Edward Sztafrowski
Posoborowe prawodawstwo
kościelne : 20. Normy specjalne,
które winny być zachowane na
sposób eksperymentu w Sygnaturze
Apostolskiej po wydaniu Konstytucji
Apostolskiej pap. Pawła VI "Regimini
Ecclesiae Universae"
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 12/3-4, 293-343
D O K U M E N T Y R E C E N Z J E S P R A W O Z D A N I A
Praw o kanoniczne 12 (1969) Nr 3—4
POSOBOROWE PRAWODAWSTWO KOŚCIELNE , (c. d.)
zebrał i przetłum aczył ks. Edward Sztafrow ski
UW AGA: W „Prawie K anonicznym ” począwszy od nr. 3—4/68 u k a zują się na bieżąco dokum enty prawnoliturgiczne, ja k ie , zostały pro m ulgowane od lipca 1967 r. W yjątkow o, celem uzupełnienia, zam ie szcza się rów nież d o ku m en ty w cześniej promulgowane. Stanow i to zatem kontynuację zbioru prawodawstwa posoborowego, jaki ukazał się pod koniec 1968 r. Poszczególne pozycje w „Prawie K anonicznym ” mają własną kolejną numerację.
20
NORMY SPECJALNE
które w inny być zachowane na sposób eksperym entu w Sygnaturze Apostolskiej po w ydaniu K onstytucji Apostolskiej pap. Paw ła VI
„Regimini Ecclesiae U niversae” NORMAE SPECIALES
in Supremo T ribunali S ignaturae Apostolicae ad experim entum ser vandae post C onstitutionem Apostolicam PAULI PP. VI REGIMINI
ECCLESIAE UNIVERSAE (Typis Polyglottis Vaticanis)
ADPROBATIO
Summus P ontifex Paulus VI, lit teris Secretariae S tatus die 23 m ar- tii 1968 infrascripto C ardinali Pro Praefecto missis, has Normas
spe-ZATWIERDZENIE
Papież Paw eł VI, w piśm ie Se k reta ria tu Stanu, przesłanym w
dniu 23 m arca 1968 r. podpisanem u niżej P ro-P refektow i zechciał
za-d a le» in Suprem o T ribunali Signa tu rae Apostolicae servandas adpro- bare dignatus est ad experim en tum.
25 m artii 1968.
C ardinalis Dinus Staffa, P ro-P raef.
I
DE CONSTITUTIONE ET MUNE RIBUS SUPREMI TRIBUNALIS
Tit. I
De constitutione Suprem i Tribunalis
Art. 1
§ 1. Suprem um T ribunal Signa tu ra e Apostolicae constat duodecim S.R.E. Cardinalibus, a Summo P on tifice nom inatis, quorum unus, ab Eodem delectus, Praefecti m unere fungitur, auxilium ferentibus Se cretario, Prom otore Iustitiae, De fensore Vinculi et Subsecretario.
§ 2. S ignatura Apostolica constat duabus Sectionibus.
§ 3. Cardinales iudices causas co gnoscunt per collegia quinque M em brorum , nisi P raefectus decre verit aliquam quaestionem defe rendam esse Plenae Signaturae om nium C ardinalium qui M em bra sunt Signaturae Apostolicae.
§ 4. Iudices, quem adm odum Se- cretarius, P rom otor Iustitiae, De fensor Vinculi et Subsecretarius abstinere debent a causa p e rtra c tanda in casibus de quibus in can. 1613 § 1.
tw ierdzić n a sposób eksperym entu Normy Specjalne, które winny być zachowywane w Sygnaturze Apo stolskiej.
25 m arca 1968 r.
K ardynał Dinus Staffa, P ro-Pref.
I
USTANOWIENIE I ZADANIA NAJWYŻSZEGO TRYBUNAŁU
Tyt. I
Ustanowienie N ajw yższego T ryb u nału
Art. 1
§ 1. Najwyższy T rybunał Sygna tu ry Apostolskiej składa się z dw u n astu K ardynałów , m ianow anych przez Papieża, z których jeden, również oznaczony przez Papieża pełni funkcję P refekta, m ając do pomocy sekretarza, prom otora sp ra wiedliwości, obrońcę węzła i pod sekretarza.
