A N N A L E Ś
U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K L O D O W S K A L U B L I N — P O L O N I A
VOL. XLVIII, 14 SECTIO C 1993
Instytut Biologii UMCS Zakład Geobotaniki
A n n a Ł U C Z Y C K A -P O P I E L
Roślinność synantropijna Lubartowa
The Synantropic Flora of LubartówWSTĘP
Zbiorowiska roślin synantropijnych na terenie Lubartowa nie były do
tąd badane. Zaledwie dwa zdjęcia fitosocjologiczne wykonał w mieście F i j a ł k o w s k i (7), który w latach sześćdziesiątych odnalazł na śmietnikach kilka rzadkich gatunków roślin naczyniowych (3).
Obecne badania mają na celu dokonanie charakterystyki fitosocjologicz- nej i ekologicznej zbiorowisk roślin ruderalnych i segetalnych Lubartowa.
Zaplanowano też przedstawienie syntetycznej charakterystyki flory w od
dzielnym opracowaniu.
TEREN BADAŃ L u b a r tó w ja k o m ia s to
Na przestrzeni wieków ziemia lubartowska była własnością rodów szlachecko-magnac- kich, między innymi Czartoryskich, Bielińskich, Firlejów, Lubomirskich, Miączyńskich, Potockich, Rawitów, Sanguszków, Weyssenhoffów i Zamoyskich. Dwie nazwy miasta (Le- wartów i Lubartów) pochodzą od dwóch rodów magnackich — Firlejów i Sanguszków, którzy najbardziej przyczynili się do jego powstania i rozwoju.
Miasto założył w r. 1543 wojewoda lubelski Piotr Firlej na gruntach wsi Łucka i Szczekarków leżących w powiecie lubelskim i nazwał je Lewartowem od herbu „Lewart” , który według planów właścicieli miał „do lepszej kondycji i dochodów przywieść” (12).
Do rozkwitu i zamożności miasta przyczynił się syn Piotra — Mikołaj Firlej, za którego panowania zamek lewartowski, otoczony pięknymi ogrodami, słynął w całym kraju.
160
Anna Łuczycka-PopielDrugi okres pomyślnego rozwoju miasta przypadł na wiek XVIII, gdy jego właści
cielem był książę Paweł Karol Sanguszko. W r. 1744 na mocy przywileju uzyskanego od Augusta III Sasa zmienił nazwę Lewartowa na Lubartów, upamiętniając swego przodka, księcia litewskiego — Lubarta. Przebudował on pałac, uporządkował park, wzniósł kościół parafialny i klasztor kapucynów — obiekty będące dziś najcenniejszymi zabytkami miasta.
W latach następnych Lubartów przeżywał okresy rozkwitu i upadku. Jako siedziba powiatu, odgrywał dominującą rolę w okolicy najpierw w okresie Księstwa Warszawskiego, później guberni lubelskiej i po I wojnie światowej. Po latach wyniszczającej okupacji hitle
rowskiej dopiero od r. 1960 zaczął się przeobrażać w nowoczesne miasto z rozbudowanym na szeroką skalę przemysłem i handlem.
Obecnie istnieje w Lubartowie ponad 20 przedsiębiorstw. Jednym z największych, a jednocześnie najstarszych, zakładów przemysłowych jest Państwowe Przedsiębior
stwo Budownictwa Przemysłowego „Prefabet”. Starym zakładem jest huta szkła. Lu
bartowskim potentatem przemysłowym były Zakłady Radiowe im. M. Kasprzaka — późniejsze Zakłady Wytwórcze Magnetofonów „Unitra-Lubartów” (obecnie w likwi
dacji). Do nowszych zakładów należą Lubartowskie Zakłady Garbarskie oraz rozlew
nia gazu płynnego „Gaspol” . Ponadto istnieją w Lubartowie: przepompownia paliw, wytwórnia mas bitumicznych, Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Gracja” , Spółdzielnia Ogrodniczo-Pszczelarska, PSS „Społem”, mleczarnia, piekarnie i młyn, należące do GS, i inne.
Miasto posiada sieć sklepów państwowych i ok. 1000 podmiotów gospodarczych.
Funkcjonują 2 szpitale, 2 ośrodki zdrowia, 4 apteki, 3 szkoły podstawowe, Zespół Szkół Zawodowych i Zespól Szkół im. Franciszka Jóźwiaka. Razem w szkołach podstawowych i średnich kształci się ok. 6800 uczniów (18).
W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych obecnego stulecia nastąpił szybki rozwój budownictwa mieszkaniowego. Powstały nowe osiedla: Parkowe, Chopina, Słowackiego, Powstańców Warszawy, Moniuszki, Żeromskiego, Wierzbowe i przy ul. Cichej. Do dziś Lubartów przedstawia obraz nie kończącej się budowy. Miasto poszerza się od wschodu za rzekę Wieprz na trasie Chlewiska-Serniki, a od zachodu — za linię kolejową Lublin-Łuków.
Obecnie zajmuje 13,9 km2 powierzchni i liczy ok. 22 700 mieszkańców (18).
Ś r o d o w is k o p r z y r o d n i c z e
Lubartów położony jest na zachodniej krawędzi szerokiej doliny Wieprza, w jego dolnym biegu. W podziale geobotanicznym Lubelszczyzny (6) znajduje się on w Krainie Mazowieckiej, okręgu Małe Mazowsze, podokręgu Równina Lubartowska.
Współczesna rzeźba terenu została ukształtowana w plejstocenie. Największy wpływ wywarło zlodowacenie środkowopolskie (zlodowacenie Odry) oraz erozyjna i akumulacyjna działalność wód roztopowych lądołodu. Teren Lubartowa pochyla się lekko z południa na północ. Istnieje też różnica wysokości między wschodnią (158 m n.p.m.) i zachodnią częścią miasta (173 m n.p.m.).
W opisywanym obszarze wyróżnia się dwa elementy: dolinę Wieprza i wysoczyznę.
Dolina jest płaską i szeroką na ok. 1 km formą. Rzeka wije się licznymi meandrami.
Bezpośrednio przy jej korycie znajdują się liczne starorzecza, w różnym stopniu zarośnięte, częściowo wypełnione wodą. We współczesnej dolinie można wyróżnić 3 poziomy teras zalewowych: najmłodszą, w którą wcina się Wieprz na głębokość 1,5-3,0 m, średnią i starszą. Ponad poziomem terasy starszej występują fragmenty wysokiej plejstoceńskiej terasy erozyjno-akumulacyjnej, na której leży miasto. Osiąga ona wysokość 165-170 m n.p.m. Nadbudowana jest serią piasków rzecznych z bezodpływowymi zagłębieniami,
Roślinność synantropijna Lubartowa
161 często wypełnionymi torfami. Powierzchnia tej terasy łagodnym stokiem oddzielona jest od wysoczyzny zbudowanej głównie z glin zwałowych z przewarstwieniami piasków glaukonitowych i piasków ze żwirami z udziałem głazów (15).Piaski o minimalnym zapyleniu oraz żwir wysokiej jakości są jedynym bogactwem naturalnym miasta, z którego korzystają miejscowe przedsiębiorstwa budowlane oraz huta szkła.
Na terasie nadzalewowej i wysoczyźnie powstały gleby bielicowe i płowe wytworzone z utworów pochodzenia lodowcowego i wodno-lodowcowego (piaski, gliny zwałowe, utwory pyłowe). Dość dużą powierzchnię zajmują również gleby brunatne wyługowane, kwaśne, wytworzone na piaskach luźnych lub glinach. W rolnictwie zaliczane są do kompleksu żytniego dobrego, słabego i bardzo słabego. Są wrażliwe na suszę, przeważnie głęboko wyługowane i zakwaszone. Nadają się pod uprawę żyta, ziemniaków, jęczmienia, owsa, seradeli, gryki i łubinu, a ich plony zależą w bardzo dużym stopniu od ilości i rozkładu opadów w okresie wegetacyjnym. W ostatnich latach zarówno plony zbóż, jak i ziemniaków należały do najniższych w woj. lubelskim i wynosiły odpowiednio — 21,4 i 140 q/ha (18).
