UŃI VERSITATIS MARIAE C U R I E - S K Ł O D O W S K A LUBLIN — POLONIA
VOL. XXXVI, 18 SECTIO C 1981
Instytut Biologii UMCS Zakład Systematyki i Geografii Roślin
Samodzielna Pracownia Badań i Kontroli Środowiska w Krośnie z siedzibą w Jaśle
Florian SWIĘS, Adam PLEBAN
Roślinność ruderalna i flora synantropijna Jasła na Pogórzu Karpackim PyflepajitHaa pacTHTejiŁuocTb w CMHaHTponnaa (paopa b Hcjie Ha KapnaTCKOłł
BO3BbIineHHOCTK
The Ruderal Vegetation and Synantropic Flora of Jasło in the Pre-Carpathian Region
WSTĘP
Scharakteryzowano roślinność ruderalną i florę synantropijną na te
renie miasta Jasła (ryc. 1). Badania przeprowadzono w latach 1978—1980.
Wyodrębniono 9 zespołów i zbiorowisk roślinnych na podstawie 54 zdjęć fitosocjologicznych (tab. 2—10), wykonanych według głównych założeń szkoły Braun-Blanqueta (1). Zarejestrowano ok. 393 gatunki roś
lin kwiatowych i mszaków. Systematykę zbiorowisk ruderalnych poda
no za Kornasiem (17). Ich ogólnoflorystyczne powiązanie wykaza
no metodą analizy różniczkowej Czekanowskiego (ryc. 3). Współ
czynniki podobieństwa obliczono na podstawie procentów stałości i śred
niego pokrycia roślin, stosując wzór Jaccarda: Q=c : (a + b—c)X 100.
We wzorze tym Q=współczynnik podobieństwa, a i b=sumy elementów roślinnych w porównywanych zbiorowiskach, zaś c=suma wspólnych elementów porównywanych zbiorowisk.
Analizę pochodzenia i występowania flory Jasła przeprowadzono we
dług Kornasia (10, 11), Krawiecowej i Rostańskiego (13) oraz Zająca (27).
W najlepiej wykształconych zbiorowiskach ruderalnych pobrano prób
ki glebowe z głębokości 5—20 cm do badań laboratoryjnych (tab. 1).
Oznaczono w nich (3): pehametrem produkcji krajowej odczyn pH w H2O
m a; CaCO3 — metodą Scheiblera; Mg — metodą miareczkową;
N(NH4)+ i N(NO3)_ — metodą K i e j d a h 1 a.
W tab. 2—9 rośliny występujące wyłącznie w określonym zbiorowisku oznako
wano literą „e”, a charakterystyczne — odpowiednio przyjętymi numerami zespo
łów. Ponadto przy każdym gatunku podano skrótową nazwę zbiorowiska w randze klasy (kl.), rzędu (rz.), podrzędu (prz.) i związku (zw.), dla którego dany gatunek uznany jest za charakterystyczny (16, 17): S-S — kl. Sedo-Scleranthetea, R-S — kl.
Rudero-Secalietea, Bn t — zw. Bidention tripartitae, S-Va — rz. Secali-Violetalia arvensis, P-Ch — prz. Polygono-Chenopodietalia, P-S — zw. Panico-Setarion, E-P-Ch — zw. Eu-Polygono Polyspermi-Chenopodion, Ca c — prz. Centauretalia cyani, Cn d — zw. Caucalidion daucoides, Oia a — rz. Onopordetalia acanthii, Syn
— zw. Sisymbrion, Oin a — zw. Onopordion acanthii, Arn 1 — zw. Arction lappae, P-Pa — rz. Potentillo-Polygonetalia, A-Rc — zw. Agropyro-Rumicion crispi, Pn a
— zw. Polygonion auicularis, Ata — rz. Atropetalia, Atn b — zw. Atropion bella- donnae, Cy f — rz. Cyperatalia juści, Phr — kl. Phragmitetea, M-Aea — kl. Molinio- -Arrhenatheretea, F-P — zw. Filipendulo-Petasition, C — zw. Calthion, Mn c — zw. Molinion coeruleae, Aria — rz. Arrhenatheretalia, Aron — zw. Arrhenatherion, Cy c — zw. Cynosurion cristati, F-B — kl. Festuco-Brometea, An g — zw. Alnion glutinosae, Q-F — kl. Querco-Fagetea, Sa a — zw. Salicion albae, Fa s — rz.
Fagetalia siluaticae, P — rz. Prunetalia. W tabelach zdjęciowych uwzględniono również stanowiska drzew i krzewów nasadzonych (S).
W wykazach gatunków sporadycznych, przy roślinach o pokryciu „+” (=+.l) podano tylko numer kolejny zdjęcia fitosocjologicznego.
CHARAKTERYSTYKA TERENU BADAN
Najstarszą osadę obecnego miasta Jasła, o charakterze obronnym, założono w XI wieku na skalistym wzniesieniu w widłach Jasiołki i Wisłoki (25). Dzięki na
daniu jej prawa miejskiego w r. 1365 oraz korzystnemu położeniu na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych rozrosła się ona w średniej wielkości miasto. Jasło zostało niemal całkowicie zniszczone w czasie drugiej wojny światowej. Obecnie jest już prawie w całości odbudowane i liczy ponad 15 000 mieszkańców. Zwarte zabudowania obejmują obszar ok. 10 km2. Długość ulic wynosi 30 km (ryc. 1).
Kilkanaście czynnych zakładów przemysłowych (huta szkła, zakłady środków ochro
ny roślin, tworzyw sztucznych, rafineryjne i przetwórcze ropy naftowej, owocowo- -warzywne itp.) zatrudniają ponad 17 tysięcy mieszkańców miasta i jego okolic.
Jasło położone jest w najbardziej obniżonej i rolniczo zagospodarowanej części Dołów Jasielsko-Sanockich, u zbiegu trzech rzek, na wysokości 230—240 m n.p.m.
Klimat ma właściwości pośrednie pomiędzy klimatem górskim i niżowym — ryc. 2 (7, 18). W podłożu okolic Jasła dominują piaskowce margliste i mikowe, z łupkami warstw krośnieńskich wieku eoceńskiego, nakryte osadami jeziornymi z okresu późnoglacjalnego (21). Lokalnie w dolinach Ropy, Wisłoki i Jasiołki dominują mady typu podgórskiego, łagodnie przechodzące na wyżej położonych terasach i zboczach wzniesień w gleby brunatne pylasto-ilaste, słabo kwaśne i wyługowane, niekiedy i w pararędziny typowe lub brunatne (23, 24). Gleby te, na terenie miasta są znacznie zmienione (tab. 1). Cechuje je duży udział rozmaitych odpadków budowla
nych i przemysłowych. Na ogół posiadają one odczyn (pH) obojętny, rzadziej zbli
żony do zasadowego. Są średnio zasobne w azot i węglan wapnia. Bardzo różna
Ryc. 1. Mapka sytuacyjna Ja
sła (wg 25) ze stanowiskami zdjęć fitosocjologicznych (tab.
2—10):
A situational map of Jasło (after 25) with marked sites of phytosociological records
(Tables 2—10):
1 — Chenopodieto-Atriplice- tum patulae (zdj. 1—10); 2 — Senecioni-Tussilaginetum (zdj.
11—14); 3 — Sisymbrietum sophiae (zdj. 15—19); 4 — Echio-Melolitetum (zdj. 20—
26); 5 — Leonuro-Arctietum tomentosi (zdj. 27—30); 6 — Tanaceto-Artemisietum (zdj.
