi uczniów o odczytanie spostrzeżeń, a następnie inicjuje krótką dyskusję na omawiany temat.

Na koniec lekcji nauczyciel prosi o wykonanie polecenia, które polega na opisaniu lub przedstawieniu przy pomocy wybranej techniki artystycznej „Miejsca” przedstawionego w opowiadaniu Andrzeja Stasiuka [slajd 11].

Zajęcia kończą się przedstawieniem najciekawszych zdaniem nauczyciela prac uczniów [przykład – slajd 12]. Prace niedokończone uczniowie realizują w domu.

Podczas lekcji mogą się pojawić rozmaite warianty wypowiedzi dotyczące podobieństw bohaterów, a także wskazujące na miejsce, okoliczności spotkania, ale też żal po wywiezieniu cerkwi z miejsca jej wybudowania. W różnicach uczniowie mogą wskazywać na odmienny sposób rejestrowania pustki po świątyni, inny rodzaj wrażliwości, a także – przyjezdność fotografa, co w konsekwencji sprawia, że postrzega on miejsce topograficznie, w

przeciwieństwie do miejscowego narratora, który postrzega miejsce temporalnie.

(4)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Warto, by nauczyciel w podsumowaniu lekcji zadał pytania w rodzaju: „Jak sądzicie, czy narrator urodził się w „miejscu”, czy przybył i mieszka tam od jakiegoś czasu”; „Na podstawie jakich przesłanek z tekstu macie takie zdanie?”; „Jak rozumiecie ostatnie zdanie – Stoi pan w progu”?; Traktujecie je jako zaproszenie do poznania „miejsca”, czy wyraz sceptycyzmu, że przybysz nigdy nie pozna tak dobrze określonego miejsca jak osoba, która się w nim urodziła i wychowała?”

Narzędzie przetestowano na lekcji z jedną z klas XX Liceum Ogólnokształcącego im. L. Staffa w Krakowie.

III. Komentarz do scenariusza: narzędzie Prezi

Program Prezi znany jest od wielu lat jako narzędzie do sporządzania prezentacji. Od wiosny 2020 roku program wzorem narzędzi genial.ly lub Canva posiada rozbudowane menu, które pozwala wybrać wiele wzorów materiałów prezentacyjnych w tym plakatów, ulotek, druków okazjonalnych czy filmów. W Prezi można już także współpracować w kilka osób przy wykonaniu jednego projektu.

W scenariuszu omówione zostanie narzędzie służące do wykonywania prezentacji w wersji bezpłatnej. Narzędzie cyfrowe służące do przeprowadzenia lekcji poświęconej opowiadaniu Andrzeja Stasiuka powstało właśnie w tej wersji.

(5)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Foto 1: Strona startowa – wybór narzędzia.

Fotografia 1 przedstawia stronę startową programu. Jest ona gotowa do użytkowania po

zarejestrowaniu się przy pomocy adresu mailowego na stronie programu. Obecnie dostępne jest menu w języku angielskim oraz kilku innych najpowszechniej używanych języków świata.

Po lewej stronie ekranu znajdują się ikony, które pozwalają wybrać rodzaj materiału multimedialnego, jaki można zrealizować w Prezi: filmy („Videos”); projekty („Desings”);

prezentacje („Presentations”). Zrzut ekranu [Foto1] pokazuje kilka możliwości wyboru szablonu projektu. Na niebieskim tle widoczne są możliwe do zrealizowania szablony infografik

(„Infographics”); plakatów („Posters”); wzorów grafik, jakie można przygotować z myślą o zamieszczeniu na różnego rodzaju mediach społecznościowych („Social media posts”); raportach („Reports”).

Poniżej znajduje się ikona „Library”, do której możemy dodawać materiały graficzne z myślą o wykorzystaniu w przygotowywanych prezentacjach.

Kolejne trzy ikony pozwalają organizować własną pracę i nawigować wśród stworzonych czy właśnie opracowywanych materiałów. Umożliwiają to ikony odsyłające do zasobów

utworzonych samodzielnie („Created by me”) bądź takich, do których zostało się zaproszonym

(6)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego jako współtwórca („Shared with me”). Najniżej znajduje się ikona do tworzenia kolejnych folderów grupujących wykonane prace w Prezi („New folder”)

Foto 2.: Widok strony Prezi z przygotowanymi prezentacjami.