Dolinę Wieprza pokrywają gleby bagienne i mady. Wśród użytków zielonych przewa
żają łąki i pastwiska klasy IV i V. Zajmują one powierzchnię związaną z glebami torfowymi, mułowo-torfowymi i madami. Cechą charakterystyczną tych gleb są wadliwe stosunki wil
gotnościowe (17).
Wszystkie gleby na terenie Lubartowa są w bardzo różnym stopniu antropogenicznie zmienione. W r. 1991 miasto użytkowało 633 ha gruntów ornych, 108 ha łąk i 34 ha pastwisk. Gruntów zdewastowanych i zdegradowanych wymagających rekultywacji było 13,1 ha (18).
Lubartów znajduje się w obrębie dziedziny klimatycznej zwanej Lubartowsko-Par- czewską (27). Wyróżnia się ona wysoką średnią roczną wilgotnością powietrza (ok. 70%), dość dużymi wartościami parowania wody (860-900 mm), największymi w wojewódz
twie amplitudami rocznymi temperatur (24,5° C) i dość dużymi prędkościami wiatru (ok.
3,5 m/sek.). Najbardziej zmiennym w czasie elementem klimatu są opady atmosferyczne.
Średni opad wyliczony dla okresu 1956-1975 wynosi w Lubartowie 591 mm. Opady półro
cza letniego, decydujące o wegetacji, stanowią 55% sumy rocznej. Najuboższy w opady jest okres styczeń-marzec. Współczynnik śnieżności należy do niemal najmniejszych w kraju (0,12-0,13). Najwyższe temperatury przypadają na lipiec i wynoszą średnio 18,6-19,2°C, najniższe na styczeń — od -2,4 do -3,0°C.
Bardzo niekorzystną cechą klimatyczną dla okresu wegetacyjnego, trwającego 212-216 dni, są wiosenne i letnie przymrozki. Pierwsze przymrozki pojawiają się już na początku września, a ostatnie — 15-25 maja.
METODY BADAŃ
Badania terenowe przeprowadzono w sezonie wegetacyjnym 1992 r. Objęto nimi zbio
rowiska ruderalne i segetalne miasta Lubartowa. W okresie od czerwca do września wyko
nano 88 zdjęć fitosocjologicznych według zmodyfikowanej metody B r a u n - B l a n ą u e t a (1) z podaniem pokrycia gatunków w skali 10-stopniowej. Zdjęcia zaklasyfikowano do 25 zespołów i 9 zbiorowisk roślinnych o nie ustalonej bliżej randze fitosocjologicznej (tab.
1-3).
Podano najważniejsze dane o miejscach występowania wszystkich badanych płatów zbiorowisk, a ich rozmieszczenie w terenie przedstawiono na ryc. 1. Układ systema
tyczny i nomenklaturę fitosocjologiczną przyjęto za M a tu s z k ie w ic z e m (16) i czę-
162 Anna Łuczycka-Popiel
Ryc. 1. Rozmieszczenie stanowisk 88 zdjęć fitosocjologicznych, zestawionych w tab. 1-3, na terenie Lubartowa; a — stawy, b •— kopalnia piasku, c — rowy, d — kościół, e —
numery zdjęć fitosocjologicznych
Distribution of localities of 88 phytosociological records listed in Tables 1-3 on the territory of Lubartów; a — ponds, b — sand minę, c — ditches, d — church, e — numbers of
phytosociological records
ściowo F ij a łk o w s k im (7), a przynależność zespołu Agropyretum repentis i jego zróż
nicowanie na podzespoły podano za S w ię se m (21 z cyt. literaturą). Nazewnictwo roślin naczyniowych przyjęto według S z a f e r a , K u lc z y ń s k ie g o i P a w ł o ws k i eg o (26).
Jesienią pobrano 15 próbek glebowych z najlepiej uformowanych piatów badanych zbiorowisk roślinnych. Pochodzą one z warstwy gleby o największym zakorzenieniu się roślin dominujących i jednocześnie najbardziej charakterystycznych. W próbkach tych oznaczono w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Lublinie według stosowanej tam metodyki (2) następujące właściwości chemiczne: odczyn pH w H2O i l n KC1 — pehametrem typu N-512, zawartość CaCO3 — w aparacie S c h e ib le r a , K2O i P2O5 — metodą E g n e r a w modyfikacji R h ie m a , Mg — metodą S c h a c h ts a b e l a , N-NO^"
— metodą C o r n f i e l d a oraz procentową zawartość próchnicy — metodą T iu r in a . Uzyskane wyniki analiz chemicznych gleb zestawiono w tab. 4.
Roślinność synantropijna Lubartowa 163
CHARAKTERYSTYKA ROŚLINNOŚCI SYNANTROPIJNEJ
Zbiorowiska synantropijne powstały i utrzymują się dzięki ustawicznej ingerencji człowieka. Rozwijają się na siedliskach całkowicie sztucznych, takich jak: pola uprawne, rowy, otoczenia osiedli, brzegi dróg i ścieżek, tereny kolejowe, wysypiska śmieci, gruzu, zwałowiska ziemi itp. Siedliska te są bardzo zróżnicowane i stwarzają nadzwyczaj różnorodne warunki do życia roślin. W związku z tym istnieje duża rozmaitość rozwijających się tutaj zbiorowisk. Na terenie Lubartowa zanotowano 34 podstawowe zbiorowiska roślin synantropijnych oraz 35 mniejszych ich jednostek (tab. 1-3). Ich systematyka fitosocjologiczna przedstawia się następująco:
Cl. Bidentetea tripartiti R. Tx., L ohm . et P rsg . 1950 O. Bidentetalia tripartiti B r. - B 1. et R. T x. 1943 Ali. Bidention tripartiti N o rd h . 1940
1. Ass. Polygono-Bidentetum (K o c h . 1926) L ohm . 1950 var. z Polygonum hydropiper
var. z Bidens t.ripartitus
Cl. Plantaginetea maioris R. Tx. et. P rs g . 1950 O. Plantaginetalia maioris R. Tx. (1947) 1950 Ali. Polygonion avicularis B r.-B I. 1931
2. Ass. Lolio-Plantaginetum ( L in c o la 1921) B e g e r 1930 var. z Lolium perenne
var. z Polygonum auiculare
Cl. Chenopodietea O b e rd . 1957 em. L ohm ., J. et R. Tx. 1961 O. Polygono-Chenopodietalia (R. Tx. et L ohm . 1950) J. Tx. 1961 Ali. Panico-Setarion S iss. 1946
3. Ass. Digitarietum ischaemi R. Tx. et P rs g . (1942) 1950 4. Ass. Echinochloo-Setarietum K ru s e m . et V lieg . (1939) 1940
var. z Chenopodium album var. z Setaria glauca var. z Sinapis aryensis var. z Anthemis aryensis var. z Mentha aryensis var. z Amaranthus retroflexus Ali. Eu-Polygono-Chenopodion S iss. 1946
5. Ass. Galinsogo-Setarietum (R. Tx. et B eck. 1942) R. Tx. 1950 var. z Galinsoga paryiflora
var. z Polygonum amphibium
O. Agropyretalia repentis O b e rd ., T h. M u lle r et G o rs in O b e rd . et al. 1967 Ali. Convoluulo-Agropyrion G o rs 1966
6. Ass. Agropyretum repentis F e lf ó ld y 1942 var. z Agropyron repens
var. z Geranium pusillum subass. calamagrostietosum epigei subass. caricetosum hirtae O. Eragrostietalia J. Tx. 1961
164
Anna Łuczycka-PopielAli. Eragrostion R. Tx. ap. S la v n ić 1944
7. Ass. Panico (sanquinalis)-Eragrostietum R. Tx. (1942) 1950 vai. z Digitaria sanquinalis
var. z Eragrostis minor O. Sisymbrietalia J. T x. 1961
Ali. Sisymbrion R. Tx., L ohm ., P rs g . 1950
8. Ass. Corispermo-Brometum tectorum K ru s e m ., S iss. et W e s th . 1946 var. z Salsola ruthenica
9. Ass. Sisymbrietum sophiae K r eh. 1925 var. z Descurainia sophia
var. z Sisymbrium altissimum
10. Ass. Urtico-Maluetum neglectae ( K n a p p 1945) L ohm . 1950 11. Com. Cirsium aryense
12. Ass. Chenopodietum ruderale O b e rd . 1957 var. z Chenopodium album
var. z Smapis alba
13. Ass. Erigeronto-Lactucetum Lohm . 1950 var. z Lactuca serriola