31_38); 7 — zbiorowisko (community) Armoracia lapa-
thifolia (zdj. 39—41); 8 — zbiorowisko (community) Urtica dioica (zdj. 42—45);
9 — Lolio-Plantaginetum (zdj. 46—54)
Ryc. 2. Diagram klimatyczny dla Jasła za lata 1951—1970 (dane wg 2, 7); 1 — średnie miesięczne sumy opadów w mm, 2 — średnie mie
sięczne temperatury powietrza w
°C, 3 — wilgotny okres w roku, 4
— ciepły okres w roku (średnie mie
sięczne minima temperatury >0°C), 5 — okres z możliwością przymroz
ków (najniższe minima temperatury powietrza w miesiącu <0°C), 6 — zimny okres w roku (średnie mie
sięczne minima temperatury <0°C), t — średnia roczna temperatura powietrza, A —..amplituda tempe
ratury powietrza, H — położenie stacji meteorologicznej w m n.p.m., R — roczna suma opadów atmosfe
rycznych w mm
Climatic diagram for Jasło in the years 1951—1970 (after 2, 7), 1 — monthly mean precipitation in mm, 2 — monthly mean air temperatures in °C, 3 — the humid period of the year, 4 — the hot period of the year (monthly mean minimum tem
peratures >0°C), 5 — the period with possible frosts in the year (lowest air temperatures in a month <0°C), 6 — the cold period in the year (mean monthly air temperatures <0°C), t — yearly mean air temperaturę, A — amplitudę of air temperaturę, H — localization of the meteorological station in m above sea level;
R — yearly sum of precipitation in mm
powierzchniowe odwodnienie podłoża. Stały poziom wód gruntowych pitnych kształ
tuje się na głębokości 3—5 m.
Tab. 1. Niektóre właściwości chemiczne gleb zbiorowisk ruderalnych Jasła z prób pobranych na głębokości 5—20 cm pod powierzchnią
Some Chemical characteristics of soils in the ruderal communities in Jasło from samples taken 5—20 cm below ground level
Numer
Number of Numer i nazwa zbiorowiska Number and name of community
pH
Zawartość C o n t
g gleby g of eoil
e n t mg/10C
mg/10C
r-ł
3 •
r-łSS
0,0.
1.Chenopodieto-Atriplicetum
HgO KC1 CaCO^ P2°5 K20 Mg N/MH4/
/KOj/1
80,65 3.75 patulaa ... 7_,8 6,8 0,94
1,48 2.9 46,5
4,6 18,2
11.3 0,20
2 12 2.Senecioni-Tussilaginetum .. 7.4 6,7 51,2 0,55
3 18 3.Sisymbrietum sophiae ... 7.6 7,0 4,52 93,0 48,9 12,4 2,70 0,35
4 25
27
4.
Echio—Me
lo1itetum ...7.5 7.6
7_,0 3,70 3,21
31,2 55,0 106,4
34,4 33,0 10,0 0,30
2,00 0,25 0,15 5 5.Leonuro-Arctietum tomentosi 7,2
6 34 6.Tanaceto-Artemisietum... 7,6 7,0
2,7122,0 76,2 12,0 2,95 0,80 35 40
_ u _
8,0 7,42,56 13,7 27,8 14,0 1.75 1.55
8 7.Zbiorowisko /community/
Armoracia lapathifolia .... 7,4 7.0 0,12 5,8 30,8 7.0 4,70 6,05 9 44 8.Zbiorowisko /community/
7,6 7,0 3,04 22,0 35,3 8.2 6,70 1,50 10 50 9.Lolio-Plantaginetum ... 7,5 6,7 3.54 13.4 25.4 12.4 2,10 0,15
11 51 ... 6,3 7,6 3,13 8,4 9.4 11.3 0,80 0,45
CHARAKTERYSTYKA ZESPOŁÓW I ZBIOROWISK RUDERALNYCH Systematyka fitosocjologiczna 9 wyodrębnionych zbiorowisk rude
ralnych na terenie miasta Jasła (tab. 2—10), według Kornasia (17), jest następująca:
Klasa: Rudero-Secalietea B r. - B 1. 1936.
Rząd: Onopordetalia acanthii B r. - B1. et R. Tx. 1945.
Związek: Sisyntbrion R. T ł , L o h m. et Prag. 1950.
1. Zespół: Chenopodieto-Atriplicetum patulae Gutte 1966.
2. Zespól: Senecioni-Tussilaginetum Molier 1949.
3. Zespół: Sisymbrietum sophiae K r e h.
Związek: Onopordion acanthii B r. - B 1. 1926.
4. Zespół: Echio-Melilotetum R. Tx. 1942.
Związek: Arction lappae R. Tx. 1937 emend. S i s s. 1946.
5. Zespół: Leonuro-Arctietum tomentosi (Felfóldy 1942) L o h m apud T. Tr 1950.
6. Zespół: Tanaceto-Artemisietum (B r. - B 1.) 1931, 1949.
7. Zbiorowisko: z Armoracia lapathifolia.
8. Zbiorowisko: z Urtica dioica.
Rząd: Potentillo-Polygonetalia R. T x. 1947.
Związek: Polygonion auicularis (B r. - B 1.), 1931.
9. Zespół: Lolio-Plantaginetum (L i n c o 1 a 1921) B e g e r. 1930.
W 54 zdjęciach wymienionych zespołów i zbiorowisk ruderalnych zanotowano 150 gat. roślin naczyniowych i 10 gat. mszaków naziemnych.
Ogólnie na jedno zdjęcie przypada 41—73 gat. Zasadniczy zrąb roślinny
tworzą ogólnie pospolite gatunki z klas Rudero-Secalietea i Molinio-Ar- rhenatheretea, a przede wszystkim: Poa annua, Achillea millefolium, Daucus carota, Cirsium aruense, Chenopodium album, Tussilago jarfara, Potentilla anserina, Trifolium repens, Convolvulus arvensis, Taraxacum officinale i Bryum argenteum.
Na załączonych diagramach współczynników podobieństwa rozpatry
wanych zbiorowisk ruderalnych zwraca między innymi uwagę: 1) o wiele większe ich podobieństwo, gdy je statystycznie porównano pod wzglę
dem stałości niż średniego pokrycia gatunków; 2) niemal zupełny brak analogii pomiędzy ich sukcesywnym uszeregowaniem na podstawie ogól
nego składu gatunków a ich fitosocjologiczną lokalizacją w kolejnych rzę
dach i związkach klasy Rudero-Secalietea (17); 3) znaczne różnice w prze
strzennym ugrupowaniu się na diagramach zespołów Echio-Melilotetum i Leonuro-Arctietum tomentosi w przypadkach ich statystycznego po
równania pod względem procentów stałości i średniego pokrycia gatun
ków (ryc. 3).
Ryc. 3. Współczynniki podobieństwa zbiorowisk ruderalnych miasta Ja
sła (ryc. 1, tab. 2—10) obliczone wg procentów stałości (a) i współczyn
nika pokrycia gatunków (b) chwas
tów i mszaków:
Similarity coefficients of ruderal communities in the town of Jasło (Fig. 1, Tables 2—10) calculated from constancy percentages (a) and the coefficient of species coverage
(b) of weeds and bryophytes:
1 _ Chenopodieto-Atriplicetum patulae, 2 — Senecioni-Tussilaginetum, 3 — Sisym- brietum sophiae, 4 — Echio-Melilotetum, 5 — Leonuro-Arctietum tomentosi, 6 — Tanaceto-Artemisietum, 7 — zbiorowisko (community) Armoracia lapathifolia,
8 — zbiorowisko (community) Urtica dioica, 9 — Lolio-Plantaginetum
1. Chenopodieto-Atriplicetum patulae (ryc. 1, 3, tab. 1, 2)
Zespół komosowo-łobodowy w mieście Jaśle występuje najczęściej na świeżo rozkopanych placach budowlanych. Zajmuje ubogie w związ
ki próchniczne, wilgotne gleby gliniaste, z domieszką okruchów zapraw budowlanych, cegły itp. Gatunkami panującymi są: Chenopodium album, Polygonum aviculare, Sonchus aruensis, Tripleurospermum inodorum i Achillea millefolium. Z roślin charakterystycznych dla zespołu naj
większy udział ma jedynie Atriplex patulum. Z innych roślin charakte-
1. Chenopodleto-Atriplicetum patulae
Miejsce zdjęcia, data /ryc. 1/: Locality, datę /Fig. 1/: 1 - Przedłużenie ul.
