RAPORT RYNKOWY
OWOCE WARZYWA SOKI
Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków
Grudzień 2021
Raport 5/2021
SPIS TREŚCI
Rozdział Strona
1. Spis treści 2
2. O Raporcie 3
3. Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków 4
4. Zapasy jabłek 5
5. Rynek soku pomarańczowego na świecie 7
6. Produkcja owoców i warzyw w UE 18
7. Czy system Nutri-Score jest zagrożeniem dla naturalnych produktów? 21
8. Źródła 26
O RAPORCIE
O raporcie
Raport Rynkowy – Owoce, Warzywa, Soki jest odpowiedzią Stowarzyszenia Krajowa Unia Producentów Soków na wyraźny problem z jakim stykają się uczestnicy rynku, którzy oczekują danych na temat konsumpcji owoców, warzyw, soków, prognoz zbiorów surowców do produkcji przetworów czy kierunków ekspansji polskiej branży spożywczej. W bieżącej dyskusji pojawia się szereg kwestii, które stale skupiają uwagę producentów owoców i warzyw, pośredników oraz przetwórców. Polska jako lider w produkcji, przetwórstwie oraz eksporcie stoi przed arcytrudnym zadaniem zagospodarowania mocy produkcyjnych oraz ambicji sadowników i przetwórców. Będąc niegdyś spichlerzem Europy, a obecnie jej sadem, stoimy od wieków na straży bezpieczeństwa żywnościowego całego kontynentu. Aby spełniać swoją rolę odpowiedzialnie musimy posługiwać się rzetelnymi danymi.
Autorzy
Raport powstaje dzięki współpracy ekspertów związanych z prognozowaniem zbiorów, produkcją owoców i warzyw, przetwórstwem oraz analitykami zaangażowanymi w rozwój sadownictwa i rolnictwa.
Źródła
Funkcjonalny aspekt raportu objawia się w wykorzystaniu szerokiego spektrum źródeł rynkowych, które obejmują przede wszystkim dane opracowane przez uznane instytucje, takie jak Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Finansów, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Główny Urząd Statystyczny, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB, Europejskie Stowarzyszenie Producentów Soków Owocowych (AIJN) oraz analizy własne. Rzetelność informacji związana jest przede wszystkim z analizą różnych źródeł i wieloletnim doświadczeniem autorów niniejszego raportu.
STOWARZYSZENIE KRAJOWA UNIA PRODUCENTÓW SOKÓW
Organizacja
Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków (KUPS) to organizacja non profit zrzeszająca oraz integrująca producentów soków, nektarów i napojów z owoców i warzyw. Reprezentuje firmy dostarczające na rynek krajowy około 70% soków owocowych i warzywnych oraz zagęszczonych soków owocowych i warzywnych w Polsce. Stowarzyszenie współpracuje z instytucjami naukowymi, laboratoriami badawczymi, dostawcami półproduktów, maszyn i opakowań. Jest również aktywnym członkiem Stowarzyszenia AIJN (Europejskie Stowarzyszenie Producentów Soków Owocowych).
Misja
Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków (KUPS) powstało aby integrować producentów soków gotowych oraz zagęszczonych i dostawców działających na ich rzecz. Funkcjonowanie organizacji jest także ściśle powiązane ze współpracą z instytucjami naukowymi, co w założeniu twórców pozwala silnie oddziaływać na branżę sokowniczą, która powinna dążyć do realizacji najwyższych standardów oraz przestrzegania obowiązujących branżowych wytycznych i przepisów.
Stowarzyszenie KUPS szczyci się także zaangażowaniem w budowę prawidłowych nawyków żywieniowych dzięki realizacji szerokiego spektrum projektów promocyjno-informacyjnych.
Wybrane aktywności
Projekt 5 porcji warzyw, owoców lub soku, to flagowa aktywność Stowarzyszenia KUPS. Realizowany jest nieprzerwanie od 2008 roku w różnych odsłonach. Opiera się na edukacji w zakresie zbilansowanej diety od najmłodszych lat, w oparciu o owoce, warzywa oraz soki, zgodnie z rekomendacjami żywieniowymi Światowej Organizacji Zdrowia.