14. Ass. Atriplicetum mtentis K n a p p 1945 15. Ass. Senecioni-Tussilaginetum M o lie r 1949
var. z Senecio yiscosus var. z Tussilago farfara 16. Com. Reseda lutea 17. Com. Coronilla varia
Cl. Artemisietea L ohm ., P rs g . et R. Tx. 1950 O. Onopordetalia acanthii B r. - B 1. 1926 Ali. Onopordion acanthii B r.-B I. 1926
18. Com. Medicago falcata 19. Com. Centaurea rhenana
20. Ass. Centaureo-Berteroetum O b e rd . 1957 var. z Berteroa incana
21. Com. Pimpinella saiifraga
22. Ass. Echio-Melilotetum R. T x. 1942 var. z Echium yulgare
var. z Melilotus albus var. z Melilotus officinalis
23. Ass. Onopordetum acanthii B r.-B I. (1923 n. n.) 1936 Ali. Eu-Arction R. Tx. 1937 em. S iss. 1946
24. Ass. Tanaceto-Artemisietum B r.-B l. (1931) 1949 var. z Tanacetum yulgare
var. z Artemisia uulgaris var. z Neslia paniculata 25. Com. Iva xanthiifolia
26. Ass. Leonuro-Arctietum tomentosi ( F e l f o l d y 1942) L ohm . ap. R. Tx. 1950 var. z Arctium lappa
27. Com. Ballota nigra
28. Ass. Chenopodio-Rumicetum obtusifolii O b e rd . 1957
29. Ass. Helianthetum tuberosi (M o rr 1958) L ohm . apud O b e rd . 1967 30. Com. Saponaria officinalis
Tab. 1. Skład florystyczny zespołów z klas: B id en tetea tripartiti, P lantaginetea m a- ioris i Chenopodietea
Floristic composition of associations from Bidentetea tripa rtiti, Plantaginetea ma- ioris and Chenopodietea classes
N um er z e s n o » u N o. o f a s a o c i e t i o n N um er z d j ę c i a N o . o f r e c o r d
oj m
Z w a r c i e w a r s tw y k rz e w ó w b w % C o v e r o f s h r u b - l a y e r b i n % P o k r y c i e u p r a w w % C o v e r o f c u l t u r e i n % P o k r y c i e w a r s tw y r u n a c w % C o v e r o f b e r b - l a y e r c i n % P o k r y c i e w a r s tw y ircb ó w d w % C o v e r o f i r o s s - l a y e r d i n %
1 . P o l y g o n o - B i d e n t e t u m : P o ly g o n u m h y d r o p i p e r P o ly g o n u m m in u s B i d e n t e t e a t r i p a r t i t i : B i d e n s t r i p a r t i t u s B i d e n s c e r n u u s P o ly g o n u m m i t e P o ly g o n u m n o d o s u m 2 . L o l i o - P l a n t a g i n e t u m :
L o l iu m p e r e n n e P I a n t a g o m a i o r M a t r i c a r i a d i s c o i d e a C a p e e l l a b u r s a - p a s t o r i s P o ł y g o n i o n a y i c u l a r i a : P o a a n n u a
B ry u m a r g e n t e u m d S p e r g u l a r i a r u b r a P l a n t a g i n e t e a m a l o r l s : R a n u n c u l u s r e p e n s P o ly g o n u m a v i c u l a r e R um ez c r i s p u s A g r o s t i s y u l g a r i a L e o n t o d o n a u t u m n a l i s C a r e z h i r t a P o t e n t l l l a a n s e r i n a 3 . D i g i t a r l e t u m i s c h a e m i :
D i g i t a r i a i s c h » 5 x v m 4 . B c h i n o c h l o o - S e t a r i e t u m :
S c h i n o c h l o a c r u s - g a i l i P a n i c o - S e t a r i o n :
IA \O 0 - 0 0 O> O r OJ IP O- i- O J Ó J G J f M O J P J O J O J
I I I I I I I I I I I I I O I I I I I I I I I + + I I
I I I I I I I O $ 8 8 in
P 2 ' ♦ • o g ... l i i i o- m
8 8 8 8 8 8 8 $ $ $ 8 8 8 8 8 8 8 $ 8 8 8 8 8 8 8 8 $
■ I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I ■ I o I I o
8 2 2
. 4 5 ... . . . 1 + ...
5 3
• . • 2 + ... . . . + ... ... 4
+ + + . .
3 ♦ . r . . . . + 2
+ + r + ...♦
... ■ ¥ ...
...2 ...
... 4 - ...
... 6 . .
+ ♦ 1 ♦ ♦ ...
S e t a r i a g l a u c a S p e r g u l a a r y e n s i s S e t a r i a y i r i d i s R um ez a e e t o s e l l a S c l e r a n t h u s a n n u u s 5 . G a l i n s o g o - S e t a r l e t u m :
G a l i n a o g a p a r v i f l o r a G a l i n s o g a ą u a d r i r a d i a t a B u - P o y g o n o - C h e n o p o d i o n : P o ly g o n u m a m p h ib iu m v a r . t e r r e - s t r e
Tripleurospermum inodorum Sonchus asper
6. Agropyrętum rep en tis:
Agropyron repens Co n v o l - r u i o - A g r o p y r i o n t C o n r o l y u l u a a r y e n s i s
... 1 4 1 t l 1 ♦ ♦ ♦ 1 ...+ + + + + • • • • 2
. . . + 1 .
r ♦ . . 4
r . . ♦
4
• • • • + + 1 + + + . + + + + . • ♦ 7 5 3 ♦ • • • • •
7 . P a n i c o ( s a n ą u i n a l i s ) - S r a g r o s t i e - t u m :
D i g i t a r i a s a n ą u i n a l i s B r a g r o s t i s m i n o r B r a g r o s t i e t a l i a : A m a r a n th u a a l b u s
...♦ +
... 6 . ...4
C h e n o p o d i e t e a : P o ly g o n u m t o m e n to s u m S i s y m b r iu m o f f i c i n a l e C h e n o p o d iu m a lb u m B r i g e r o n c a n a d e n a i s S o n c h u s a r v e n s l s L a c t u c a s e r r i o l a L e p i d iu m r u d e r a l e M a ly a n e g l e c t a D e s c u r a i n i a s o p h i a S i s y m b r iu m a l t i a s i m u m G e r a n iu m p u s i l l u m S t e l l a r i a m e d i a A t r i p l e z p a t u l u r n S a l s o l a r u t h e n i ć a
• • • ▼ ▼ e e e e e e e e e e e e e e a e « e e e e e e
• . . . r , 4 1 + * 1 . 2 5 6 1 l 4 . 4 4 . . .
• • . 1 . 1 + . ■ • ♦ + • • + • • • • + • + • • • 1 •
2
A r t e m i s i e t e a : Rum ez o b t u s i f o l l u s U r t l c a d i o i c a A r t e m i s l a y u l g a r i a O e n o t h e r a b i e n n i s B e r t e r o a i n c a n a R e s e d a l u t e a N e l i l o t u s a l b u s O a l y a t e g l a s ę p iu r n Iannl lim a lb u m R u b u s c a e s i u s N e l i l o t u s o f f i c i n a l i s T a n a c e t u m y u l g a r e S e c a l i e t e a :
1 1 + . . 1 + + . +
A p e r a s p i c a - v e n t i
^ e n t a u r e a c y a n u s R um ez a c e t o s a A e t h u s a c y n a p iu m
▼ lc i a h i r a u t a
B p i l o b i e t e a a n g u s t i f o l i i : C a l a m a g r o s t i s e p i g e i o s G n a p h a l lu m s i l y a t i o u m U p ra w a ( C u l t u r e ) : R i b e s n i g r u m b S o la n u m t u b e r o s u m S e c a l e c e r e a l e A v e n a s a t i v a P a g o p y ru m s a g i t t a t u m L u p i n u s p o l y p h y l l u a I n n e ( O t h e r s ) : B p i l o b l u m p a l u s t r e G l y c e r i a p l i c a t a G l y c e r i a a ą u a t i c a P o ly g o n u m p e r s i c a r i a C i r s i u m a r y e n s e P o ly g o n u m c o n v o l v u l u s T r i f o l i u r n r e p e n s
™ a ra z a c u m o f f i c i n a l e B r o d iu m c i c u t a r i u m P a s t i n a c a s a t l v a A c h i l l e a m i l l e f o l i u m E ą u i s e t u m a r y e n s e S i n a p i s a r y e n s i s M e n th a a r y e n s i s A n t h e m i s a r y e n s i s G n a p h a l lu m u l l g i n o s u m Tr i f o l i u r o a r y e n s e A g r o s t i s s t o i o n i f e r a A c e r n e g u n d o c D a c t y l i s g l o m e r a t a A r t e m i s l a c a m p e s t r i s T r i f o l i u r n m ed iu m S a l i z a l b a b
8 9 4
... 5 ...