H.Sawlckiej, świeżo zniwelowany nasyp gliniasto-gruzowiskowy pod parkanem, 28 VII 1979} 2 - Ul. Mickiewicza, rozkopany, gliniasty plac budowlany, 6 V, 9 VIII 1979} 3 - Ul. Szajnochy - ul. H.Sawickiej, rozkopany gliniasty plac budowlany , 15 VIII 1978} 4 - Osiedle XX-lecia, świeżo rozkopany, gliniasto-gruzowiskowy i zaśmiecony plac budowlany, 16 VII 1979} 5 - Ul. >7. Pola, zwał gliniasto-gruzowi
skowy na placu budowy, 10 VII 1979} 6 - Ul. Śniadeckich, zniwelowane gliniaste pobocze rowu koło toru kolejowego 16 VIII 1979} 7 - Ul. Nowotki - ul. W.Pola, świeżo zniwelowany plac budowlany, 10 VII 1979} 8 - Ul. Szajnochy, świeżo zni
welowany, gliniasto-gruzowiskowy plao na terenie przedszkola, 15 VI 1979} 9 - Ul. P.Skarki, zwał gliniasto-gruzowiskowy na placu szkolnym, 17 VII 1978} 10 - Osiedle XX-lecla, nasyp gllnlanto-żwlrowlakowy, 12 V, 25 VIII 1979.
Numer zdjęola Number of reoerd 1 2 3 4 5 4 7 8 9 10 Pokrycie ohwaatów Corer of weede % 60 70 70 80 60 80 70 60 70 80
Pokrycie mszaków Corer of moeses % . ♦ ♦ • .
Liczba gatunków chwastów 1 mazaków
Number of speoies weeds and mosccs 23 23 20 20 18 19 18 15 14 Powierzchnia Arem of sample plot m 90 90 80 90 90 100 100 90 90 100
Ata Sambuous nigra b ... • II
R-S Stellaria media ... ♦.2 . . +.2 . . . . . I R-S Erlgeren canadensia ... ♦ 1.1 + . 2.2 II
R-S HI ratna laneaalatnn ... II
R-S Polygonum persioarla ... ♦.2 . + . +.2 ♦ . . . II R-S Chenopodlum album ... 4.4 5.5 4.4 3.3 4.3 3.3 2.2 2.1 5.5 2.3 V R-S Atrlpler patul* /1, e/ ... ♦ ♦ 2.2 1.1 ♦ ♦ 3.3 2.2 . ♦ V R-S Capeella bursa-paetoris .. ♦ 2.2 . ♦ . . . T.2 3.3 II
R-S Melandrium album ... ♦ II
R-S Equlaetum arrense ... . ♦ ♦ ♦ 1.2 II R-S Cirsium arrenae ... . . . . 1.1 ♦ III Br. t Rorippa palustris ... • • ♦ • 2 • . . 1.2 . I Eta t Bldene trlpartitue ... • • • • • I
S-Va Anagallls arvensis/a/ .... . T.2 ♦ I
S-Va 0xalls striota ... ♦ . ♦ •2 . ... I S-Va Vlela arrensls /e/ ... ♦ . • • II S-V* Sinapsls arrensls ... 3.3 . . . . II S-Ta Thlaapi arrenae ... + . + . . . . . ♦ II 3-Va Tripleurespermum iaodorus. . *.2 . +.2 1.2 . +.2 ♦ +.2 III S-Va Sonchus arrenels ... . 2.2 ♦ . +.2 3.3 *.2 . + .2 2.3 IV
S-Va Polygonum cenrolrulus .... . . +.2 . ♦.1 II
S-Va Myosotis arrenele /«/ .... I
P-S Amaranthus retroflerus /*/ • ♦ • • • . . +.2 . ♦ II Ca o Paperer rhoeas ... ♦ ♦ ♦ . . III
Ca c Centaurea oyanus /e/ ... . ♦ . ♦ I
Ola a Berteroa lncnna ... II
Ola a Tanacetum rulgare /6/ .... ♦.2 ♦ . . . II
Ola a Artemlsla rulgaris /6/ ... . ♦ + .2 ♦ .2 +.2 . . 1.2 . + .2 III Ola a Urtica dioica ... ... + .2 . . . . 1.2 I
Syn Sisymbrlum officinale /3/. ♦ . . ♦ II
Am 1 Armoracia lapathifolla ... . . . . ♦ . . ♦ . I P-P Potentilla anserina ... 1.1 r.2 1.2 2.2 . • • ’ • t II P-P Plantago maior /9/ ... ♦ ♦ ♦ ♦ III Pn a Poa nnnua /9/ ... 1.2 . +.2 +.2 . . ’ . . . ♦ .2 II Pn a Polygonum arlculare /9/.. ♦.2 3.3 2.2 T.2 2.23.2 1.2 3.2 . ♦ .2 V M-Ae a Rumez aostosa ... I l.nl luja perenne ... ♦ . ♦ >.2 ♦ II Aron Trifolium repens ... . +.2 . . T.2 ♦ II Aron Achlllea mlliefolium ... 2.2 . . *.2 . ♦ 1.2 1.2 . ♦ III Pa s Aegopodium podagraria .... ♦.2 + .2 +.2 1.2 1.2 .... III
Dr Dnucue carota ... 1
Ur Melilotus albua /4/ ... ♦ . • . II
Ur Tuasllago farfara /2/ .... ♦.2 . . 1.2 . ♦.2 . +.2 . II Ur Medicago lupulina ... ♦.2 +.2 1.2 . . . . . ♦ .2 II Ur Agrostis rulgaris ... ... *.2 . . . . +.2 I Ur Barbaroa rulgaris ... ... ♦.2+.1 . . I
S-S Ceratodon purpureus ... . . ♦ . . _ • I
Gatunki sporadyczne /Sporadic speoles/t S - Picea abies a 9/1.1. R-6 - Torll- ls Japonlca 1, Galeopais blflda 1, G.tetrachlt 8. S-Ta - Mentha arrensls 4, Spergula arrensls /e/ 7. P-Ch - Selenom nigrum 2. P-S - G.-1 ;n >og°. parrlflora 2 Echlnochloa crus-galli 3/+.2. E-P-Ch - Lamlum purpureum 5. Cn d - iethuaa cy- naplua /5/ 1, Consollda regalia 5. Ola a - Geranlua pusillum /e/ 4/*.2. Syn - Deecuraiaie bophi* /3/ 3, Lepldlna raderele /3/ 7. Phr - Phragmites communis 1.
M-Ae a - Trifolium pratenoe /e/ 5/+.2, Symphjrtum officinale 9. Aria - Geranium pratense 8/+.2. Q-F - Glechoma hlrsuta /e/ 5/+.2. Ur - Sambucua ebulus 6, Campanula rapunculoldes /e/ 5/+.2, Nordeum mnrlnum /e/ 6/+.2, Chaerophyllum aro- maticum / •/ 6, Vlcia grandiflora /e/ 1/+-.2, Bar bu la ugulculata 3.
rystycznych — Sonchus arvensis — notowano poza terenem zamiesz
czonych zdjęć. Zwraca uwagę duże lokalne florystyczne powiązanie Che- nopodietum-Atriplicetum patulae z Sisymbrietum sophiae, Lolio-Planta
ginetum i Tanaceto-Artemisietum (ryc. 3).
Ogólnie biorąc, jest to zbiorowisko ruderalne bardziej odpowiadające siedliskowo i florystycznie zespołowi Chenopodieto-Atriplicetum patulae (6, 20) czy też zbiorowisku „nitrofilnych terofitów” (19) niż typowemu zespołowi Chenopodietum ruder ale (15).
2. Senecioni-Tussilaginetum (ryc. 1, 3, tab. 1, 3)
Zespół Senecioni-Tussilaginetum zajmuje żyzne i nitrofilne, prawie stale wilgotne, świeżo zniwelowane, gliniasto-gruzowiskowe place bu
dowlane i przydrożne. Podstawowy składnik zespołu — Tussilago far
fara — osiąga średnio klasę III zwarcia i V stałości. Z innych wyróżnia
jących gatunków Senecio uiscosus zastępuje w tym zespole S. vulgaris.
Nadto zaznacza się duży udział w niektórych płatach tego zespołu takich roślin, jak: Trifolium repens, Agropyron repens i Arctium tomentosum.
Podłoże zasadowe określają: Consolida regalis, Reseda lutea, Papauer rhoeas i Thlaspi aruense.
Jak dotąd, jest to jedno z najczęściej opisywanych zbiorowisk lub zespołów ruderalnych, zarówno w kraju, jak i za granicą (6, 15, 26).