Kampania wspierająca patriotyzm konsumencki – Apetyt na polskie – ma na celu budowę przywiązania konsumentów do krajowych produktów. W oparciu o doświadczenia branży owocowo-warzywnej oraz doniesienia naukowe docieramy z komunikacją na temat właściwości polskich produktów ogrodniczych.
Równocześnie kampania promuje projekty realizowane w ramach Funduszu Promocji Owoców i Warzyw.
System jakości Certyfikowany Produkt (CP) to innowacyjne rozwiązanie wprowadzone przez Stowarzyszenie KUPS przy współpracy z ekspertami – przedstawicielami branży owocowo-warzywnej oraz krajowych jednostek naukowych. Certyfikat nadawany jest produktom owocowo-warzywnym, które Dobrowolny System Kontroli (DSK) soków i nektarów - jego celem jest dbanie o wysoką jakość produktów dostarczanych konsumentom przez branżę. Wdrożenie systemu praktycznie wyeliminowało nieprawidłowości w procesie produkcji soków.
Polska branża sokownicza jest w grupie liderów w UE o wysokiej jakości soków.
ZAPASY
Stany magazynowe
ZAPASY JABŁEK W EUROPIE (GRUDZIEŃ 2021) W TONACH
Zapasy jabłek w Europie
Według danych WAPA zapasy jabłek w UE z w grudniu 2021 r. wyniosły ok. 4,917 mln ton. Oznacza to wzrost względem 1 grudnia 2020 roku o ok. 0,3 mln ton.
W grudniu 2021 r. największe zapasy jabłek notowano w Polsce – 1,695 mln ton (blisko 6%
więcej niż w tym samym okresie w 2020 roku) i we Włoszech – 1,355 mln ton, czyli o 0,6% mniej niż w roku poprzednim.
Źródło: WAPA
Zapasy jabłek w tonach 01.12.2021 01.12.2020 2021/2020 %
Austria (Steiermark) 97 808 93 105 5,1%
Belgia 168 195 91 733 83,4%
Republika Czeska 52 863 54 977 -3,8%
Dania 11 114 6 675 66,5%
Francja 695 418 650 624 6,9%
Niemcy 351 306 338 942 3,6%
Włochy 1 355 857 1 364 135 -0,6%
Polska 1 695 000 1 600 000 5,9%
Hiszpania (Katalonia) 258 783 182 739 41,6%
Szwajcaria 63 888 64 111 -0,3%
Holandia 167 660 157 000 6,8%
OGÓŁEM 4 917 891 4 604 040 6,8%
RYNEK SOKU
POMARAŃCZOWEGO NA ŚWIECIE
Struktura produkcji i handlu
Światowa produkcja, konsumpcja i przetwórstwo pomarańczy
2016-2021 r., mln ton
Produkcja pomarańczy
• Globalna produkcja pomarańczy w sezonie 2020/21 szacowana jest na 48,6 mln ton, tj. o 2,5 mln ton więcej w stosunku do poprzedniego sezonu.
• O zwiększeniu o ok. 5% światowych zbiorów pomarańczy zadecydowały przede wszystkim sprzyjające warunku pogodowe.
• Nadwyżka produkcji została skierowana do przetwórstwa.
• Konsumpcja bezpośrednia świeżych pomarańczy pozostała na poziomie zbliżonym do poprzedniego sezonu (wzrosła o ok. 1% r/r.).
53 859
48 274
54 241
46 050
48 572
producja
2016/17 2017/18 2018/19 2019/20 2020/21
konsumpcja przetwórstwo
Produkcja pomarańczy w sezonie 2020/2021 r.
Produkcja pomarańczy
• Produkcja pomarańczy w Brazylii wzrosła do 15,9 mln ton. Chociaż drzewa pomarańczowe znajdowały się w tym bardziej obfitym z dwuletniego cyklu produkcyjnego, niesprzyjająca pogoda znacząco wpłynęła na potencjał produkcyjny. Przy nieznacznym spadku konsumpcji na świecie podaż pomarańczy do przetwórstwa wzrosła o 1,3 mln ton do 11,2 mln ton.