4 . . . . 5 . + . 5 6 ...
. . . T 1 ... + ...
. r . 8 ...
. 6 ...
. . 3 ...
+ . ♦ ...
. 1 1 ...
. + + ...
• r r r . + . . . + . . r . . . . . . . r + + +
+ . ♦ + . + ...+ . + . 1 + . . .
♦ + 4 5 + + + 1 + ...
. . + . . 3 ...
. . . . 3 . . ♦ ...+ ...
1 . + + + . . + 1 .
• • . + + G a t u n k i s p o r a d y c z n e ( S f o r a d i c s p e c i e s ) :
B r y o n i a a l b a 3 / + , L y th ru m s a l i c a r i a 3 / r , S c i r p u s s i l y a t l c u s 3 / r , H e l i a n t h u s a n n u u s 5 / r , S t a c h y s p a l u s t r i s 7 / + , V i o l a a r y e n s i s 1 1 / + , P l a n t a g o l a n c e o l a t a 1 1 / + , T r i f o l i u m p r a t e n - a e 1 1 / r , C e r a s t i u m y u l g a t u m 1 1 / r , A n a u t i a a r y e n s i s 1 2 / + , A m a r a n th u s r e t r o f l e z u s 1 6 / 6 , D y p e r ic u m p e r f o r a t u m 1 9 / + , P i c i a c r a c c a 1 9 / r , F r a g a r i a a n a n a s a 2 0 / + , G a l e o p s i a l a d a n u m 2 0 / + , G a liu r n m o ll u g o 2 1 / + , D i p l o t a r i a m u r a l i s 2 1 / + , P e s t u c a r u b r a 2 1 / + , B ro m u s i n e r m i s 2 1 / + , C i c h o r i u m i n t y b u s 2 2 / + , E r y n g iu m p la n u m 2 3 / 1 , D a u c u s c a r o t a 2 3 / + , P i n u s s i l v e s - t r i s c 2 4 / r , C e r a t o d o n p u r p u r e u s d 2 4 / 1 , Sed u m a c r e 2 7 / + , P u n a r i a h y g r o m e t r i c a d 2 7 / + .
Anna Łuczycka-Popiel Annales UMCS, sectio C, vol. X L V III, 14
Tab. 2. Skład florystyczny zbiorowisk z klas: Chenopodietea {AW. Sisymbrion) i Artemisietea (A\\. Onopordion acanthii)
Floristic composition of communities from Chenopodietea (Ali. Sisymbrion) and Artemisietea (Ali. Onopordion acanthii) classes
N um er z b i o r o w i s k a N o . o f c o m m u n ity N um er z d j ę c i a N o. o f r e c o r d
8 CM CM CM
Z w a r c i e w a r s tw y k rz e w ó w b w % C o v e r o f s h r u b - l a y e r b i n % P o k r y c i e w a r s tw y r u n a c w % C o v e r o f h e r b - l a y e r c i n % P o k r y c i e w a r s tw y mchów d w % C o v e r o f m o s s - l a y e r d i n %
8 . C o r i s p e r m o - B r o m e t u m : S a l s o l a r u t h e n i c a 9 . S i s y m b r i e t u m s o p h i a e :
D e s c u r a i n i a s o p h i a S i s y m b r iu m a l t i s s i w u m S i s y m b r iu m l o e s e l i i 1 0 . U r t i c o - M a l v e t u m n e g l e c t a e :
M a lv a n e g l e c t a U r t i c a u r e n a
1 2 . C h e n o p o d i e tu m r u d e r a l e : C h e n o p o d iu m a lb u m 1 3 . E r i g e r o n t o - L a c t u c e t u m :
L a c t u c a s e r r i o l a 1 4 . A t r i p l i c e t u m n i t e n t i s :
A t r i p l e x n i t e n s
1 5 . S e n e c i o n i - T u s s i l a g i n e t u m : S e n e c i o y i s c o s u s T u s s i l a g o f a r f a r a
S i s y m b r i o n , S i s y m b r i e t a l i a , C h e n o p o d i e t e a :
E r i g e r o n c a n a d e n s i s A m a r a n th u s a l b u s L e p i d lu m r u d e r a l e A t r i p l e x p a t u l u m A g r o p y r o n r e p e n s O o n v o l v u l u s a r v e n s i s Lam ium p u r p u r e u m D i g i t a r i a a a n g u i n a l i s S i s y m b r iu m o f f i c i n a l e C h e n o p o d iu m p o ly s p e r m u m T r i p l e u r o s p e n n u m i n o d o r u m E c h i n i c h l o a c r u s - g a l l i S e t a r i a g l a u c a B ro m u s s t e r i l i s Rum ez a c e t o s e l l a S o n c h u s a r v e n s i s 2 0 . C e n t a u r e o - B r o m e t u m :
B e r t e r o a i n c a n a C e n t a u r e a d i f f u s a 2 2 . S c h i o - M e l i l o t e t u m :
ffi <5 2 JT ™ ™ t*- CO O\ O t- ( M ( C 4 i n M ) M D C h O T- CM
IA
£ 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 £ 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
• O 1 • • I • • I I I I I I I I I I + I I I I I I I I I I 1 I I I I I
4 4 ...
. . 5 4 5 . . . . + 2 . + . . + ...
. + . . . 4 . . + + . . . + ...+ ...
. . + . + + . . . . + ...
5 . . . 1 1 . . . .
. . 1 + . . . . 8 6 7 1 + . . 1 ...+ +
. 1 + 1 3 3 . . . 1 + . 7 6 2 . + ... + . . . . .
. . + 2 ... 1 . . . . 5 7 ...
+ 1 ... 4 3 . . + ...
... 4 5 ...
+ + . . . ♦ . . . + . . . 2 . . . 1 + + + 1 . + + ...
+ ...i ...+ ...
. 2 ...+ ... + ...
+ . + ... ... ...
. . + + + . . 1 . . . . 1 . + + . + . . . . + . 1 . . . . + . + . + .
. . . • r r . . . .
. 1 2 1 3 4 + +
O e n o t h e r a b i e n n i s S c h iu m v u l g a r e M e l i l o t t o a l b u s M e l l l o t u s o f f i c i n a l l s 2 3 . O n o p o r d e tu m a c a n t h i i : O n o p o r d o n a c a n t h i u r n Y e r b a s c u m p h l o m o i d e s R e s e d a l u t e a O n o p o r d i o n a c a n t h i i : U r t l c a d l o l c a P o t e n t i l l a a r g e n t e a A r t e m i s l a a b s i n t h i u m O n o p o r d e t a l i a 1 A r u e m i s i e t e a : M a lv a s i l v e s t r i s
A r t e m i s l a v u l g a r i s A r c t i u m l a p p a A r c t i u m to m e n to s u m B a l l o t a n i g r a M e la n d r iu m a lb u m S a p o n a r i a o f f i c i n a l l s T a n a c e t u m v u l g a r e C a r d u u s c r i s p u s P l a n t a g i n e t e a m a i o r i s : B o a a n n u a
P o ly g o n u m a v i c u l a r e D o liu rn p e r e n n e M a t r i c a r i a d i s c o i d e a C a p s e l l a b u r s a - p a s t o r i s A g r o s t i s v u l g a r i s C a r e z h i r t a Rumex c r i s p u s P l a n t a g o m a l o r B ryum a r g e n t e u m R a n u n c u l u s r e p e n s P o t e n t i l l a r e p t a n s L e o n t o d o n a u t u m n a l i s M o l i n i o - A r r h e n a t h e r e t e a :
r . . . r
. . + 1 1
+ . 6 ...