Po przejściu na stronę „Presentation” użytkownik ma do wyboru trzy główne schematy

umożliwiające przygotowanie nowej prezentacji: można skorzystać z gotowego schematu, czyli umieszczać „własne” treści w gotowym szablonie („Create from template”), można stworzyć prezentację od podstaw, „improwizując” („Start from scratch”), można wreszcie zaadaptować przygotowaną wcześniej prezentację PowerPoint do szablonu Prezi („Convert PowerPoint”).

Twórcy Prezi stworzyli ponadto możliwość zobaczenia prac innych użytkowników programu, które mogą zainspirować przy tworzeniu własnego materiału („Explore presentation gallery”).

(7)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Foto 3. Prezi – widok w chwili ustalania ogólnego wyglądu prezentacji.

Po wybraniu określonego szablonu [Foto 3] użytkownik może dostosować poszczególne elementy do własnych potrzeb. Służy do tego ikona „Style”. Po jej naciśnięciu rozwija się kolejne menu, w którym istnieje możliwość zmienienia czy pobrania z własnych zasobów fotografii tła dla całej prezentacji „Background”, kolorystyki i kształtu wszystkich slajdów

„Shape & lauout”, a także kolorystki w obrębie poszczególnych slajdów „Colors”, a także wzorów czcionek w slajdach nagłówkowych¹ „Title”.

Obok ikony „Style” odpowiadającej za ogólny wygląd prezentacji znajdują się ikony służące do dodawania poszczególnych elementów graficznych do konkretnych slajdów – „Insert”,

udostępniania wykonanych w Prezi prezentacji – „Share” czy wykonania wideoprezentacji –

„Create video”. Z kolei niebieska ikona „Present” znajdująca się w prawym górnym roku ekranu umożliwia przechodzenie pomiędzy trybem prezentowania i edycji slajdów.

1 Czyli tych, wokół których skupia się animacja w Prezi. Na prezentowanej fotografii nr 3 są to na przykład „Temat i tekst” czy „Bohaterowie”.

(8)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Użytkownik ma również możliwość zmieniania kolejności slajdów nagłówkowych czy sposobu zastosowania w ich obrębie animacji. Służy do tego umieszczona na dole ekranu, po lewej stronie ikona „Path Settings”.

Do przełączania między widokiem ogólnym prezentacji a widokiem w poszczególnych slajdach wiodących służą ikony „Zoom In”, która prowadzi użytkownika „wewnątrz” animacji i „Zoom Out”, która przywraca widok ogólny.

Foto 4.: Prezi – widok w chwili dodawania poszczególnych komponentów do slajdu.

Na fotografii nr 4 pokazano prezentację Prezi w chwili otwarcia ikony „Insert”, czyli

umożliwiającej dodawanie określonych elementów prezentacji do konkretnego slajdu. Zapisana na zielono ikona „Topic” służy do dodawania slajdów wiodących takich jak np. „Temat i tekst”². Z kolei ikona „My Library” prowadzi do zgromadzonych przez twórców programu zasobów, z których część jest bezpłatna. Ikona „Story blocks” odpowiada za dodawanie bardziej złożonych infografik jak np. wzory kalendarzy, wykresów, tabel itp.

2 Zamiast niej pojawić się może także ikona „Page”, która służy dodawaniu kolejnych slajdów w obrębie slajdów wiodących.

(9)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego czcionek „Text”, zdjęć „Image”, ikon „Icon”, animacji „Animation”, prezentacji w PowerPoint, kształtów („Shape”), strzałek i linii („Arrow&line”), dokumentów „PDF”, materiałów

dźwiękowych „Audio”, filmów z serwisu YouTube lub dodanych z własnych zasobów („Video”).

Osobnego omówienia wymaga dodawanie dokumentów. Program dodane dokumenty tekstowe konwertuje i umieszcza w prezentacji jako dokumenty PDF. Jeśli dokument liczy więcej niż jedna strona, użytkownik może zaznaczyć wybrane strony i tylko je umieścić w prezentacji.

W wersji płatnej istnieje możliwość dodania również wykresów „Chart” i komentarzy

„Comment”.