§ 2. S ygnatura Apostolska składa się z dwóch sekcji.
§ 3. K ardynałow ie sędziowie roz p a tru ją spraw y w kolegiach złożo nych z pięciu członków, o ile P re fekt nie zadecyduje, że jakąś sp ra wę należy przedstaw ić Pełnej Sy gnaturze w szystkich kardynałów , którzy są członkami S ygnatury A- postolskiej.
§ 4. Sędziowie, podobnie jak se kretarz, prom otor sprawiedliwości, obrońca węzła i podsekretarz, po w inni pow strzym ać się od rozpa try w a n ia spraw y w w ypadkach, o których mowa w kan. 1613 § 1.
[3] D okum enty posoborowe 295
P raeter Secretarium sunt in Apo- stolica S ignatura Prom otor Iu sti- ciae, Defensor Vinculi, Subsecreta- rius, Praepositus C ancellariae, qui, utpote Officiales m aiores, a Sum mo Pontifice nom inantur: p ra e te rea sunt duo saltem N otarii; Cu stos tab u larii et Bibliothecae; P ro- tocollista cum adnexo m unere dis trib u to ris; A rcarius cum adnexo m unere expeditionis litteraru m ; Scriptores; qui om nes nom inantur a C ardinali Praefecto, iuxta nor mas pro universa C uria Romana statutas.
Custodi ta b u la rii m unus adnecti- tu r Ratiocinatoris.
A rt. 3
C onsultorum locum ten en t Vo tantes et R eferendarii, qui nomi n a n tu r a Summo Pontifice, propo- nente C ardinali Praefecte.
A rt. 4
§ 1. P rom otor Iustitiae, Defensor Vinculi, Subsecretarius, Votantes praediti sint oportet laurea docto ral1! in utroque iure; R eferendarii ornari debent saltem lau rea docto- ra li in iure canonico; Praepositus Cancellariae, p ra ete r lauream doc- toralem in iure canonico, consecu tus sit necesse est diploma Advo cati S. R. Rotae; omnes autem in teg ritate vitae et iuris peritia eni teant.
§ 2. Sive Votantes sive R eferen darii sunt duodecim, in quorum num erum adm itti nequeunt
Dicaste-A rt. 2
Oprócz S ekretarza są w Sygnatu rze A postolskiej: prom otor sp ra wiedliwości, obrońca w ę d a, podse kretarz, kierow nik kancelarii, k tó rzy, jako wyżsi urzędnicy, są m ia now ani przez Papieża. Ponadto jest przynajm niej dwóch notariuszów, opiekun archiw um i biblioteki, pro tokolant z funkcją również dy stry butora; skarbnik z funkcją także wysyłającego korespondencję; pisa rze ■—■ ci wszyscy otrzym ują nom i nację od K ardynała P refekta, zgod nie z przepisam i dla całej K urii Rzymskiej.
Opiekunowi archiw um przydzie la się funkcję statystyka.
Art. 3
F unkcję konsultorów pełnią opi niodawcy i referendariusze, m ia nowani przez Papieża na wniosek K ardynała Prefekta.
Art. 4
§ 1. Prom otor sprawiedliwości, obrońca węzła, podsekretarz, opinio dawcy w inni mieć doktorat obojga praw ; referendarze w inni mieć przynajm niej doktorat praw a ka nonicznego; kierow nik Kancelarii, oprócz doktoratu praw a kanonicz nego, w inien koniecznie uzyskać dyplom adw okata Roty Rzymskiej. Wszyscy zaś w inni odznaczać się nienagannością życia i biegłością w prawie.
§ 2. Tak opiniodawców jak i re ferendarzy w inno być dw unastu, a do ich liczby nie mogą być
riorum Curiae Romanae Officiales vel m aiores vel minores.
Art. 5
Cursores et custodes Sedis T ri bunalis assum untur laici probatae vitae, qui nom inantur iu x ta com m unes norm as servandas in Curia Romana.
