Rola RIPOK we współpracy z gminami.
Jak wypracować dobry model współpracy w celu stworzenia
„mocnego” systemu gospodarki odpadami.
19-20 maja 2016 r., Hotel Faltom, Rumia
System gospodarowania odpadami komunalnymi
Nowy system zakłada, że samorząd, który jest odpowiedzialny za wszystko to, co służy lokalnej społeczności, powinien być również odpowiedzialny za odebranie i właściwe zagospodarowanie odpadów. W nowym systemie gospodarki odpadami komunalnymi gmina ma wpływ na każdy z jego elementów i dzięki temu powinna kształtować sposób gospodarowania odpadami komunalnymi na swoim terenie. Jednakże najpierw każda gmina musiała zorganizować system gospodarki odpadami komunalnymi, zgodnie z zapisami ustawy oraz z uwarunkowaniami miejscowymi.
Ustawa o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach – obowiązki gmin
Art. 3 ust. 2 pkt 1–16 u.u.c.p.g. zawiera rodzaje działań, które służą organizacji systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Zadania, jakie (w szczególności) gminy muszą podejmować:
tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewniają wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych;
zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami: regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych;
obejmują wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi;
nadzorują gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym realizację zadań powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości;
Ustawa o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach – obowiązki gmin
ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów:
papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji;
tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych;
zapewniają osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania;
prowadzą działania informacyjne i edukacyjne w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych;
udostępniają na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty określone informacje.
Ustawa o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach – obowiązki gmin
Art. 3b. 1. u.u.c.p.g. wskazuje, że gminy są
obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.:
1) poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50%
wagowo;
2) poziom recyklingu, przygotowania do
ponownego użycia i odzysku innymi metodami
innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i
rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne
w wysokości co najmniej 70% wagowo.
Ustawa o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach – obowiązki gmin
Art. 3c. 1. wskazuje, że gminy są obowiązane
ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania:
1) do dnia 16 lipca 2013 r. – do nie więcej niż 50%
wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania;
2) do dnia 16 lipca 2020 r. – do nie więcej niż 35%
wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania
– w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
Co to jest regionalna instalacja ?
Art. 35 ust. 6 ustawy o odpadach:
Regionalną instalacją do przetwarzania odpadów komunalnych jest zakład zagospodarowania odpadów, o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkanego co najmniej przez 120 tys. mieszkańców, spełniający wymagania najlepszej dostępnej techniki, o której mowa w art. 207 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, lub technologii, o której mowa w art. 143 tej ustawy, w tym wykorzystujący nowe dostępne technologie przetwarzania odpadów lub zapewniający:
Co to jest regionalna instalacja ?
1) mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielanie ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku, lub
2) przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin, spełniających wymagania określone w przepisach odrębnych, lub materiału po procesie kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku w procesie odzysku R10, spełniającego wymagania określone w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 4, lub
3) składowanie odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych o pojemności pozwalającej na przyjmowanie przez okres nie krótszy niż 15 lat odpadów w ilości nie mniejszej niż powstająca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.
Co to jest ponadregionalna instalacja ?
Art. 35 ust. 6a ustawy o odpadach:
Ponadregionalną instalacją do przetwarzania odpadów komunalnych jest spalarnia odpadów komunalnych o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych zebranych z obszaru zamieszkanego co najmniej przez 500 tys. mieszkańców, spełniająca wymagania najlepszej dostępnej techniki, zwana dalej
„ponadregionalną spalarnią odpadów
komunalnych”.
Co to jest region gospodarki ?
Art. 35 ust. 5 oraz 5a ustawy o odpadach:
Region gospodarki odpadami komunalnymi stanowi obszar sąsiadujących ze sobą gmin liczących łącznie co najmniej 150 tys. mieszkańców i obsługiwany przez instalacje, o których mowa w ust. 6; regionem gospodarki odpadami komunalnymi może być również obszar gminy liczącej powyżej 500 tys.
mieszkańców.
Region gospodarki odpadami komunalnymi może obejmować sąsiadujące ze sobą gminy z różnych województw, jeżeli przewidują to wojewódzkie plany gospodarki odpadami tych województw.