3. Sisymbrietum sophiae (ryc. 1, 3, tab. 1, 4)
Niewielkie płaty Sisymbrietum sophiae obserwowano głównie na sła
bo utrwalonych nasypach gliniasto-żwirowatych, z okruchami zaprawy murarskiej, tynku, żużlu, szkła, niekiedy z porzuconymi puszkami kon
serwowymi, kawałkami drutu, żeliwa itp. Ma to miejsce głównie na za
niedbanych placach budowlanych i ogródkach. W podłożu tym zazna
cza się bardzo duża, nie spotykana gdzie indziej, ilość związków fosforu.
W składzie florystycznym zespołu główną rolę pełnią gatunki charakte
rystyczne i niektóre murawowe: Sisymbrium officinaie, Descurainia So
phia, Polygonum auiculare, Tarazacum officinaie i Achillea millefolium.
Niemal identyczne płaty Sisymbrietum sophiae opisano już wcześniej z szeregu ośrodków miejskich w kraju i za granicą (8, 15, 19, 26).
16 Annales, sectio C, vol. XXXVI
2. Senecioni-Tussilaginetum
Miejsce zdjęcia, data /ryc. 1/s Lo cal i ty, datę /Tig. 1/s 11 - Ul. Nowotki - ul. W.Pela, stare śmietnisko gruzowis- kowe na placu budowlanym, 26 VII 1978; 12 - Ul.Szajnochy, zniwelowane, gliniaste gruzowisko na placu budowy, 15 VH 1978; 13 - Ul. Szajnochy, zadeptane śmietnisko gruzowisko- we na byłym stadionie sportowym, 14 VH 1979; 14 ekiewiezs, stare udeptane zsypisko gliny i gruzu
- Ul.Mi- budowla- nogo, 10 V, 20 VIII 1979;
Numer zdjęcia Number ef record 11 12 ,3 14 Pokryoie ohwastów Cerer sf weeds # 70 80 95 4C o Pokryoie mszaków Coyer of mosses JŁ
11
Łlezba gatunków ohwastów i mszaków . Number ef speoies weeds and mosses 17
4 18 22 24
-at s s
o Powierzohnia Area of sample plot m 60 70 80 95
R-S Sonecie yulgarls ... .. 1.1 1.1 2.1 • IV R-S Cirsium arrense . ...
•. +
• 4 4 IV R-S Conrolrulus arrensls ... • • 4 • . + .2 III R-S Agropyron repens ... • • • • 3.2 4 III S-fa Tripleurespermam inodorum • • • 4 . 4 III Ca c Pap ar er rhoeas ... .. 4 • • 4 III Oia a Berteroa inoana ... .. 4 • 4 4 IV Ola a Artemisla rulgarls /6/ ... • • • . 4 4 III Sy» Łepidium ruderale /J/ .... . . 4- • 4 . III Arn 1 Arotlum tementosun /5/ ... .. 2.2 . + .2 III P-P PlmMjo Ml.r /9/ ... • • • 4 4 1.2 IV P-P Potentilla anserlna ... • • • ♦.t ♦.2 + .2 IV A-Ro Ranunculus repens . ... 4 4 • III Pn a Poa annua /9/ ... • • • 4.2 ♦ .2 • III M-^ea Phleum pratense ... 4 4 • III 1-Aea fioła oraooa ... . • • 4 4 +.2 IV Aria Tarazaoun officinale ••... • • • . 4 4 III Aron Achillea millefolium ... • • 4 4 2.2 + .2 V Aron Trifolium repens . ... .. • • • 2.2 2.2 1.2 IV Aron Lollium perenne ... • • • 4 4 4.2 IV Ur Reseda lutea ... .. 4 4 . . III Ur Tbsollage farfara /2/ .... .. 3.23.2 5.3 3.2 V Ur Agrostis rulgarls ... .. 4 • 4 4 IV Ur Medloage lupulina ... .. 4 4 • 4 IV Ur Melilotus offloinalls /</ • • • 4 4 . III Ur Dauous oareta ... .. 4 4 4 IVGatunki sporadyczne /Sporadie speeies/t S - Tilia cerda- ta a 14/1,1. R-S - Chenopodium album 14. S-Va - Thlaspi arrense 14. Cu d - Consolida regalia 14. A-Ro - Rorlppa sllrestris 12, Rumez orispus 13. Pn a - Polygomum arlou- lare /9/ 14/4.2, latricaria diseoidoa /9/ 14/4.2.Aria - Łeontodem antuwialis 11. Ur - fisia sepium 13,Anthrisous sllrestris 11, Odontites rubra 14,Bryum argenteum 12.
4. Echio-Melilotetum (ryc. 1, 3, tab. 1, 5)
Zespół notowany niemal wyłącznie na żwirowa to-otoczak owych ma
dach nadrzecznych lub na żwirowato-tłuczeniowych zboczach nasypów torów kolejowych i dróg miejskich, ubogich w próchnicę i części zie
miste. Gleby wyróżniają się prawie stałym dużym przesuszeniem oraz nie spotykaną gdzie indziej zasobnością związków potasu i magnezu.
Podstawową rolę w zespole pełnią charakterystyczne i inne gatunki:
Melilotus albus, M. officinalis, Echium uulgare i Oenothera biennis. Zna-
Tabela 4
3. Sisymbrletum sophiae
Miejsce zdjęcia, data /ryc. 1/: Locality, datę /Fig. l/s 15 - Ul. 3-maJa, stary ruderalny zwał glinlasto-gruzowiskowy, 20 VI 1979; 16 - Ul. Lenartowicza, zaśmiecona rabatka na skwerze, 15 VII 1979; 17 - Stacja kolejowa, stare ruderalne gruzowisko po- budowiane obok szosy, 27 VII 1978; 18 - Ul. Szajnochy,udeptane stare śmiet lisko na gruzowisku, 28 VII 1979; 19 - Ul.Basztowa, stare, zdeptane zsypisko śmieci, 6 V, 28 VIII 1978.
Romer zdjęcia Humber of record 15 1* 17 18 19 Pokrycie ohwastów Corer of weeds % 80
Pokryoie mszaków Corer of mossee % • Liczba gatunków ohwastów i mszaków 9,
■umber ef species weeds and mossos Powierzchnia Area of sample piet m 60
R-S Chenopodium albom... ..
R-S Helandrlum albom ...
R-S Capsella borsa-pastorls ....
R-S Cirsium lanceolatum ...
R-S Stellarla media ...
R-S Cirsium arreose ...
R-S Seoecio rolgarls ...
R-S Srlgeron oanadensis...
Ete t Rorlppa palustris...
Ola a Urtica dioioa...*
Ola a Artemisia rolgarls /6/ ...
Ola a Lactoea seariela /e/ . ...
Syn Lepidiom ruderale /3/ ...
Syn Sisymbrlum offloimale /3/...
Syn Descurainia sophia /3/ ...
Syn Sisymbrlum loeselii /3,e/ ..
Arn 1 Aretlun tomentosum /5/ ••••
P-P Potentilla anserina ... ..
A-Ro Potentilla reptans ...
Pn a Poa annua /9/ ...
Pn a Polygonum arioulare /9/ ....
Pn a Matricaria discoidea /9/ ...
M-Aea Plantago lanceolata ...
M-Aea Lotus oornloulatus /e/ ...
Aria Tarazaoum offioinale...
Aria Leontodon autumnalis ...
Aron Lolium perenne ...
Aron Aohlllea mlllefollum ...
Ur Tussilago farfara /2/ ...
Ur Agrostis rolgarls ...
Ur Piorls hieracioides ...
