Plany wydawnicze województwa warszawskiego na Tysiąclecie Polski / Stanisław Pazyra.

tych murów świadczy w różnicy fundamento- waniu. Fundamenty szpitala sięgają około 2 m.

głębokości, a fundamenty odkryte istnieją je- szcze na głębokości 4 metrów.

Usytuowanie murów fundamentowych w y - kazuje bardzo dużą zbieżność z opisem lokali- zacji zespołu Dominikanów. O sakralnym cha- rakterze obiektu świadczyć może również zna- leziona w wykopie profilowana cegła.

Prawdopodobnie na skutek obsunięcia się skarpy zespół klasztorny został zniszczony, a resztki murów użyte jako fundamenty pod późniejszą zabudowę klasztoru św. Trójcy, a później teatru.

Pełną odpowiedź co do okresu historycznego i konkretno zdefiniowanie rodzaju użyteczności obiektów mogą dać tylko poszczególne badania archeologiczne i architektoniczne.

STANISŁAW PAZYRA

PLANY WYDAWNICZE WOJEWÓDZTWA WARSZAWSKIEGO NA TYSIĄCLECIE POLSKI

W związku z pracami p r z y g o w a w c z y m i do n a j w ł a ś - ciwszego uczczenia Tysiąclecia historycznie udoku- mentowanych d z i e j ó w Polski ogromnie w z r o s ł o w ca- ł y m społeczeństwie zainteresowanie naszą przeszłością.

Chęć powiązania teraźniejszości z najlepszymi tradyc- jami naszego narodu, p o w o d u j e , że zainteresowanie to nie ogranicza się jedynie do poznania o g ó l n e j hi- storii Narodu i Państwa Polskiego, ale p r z e j a w i a się w dążeniu do zapoznania się z historią s w e j bliższej ojczyzny, a więc i to przede wszystkim s w e g o w o j e - w ó d z t w a , regionu, ziemi, powiatu czy nawet miasta lub gromady.

Zaspokojenie jednak w całej pełni tego całkowicie uzasadnionego i zasługującego ze wszech miar na uznanie zapotrzebowania społecznego natrafia na po- w a ż n e trudności z powodu braku odpowiednich opra- cowań czy w y d a w n i c t w . Szczególnie dotkliwie d a j e się to odczuć na Mazowszu. Brak jest nie t y l k o aktu- alnej historii całego Mazowsza, ale nawet i m o n o g r a f i i poszczególnych miast, szczycących się często wielo-»

w i e k o w ą metryką. T e n dość smutny stan rzeczy w y - w o ł a ł zakrojoną na niespotykaną dotychczas skalę — i n i c j a t y w ę społeczną, mającą na celu w y p e ł n i e n i e tej d o t k l i w e j luki przez p o d e j m o w a n i e opracowania dzie- j ó w swych regionów czy miast.

Biorąc pod uwagę powyższe względy K o m i s j a Obcho- du Tysiąclecia Polski w o j . warszawskiego, doceniając w całej pełni wielkie społeczne znaczenie poznania i szerokiego spopularyzowania naszych szczytnych tysiącletnich d z i e j ó w . zleciła s w e j sekcji N a u k o w o - W y d a w n i c z e j opracowanie w pierwszym rzędzie dłu- g o f a l o w e g o i ramowego, a następnie i szczegółowego planu w y d a w n i c j e g o d z i e j ó w Mazowsza.

W o p r a c o w y w a n y m w o j e w ó d z k i m wieloletnim per- spekytwicznym planie w y d a w n i c z y m uwzględnione zo- s'aną nie tylko dzieła o charakterze p o d s t a w o w y m dla c a l e g o

Mazowsza, w y m a g a j ą c e w wielu w y p a d - kach jeszcze długotrwałych badań naukowych, ale r ó w n i e ż i prace zainicjowane i w y k o n a n e w terenie a poświęcone dziejom poszczególnych miast czy r e - regionów, a nawet p e w n y m tylko okresom czy pro- blemom.

Oczywistą jest jednak sprawą, że p i e r w s z y projekt planu ulegać będzie stałym zmianom i uzupełnieniom,

zwłaszcia przez nasycanie go tytułami wartościowych prac inicjowanych i w y k o n y w a n y c h w terenie.

Już w pierwszej, niejako wstępnej fazie, przy opra- c o w y w a n i u planu wydawniczego zostały uwzględnione następujące rodzaje w y d a w n i c t w :

I. Pierwsza grupa w y d a w n i c t w obejmuje prace 0 charakterze zasadniczym i o podstawowym znacze- n u dla d z i e j ó w całego Mazowsza. Do grupy tej zali- czone zostały w i ę c w y d a w n i c t w a materiałów źródło- wych oraz opracowania ogólne.