Uchwalone regiony gospodarki odpadami w poprzednim planie
WPGO 2014
7 Regionów gospodarki odpadami
Proponowane regiony gospodarki odpadami w projekcie planu WPGO 2022
4 Regiony gospodarki odpadami
Problemy i nieprawidłowości w funkcjonowaniu RIPOK - gminy
1. Brak współpracy lub niewłaściwa współpraca z gminami obsługiwanymi przez RIPOKi;
2. Niewłaściwie zbudowane systemy zbierania odpadów w gminach – przyczyny – w momencie tworzenia regulaminów i podstaw systemu zbierania odpadów brak doświadczenia kadry desygnowanej do budowy systemu ze strony gmin, brak wzorców, brak badań morfologii odpadów powstających na ich terenie;
3. Brak porozumienia pomiędzy poszczególnymi
gminami należącymi do danego RIPOK;
Problemy i nieprawidłowości w funkcjonowaniu RIPOK - gminy
4. Gminy należące do tego samego RIPOK-u przygotowały całkowicie odmienne systemy zbierania odpadów;
5. Tak zróżnicowane strumienie odpadów trafiły do instalacji regionalnych;
6. Różne częstotliwości odbierania odpadów
zmieszanych – powoduje to kłopoty na liniach
do segregowania odpadów.
Gminne PSZOKi
Art. 3 ust 2 pkt 6) Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności:
tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, które zapewniają przyjmowanie co najmniej takich odpadów komunalnych jak: przeterminowane leki i chemikalia, zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, zużyte opony, odpady zielone oraz odpady budowlane i rozbiórkowe stanowiące odpady komunalne, a także odpadów komunalnych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 4a.
Gminne PSZOKi
Cele funkcjonowania PSZOKów:
1. Zmniejszenie ilości odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych;
2. Zmniejszenie ilości odpadów biodegradowalnych kierowanych na składowiska;
3. Zwiększenie ilości selektywnie zbieranego ZSEE;
4. Zwiększenie ilości selektywnie zbieranych baterii;
5. Selektywne zbieranie odpadów wielkogabarytowych w celu zmniejszenia ich objętości;
6. Poprawa życia mieszkańców.
Problemy i nieprawidłowości
w funkcjonowaniu RIPOK - wytwórcy
1. nieprzestrzeganie przez mieszkańców regulaminów utrzymania czystości a także własnych zobowiązań w postaci złożonych deklaracji o segregowaniu opadów;
2. często małe zróżnicowanie w cenach za odbiór odpadów zmieszanych i segregowanych;
3. zmiana UoUCIPWG może to zmienić;
4. niewykorzystywanie przez gminy posiadające straż gminną środków karnych dla właścicieli nieruchomości nieprzestrzegających przepisów;
5. konieczność konsultowania zmian w systemie zbierania odpadów w gminach z instalacjami do których te odpady będą trafiać – przykładem odpady bio – 20 01 08 lub 20 01 99 oraz popioły z domowych palenisk 20 01 99 lub 20 03 99.
Problemy i nieprawidłowości w funkcjonowaniu RIPOK
1. RIPOKi były projektowane i budowane w oparciu o rozwiązania techniczne i technologiczne sprzed ok.
10 lat – cykl powstawania dokumentacji oraz pozyskiwania środków do realizacji projektów;
2. Projektowano RIPOKI w oparciu o cząstkowe lub przy braku badań morfologicznych – zmiana tej morfologii w ostatnich 10 latach;
3. Projektanci często nie wykorzystywali metod nowych, innowacyjnych – cena oraz konserwatyzm zamawiających;
4. Część instalacji pomimo, że powstały stosunkowo niedawno zmuszona jest do przeprowadzenia modernizacji – zmiana przepisów prawnych - np.
kompostownie.
Problemy i nieprawidłowości w funkcjonowaniu RIPOK
5. Część instalacji regionalnych posiada sortownie nie wyposażone w sortery automatycznie sortujące zmieszane bądź selektywnie zebrane odpady - w kolejnych ilość sorterów znacznie większa niż potrzeby wynikające ze strumienia sortowanych odpadów;
6. Duże zróżnicowanie w kosztach budowy poszczególnych instalacji o zbliżonych mocach przerobowych;
7. Różne koszty przetwarzania 1 Mg odpadów w
poszczególnych RIPOKach.
Działanie systemu w województwie pomorskim
Województwo Pomorskie - jako jedno z najszybciej porządkujących system
gospodarowania odpadami w Polsce – powstały już wszystkie instalacje przewidziane do obsługi
utworzonych regionów gospodarki odpadami.