1.2
♦
♦.2
1.2
♦
3.3 1.2 4 1.1
4.2
♦.2 4.2
1.2
♦.2 4.2
Ur Bryum argenteum
95 70 60 70 O o
3 9
• ♦ • 4
33
15 15 19 16
8 8 O
60 50 50 50
♦ 4 III
♦ • 4 III
4.2 . 4.2 III
• 4 II
4.2 4.2 . II
♦.2 4.2 • 4 III
♦ • 4 II
• 4 . 4 III
• ♦ 1.2 . II
♦ 4 . III
. . 4 II
♦ 4 II
♦ ♦ II
4.2 2.2 2.1 2.1 V 2.2 4 2.1 IV
. 4 II
4 II
4.2 4.2 1.2 . III
1.2 ♦ III
1.2 ♦ .2 III
2.2 5.5 5.2 . IV
♦ 4.2 4.2 . IV
4 4 III
4 4 II
♦ ♦ 4 III
♦ 1.1 4 III
♦ 4 . II
♦ 1.1 . 1.1 IV
4.2 . . II
. . 4.2 II
♦ 4 . II
4 • 4 II
Gatunki sporadyczne /Sporadlc species/: S - Praxinus excel- sior a 18/1.1. S-S - Ceratodon purpureus 17. R-S - Torilis Japonloa 16, Conrolrulus arrensis 18/4.2. Bn
t -
Polygonum no- dosum 17/4.2. S-Va - Sinapis arrensis 15, Stachys oalustris /e/ 16, Polygonum conrolrulus 17/4.2. P-S - Galinsoga parri- flora 19. E-P-Ch - Suphorbia heliosoepla /e/ 16, B.pepina /e/18. Ca o - Paparer rhoeas 16. Ola a - Tanaoetum rulgare /6/
17. Oin a - Verbascum phlamoldes 15. A-Rc - Carex hirta 15.
Aron - Daotylis glomerata 15. Ur - Daucus carota 15, Barbarea vu lg ar la 17* Sinapis alba /e/ 16.
mienna jest obecność między innymi: Symphytum officinale, Geranium pratense, Medicago falcata, Euphorbia stricta, Rubus caesius, Berteroa incana, Calystegia sepium i Brachythecium salebrosum.
Nie stwierdzono w zespole Melilotus altissimus, co znacznie odróżnia
go od podobnych zbiorowisk opisanych w innych częściach kraju i za
granicą (15, 23, 26).
4. Echlo-Kelolitetun
Klejące zdjęcia, data /ryc. 1/s Locality, datę /Fig. 1/: 20 - Ujście Jaaiołki do łlsłoki, zaśmiecone pole żwirowato-otoczakowe, 20 VI 1978;
21 - Ujście Jaaiołki do Hiołoki, kamieniec zwlrowato-otoczakowy, 24 VII 1978; 22 - Ujście Jaaiołki do łisłoki, zniwelowany kamieniec oto- czakOA-o-żwirowaty, 24 VII 1978; 25 - Ul. Hutnicza, suchy,żwirowaty na
syp kolejowy, 16 VI 1979; 24 - Ul. Hutnicza,zaśmiecony nasyp żwlrowa- to-gruzowlskowy koło torów kolejowych, 12 VI 1979; 25 - Ul.Floriańska, żwirowate zbocze nysypu kolejowego, 13 VI 1979; 26 - Ujście Jaaiołki do ./iałokl, zaśmiecony, żwirowato-otoczakowy wał przeciwpowodziowy, 15 V, 25 VIII 1979.
Dumer zdjęcia lamber of reoord 20 21 22 23 24 25 26 Pokrycie chwastów Corer of weeds % 90 60 50 80 60 70 70 Pokrycie mszaków Corer of mosses % . ♦ • ♦ ♦ ♦ 4 Liczb* gatunków ohwaatów 1 mszaków
lamber of specles wsadu and mosses 18 35 22 30 23 28 26 Powierzchnia Area of sample plot mŁ 100 100100 10090 90 70
>o o
•8 S
Sa a Saliz purpurea b ... 4.24.2 . II P Primus spinosa b... . + 4 • • II
R-S Torilia Japonie* ... ~£j~
R-S Conrolrulua arronsis ... 1.2 . 4.24.2 4.2 4.2 III R-S Chenopodium album ... 4.2 4.24.2 III R-S Agropyron repens ... 4.2 4.2 4.2 III R-3 Cirsium arrense ... + 4 II Ca c Paparer rhoeas ...
S-Va Polygonua conrolrulua .... 1.2 . 4.2 II
S-Ta Trlpleurospermum lnodorum . 4.2 4 II
S-Va Oxalls strlcta ...
S-V* Mentha arrensis /e/ ... 4 4.2 II
Ola a Dlpsacus allrester /e/ .... ♦ 4 II
Ola aArtemisia rulgarle /6/ .... + + 4.2 4.2 III Ola aLinaria rulgarts ... + 1-2
Ola aTanacetum mlgare /6/ .... 4.2 . 1.2 4 III Ola aBerteroa incana... 2 1
Syn Jescurainia sophia / 3/ .... . +.2 4 II
Oin a Anchusa officinalis /e/ ... + 4 II
Oin a Echium rulgare /4, e/ ... 3.2 1.2 4.2 2.22.32.3 V Oin a Oenothera blennls/4, e/ ... 1.2 . 4.2 4.2 4.2 III P-P Plantago aaior /9/ ... ♦ ♦ 4 III P-P Potentilla anserina ... ♦ 1,2
A-Rc Ranunculus rep»ns ... t 2 TIT A-Rc Potentilla reptane ... . ♦. 1 4.2 II M-Aea Plantago lanceolata ... ♦ + ♦ III M-Aea Sjmphytum offlclnale ... ♦ . 4 II M-Aea Centaurea jacea ... 1.1 4 4 2.2 III M-Aea Prunella rulgarle ... . + 4 II
Aria Taraxacum offlclnale ... + + u
Aria Geranium pratense ... + 4.2 1.2 III Dactylls glomerata ... . 4.2 :.2 ♦ ,2 Achlllaa al1lafol)nm ... + 2.2 4 1-2 Aron Lollum perenne ... 4.2 . 4.2 II Aron Trifolium repens ... 4.2 ♦ 4.2 III Aron Pimpinella walor ... . . . 4 1.1 II F-B Euphorbia strlcta /e/... ♦ ♦ II F-B Poa compresaa /2, e/... ♦ ♦ ♦ . 4 III F-B Galium mollugo ... ♦ . 4 4.2 III F-B Medlcago falcata /e/ ... 4.2 . . 4.2 II S-Ia Rubus caeslus ... 4.2 . 2.32.3 III Ur Medlcago lupulina ... 4.2 4.2 . . 1.2 4 III Ur Reseda lutea ... 1.2 4.2 . . 4.2 III Ur Plcrls hlsracloidee ... ♦ . 4 II Ur Melilotus albua /4/ ... 3.32.2 3.3 2.3 1.22.2 3.3 V Ur Clchorlum lntybus ... 4 1.24.1 4 4 IV Ur Agrostis rulgarls ... + ♦ 4.2 ♦ 1.1 IV Ur Tuceilago farfara /2/ ... ♦.2 1.2 . 4.2 III Ur Hypericum perforatum ... ♦ 4 . . 4 III Ur Daucus carota ... 1.2 . 4 4 III Ur Solidago ssrotina ... . 4.2 4.2 1.2 III Ur Melilotus offiolnalla /4/ . . 1.1 2.3 2.2 1.2 2.2 IV Ur Polygonua persloarla ... . 4.2 . . 4.1 . 11
Ur Anthrlsous ailrsstrls ... 4 4 II
S-S Ceratodon purpureus ... 4 4 II Ur Brachythecium solebrosum .. • « 4 4 • 11 Gatunki sporadyczne /Sporadlc specles/: R-S - Melandrlum album 20, Cirsium lanceolatua 21, Sonchus arrensis 22. Ola a Yerbaecum al- nlgrum 24. Am 1 - Are tłum tomentosum /5/ 21. A-Rc- Mentha longl- folia 23/+.2. Pn a - Poa annua /9/ 20, Matrlcarla diecoldea /9/ 23.
M-Aea - Phleum pratenee 21, Ticla craeca 26. Mn c - Deschampsia caee- pitoea 2</+.2. Q-F - Campanula traahelium 26. Sa a - Calystegia plum 25/+.2. P - Crataegue monogyna b 25. Ur - Junlpeme communis b 21, Saponarla offiolnalls /•/ 25, Galium aparlne 24, Fumaria hygre- metrlca 21. Mnium undulatum 24, Eurhynchium oohwarte11 24, Amblyste- glum aerpens 25, Bryum argenteum 25
5. Leonuro-Arctietum tomentosi (ryc. 1, 3, tab. 1, 6)
Lokalnie niewielkie płaty tego zespołu stwierdzono w najbardziej ruderalnych i nitrofilnych siedliskach: na starych zsypiskach gruzowi- skowych, śmietniskach pod parkanami i płotami koło zabudowań miej
skich i na placach budowlanych. Gleby cechuje tu duża zasobność w związki fosforu, często i potasu. Z roślin charakterystycznych i towa
rzyszących największy udział mają: Arctium tomentosum z Leonurus cardiaca oraz Arctium lappa z Urtica dioica.