A. Podstawowe Wydawnictwa materiałów źródłowych:

Do działu tego włączone zostały wydawnictwa pod- stawowych materiałów źródłowych, których opubli- kowanie pozwoli na stwerzenie g ł ó w n e j bazy dla ba- daczy opraeowywujących poszczególne zagadnienia. Do grupy tej zaliczyć należy przede wszystkim w y d a w - nictwa o p r a c o w y w a n e już obecnie w różnych Insty- tutach N a u k o w y c h , a mianowicie:

1. Atlas historyczny Mazowsza X V I - g o wieku (Instytut H sterii P A N ) .

2. Atlas archeologiczny Mazowsza (Instytut Historii Kultury Materialnej P A N ) .

3. Słownik historyczno-geograficzny ( I I I P A N ) . 4. K a t a l o g grodów mazowieckich (II1KM. P A N ) . 5. Katalog zabytków w o j . warszawskiego (Państwo- w y Instytut Sztuki).

t>. Ś w i e c k i — topograficzny opis Mazows/n / przc'omu X V I / X V I I w.) nowe wydanie zawierać bę- dzie faksymile pierwszego wydania oraz tłumaczenie z objaśnieniami — prof. dr S. A r n o l d i doc. dr S P a z y r a.

7. Księga ławnicza płocka — prof. dr A . W o 1 f . t 8. Studia nad urzędnikami mazowieckimi (m. in problematyka podziału dawnego Mazowsza — pryca gotowa) — prof. dr A . W o l f f .

Ponadto konieczne jest przystąpienie do opracowania 1 jak najrychlejszego wydania następujących w y d a w - nictw:

9. Kodeks Mazowiecki.

10. Iura Masoviae,

11. Lustracja dóbr królewskich i wizytacja dóbr kościelnych na Mazowszu,

47

12. Księgi ziemskie warszawskie — prof. dr A . W o l f f (ze względu na ich zawartość powinny być w y d a n e wspólnie ze Stołecznym K o m i t e t e m M i l l e - nium).

B. Podstawowe opracowania o charakterze ogólnym.

*

W grupie tej powinny znaleźć się w y d a w n i c t w a syn- tetyczne obejmujące s w y m zakresem całe Mazowsze.

Do takich zaliczyć należy:

1. „ Z a r y s dziejów M a z o w s z a " — praca popularno- n a u k o w a poświęcona d z i e j o m politycznym, społecz- nym, gospodarczym i kulturalnym Mazowsza, a prze- znaczona dla szkoły, jako książka pomocnicza dla nauczycieli oraz j a k o p o d s t a w o w e kompendium dla działaczy i prelegentów w okresie obchodów T y s i ą c - lecia. Ze względu na konieczność jak n a j r y c h l e j s z e g o wydania drukiem „ Z a r y s u " oraz na planowane w y - danie w późniejszym terminie obszernego dzieła p'..:

,,Mazowsze — kraj i ludzie'.- opracowanie ,y5arysu"

oparte będzie na dotychczasowym stanie w i e d z y z uwzględnlieniem o c z y w i ś c i e najnowszych w y n i k ó w badań naukowych. Objętość „ Z a r y s u " p r o j e k t u j e się na około 20 arkuszy. W y d a n i e książki p r z e w i d u j e się na p o ł o w ę 1960 r.

2. „ M a z o w s z e — k r a j i l u d z i e " — obszerna synteza oparta na nowych badaniach o b e j m o w a ć będ/.ie wszystkie dziedziny życia Mazowsza od czasów n a j - dawniejszych aż po dzieó dzisiejszy. P r z e p r o w a d z e n i e nowych badań i opracowanie całego ogromnego ma- teriału ź r ó d ł o w e g o w y m a g a ć jednąfc będzie kilku lat pracy-

3. „ B i b l i o g r a f i a do d z i e j ó w miast mazowieckich i podlaskich" — stanowić będzie podstawową pomoc dla badaczy zajmujących się przeszłością Mazowsza;

ułatwi b o w i e m zorientowanie się w obszernej i roz- proszonej literaturze poświęconej różnym p r o b l e m o m z d z i e j ó w Mazowsza.