• Produkcja pomarańczy w Chinach wzrosła nieznacznie do 7,5 mln ton. Spadł import, a konsumpcja utrzymała się na stałym poziomie. Ze względu na poprawę logistyki i ożywienie popytu na kluczowych rynkach eksportowych, takich jak Malezja, Filipiny i Wietnam, eksport wzrósł ponad dwukrotnie.
• Produkcja w USA spadła o 12% do ok. 4,2 mln ton. Produkcja od lat wykazuje tendencję spadkową z powodu „zazieleniania” i jest mniejsza niż jedna trzecia tego, co było 20 lat temu. Konsumpcja, eksport i dostawy do przetwórstwa zmniejszyły się wraz ze spadkiem podaży.
• Produkcja w Unii Europejskiej wzrosła o 5% do 6,5 mln ton ze względu na sprzyjającą pogodę i zwiększenie powierzchni zbiorów. Konsumpcja świeżych owoców utrzymała się na stałym poziomie, zwiększyła się natomiast ilość pomarańczy przeznaczonych do przetwórstwa i na eksport. Wzrost produkcji zadecydował o spadku importu.
Struktura geograficzna produkcji soku pomarańczowego w sezonie 2020/2021 r., w proc.
Produkcja soku pomarańczowego
• W Brazylii wyprodukowano 62% wszystkich pomarańczy, w USA 14%, w Meksyku 12%, a w UE pozyskano 5% całkowitej światowej produkcji.
14% 62%
12%
5%
3%
2%
1%
1%
Brazylia USA Meksyk UE RPA Chiny Australia Inne
Struktura produkcji soku
pomarańczowego na świecie, 2016-2021 r., tys. ton
Produkcja soku pomarańczowego
Światowa produkcja soku pomarańczowego wzrosła o ok. 2% w stosunku do sezonu 2019/20.
• Produkcja soku pomarańczowego w Brazylii wzrosła o ok. 12% do 1 mln ton, w wyniku większej liczby pomarańczy dostępnych do przetworzenia.
• Produkcja w USA spadła o ok. 18% do 245 tys. ton. Zmniejszyła się ilość pomarańczy kierowanych do przetwórstwa. Konsumpcja, eksport i zapasy spadły przy niższej produkcji. W konsekwencji import gwałtownie wzrósł.
• Produkcja w Meksyku wzrosła ponad dwukrotnie do 200 tys. ton. Konsumpcja i eksport zwiększyły się wraz ze wzrostem dostępnych dostaw.
• Produkcja w Unii Europejskiej szacowana jest na 89 tys. ton, czyli o 24% więcej niż w poprzednim sezonie, przy większej ilości pomarańczy dostępnych do przetworzenia (zwłaszcza z Hiszpanii i Włoch). Konsumpcja nieznacznie wzrosła w wyniku zwiększonych dostaw krajowych i rosnącego zainteresowania konsumentów produktami zawierającymi witaminę C.
1447
1004
1324
938 1048
303
187
329
297 245
210
190
220
90
200 116
89
101
72
89 19
49
63
49
50 45
44
40
31 31 18
17
18
16 17
17
17
16
16
17
0 500 1000 1500 2000 2500
2016/17 2017/18 2018/19 2019/20 2020/21
Brazylia USA Meksyk UE RPA Chiny Inne Australia
Struktura eksportu soku
pomarańczowego na świecie, 2016-2021 r., tys. ton
Eksport soku pomarańczowego
Światowy eksport soku pomarańczowego wzrósł o ok. 9% w porównaniu do sezonu 2019/2020.
• Najbardziej zwiększył się eksport z Meksyku o 85% i RPA o 33%.
• Eksport z Brazylii wzrósł o prawie 2%, czyli o 18 tys. ton.
33 37 32 23 24
57 28 35 39 30 30 34 30 29 40
63 58 60 67 67
204 182 195
105 195
1230
989 1120
1032
1050
0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800
2016/17 2017/18 2018/19 2019/20 2020/21
Inne USA RPA UE Meksyk Brazylia
Struktura eksportu soku pomarańczowego
Najważniejsze przepływy eksportowe soku pomarańczowego
• Brazylia pozostaje wiodącym dostawcą soku pomarańczowego, a kraje UE największym odbiorcą.