Jak dotąd, bardzo podobne zubożałe formy rozpatrywanego zespołu na terenie Jasła znane są przede wszystkim z Torunia (8), Bielska Bia
łej (26) i ze stacji kolejowych pod Przemyślem (15).
Tabela 6
5. Leonuro-Arctietum tomentosi
Miejsce zdjęcia, lata /ryc. l/x Locality, datę /Pig.1/:
27 - Ul. Macała - ul. Manifestu Lipcowego, stary, za
śmiecony plac budowlany, 18 VI 1979; 28 - Ul. Chopina, stare śmietnisko nad strumykiem, 15 VII 1978; 29 - Ul.
Zielona, stare udeptane śmietnisko pod murkiem, 11 VII 1979? 30 - Boczna ul. P.Skargi, zaśmiecone gruzowisko pobudowlane pod płotem, 4 V, 27 VIII 1979.
■uaer zdjęola lumber of record 27 28 29 30 Pekrycle chwastów Corer of woods % 58 90 80 80 Pokrycie mszaków Corer of bosscr % ♦
Liczba gatunków chwastów i mszaków Rumber of species weeds and mosaes Powierzchnia Area of sample plot m
17 18 14 11 60 60 50 55
Ata Lanbuoua nigra b ... • • 1.1 1.1 ni
R-S Cirsium arrense Ola a Artemisia rulgaris /6/
Ola a Urtica dioica ...
Arn 1 Arctium lappa ...
Arn 1 Arotium tomentosum /5/
Arn 1 Leonurus cardiaoa /5, Arn 1 Lamium album ...
Pn a Poa annua /9/ ...
Aria Tarazacum offloinale Aron Heracleum sphondylium Aren Aohillea millefolium Aron Trifolium repene ....
Pa s Aegopodium podagraria Sa a Calyetegia bopium ...
Ur Daucus carota ...
Ur Solidago serotlna ...
e/
+ .2 + .2 . +.2 +.2 +.2
♦.2 1.2 1.1 2.2 1.2 1.1 1.2 3.3 2.2 5 1.2 . + .2
. . +.2 ♦ + .2 + .2 . +
.2 . . ♦ + .2 + .2 . . +.2 + .2 + + + .2 .2 2.2 >.2
III IV V IV
V IV IIIIV
IV V III
III III III IV
IV$ s
i z §
Gatunki sporadyczne /Sporadio species/: S - Prunus do- mestioa a 30/ 1.1. R-S - Chenopodium album 28/+.2, Cen- rolrulus arrensis 3O/+.2. Ola a - Verbascum nigrum 27, V.phlomoides 27, Tanacetum rulgare /6/ 28, Rumez obtu- slfollus 30. Arn 1 - Armoracia lapathifolia 30/+.2.A-Rc - Rumex crlspus 27. Pn a - Polygonum arlculare /9/ 53.
Ur - Melllotus albus /4/ 27, Brasslea nlgra /e/ 53,Sola- num tuberosum /e/ 28, Odontltes rubra 28, Bryum argente
um 29, Barbula unguloulata 29.
(ryc. 1, 3, tab. 1, 7)
Rozpatrywany zespół występuje na kserotermicznych, starych miej
scach ruderalnych. Są to głównie nasłonecznione zbocza nasypów dróg i torów kolejowych, wałów nadrzecznych i wysokie zwaliska gruzowisk pobudowlanych. Podłoże wyróżnia się wysoką zawartością azotanów, czę
sto i magnezu oraz wybitnie zasadowym odczynem. Jest to zespół wyso
kich bylin, z dominującymi charakterystycznymi roślinami, głównie Ta- nacetum vulgare i Artemisia uulgaris. Wydzielają się też facje z Urtica dioica (zdj. 31, 32), Daucus carota (zdj. 33, 35), Cirsium aruense (zdj. 34), Solidago serotina i Polygonum aviculare (zdj. 38) oraz z Tanacetum vul- gare i Artemisia vulgaris (zdj. 37, 38). Stosunkowo duży udział w tym zespole roślin, jak np. Achillea millefolium, Agrostis uulgaris i Poa an
nua, świadczy o daleko zaawansowanej jego sukcesji w kierunku zbioro
wisk murawowych.
Niemal identyczne postacie Tanaceto-Artemisietum, jak w Jaśle, opi
sano już wcześniej z szeregu stanowisk krajowych i zagranicznych (15, 19, 20, 23).
7. Zbiorowisko z Armoracia lapathifolia (ryc. 1, 3, tab. 1, 8)
Płaty zbiorowiska z Armoracia lapathifolia notowano na siedliskach optymalnie żyznych i uwilgotnionych. Najczęściej są to od dawna nie użytkowane ogródki i rabatki miejskie. Zbiorowisko to pod wzlędem florystycznym nawiązuje zarówno do Tanaceto-Artemisietum, jak i do Chenopodieto-Atriplicetum patulae oraz Lolio-Plantaginetum. Lokalnie do najbardziej charakterystycznych roślin w tym zbiorowisku należy dominujący Armoracia lapathifolia, niekiedy z Lapsana communis, Ve- ronica persica i gatunkami z rodzaju Galeopsis.
Jak dotąd, w krajowej literaturze fitosocjologicznej to interesujące zbiorowisko ruderalne nie było podawane.
8. Zbiorowisko z Urtica dioica (ryc. 1, 3, tab. 1, 9)
Duże płaty pokrzywisk notowano niemal wyłącznie na wilgotnych, nitrofilnych siedliskach: w ogródkach, sadach i placach przeładunko
wych. Gleby te wyróżniają się stosunkowo dużą ilością związków azoto-
Tabela 7
6. Tanaceto-Artemisietum
Miejsce zdjęcia, data /ryc. 1/s Locality, datę /Pig. 1/s 31 - Pizedłuże- nie ul. Floriańskiej, stary śmietniskowo-gruzowiskowy nasyp kolejowy, 25 VII 1978; 32 - Przedłużenie ul. Floriańskiej, stare śmietnisko gru
zowiskowe pomiędzy nasyoami torów kolejowych, 25 VII 1979; 33 - Ul. Kla
sztorna, stare zsypisko śmietniskowe w ogródku działkowym, 28 VII 1979;
34 - Stacja kolejowa, zaśmiecone gruzowisko na placu budowlanym, 25 VH 1979; 35 - Stacja kolejowa, stare, zadeptane gruzowisko budowlane, 25 VII 1979; 36 - Ujście Jaslołkl do Wisłoki, stare zaśmieoone zbocze wału przeciwpowodziowego 5 V, 25 VIII 1979; 37 - Ul. Ploriańska, stare śmie
tnisko gruzowiskowe ogródków działkowych, 23 VIII 1979; 38 - Ul. Kolejo- wa, ruderalne gruzowisko pod murkiem stacji , 4 V, 17 VIII 1979.
lumer zdjęcia Rumber of record 31 32 33 34 35 36 37 38 Pokrycie ohwastów Corer of weede % 80 90 90 70 80 70 98 80 Pokrycie mszaków Corer of Bosses <
Liczba gatunków chwastów i mszaków
♦ 4 4
19
. . 4
x a
■3S
Number of species waeda and Bosses 22 2024 24
20 15 20 to o o Powierzchnia Area of sample plot m270 80 90 70 70 80 90 95 R-S Conrolrulua arrensis ... 4.2 4.2 . . 4.2 4.2 III R-S Cirsium arrense ... +.2 4.2 2.2 4.2 4 . 4.2 IV
R-S Chenopodlum album ... 4 . . 4 II
Oia a Urtica dioioa ... 2.2 2.2 4.2 . . . 4.2 III Ola a Artemisia tulgarie /6/ .... ♦ .2 4.2 2.2 3.2 3.3 2.2 2.2 3.2 V Ola a Tanacetum rulgare /6/ .... 4.3 2.2 2.2 2.2 3.2 1.2 2.2 4.2 V Oia a Linarla rulgaris ... 4 4 4 4 III Ola a e?tero> incana... • 4 4 4 4 III Ola a Erigeron canadensis... 4 4.4 II
Syn Slsymbrlum offleinale /3/.. 4 . • • 4 II
Arn 1 Lamlum album... 4.2 4.2 . II Am 1 Arotium lappa... 4.2 4.2 . II P-P Agrostls alba /e/... .. 1.1 . • 4 II A-Rc Ranunculus repens ... 4.2 4 . 4.2 II A-Rc Carex hirta ... 4 4 II A-Rc Mentha longifolla ... . 4 4 II A-Rc Rumez crispus ...