+ + 8 7 2 2 + . 1 + . 5 4 +
r
r
+ 1 + + . . .
... r 5 ...+ . ♦ ...
9 ...
1 . + . 1 1 . 1 +
. . . 1 . . r +
.. ...
+ . + . + . 1 . . 1 ... + . + . . . . 1 ...
. 2 . • 1 • + • . 1 . . 1 . • . + . + . + 2 . • + • . 1 . • • + + + • . . + . . . 1 ...
. . + . . 1 + . . . . + ...
...+ ...3 ...
...+ . . + + + + + . . ... 1 2 . ...
...
T a r a z a c u m o f f i c i n a l e P o a p r a t e n s i s D a c t y l i s g l o m e r a t a A c h i l l e a m i l l e f o l i u m D a u c u s c a r o t a V i c i a c r a c c a P h ie u m p r a t e n s e P e s t u c a r u b r a Rum ez a c e t o s a l o t u s c o m i c u l a t u s P l a n t a g o l a n c e o l a t a A r r h e n a t h e r u m e l a t i u s U aru m c a r v i
H o l c u s l a n a t u s C e n t a u r e a j a c e a I n n e ( O t h e r s ) : S a l i x c a p r e a b P o p u l u s t r e m u l a b P o p u l u s t r e m u l a c Sedum a c r e R e s l i a p a n i c u l a t a A p e r a s p i c a - v e n t i 1 8 . M e d ic a g o f a l c a t a 2 1 . P i m p i n e l l a s a x i f r a g a
C i c h o r i u m i n t y b u s 1 1 . C i r e i u r n a r v e n s e
S i n a p i s a r v e n s i s A n th e m ls a r v e n s i s T r i f o l i u r n a r v e n s e E ą u i s e t u m a r v e n s e 1 9 . C e n t a u r e a r h e n a n a
A m a r a n t h u s r e t r o f l e z u s A g r o s t i s s t o l o n i f e r a C a l a m a g r o s t i s e p i g e i o s C r e p i s t e c t o r u m A r t e m i s l a c a m p e s t r i s P o a c o m p r e s s a E r i g e r o n a c e r H i e r a c i u m p i l o s e l l a B ro m u s i n e r m i s
+ . . + r . ♦ . . + r . 1 . . . .
. . + . . .
... + + + . . . ... + . + + + ...
+ . + ♦ . . + ♦ + + ♦ . . ♦ ! ♦ + .
+ 1 ♦ . + . ♦ ♦ . + + . 1 + + +
2 2
+ • + + + • . + 1
+ + • •
♦ + • •
... . . + + . , , . . . . • • + + . . . 1 + . + + 1 • 1 + + F •
7 5 5 4 • +
2
... r
...+ . . . + . 2 ♦ . . . + . . . . ... 1 1 . + + 1 1 1 + . + . .
...
G a t u n k i s p o r a d y c z n e ( S p o r a d i c s p e c i e s ) :
C i r s i u m l a n c e o l a t u m 2 9 / + , A e t h u s a c y n a p iu m 3 4 / + , C a l e n d u l a o f f i c i n a l l s 3 7 / + , A t r i p l e z h o r t e n s e 3 7 / r , S i n a p i s a l b a 3 9 / 9 , I v a z a n t h i i f o l i a 4 1 / r , Y i c i a t e t r a s p e r m a 4 1 / + , R o s a c a n i n a c 4 1 / + , P r u n u s s p l n o - s a c 4 2 / r . P o ly g o n u m c o n v o l v u l u s 4 5 / + , A n th o z a n th u m o d o r a t u m 4 6 / + , G n a p h a liu m s i l v a t i c u m 4 6 / + , O l a - d o n l a , £ ’ d J t f S , M r i c h w n u n d u l a t u i , d 4 6 / - , B e t u l a - e r r u c o a a b 4 7 / - . H i e r a c i u m p r a t . n a e 4 7 / - . C o r o - n i l l a v a r i a 4 9 / 6 , U lm u s c a m p e s t r i s c 4 9 ? 1 , J a s i o n e m o n ta n a 5 1 / + , / e r o n i c a c h a m a e d r y s 5 1 / + . M a lu s s i l -
▼ e s t r i s b 5 3 / + , f r i r u s c o m m u n is b 5 3 / + , A r m o r a c i a l a p a t h i f o l i a 5 3 / r , P i n u s s i l v e s t r i s b 5 4 / + , Sedum mazimurn 5 4 / 2 , A r m e r i a e l o n g a t a 5 5 / 1 , E r y n g iu m c a m p e s t r e 5 5 / + , R um ez c o n f e r t u s 5 5 / + , J n a u t i a a r v e n s i s 5 5 / +f G a liu m m o ll u g o 5 5 /+ ^ P e s t u c a o v i n a 5 5 / r , I e t h y r u s s i l v e s t e r 5 7 / 2 , S i l e n e i n f l a t a 5 7 / + .
Anna Łuczycka-Popiel Annales UMCS, sectio C, vol. X L V III, 14
T ab. 3. S k ła d florystyczny zbiorow isk z klas: Artemisietea (AU. E u -A rctio n ), Epilobietea angustifolii, Sedo-Scleranthetea i Molinio-Arrhenatheretea Floristic composition of the communities from Artemisietea (Ali. Eu-Arc- tion), Epilobietea angustifolii, Sedo-Scleranthetea and Molinio-Arrhenathere
tea classes
N um er z b i o r o w i s k a N o. o f c o m m u n ity Num er z d j ę c i a N o. o f r e c o r d
M D o
f\j cu r-C \J I C J
k>k\ m (A
m \o t'~- oo ov r - r - r- c\i
CD CO 00 00 r - co CD 3
Z w a r c ie w a r s tw y k rze w ó w b w % C o v e r o f s h r u b - l a y e r b i n % P o k r y c i e w a r s tw y r u n a c w % C o v e r o f h e r b - l a y e r c i n % P o k r y c i e w a r s tw y mchów d w % C o v e r o f m o s s - l a y e r d i n % 2 4 . T a n a c e t o - A r t e m i s i e t u m :
A r t e m i s i a v u l g a r i s T a n a c e tu m v u l g a r e 2 5 . I v a e t u m x a n t h i i f o l i a e
I v a x a n t h i i f o l i a
I X I l I I I I 1 X 1 I I I I I + I X I I I OUD cnO I I O O O Q O O Q O O O O Q O O O Q O O O Q O Q Q Q O Q o o o f r o t f i f i c o m o t t ć h o o o f f l t t m o o o o cr kS r» c
i i i i i O I
2 1 7 6 4 5 4 4 4 1 2 + 1 2
6 6 . . + . + . . 1 . . . .
+ 1 . .
2 . . 4 3 ...
2 6 . L e o n u r o - A r c t i e t u m t o m e n t o s i :
A r c ti u m to m e n to s u r n . . . + . . + + . r . . + . l . + ...
L e o n u r u s c a r d i a c a ... . + . + ... + . . 2 8 . C h e n o p o d i o - R u m i c e tu m o b t u s i -
f o l i i :
Rumex o b t u s i f o l i u s •
2 9 . H e l i a n t h e t u m t u b e r o s i : H e l i a n t h u s t u b e r o s u s E u - A r c t i o n :
A r c t i u m l a p p a 2 7 . B a l i o t a n i g r a
A r m o r a c i a l a p a t h i f o l i a • Lam iurn a lb u m
O n o p o r d e t a l i a a c a n t h i i i A r t e m i s i e t e a :
M e l i l o t u s a l b u s +
M e l i l o t u s o f f i c i n a l i s + A r t e m i s i a a b s i n t h i u m •
B e r t e r o a i n c a n a +
O e n o t h e r a b i e n n i s .
U r t i c a d i o i c a .