• Po spadku dostaw w zeszłym sezonie, w sezonie 2021/22 (od 21 lipca do 22 czerwca), rozpoczął się intensywny eksport soku pomarańczowego.
• Wysokość eksportu zagęszczonego soku pomarańczowego w lipcu 2021 wyniosła 87 500 ton, o 54%
więcej niż w analogicznym okresie w roku 2020.
Struktura eksportu soku cytrynowego
Najważniejsze przepływy eksportowe soku cytrynowego
• Produkcja soku cytrynowego na świecie była mniejsza ze względu na spadek produkcji oraz większe wykorzystanie owoców na rynek świeży.
• Do głównych eksporterów soku cytrynowego należą: Argentyna, Brazylia, Włochy, Hiszpania, RPA.
• Globalne zapotrzebowanie na sok cytrynowy wynosi od 110 000 do 130 000 ton rocznie.
• Pod wpływem trendów związanych z nasileniem orientacji klientów na zdrowe odżywiane, kraje produkujące cytryny i grejpfruty będą starały się sprzedać jak najwięcej owoców na rynek świeży.
• Zmniejszona o 18% podaż cytryn do przetwórstwa wskazuje, ze produkcja zagęszczonego soku z tych owoców jest niższa rok do roku. Obecny trend spadkowy trwa od 3 lat.
Struktura eksportu soku grejpfrutowego
Najważniejsze przepływy eksportowe soku grejpfrutowego
• Do największych światowych eksporterów soku grejpfrutowego należą: RPA, Hiszpania, Meksyk, Niemcy, Niderlandy i Izrael.
• Sok grejpfrutowy do Polski sprowadzamy głównie z Niderlandów i Izraela.
Struktura eksportu soku
ananasowego i przecieru z mango
Najważniejsze przepływy eksportowe soku ananasowego
• Sok ananasowy sprowadzamy do Polski głównie z Hiszpanii i Kostaryki.
Najważniejsze przepływy eksportowe przecieru z mango
• Globalne spożycie przecieru z mango wynosi obecnie znacznie ponad 1 milion ton rocznie.
Najpopularniejsze smaki soków i napojów na świecie i w Europie
Najpopularniejsze smaki soków i napojów na świecie 2016-2020 w %
Najpopularniejsze smaki soków i napojów w Europie 2016 – 2020 w %
9,27 10,02 9,54 9,34 10,15
7,21 7,23 6,92 7,43 8,05
3,53 3,75 3,72 4,30 3,77
3,34 2,95 3,28 3,35 2,82
2,57 2,46 2,67 2,03 2,12
2,11 2,06 1,88 2,29 1,992,23 1,97 1,92 1,84 2,21
1,28 1,28 1,48 1,90 1,54
1,12 1,28 1,14 1,31 1,44
2 0 1 6 2 0 1 7 2 0 1 8 2 0 1 9 2 0 2 0
Pomarańcz Jabłko Mango Woda kokosowa Winogrono Ananas Brzoskwinia Granat Żurawina
17,6 18,6 17,2 16,9 19,3
14,9 15,3 15,1 13,8 15
9,2 8,1 8,2 6,8 7,1
5,5 5,7 5,3 5,6 4,75,8 5,3 5,3 4,8 5,6
4,5 4,5 4,8 4,6 4,34,8 4,3 4,8 4 43,8 3,8 4,2 3,8 43,5 3,6 3,8 3,3 3,7
2 0 1 6 2 0 1 7 2 0 1 8 2 0 1 9 2 0 2 0
Jabłko Pomarańcz Mango Woda Kokosowa Ananas
PRODUKCJA OWOCÓW I
WARZYW W UE
Produkcja owoców w Europie w 2020 r., 6 największych krajów
9,9
5,2
3,3 3,1
1,6 1,4
0 2 4 6 8 10 12
Hiszpania Włochy Francja Grecja Portugalia Polska
Produkcja owoców w mld Euro
4,5 4,3
4,1
2,7
2
1,2
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5
Produkcja owoców w mln ton
Produkcja warzyw w Europie w 2020 r., 6 największych krajów
7,3 7,1
3,8
3,1 3 2,9
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Hiszpania Włochy Francja Niemcy Polska Niderlandy
Produkcja warzyw w mld Euro
14,8
13,2
5,6 5,5 5,3
3,9
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Hiszpania Włochy Francja Polska Niderlandy Niemcy
Produkcja warzyw w mln ton
CZY SYSTEM NUTRI-SCORE JEST ZAGROŻENIEM DLA
NATURALNYCH PRODUKTÓW?