Art. 6
C ausarum patrocinium in u tra que sectione suscipere possunt A d vocati Sacri Consistorii et P ro cu rato res SS. P alatiorum Apostolico- rum ; ad m ittu n tu r p raeterea in sectione prim a Advocati S. R. Ro tae; immo, de peculiari Cardinalis Praefecti decreto, in sectione alte ra iidem adm itti valent, dummodo vere periti in re contentiosa adm i nistrativa.
A rt. 7
§ 1. Prom issionem de secreto ser vando deque m unere fideliter obe undo omnes praestare tenentur, initio suscepti officii, praesente Notario, coram C ardinali Praefecto, vel, si de inferioribus m inistris agatur, coram P raelato Secretario.
§ 2. P ra e te r prom issionem de qua in § 1, Advocati et P rocuratores, occasione adm inisionis ad patroci nandum in Apostolica Signatura, p raestare quoque debent iusiuran- dum de non acceptandis em olu m entis legitim a honoraria exceden tibus.
puszczeni urzędnicy Dykasteriów K urii Rzymskiej czy to wyżsi czy niżsi.
Art. 5
Posłańców i woźnych Trybunału m ianuje się spośród osób świec kich, odznaczających się nienagan nymi obyczajami, w sposób zgodny z ogólnymi przepisam i, jakie winny być zachowane w K urii Rzymskiej.
Art. 6
Opiekę praw ną nad spraw am i mogą podejmować w obydwu sek cjach adwokaci konsystorialni i peł nomocnicy Domu Papieskiego. Do puszcza się ponadto w pierwszej sekcji adw okatów Roty Rzymskiej. Owszem na mocy specjalnego de k retu K ardynała P refek ta mogą być ci ostatni dopuszczeni w sek cji drugiej, byleby byli rzeczywi ście biegli w spraw ach adm inistra cyjnych spornych.
A rt. 7
§ 1. Wszyscy obowiązani są zło żyć przyrzeczenie o zachowaniu ta jemnicy i w iernym w ypełnianiu obowiązków, w obecności n o tariu sza, przed K ardynałem Prefektem , lub, gdy chodzi o niższych urzęd ników, przed prałatem sekretarzem . § 2. Adwokaci i pełnomocnicy, oprócz przyrzeczenia, o którym mo wa w § 1, obowiązani są także, z okazji dopuszczenia do prow adze nia spraw y w Sygnaturze A postol skiej, złożyć przed K ardynałem Prefektem , przysięgę, że nie będą przyjm ow ali wynagrodzenia prze kraczającego ustalone praw nie ho noraria.
15] D okum enty posoborowe 297'
De singulorum m uneribus Art. 8
C ardinalis P raefectus universo T ribunali praeest; cum Secretario, Prom otore Iustitiae, Defensore Vin culi quoties intéressé debeat, Sub- secretario et C ancellariae P raepo sito, libellos exam inat eosque a d m ittit vel reicit; decernit qua ra tione sit quaestio definienda; si ca sus ferat collegium iudicans con stituit, designato C ardinali Ponen te seu Relatore; deputat R eferen darium ad relationem conficien dam; V otantem ad votum prom en dum pro rei veritate; item que se ligit Votantem ad extendendam de cisionem; subsignat rescrip ta g ra tiae vel decreta definitiva ex tra tram item stricte iudicialem lata, aliasve provisiones quae eidem re servantur.