Działanie systemu w województwie pomorskim
1. Region Szadółki – RIPOK Szadółki;
2. Region Eko Dolina – RIPOK Eko Dolina;
3. Region Północny – RIPOK Czarnówko;
4. Region Północno-Zachodni – RIPOK Sierżno;
5. Region Północno-Zachodni – RIPOK Bierkowo;
6. Region Północny – RIPOK Chlewnica;
7. Region Wschodni – RIPOK Gilwa;
8. Region Wschodni – RIPOK Tczew;
9. Region Południowy – RIPOK Stary Las;
10.Region Południowo-Zachodni – RIPOK ZZO Nowy Dwór
Działanie systemu w województwie pomorskim
Do tej pory system gospodarowania odpadami
komunalnymi polegał na funkcjonowaniu
regionalnych instalacji przetwarzania odpadów
komunalnych oraz instalacji do zastępczej obsługi
regionu. Ten stan zmieni się najpóźniej do dnia 1
lipca 2018 r., bowiem instalacjami do zastępczej
obsługi regionu będą mogły być wyłącznie inne
regionalne instalacje przetwarzania odpadów
komunalnych przeznaczone do przetwarzania tego
samego rodzaju odpadów co RIPOK (art. 35 ust. 4a
u.o.).
Działanie systemu w województwie pomorskim
Z art. 35 ust. 4 pkt 2 u.o. wynika, że instalacje do
zastępczej obsługi regionu będą funkcjonowały w
przypadku, gdy znajdująca się w regionie
instalacja RIPOK uległa awarii lub nie może
przyjmować odpadów z innych przyczyn oraz do
czasu uruchomienia regionalnych instalacji do
przetwarzania odpadów komunalnych.
Działanie systemu w województwie pomorskim
Instalacja zastępcza, aby mogła mieć taki status musi być wskazana w wojewódzkim planie gospodarki odpadami (WPGO). Jeżeli instalacja przeznaczona do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz przeznaczonych do składowania pozostałości z sortowania odpadów komunalnych i pozostałości z procesu mechaniczno- biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych nie zostanie wskazana w WPGO, to zgodnie z art. 38a u.o. (wprowadzonym u.z.u.o.), nie została ujęta w wojewódzkim planie gospodarki odpadami, to organ ma obowiązek odmowy wydania dla niej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, pozwolenia na budowę, pozwolenia zintegrowanego lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów (w tej instalacji).
WNIOSKI
1. Konieczność wzmocnienia technologicznego istniejących instalacji – modernizacja w oparciu o technologie innowacyjne;
2. Zmniejszenie i to radykalne ilości odpadów składowanych poprzez ich rzeczywiste przetworzenie i zagospodarowanie – recykling i odzysk;
3. Uszczelnienie systemu odbierania odpadów –
część RIPOKów obserwuje odpływ odpadów
pomimo zamknięcia instalacji niebędących w
systemie i w zapisach WPGO;
WNIOSKI
4. Jest 2016 rok a budowa instalacji do spalania w województwie pomorskim jest opóźniona – co z frakcją energetyczną – na dzisiaj tylko jedna instalacja w województwie pomorskim – RIPOK w Chlewnicy wytwarza paliwo i nie ma problemu z zakazem składowania jaki obowiązuje od 1 stycznia 2016 r.;
5. Aby można było zastosować technologie innowacyjne RIPOKi muszą posiadać wystarczające ilości odpadów dopływających z terenu Regionu;
6. Zwiększenie stopnia automatyzacji procesów sortowania – odchodzenie od sortowania manualnego;
7. Zmiana sposobu zagospodarowywania odpadów bio z procesów tlenowych na procesy beztlenowe z wykorzystaniem uzyskanego w ich efekcie biogazu.
WNIOSKI
8. Konieczność ściślejszej współpracy pomiędzy RIPOKAMI a Gminami należącymi do tego samego Regionu. (Obowiązki gmin nie kończą się w momencie wybudowania RIPOK dotyczą utrzymywania RIPOK również w trakcie eksploatacji);
9. Większe zaangażowanie gmin w budowanie i kontrolę systemu zbierania odpadów – nacisk na selektywną zbiórkę i wymuszanie selekcji na właścicielach nieruchomości;
10.Zbyt duże upolitycznienie problemu odpadów komunalnych – od fazy ustawowawczej po wykonawczą na poziomie gmin;
11.Obowiązki gmin w zakresie edukacji i promowania systemu selektywnej zbiórki;
12.Wzmocnienie systemu zbiórki w PSZOKACH – aby stały się istotnym elementem systemu.