Działania antykryzysowe
DEBATA EKSPERCKA
„NUTRI-SCORE SPRAWI, ŻE BĘDZIEMY ODŻYWIAĆ SIĘ GORZEJ”
Dieta ma duże znaczenie w prewencji chorób cywilizacyjnych, dlatego Komisja Europejska planuje wprowadzenie dodatkowych oznaczeń na produktach spożywczych. Mają nam one ułatwić wybór żywności korzystnej dla zdrowia i kształtować pozytywne nawyki żywieniowe. Jednym z rozważanych rozwiązań jest system Nutri-Score, który, zdaniem polskich rolników i przetwórców, może wprowadzać konsumentów w błąd. O zagrożeniach, jakie ze sobą niesie, dyskutowano 25 listopada 2021 r. podczas debaty przedstawicieli branży rolno-spożywczej.
„Czy system Nutri-Score jest zagrożeniem dla naturalnych produktów?” – pod takim tytułem odbył się webinar wyemitowany 25 listopada 2021 r. przez portalspozywczy.pl. Tak też brzmiało główne pytanie, które postawiono zgromadzonym w studio przedstawicielom rolników, przetwórców i środowiska akademickiego. Zanim jednak eksperci udzielili na nie odpowiedzi, Joanna Olszak, Doradca ds. prawa żywnościowego IGI Food Consulting, przypomniała, na czym polega Nutri-Score.
To stworzone przez prywatny francuski instytut naukowy oznakowanie żywności, szeregujące produkty od wskazanych do częstego spożycia, po te rekomendowane okazjonalnie. Oznacza się je kolorami od zielonego po czerwony oraz literami od A do E, dając konsumentowi sygnał, że najlepsze są te z literą A na zielonym tle.
Reprezentowane przez Nutri-Score podejście do oceny wartości odżywczej produktów może niestety utrudnić właściwe bilansowanie posiłków. Nutri- Score to system zbyt uproszczony i zbyt wykluczający niektóre grupy żywności – na ten aspekt zwrócił w dyskusji uwagę dr hab. Dariusz Włodarek, dietetyk i żywieniowiec, Kierownik Zakładu Dietetyki Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie:
DEBATA EKSPERCKA
Kolor zielony kojarzy się z bezpieczeństwem i sygnałem „start”, nawet jeśli dany produkt powinien być ograniczany co do ilości, a czerwony z niebezpieczeństwem i sygnałem „stop”, co daje przeświadczenie, że produkt jest niebezpieczny. Tymczasem na rynku nie ma produktów, które zagrażają zdrowiu i życiu, bo każdy ma miejsce w zbilansowanej diecie. System Nutri-Score może negatywnie wpłynąć na dietę, bo konsument będzie brał z półki tylko produkty oznaczone na zielono.
Jestem zwolennikiem tego, by konsumenci wiedzieli, czego mogą spożywać mało, a czego bez ograniczeń – na przykład warzyw czy owoców, które w systemie Nutri-Score są dyskryminowane jako wysokoenergetyczne – zaznaczył ekspert.