M e la n d r iu m a lb u m O n o p o r d o n a c a n t h i u m E c h iu rn v u l g a r e Y e r b a s c u m p h l o m o i d e s 3 0 . S a p o n a r i a o f f i c i n a l i s 3 1 . R u b o - S o l i d a g i n e t u m s e r o t i n a e :
S o l i d a g o s e r o t i n a 3 2 . S a m b u c e tu m n i g r a e :
S a m b u c u s n i g r a b E p i l o b i e t e a a n g u s t i f o l i i :
S a l i x c a p r e a b r
C a l a m a g r o s t i s e p l g e i o s + G n a p h a liu m s i l v a t i c u m 3 3 . P e s t u c o - A r t e m i s i e t u m c a m p e -
s t r i a :
5
9 6 ...
, + . + 2 1 . . r . . 7 6 3 + ... + . . . . . + + + . + . . + + 1 . 4 5 ... 1 . . + ...
...+ ...
... + ...
...2 ...
1
1 + + + 3 1 + +
r . . . . 1 . .
• r • . . .
6 7 . . . .
7
+ . x . . . . 5
r .
A r t e m i s i a c a m p e s t r i s C e r a s t i u m a r v e n s e S e d o - S c l e r a n t h e t e a : Rum ex a c e t o s e l l a T r i f o l i u r n a r v e n s e P l a n t a g o i n d i c a Ann e r i a e l o n g a t a P o t e n t i l l a a r g e n t e a J a s i o n e m o n ta n a H i e r a c i u m p i l o s e l l a P i l a g o m in im a 3 4 . L o l l o - C y n o s u r e t u m :
C y n o s u r u s c r i s t a t u s L o l iu m p e r e n n e T r i f o l i u r n r e p e n s
A r r h e n a t h e r e t a l i a i M o li n io - A r r h e n a t h e r e t e a :
• 1 . . • • • • • + 1 + . 4 .
r
... 3 . ... 1 .
V i c i a c r a c c a C e n t a u r e a j a c e a D a c t y l i s g l o m e r a t a D a u c u s c a r o t a A c h l l l e a m l l l e f o l i u m Rum ex a c e t o s a P h le u m p r a t e n s e P e s t u c a r u b r a P a s t i n a c a s a t i v a P o a p r a t e n s i s P l a n t a g o l a n c e o l a t a C aru m c a r v i T r a g o p o g o n p r a t e n s i s A r r h e n a t h e r u m e l a t i u s R a n u n c u l u s a c e r D e a c h a m p s i a c a e s p i t o s a H o l c u s l ą n a t u s L o t u s c o r n i c u l a t u s T r i f o l i u r n p r a t e n s e C h e n o p o d i e t e a : G a l i n s o g a p a r v i f l o r a D e s c u r a i n i a s o p h i a L a c t u c a s e r r i o l a A g r o p y r o n r e p e n s C h e n o p o d iu m a lb u m C o n v o l v u l u s a r v e n s i s Rumex c r l s p u s S i s y m b r iu m o f f i c i n a l e A t r i p l e x n i t e n s A t r i p l e x p a tu l u r n S is y m b r iu m a l t i s s i m u m E r i g e r o n c a n a d e n s i s L e p l d iu m r u d e r a l e S i s y m b r iu m L o e s e l i i C h e n o p o d iu m p o ly s p e r m u m S e t a r i a g l a u c a S t e l l a r i a m e d i a S c i e r a n t h u s a n n u u s I n n e ( O t h e r s ) : E r y n g iu m p la n u m C e n t a u r e a r h e n a n a M e d ic a g o f a l c a t a C i r s i u m l a n c e o l a t u m P l m p l n e l l a s a x i f r a g a C i r s i u m a r v e n s 6 C i c h o r i u m i n t y b u s A g r o s t i s v u l g a r i s B ro m u s i n e r m i s T a r a x a c u m o f f i c i n a l e O d o n t i t e s r u b r a L i b a n o t i 8 m o n ta n a Geum u r b a n u m P o ly g o n u m a v i c u l a r e A e g o p o d iu m p o d a g r a r i a G le c h o m a h e d e r a c e a E ą u i s e t u m a r v e n s e P r u n u s s p i n o s a b P r u n u s s p i n o s a c C r e p i s t e c t o r u m C a r e x h i r t a P o a c o m p r e s s a
+ + + + + +
. + 2 2 1 + + 1
...2 1 + + . + + + + 1 1 + 3 + + • . + +
1
G a t u n k i s p o r a d y c z n e ( S p o r a d i c s p e c i e s ) :
1 ♦ + +
r
. 1 . 1 .
1 2 1 1 +
• • • • ♦
C a m p a n u la b o n o n i e n s i s 6 3 / r , T r i f o l i u m m ed iu m 6 3 / + , S e c a l e c e r e a l e 6 4 / + , A p e r a s p i c a - v e n t i 6 7 / + , C e n t a u r e a s c a b l o s a 6 7 / + , K o c h i a s c o p a r i a 6 7 / + , A g r o p y r o n c r i - s t a t u m N e s l i a p a n i c u l a t a 7 2 / 6 , D a t u r a s t r a m o n i u m 7 2 / r , C a r d u u s c r l s p u s 7 2 / + , Verbascun> p h o e n ice u m 7 2 / + , A n th e m is a r v e n s is 7 3 / + , 1r i f o l i u m h y b rid u m 7 5 /t, A e- t h u s a c y n a p iu m 7 5 / + , B i d e n s t r i p a r t i t u s 7 5 / + . P e s t u c a g i g a n t e a 8 0 / r , G n a p h a liu m u l i g i n o s u m 8 0 / r , M a t r i c a r i a d i s c o i d e a 8 0 / + , R a n u n c u l u s r e p e n s 8 0 / + , P o t e n t i l l a a n s e r i n a 8 0 / + , S i n a p i s a r v e n s i s 8 0 / + , G a liu m a p a r i n e 8 1 / + , P o p u l u s t r e m u l a b 8 5 / 4 , B e t u l a T e r r u c o s a 8 5 / 1 , A c e r p e e u d o p l a t a n u s b 8 5 / 1 , P a d u s s e r o t i n a b 8 5 / + , E r i g e r o n a n n u u s 8 5 / + , M y o s o t i s s t r i c t a 8 6 / + , T o r i l i s j a p o n l c a 8 6 / + , P l a n t a g o m a i o r 8 6 / + , P o ly g o n u m c o n v o l v u l u s 8 6 / + , V i c i a h i r s u t a 8 7 / 1 , A c e r n e g u n d o c 8 7 / r , P i n u s s i l v e s t r i s c 8 7 / r , ’ C a r e x l e p o r i n a 8 7 / r , P e l t i g e r a r u f e s c e n s d 8 7 / 1 , A n t h o x a n th u m o d o r a t u m 8 8 / 1 .
Anna Łuczycka-Popiel Annales UMCS, sectio C, vol. X L V III, 14
Roślinność synantropijna Lubartowa
165
Cl. Epilobietea angustifolii R. T x. et P rs g . 1950
O. Epilobietalia angustifolii (V I i eg. 1937) R. Tx. 1950 Ali. Epilobion angustifolii R. T x. 1950
31. Ass. Rubo-Solidaginetum serotinae F ij a łk o w s k i 1978 O. Sambucetalia O b e rd . 1957
Ali. Sambuco-Salicion (capreae) R. Tx. et N eum . 1950 32. Ass. Sambucetum nigrae F ij a łk o w s k i 1978 Cl. Sedo-Scleranthetea B r.-B I. 1955 em. M iill. 1961
O. Festuco-Sedetalia R. Tx. 1951 em. K r a u s c h 1962 Ali. Armerion elongatae K r a u s c h (1959) 1961
33. Ass. Festuco-Artemisietum campestris F ij a 1 ko w sk i 1967 Cl. Molinio-Arrhenatheretea R. T x. 1937
O. Arrhenatheretalia P a w i. 1928 Ali. Cynosurion R. T x. 1947
34. Ass. Lolio-Cynosuretum R. Tx. 1937
1. Polygono-Bidentetum (tab. 1, zdj. 1-3) zajmuje podmokłe, muliste brzegi rowów odprowadzających ścieki z miasta. Gleba o odczynie bliskim obojętnego odznacza się dość dużą zawartością próchnicy, azotu i fosforu (tab. 4). Wyodrębniono w nim warianty z panującymi Polygonum hydropiper i Bidens tripartitus.