♦ .
4 II A-Rc Agropyron repens ... ♦ . +.2 II Pn a Polygonum aricularo /9/ ... 1.2 4 2.1 1.1 4 IV l*n a Poa annua /9/ ... 4.2 1.1 2.2 1.1 4 4.2 4.2 VPn a Matricaria disooidea /9/ .. . 4 ♦ II
R-Aea Centaurea jaoea ... 4 4 4 . . II M-Aea Prunella rulgaris . ... 4 4 • 4 . II M-Ana Phleum pratense ... . 4.2 . • • 4.2 II Aria Geranium pratense ... 4 ♦ .2 . 4 4.2 III Aria Taraxacum offleinale ... 4 4 4 4. III Aron Heracleum sphondyllum ... 4.2 4.2 1.2 4.2 ► .2 IV Aron Daotylls glomerata ... 4 4 4.2 . • 4.2 . III Aron Achillea millefolium ... 4 2.3 4 ♦ 1.2 +.2 . IV Aron Pimpinella maior ... 4 4 4 . . . 4 III Aron Trifollum repens ... 4.2 . 4 4.2 • 4.2 4.2 IV Sa a Calystegia seplum ... 4.2 • 4.2 . . II Ur Pastinaca aatira /e/ ... 1.1 4 . 4 4 III Ur Baucus carota ... . 4 2.1 1.2 3.2 III Ur Helllotus offlolnall. /</ . 4 . 4 •. 4 • . II Ur Barbaręa rulgaris ... 4 . 4 • . II Ur Agrostls rulgaris ... . • 4.2 2.1 ... II Ur Cichorium intybus ... 4 4 . . II Ur Tusallago farfara /2/ ... . • 4 ♦ .2 . . II Ur Redicago lupulina ... 4.2 4 • • 4 II Ur Plcrls hleracloldes ... . . 4 4 4 4. III Ur Solidago serotina ... • • 1.1 1.2 2.2 . 1.1 III
Ur Brachythecium salebrosum •• 4 4 4 . . 4 III
Gatunki sporadyczne /Sporadlo species/t S - Prazinus ezoelsor b 36 Pru- nue domestica a 32. S-S - Ceratodon purpureus 34. R-S - Cirsium lance- olatum 32, Verbascum nigrum 34. S-Va - Tripleuroapermum inodorum 35, Sonchue arrensis 38. Syn - Łepldlum ruderale /3/ 38. Ata - Rubus ldaeus /e/ 32/4.2. Sa a - Rubus oasslus 36/1.2. P-B - Arabia hirsuta /e/ 32.
Ur - Odontites rubra 34/4.2, Vioia seplum 36, Amblystegium serpems 32, Bryum argenteum 34*
7.Zbiorowisko /communlty of/ Armoracia lapathifolia Miejsce zdjęcia, data /ryc. 1/: Locality, datę /Fig, 1/: 39 - BI. Miodowa, zaśmiecony ogródek, 25 VII 1979; 40 - VI. Dzierżyńskiego, stary ogródek,12 VII 1979; 41 - Ul. Koralewskiego, stary ogródek, 25 VII 1979.
■umcr zdjęola Humber of reeerd
Pofcryoie chwastów Oowor ef weeda % Pofcryoie wozaków Cowar of mosses % Liczba gataaków chwastów i mszaków
■amber of speoies wecds and mosses Powiarzohnia Area of aaaple plot m2
R-S Melandrium album ...
R-S Cirsium arrense ...
R-S Sonchus arrensis ...
S-Va 0xalis stricta ...
Oia aUrtlca dloica ...
Arn 1 Armoracia lapathifolia ...
P-P Potentilla anserina ...
A-Rc Ranunculus repens ...
Pn a Polygonum awloulare /9/....
I*n a Poa annua /9/ ...
Aria Geranium pratense ...
Aria Tarazacum officinaie ...
Aron Achillea millefolium ...
Aron Dactyllo gloaerata...
Aron Heracleum sphondyllum ...
C Trifolium hybridun ...
Pa s Aegopodium podagraria ...
Ur Agroene rulgarla...
39 40 41 90 70 90
. »
16 23 24
100 100 100
+ +
+ .2 . + . + +
+ . +
•8
S U 9 4*O
g
+ 2.2 + 3.4 3.3 4.4
0 ♦.2 2.2
• ♦ .2♦ .2
• ♦ •2 1.2
• + .2 1.2
♦ ♦ •2 . + .2 ♦ .2 ♦
♦ .2 1.2
♦ •2 + .2 .
♦ • 1.2 • + .2 . + .2 +.2 2.2 1.2
♦.2 • ♦ .2 IV
IV
IV IV V V IV IV IV IV IV V IV IV IV IV V IVGatunki sporadyczne /Sporadic speoies/: S - Cere- sua rulgaris a 39/1.1, kalus domestica a 40/1.1.
R-S - Conrolrulus arrensis 40/+.2, Bąuisetum ar- rense 41, Galeopsis apeciosa 41. S-Va - Lapsana coamunis /e/ 41, Mentha arrensis 41. E-P-Ch.- Ve- ronica persica /e/ 41, Lamiom purpursum 41. Oia a - Arteaisia rulgaris /6/. Syn - Sisymbriua offici- nale 41/+.2. Arn 1 - Arctium lappa 39/+.2.A-Ro - Rorippa silrestris 40/+.2, Rumex orlspus 41,Montha longifolla 41. M-Aea - Centaurea jacea 40, Aron Lolium perenne 41, Trifolium repens 4l/*«2, Mn o - Deschampsia caespitosa 40/+.2. An g - I<7oopuo eu- ropaeus 40/+.2, Sa a - Calystegia sepium 40. Ur - Daucus carota 39, Picris hleracloldes 40. Tussila
go farfara /2/ 40/+.2, Bryum argenteua 40.
wych. Dominuje Urtica dioica, często wraz z Aegopodium podagraria.
Ponadto lokalnie zbiorowisko wyróżnia się obecnymi stanowiskami, mię
dzy innymi: Malva alcea, Lythrum salicaria i Trifolium aruense.
Podobne płaty „pokrzywisk” opisano dotąd z terenów karpackich jako zbiorowiska z Urtica dioica i Galeopsis pubescens (5, 1*0) oraz z Ur
tica dioica i Rumex obtusifolius (26).
Tabela 9
8. Zbiorowisko /community of/ Urtica dioica miejsce zdjęcia, data /ryc. 1/: locality, datę /Kia. 1/:
“ U1, żia3z‘towa, stary, ruderalny ogródek. if VII.
"U 1378!
M -
Ul. Nowotki, plac " Pektowinu".piać przeładunkowy, 28 VIII 1979; 44 - Ul.