Kryteria, na których traci żywność naturalna
Zdaniem uczestników webinaru, już same kryteria oceny w systemie Nutri-Score są zbyt ogólne oraz uproszczone. Każdy produkt otrzymuje w nim punkty pozytywne, np. za zawartość błonnika, i negatywne, np. za zawartość cukru. Jednak o wartości owoców i ich przetworów stanowi nie tylko cukier naturalnie w nich występujący, ale cały arsenał składników odżywczych – przypomniał Julian Pawlak, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Krajowa Unia Producentów Soków (KUPS). Przedstawiciel przetwórców wyraził też obawę, że na wprowadzeniu Nutri-Score w całej Unii straci branża sokownicza:
W Nutri-Score naturalne przetwory owocowe, jak np. soki, trafiają do grupy czerwonej i pomarańczowej razem z żywnością dodatkowo dosładzaną, bo system ten zrównuje cukier obecny naturalnie w owocach z cukrem dodanym. Pomija przy tym inne kryteria, takie jak obecność witamin czy innych związków bioaktywnych, które w sokach występują w dużych ilościach. Widzę w tym zagrożenie dla branży sokowniczej, bo duża część naszej produkcji to naturalne przetwory, zawierające naturalne cukry. Przepisy unijne zabraniają ingerowania w skład soku. Podczas gdy inne branże będą modyfikować swoje wyroby ściśle pod wytyczne systemu, my w Nutri-Score zostaniemy w kategorii pomarańczowo-czerwonej – ocenia Julian Pawlak. Na ten aspekt zwrócił uwagę również dr Dariusz Włodarek, który przedstawił na prezentacji przykładowe porównanie produktów:
DEBATA EKSPERCKA
Dlaczego systemu Nutri-Score boją się rolnicy?
Jeśli Unia Europejska zdecyduje się na wprowadzenie Nutri-Score jako oznakowania obowiązkowego, zapotrzebowanie na owoce do przetwórstwa z pewnością zmaleje, co uderzy przede wszystkim w sadowników. Inni producenci również na tym stracą, a najwięcej obaw mają tu branże mięsna, mleczna oraz olejarska. Marian Sikora, Przewodniczący Rady Federacji Branżowych Związków Producentów Rolnych, zwrócił uwagę na fakt, że wielu polskich rolników może nie wytrzymać presji narzuconej przez wytyczne systemu Nutri-Score. Dziś produkują wysokiej jakości nieprzetworzoną żywność, która w klasyfikacji Nutri-Score będzie oceniona nisko, bo mięso zawiera tłuszcze, a mleko cukry. Na Nutri-Score stracą także rolnicy ekologiczni i producenci żywności tradycyjnej – oni nie mogą zmodyfikować składu swoich wyrobów.
DEBATA EKSPERCKA
W poszukiwaniu lepszych rozwiązań
Uczestnicy webinaru zastanawiali się też, jak podejść do znakowania żywności, by uniknąć kontrowersji, które budzi system Nutri-Score. Zgodzili się, że kluczowe jest tu dobro konsumenta, a także jego zdrowie. Warto wypracować taki system oceny, który sięgnie głębiej – weźmie pod uwagę zawartość witamin, indeks glikemiczny produktów, a także ich zalecane dzienne ilości. Ideę tę poparł dr Witold Boguta, Prezes Zarządu Krajowego Związku Grup Producentów Owoców i Warzyw, który obawia się, że 5 kolorów i 5 liter na etykietach produktów spożywczych to niezbyt dobra inwestycja w przyszłość. Dzisiejsze młode pokolenie, wychowane w kulturze obrazkowej, nie będzie zastanawiać się nad faktyczną rolą danego produktu w diecie. Sięgnie od razu po żywność z zielonym A, nawet gdy nie ma ona nic wspólnego z naturą. Nutri-Score w opinii polskiej branży rolno-spożywczej stanowi zagrożenie nie tylko dla rolników czy przetwórców, ale i dla świadomości żywieniowej kolejnych pokoleń.
RELACJA WIDEO Z DEBATY DOSTĘPNA W SERWISIE
WWW.NUTRISCORE-FAKTY.PL
ORAZ
WWW.PORTALSPOZYWCZY.PL
ŹRÓDŁA
Przy pracach nad raportem wykorzystano dane:
Główny Urząd Statystyczny (GUS) Eurostat
The World Apple and Pear Association (WAPA) Stowarzyszenia Krajowa Unia Producentów Soków
BNP Paribas Food & Agro International Hub Department
www.5porcji.pl www.apetytnapolskie.com www.kups.org.pl/dsk www.certyfikowanyprodukt.pl