Zdjęcia fitosoc.: 1 — rów między parkiem i ogródkami działkowymi, powierzchnia 10 m2; 2 — rów odwadniający ogródki działkowe w pobliżu ul. Zielonej, powierzchnia ok. 10 m2; 3 — rów odprowadzający ścieki na wschód od ul. Cichej, powierzchnia 8 m2.
2. Lolio-Plantaginetum (tab. 1, zdj. 4-5) występuje na silnie wydepty
wanych ścieżkach, przydrożach, boiskach. Największe pokrycie osiągają tu Lolium perenne i Polygonum auiculare (tworzące odpowiednie warianty).
Towarzyszą im zwykle Poa annua i Plantago maior, rzadziej Matricaria discoidea, Lepidium ruderale i inne gatunki.
Zdjęcia fitosoc.: 4 — piaszczysto-żwirowe pobocze ścieżki od ul. Krzywe Kolo do miejskiej ciepłowni, na powierzchni ok. 20 m2; 5 — droga przez ogródki działkowe w pobliżu ul. Cichej, na glebie torfowo-murszowej.
3. Digitarietum ischaemi (tab. 1, zdj. 6) zanotowano na ściernisku po uprawie żyta, tuż za zachodnią granicą miasta. Zespół wyróżnia się licz
nym występowaniem Digitaria ischaemum,. Towarzyszą mu rośliny charak
terystyczne dla suchych, ubogich, kwaśnych gleb piaszczystych, jak: Setaria glauca, S. uiridis, Rumex acetosella i Spergula aruensis. Zespół palusznika nitkowatego obserwowano również na innych polach na wzniesieniu Psia Górka w pobliżu Skrobowa.
4. Echinochloo-Setarietum (tab. 1, zdj. 7-16) na terenie Lubartowa na
leży do najpospolitszych zespołów zachwaszczających uprawy roślin okopo
wych, szczególnie ziemniaków i buraków. Niekiedy występuje także w uprą-
166
Anna Łuczycka-Popielwach gryki, owsa i żyta (zdj. 9, 11 i 12). Pokrywa też świeże usypiska piasku i gliny.
Gatunkami panującymi w poszczególnych płatach są: Chenopodium al
bum, Setaria glauca, Sinapis aruensis, Anthemis aruensis, Mentha aruensis i Amaranthus retroflexus. Tworzą one odpowiednie warianty zespołu. Towa
rzyszą im inne rośliny, głównie z klasy Chenopodietea, jak: Spergula aruensis, Agropyron repens i Conuoluulus aruensis.
Duże pokrycie osiągają poszczególne składniki zespołu w warunkach za
niedbanej pielęgnacji i nawożenia obornikiem. Zespół obserwowano najczę
ściej w zachodniej części miasta na glebach bielicowych i płowych wytwo
rzonych z piasków luźnych (tab. 4), słabogliniastych i gliniastych.
Zdjęcia fitosoc.: 7 — świeże usypisko piasku na stadionie sportowym w parku;
8 — uprawa ziemniaków nie opodal miejskiego wysypiska śmieci na glebie wytworzonej z piasku słabogliniastego; 9 — uprawa gryki na poludn.-wsch. od stacji kolejowej, gleba piaszczysta; 10 — uprawa łubinu w pobliżu przedsiębiorstwa „Gaspol” (na północ od ul. Nowodworskiej); 11 — ściernisko po owsie na zachodniej granicy miasta; 12 — ściernisko po życie w pobliżu „Gaspolu” ; 13 — uprawa ziemniaków przy zachodniej granicy miasta; 14 — plantacja czarnej porzeczki w pobliżu „Gaspolu” ; 15 — uprawa ziemniaków w pobliżu miejskiego wysypiska śmieci; 16 — świeże usypisko gliny przy ul. Nowodworskiej (w pobliżu wiaduktu), powierzchnia ok. 20 m2.
5. Galinsogo-Setarietum (tab. 1, zdj. 17-18) wykształca się najczęściej we wschodniej części miasta, w uprawach ziemniaków, rzadziej na grządkach warzyw na terenie ogródków działkowych. Zajmuje wilgotne, żyzne mady o dużej zawartości próchnicy, związków azotu i magnezu (tab. 4). W zdj. 17 dominuje Galinsoga paruiflora, natomiast w zdj. 18 — Polygonum amphibium var. terrestre, chwast charakteryzujący siedliska mokre.
Zdjęcia fitosoc.: 17 — uprawa ziemniaków na działce w pobliżu ciepłowni miejskiej;
18 — uprawa ziemniaków w pobliżu mostu kolejowego na Wieprzu.
6. Agropyretum repentis (tab. 1, zdj. 19-25) zajmuje różnej wielkości po
wierzchnie wzdłuż linii kolejowej oraz w starej kopalni piasku. Najczęściej pokrywa przesuszone piaski luźne, często z domieszką żwiru i tłucznia, rza
dziej żużla. Wyodrębniono w nim 3 podzespoły: A. r. rubetosum caesii na kamienisto-żwirowych obrzeżach nasypów kolejowych; A.r. calamagrostieto- sum epigei na podłożu piaszczystym i piaszczysto-żwirowym; A. r. carice- tosum hirtae na kamienistych torowiskach kolejowych, rzadziej na podłożu piaszczystym. W zespole wyróżniono również 2 warianty: z Agropyron repens i Geranium pusillum.
Zdjęcia fitosoc.: 19 — ugór w pobliżu ul. Kolejowej, ok. 70 m od budynku stacji na glebie wytworzonej z piasku słabogliniastego; 20 — stare zwałowisko ziemi w kopalni piasku nie opodal „Prefabetu” (pod linią wysokiego napięcia); 21 — stare wysypisko
Roślinność synantropijna Lubartowa 167
żużlu przy składzie węgla na stacji kolejowej (w pobliżu przejazdu do Annoboru); 22 — kamienisto-żwirowe pobocze torów od strony ul. Czwartaków w odległości ok. 300 m od stacji; 23 — w południowej części starej kopalni piasku, ok. 100 m od ogrodzenia „Prefa- betu”; 24 — środkowa część starej kopalni piasku na powierzchni kilkudziesięciu metrów kwadratowych; 25 — wschodnia część tejże piaskowni (przy drodze), na powierzchni około 10 m2.7. Panico sanquinalis-Eragrostietum (tab. 1, zdj. 26-27) — pionierskie zbiorowisko stwierdzone tylko na niewielkiej powierzchni na stacji kolejowej.
Zajmuje suche podłoże piaszczysto-żwirowe z domieszką tłucznia. W po
szczególnych płatach dominują Digitaria sanquinalis i Eragrostis minor, którym towarzyszy mech — Bryum argenteum.
Zdjęcia fitosoc.: 26 — przy ścieżce, nie opodal budynku stacji kolejowej; 27 — na ścieżce nie opodal budynku nastawni wykonawczej L u l, powierzchnia kilku metrów kwadratowych.
8. Corispermo-Brometum tectorum (tab. 2, zdj. 28-29) zidentyfikowano na terenie Lubartowa tylko w obrębie stacji kolejowej. Tworzą go skupie
nia Salsola ruthenica z domieszką Sedum acre, Lepidium ruderale, Lolium perenne,Bryum argentum i kilku innych gatunków charakterystycznych dla suchych, jałowych, łatwo przepuszczalnych podłoży.
Zdjęcia fitosoc.: 28 — między torami w pobliżu budynku stacji kolejowej, na podłożu z tłucznia, na powierzchni kilku metrów kwadratowych; 29 — między torami w pobliżu składu węgla na stacji, na powierzchni kilkudziesięciu metrów kwadratowych.
9. Sisymbrietum sophiae (tab. 2, zdj. 30-33) znajdowano na niewielkich powierzchniach, głównie na wysypiskach śmieci i gruzu (tab. 4). Wyróżniono warianty z panującymi Descurainia sophia oraz z Sisymbrium altissimum.
Zdjęcia fitosoc.: 30 — miejskie wysypisko śmieci od strony wschodniej, powierzchnia 6 m2; 31 — południowo-wschodnia część miejskiego wysypiska śmieci na powierzchni kilku metrów kwadratowych; 32 — wysypisko śmieci i gruzu przy rozwidleniu torów w pobliżu
„Prefabetu” ; 33 — wysypisko śmieci przy linii kolejowej w odległości ok. 250 m od stacji, w pobliżu ul. Czwartaków.