4. Historia ruchów robotniczych i postępowych na Mazowszu.

5. Udział Mazowsza w społecznych i n a r o d o w y c h walkach w y z w o l e ń c z y c h narodu Polskiego.

II. Prace monograficzne, naukowe i popularno-naukowe.

P r z y opracowywaniu programu w y d a w n i c z e g o w związku z Tysiącleciem specjalną u w a g ę i nacisk położono na w y d a w n i c t w a o charakterze popularno- - n a u k o w y m przeznaczone dla jak najszerszych w a r s t w społeczeństwa i mających na celu spopularyzowanie mało naogół jeszcze znanych d z i e j ó w Mazowsza tej prpstarej dzielnicy piastowskiej i jego szczytnych tra- dycij.

W t y m drfale planu w i n n y znaleźć się opracowania odnoszące się do Mazowsza i Podlasia, a zainicjowane i finansowane przez:

a) P o w i a t o w e i M i e j s k i e R a d y N a r o d o w e . b) P l a c ó w k i i T o w a r z y s t w a N a u k o w e oraz R e g i o -

nalne,

c ) poszczególne instytucje w y d a w n i c z e oraz przez nie realizowane.

Do w y d a w n i c t w objętych tym działem należą:

1. M o n o g r a f i e miast mazowieckich i podlaskich znajdujących się w granicach w o j e w ó d z t w a w a r s z a w - skiego.

2. M o n o g r a f i e powiatów- ziiem lub regionów.

3. Inne prace odnoszące się do dziejów Mazowsza i Podlasia, jak np.:

a) sprawy w a l k w y z w o l e ń c z y c h narodowościowych i społecznych w różnych rejonach Mazowsza,

b) historia ruchów robotniczych i postępowycn na Mazowszu,

c) m o n o g r a f i e geograficzne, geologiczne, etnogra- ficzne, gospodarcze itp.,

d) m o n o g r a f i e zasłużonych i sławnych ludzi pocho- dzących z Mazowsza i Podlasia, lub pracujących na tych ziemiach i dla tych ziem,

e ) opracowania z zakresu historii, kultury, litera- tury, etnografii, archeologii itp.

f ) M a z o w s z e 4 Podlasie w literaturze pięknej i poezji, sztuca itp.

W g ł ę b o k i e j trosce o odpowiedni poziom opracowań monograficznych podejmowanych w każdym prawie mieście czy powiecie oraz by ta na tak szeroką skalę zakrojona inicjatywa popierana gorąoo i finansowana przez terenowe Rady N a r o d o w e i T o w a r z y s t w a regio- nalne dała pełnowartościowe wyniki, postanowiono:

1. W a r t o ś c i o w e i zasługujące na t o m o n o g r a f i e miast i regionów, publikowanie popularno-naukowych monografii mazowieckich, będą w ramach „ B i b l i o t e - ki", a to celem zapewnienia w y d a w n i c t w o m w o j e - wództwa w a r s z a w s k i e g o jednolitego charakteru.

2. P o w o ł a n o K o m i t e t R e d a k c y j n y dla w y d a w n i c t w w o j . warszawskiego, podejmowanych w ramach T y - siąclecia. D o zadań K o m i t e t u R e d a k c y j n e g o należeć będzie w szczególności:

a) opiniowanie nadsyłanych z terenu p r o j e k t ó w p l a - nów w y d a w n i c z y c h ,

b) ocena konspektó:w p o d e j m o w a n y c h opracowań- c) udzielanie konsultacji i wskazówek autorom, d) ocena gotowych prac i k w a l i f i k o w a n i e ich do

druku. i 3. Dla ułatwienia autorom w ł a ś c i w e g o ujęcia t e - matu o p r a c o w y w a n y c h monografii oraz zwrócenia uwagi na istotne momenty zostały opracowane „ W s k a - zówki dla autorów o p r a c o w y w u j ą c y c h popularno- -naukowe monografie miast mazowieckich". „ W s k a - z ó w k i " te nie mają charakteru bezwzględnego i ściśle o b o w i ą z u j ą c e g o przepisu, a jedynie posiadają charak- ter doradczy. „ W s k a z ó w k i " mogą służyć pomocą oczy- wiście i autorom o p r a c o w y w u j ą c y m tematy i szer- szym zakresie, jak np. monografie p o w i a t ó w czy re- gionów.

4. C e l e m umożliwienia opracownia szczegółowego planu w y d a w n i c z e g o w o j e w ó d z t w a warszawskiego t e - renowe Rady N a r o d o w e i T o w a r z y s t w a Regionalne zobowiązane są do jak najrychlejszego nadesłania do W o j e w ó d z k i e j K o m i s j i Tysiąclecia swych planów w y - dawniczych, o ile jeszcze tego nie uczyniły. Autorzy zaś w e w ł a s n y m interesie proszeni są o nadesłanie bliższych danych o p o d j ę t e j pracy i j e j konspektu.

48