oeralny plac przeładunkowy pod magazynem "Lasu" . 15*
VII 45 - Ul. Basztowa, zaśmiecony
28 VIII 1979. . stary ogródek. 4 v,
Bamer sdjęoia lunber ef record 42 45 44 45 Pokrycie ohwastów Coyer of weeds % 70 70 50 50 ►»
Pokrycie masaków Coyer of mosses % + + + + ■s s
Liozba gatunków chwastów 1 mszaków • m
4* O Humber of speoies weede and mosses 17 18 29 23 to o u Powierzohnia Area of sample plot m 90 100 100 100
R-S Cirsium arrense . ... ... 4- 4- IV R-S Chenopodium album ... 4- 4- III Bn t Polygonum nodosum... ... + .2 + .2 III Oia a fanacetua yulgaro /6/ ... + .2 . + .2 . III Oia a Urtica dioica... 5.2 4.2 5.5 5.2 V Oia a Artemisia absynthiurn ... + .2 + .2 + ♦ V Am 1 Arotium lappa... + .2 +.2 • III Am 1 Lamium album... ... .. .. + .2 +.2 + .2 + .2 V Am 1 Armoracia lapathifolia ... + • + III P-P Plantago maior . ... + + + . IV Pn a Poa annua /9/ ... .. ... + .2 + .2 • + .2 IV M-Aea Prunella yulgarls ... ♦ + + ♦ V Aria Taraxacum offioinale ... .. ♦ 4- V Aron Aohillea millefolium ... + + ♦ + V Aron Heraoleum sphondylium ... . +.2 + .2 + .2 IV Aron Trifolium repens ... • +.2 + .2 III Pa a Aegopodium podagraria ... 2.2 2.2 • III Sa a Calystegia sepium ... + + ♦ IV Ur Pioris hieracioides ... + . + III Ur Daucus carota . ... .. ♦ 4- 4- ' V Ur Agrostis yulgarls ... + + + IV
Cy f Physoomitriuiu pyriforme... + 4- III Ur Brachythecium salebrosum ... + + . • III Ur Bryum caespiticium... • + ♦ + III
Gatunki sporadyczne /Sporadie species/: S-S - Trifolium arrense /e/ 45/+.2. R-S - Eąuisetum arrense 44, Melan- drlum album 44, Galeopsis speciosa 44, Capsslla bursa- pastoris 45. S-Va - Stachys palustris 44, Sonchus ar- rensis 44. E-P- h - Lamium purpureum 45. Cn d - Loliurn temulentum 44. Oia a - Malra aloes /e/ 57/+.2. A-Re - Ranunoulus repens 44/+.2, Rumex orispus 45. Pa a - Poly
gonum arioulare /9/ 45/+.2, Matrlcaria discoidea 45/+.2, Ata - Saabuous ebulus 42/1.2, S. nigra b 43/+.2. M-Aea - Symphytum offioinale 44, Rumex acetosa 44, Geranium pra
tense 44 /+.2, Plantago lanoeolata 45. F-P - Lythrum sa»
licaria /e/ 44. P-B - Galium molluge 42. Ur - Chaero
phyllum arematieum 44, Barbarea rulgariu 44/+.2.
9. Lolio-Plantaginetum (ryc. 1, 3, tab. 1, 10)
Zespół wykształca się na miejscach silnie wydeptywanych: placach wypoczynkowych, przeładunkowych, obrzeżach ścieżek, dróg, itp. Sie
dliska te wyróżniają się najwyższym pH oraz umiarkowaną zasobnością
w przyswajalne związki mineralne i organiczne. Charakterystyczną fi-
'_________ 9. Lolio-Plantaginetum
Miejsce zdjęcia, data /ryc. 1/s Locality, datę /Fig. 1/: 46 - Rozwidlenie ul.
//.Pola, zadeptany trawnik, 25 VII 1979; 47 - Ul. Szajnochy, pobocze drogi na placu stacji obsługi samochodów, 27 VIII 1979; 48 - Ul. P.Skargi, zadeptany trawnik, 50 VII 1979; 49 - Ul.Kopernika, zadeptany plac zabaw dziecięcych , 15 VII 1979; 50 - Osiedle XX-lecia, plac zabaw dziecięcych, 25 VII 1978;51 - Przedłużenie ul. H.Sawickiej, pobocze drogi polnej, 12 VII 1978; 52 - Ul. W.
Pola, zadeptany trawnik koło szkoły, 25 VII 1978; 55 - Ul. Chopina .zadeptana murawa pod blokami, 12 VIII 1979; 54 - Ul. Kasprowicza, rozjeżdżony plac przeładunkowy, 4 V, 25 VIII 1978.
lumer zdjęola lumber of record Pokrycie chwastów Corer of weeds %
Pokryoie mazaków Corer of moaaea % Liczba gatunków chwastów i mazaków lumber of species weeds and moasea Powierzchnia Area of sample plot
46
95
17 l210
47
70
I3
6 48 49 80 95
+
17 21
8 15 50 98
22
10
51 52 53 80 90 98
25 14 15
15 10 8 54 50
29
4
►»O
■S 3
|M 4»
4* CW a CO o
o
Ur Juniperus commanis b ... • 4 • • • 4 • II
R-S Cenrolruloa arrensis ... ♦.2 e . 4 II
R-S Capsella borsa-pastorls .... ♦ 4 . 4 4 ♦ 1.2 + 4 V
R-S Cirsium arrense ... .. 1.2 . . 4.2 • • 4.1 II R-S Chenopodium album... ... • 4 • 1.1 II
R-S Polygonum peralcaria ... . 4 • 4.2 II
R-S Chenopodium rubrum /e/... • . 4 • 4 II
Bn t Rorlppa palustria... .. • 4.2 • 1.2 4 II S-Va Sonchus arrenals ... • 4 . . 4 II
S-Va Tripleurospermum inodorum .. +.2 • 4.1 . 2.2 II
P-S Galinsoga parriflora ... 4.2 • . +.2 +.2 II
E-P-Ch Chenopodium polyspermi /e/ • 1.2 . 1.3 II
Ca c Paparer rhoeaa... .. ... 4 4 • II
Ola aUrtica dioloa ... II *
Oia a Artemisia rulgaris /6/ ... 4.2 . . 4 II Syn Si8ymbrlum officinale /5/ . • 4- 4.1 • 4 4 • 4 4 IV Ara 1 Arotium lappa ... 4.2 4.2 4.2 II P-P PI ant ago malor /9/... 3.3 2.2 4.3 4.4 4.3 3.3 3.2 2.2 3.2 V P-P Potentilla anserina ... 4.2 4.2 1.2 . 4.2 4.2 III A-Rc P.orippa ailrestris... 4 4 • 1.2 II A-Rc Rumex crispus ... 4 4 4 II A-Rc Potentilla reptans ... . +.2 . +.2 II A-Rc Ranunculus repens ... . 4 . . 1.2 II Pn a Polygonum ariculare /9/ .... 4.3 4.3 2.2 1.2 4.2 +.2 +.2 +.2 V Pn a Poa annua /9/ ... 1.2 4.2 2.2 2.2 4.2 +.2 +.2 . 4.2 V Pn a Matricaria dlscoidea /9/ ... 1.2 4.2 +.2 1.2 4.2 +.2 4.3 2.3 3.3 V M-Aea PI ant ago lanceolata... 4 4 4 . • 4 III M-Aea Prunella rulgaris ... . 4 . 4 . . II M-Aea Phleum pratense... .. • 4 • 4 . . 4 II M-Aea Ranunculus acer /e/... . 4 . ... 4.2 II
TaraiaciiB officinale ... 4 4 4 4 4 I¥
Aria Leontodon autumnalis ... . 4 4 . . II Aron Daotylis glomerata ... 4 1.2 4 • • • II Aron Trifolium repens ... 4.2 4.2 1.2 2.2 4.5 2.3 1.2 . IV Aron Achillea millefolium ... 4.2 4.2 4 1.2 4 4 4 4 V Aron Lollum perenne ... 4.2 . 2.2 3.2 2.2 4.2 1.2 4.2 IV
C Trifolium hybrldum ... . +.2 . 4.2 II
Ur Melllotus albus /4/ ... 4.2 II
Ur Tnaallago farfara /2/ ... 4 . 4.2 II
Ur Daucus carota . ... 4 . 4 . . II Ur Agrostls rulgaris ... • • 4.2 . 4.2 II
Gatunki sporadyczne /Sporadio speoiea/t S - Thuja occldentalis b 49» Sym- phoricarpus albus b 49. Bn t - Polygonum nodosum 51/1.2, Bidens triparti- tus 54. E-P-Ch - Euohorbia peplus 46. Oia a - Rumex obtusifolius 54, Tana
cetum rulgare 54/+.2. Syn - Lepidium ruderale /5/ 55, Descurainia ao- phla /5/ 54/4.2. Arn 1 - Arotium tomentosum /5/ 50. M-Aea - Ceraatium rul- gatum /e/ 54/4.2, Pestuca rubra /e/ 49, Vioia oraćoa 55. Aron - Chryaanthe- mum leucanthemum /e/ 50. Mn c - Desnhampsia caespitosa 51. An g - L Lycopus europaeus 54. Pa a - Aegopodium podagraria 46. V-Pea - Serbom aneuparia a 55. Ur - Medioago lupulina 50, Picria hieracioidea 50, Galiom aparine 51, Melllotus offioinalia /4/ 54, Barbula ungoioolata 48, Bryum oaespitlcium .48