10. Urtico-Maluetum neglectae (tab. 2, zdj. 34) na terenie Lubartowa jest zespołem rzadkim. Stwierdzono zaledwie 1 płat o powierzchni kilkunastu metrów kwadratowych przy ścieżce, na suchym, piaszczystym podłożu, na obrzeżach sadzawki w dzielnicy „Jacek” . Buduje go Malva neglecta z domieszką Matricaria discoidea i Polygonum auiculare.
11. Zbiorowisko z Cirsium aruense (tab. 2, zdj. 35) zajmuje powierzchnię
od kilku do kilkudziesięciu metrów kwadratowych na zwałowiskach ziemi na
placach budowy, miejskim wysypisku śmieci, na przydrożach. Zwarty płat
ostrożenia polnego z niewielką domieszką Agropyron repens i Achillea mil-
lefolium występuje nad rowem za ogródkami działkowymi, na przedłużeniu
ul. Ogrodowej. Zajmuje powierzchnię ok. 1 ara.
168
Anna Łuczycka-Popiel12. Chenopodietum ruderale (tab. 2, zdj. 36-39) występuje przeważnie na wysypiskach śmieci. Charakterystyczny wygląd nadaje mu Chenopodium album (wariant z tym gatunkiem), któremu nielicznie towarzyszą inne rośliny, głównie z klasy Chenopodietea. Zdjęcie 39 reprezentuje wariant z Sinapis alba (90% pokrycia).
Zdjęcia fitosoc.: 36 — wysypisko śmieci na poboczu linii kolejowej od strony ul. Czwar
taków, w odległości około 300 m od stacji kolejowej; 37 — wysypisko śmieci przy torach kolejowych naprzeciw ul. Przechodniej; 38 — wysypisko śmieci przy ul. Łąkowej 152, na powierzchni kilkudziesięciu metrów kwadratowych; 39 — na przydrożu wysypanym żużlem przy ul. Olchowej (przy ogródkach działkowych), powierzchnia ok. 20 m2.
13. Erigeronto-Lactucetum (tab. 2, zdj. 40 -41) porasta wysypiska gruzu i śmieci. Odznacza się obficie rosnącą Lactuca serriola, której towarzyszą rośliny głównie z klasy Chenopodietea.
Zdjęcia fitosoc.: 40 — wysypisko śmieci, gruzu i wapna z budowy, na poboczu linii kolejowej w pobliżu „Prefabetu”; 41 — na usypisku piasku i śmieci za ogrodzeniem przedsiębiorstwa budowlanego przy ul. Krańcowej, na powierzchni kilkunastu metrów kwadratowych.
14. Atriplicetum nitentis (tab. 2, zdj. 42-43) wyróżnia się dominacją Atrilex nitens nad innymi roślinami (ok. 70% pokrycia). Na terenie Lubar
towa zanotowano go tylko na miejskim wysypisku śmieci, częściowo zniwe
lowanym. Występuje w sąsiedztwie Chenopodietum ruderale na powierzchni od kilku do kilkunastu metrów kwadratowych (tab. 4).
15. Senecioni-Tussilaginetum (tab. 2, zdj. 44-47) wykształca się w for
mie niewielkich płatów na żwirowo-kamienistych międzytorzach, ale także na piasku luźnym, niekiedy z domieszką żużlu. Wyróżniono 2 warianty: z Sene- cio uiscosus i Tussilago farfara (tab. 4). Gatunek pierwszy zajmuje siedliska zdecydowanie uboższe niż drugi.
Zdjęcia fitosoc.: 44 — stacja kolejowa, między torami na tłuczniu, powierzchnia kilkanaście metrów kwadratowych; 45 — w południowej części starej kopalni piasku przy ul. Lipowej na piasku luźnym, na powierzchni kilkudziesięciu metrów kwadratowych; 46
— zarastające krzewami południowe zbocze starej kopalni piasku w sąsiedztwie piatów Tanaceto-Artemisietum.-, 47 — na wyżej wymienionym zboczu piaskowni, w odległości kilku metrów od linii wysokiego napięcia, na powierzchni 20 m2.
16. Zbiorowisko z Reseda lutea (tab. 2, zdj. 48) pokrywa obrzeża toro
wisk, głównie w obrębie stacji kolejowej. Rezeda żółta na powierzchni kilku metrów kwadratowych osiąga pokrycie 90%. Nielicznie towarzyszą jej ro
śliny suchych, jałowych, żwirowo-kamienistych podłoży. Zdjęcie fitosoc. 48 wykonano w pobliżu budynku stacji na tłuczniu.
17. Zbiorowisko z Coronilla uaria (tab. 2, zdj. 49) występuje między to
rami w pobliżu budynku stacji kolejowej na podłożu piaszczysto-żwirowym.
Roślinność synantropijna Lubartowa
169Cieciorce pstrej dość licznie towarzyszą: Lolium perenne, Erigeron canaden- sis, niziutkie krzewy Ulmus campestris, Sedum acre i inne. Zajmuje po
wierzchnię kilku metrów kwadratowych.
18. Zbiorowisko z Medicago falcata (tab. 2, zdj. 50) stwierdzono w kilku miejscach na poboczu torów kolejowych. Największą powierzchnię (kilku
dziesięciu metrów kwadratowych) zajmuje na przedłużeniu peronu I między torami na podłożu piaszczysto-żwirowym. Razem z lucerną sierpowatą ro
sną: Poa compressa i Polygonum auiculare, rzadziej inne rośliny.
19. Zbiorowisko z Centaurea rhenana (tab. 2, zdj. 51-54) zajmuje suche, piaszczysto-żwirowe i kamienisto-żwirowe obrzeża ścieżek w pobliżu linii kolejowej (tab. 4). Tworzy płaty od kilku do kilkudziesięciu metrów kwadratowych powierzchni. Zwykle mniejszy lub większy udział ma w nim Berteroa incana, Artemisia campestris, Poa, compressa, Agrostis uulgaris i Lolium perenne. Badane płaty bardzo nawiązują do zespołu Centaureo (diffusae)-Berteroetum. Być może, należałoby zaklasyfikować je do tego zespołu jako wariant z Centaurea rhenana.
Zdjęcia fitosoc.: 51 — ścieżka na poboczu torów w pobliżu Wincentowa na powierzchni kilku metrów kwadratowych, podłoże piaszczyste; 52 — na zakręcie bocznicy kolejowej, między torami z tłucznia; 53 — nieużytek o powierzchni kilku arów w pobliżu wiaduktu przy ul. Nowodworskiej; 54 — przy szosie naprzeciw garbarni, na piasku luźnym.
20. Centaureo-Berteroetum (tab. 2, zdj. 55) zajmuje suchy, piaszczysty nieużytek między mostami: kolejowym na Wieprzu i drogowym na szosie do Chlewisk. W zespole współdominują Bereteroa incana i Agrostis uulgaris.
W domieszce rosną najliczniej: Poa compressa, Lolium perenne i Armeria elongata.
21. Zbiorowisko z Pimpinella saxifraga (tab. 2, zdj. 56) występuje na suchym zboczu nasypu kolejowego od strony ul. Żeromskiego. Zajmuje powierzchnię ponad 200 m2. Razem z biedrzeńcem mniejszym rosną: Equi- setum aruense, Poa compressa, Festuca rubra, Artemisia uulgaris i kilka innych gatunków.
22. Echio-Melilotetum (tab. 2, zdj. 57-61) jest zespołem spotykanym dość często, zwłaszcza na poboczach torów na podłożu z tłucznia, piasku i żwiru, rzadziej na wysypiskach śmieci. Zajmuje powierzchnię od kilku do kilkudziesięciu metrów kwadratowych. Na podstawie gatunków dominują
cych wyróżniono w nim 3 warianty: z Echium uulgare, z Melilotus albus i z M. officinalis (tab. 4).
Zdjęcia fitosoc.: 57 — zbocze nasypu kolejowego o wystawie zachodniej w pobliżu nastawni wykonawczej L ul; 58 — pobocze torów w pobliżu „Prefabetu” na długości kilkudziesięciu metrów; 59 — pobocze torów naprzeciw ul. Chopina na powierzchni