Tit. II
Art. 9
S ekretarius sub ductu Cardinalis Praefecti m oderatur universum T ri bunal et om nia quae ad causarum expeditionem p ertinent; recipit li bellos Cancellariae exhibitos, eos que cum C ardinali P raefecto ad norm am art. 8 exam inat; inform a tiones req u irit; form ulam dubii co ram Subsecretario concordati m u ta re potest; disputationem oralem adm ittit; veniam concedit et acta, defensiones, relationes, votantium scripta typis im prim antur; in ho rum distributionem invigilat; reso lutiones dubiorum cum Notario
O poszczególnych funkcjach Art. 8
K ardynał P refek t przewodniczy całemu Trybunałow i. Z sek reta rzem, prom otorem sprawiedliwości,, obrońcą węzła, ile razy obowiązko wo bierze udział, podsekretarzem i kierow nikiem K ancelarii, rozpa tru je skargi powodowe oraz je do puszcza lub odrzuca. Gdy zacho dzi potrzeba ustanaw ia kolegium sądzące, w yznaczając K ardynała ponensa czyli relatora. Wyznacza referendariusza dla sporządzenia spraw ozdania, opiniodawcę w celu przygotow ania opinii o praw dziw o ści spraw y. Podobnie wyznacza opi niodawcę dla rozpracow ania decy zji. Podpisuje reskrypty udziela jące łaski lub dekrety rozstrzyga jące wydane jednak nie w docho dzeniu ściśle sądowym, oraz inne zarezerw ow ane mu zarządzenia.
Art. 9
Sekretarz, pod kierow nictw em K ardynała Prefekta, kieruje całym Trybunałem i w szystkim co doty czy załatw iania spraw. Przyjm uje skargi powodowe złożone w K an celarii oraz rozpatruje je z Kar^ dynałem Prefektem zgodnie z prze pisem art. 8; zbiera informacje. Może zmienić form ułę sporu uzgod nionego wobec Podsekretarza. Ze zwala na dyskusję słowną. Zezwa la na drukow anie akt, obrony, r e lacji, pism opiniodawców; czuwa nad ich rozpowszechnianiem. R a zem z notariuszem podpisuje
subsignat; item que sententiam ori ginalem ; exarandas curat, in tra
constitutum tem pus, decisiones ad commissiones pontificias spectan tes; rescripta gratiae cum C ardi nali Praefecto signat; iubet decisio nes publicari per Acta Apostolicae Sedis; videt de deponenda pecunia deque expensis; prospicit ut disci p lin ares norm ae ab omnibus m ini
stris fideliter serventur.
Art. 10
§ 1. Prom otor Iustitiae Secreta rium im peditum vel absentem sup plet; intervenit in omnibus causis crim inalibus; in causis contentiosis in quibus publicum bonum in dis crim en vocari potest; in causis ad alteram sectionem delatis ad nor m am Const. Regim ini Ecclesiae U-
niversae, nn. 106—107, atque dim i
cat pro iustitia et veritate.
§ 2. D efensor Vinculi iu ra v in culi tu e tu r et intervenire ten etu r in causis in quibus agitur de v in culo m atrim oniali vel iudicialiter disceptatur de sacra ordinatione vel de obligationibus inde deriv an tibus.
§ 3. Tum prom otor Iustitiae tum Defensor Vinculi, si im pediantur, su b stitu u n tu r a Votante, d eputan do a C ardinali Praefecto.
§ 4. U terque abstinere debet a m uneris exercitio in casibus de qui bus in can. 1613 § 1, et firm o can. 1614 § 3 quoad alios T ribunalis a d m inistros.
strzygnięcia dotyczące wątpliw ości oraz końcowy wyrok. Troszczy się o sporządzenie w ustalonym czasie rozstrzygnięć należących do papie skich komisji. Razem z K ardynałem Prefektem podpisuje resk ry p ty u- dzielające łaski. Poleca opubliko w anie decyzji w A ktach Stolicy Ap. R ozpatruje spraw y dotyczące zde ponowania pieniędzy oraz opłat. Zabiega o to, by wszyscy urzędni cy przestrzegali przepisów dyscy plinarnych.
A rt. 10
§ 1. Prom otor spraw iedliw ości za stępuje przeszkodzonego lub nie obecnego sekretarza. Bierze udział we w szystkich spraw ach karnych, w spraw ach spornych, gdyby w cho dziło w grę zagrożenie dobra p u blicznego, w spraw ach przekaza nych do drugiej sekcji zgodnie z przepisem Konst. „Regimini Ec clesiae U niversae”, nn. 10,6—107, a zabiega o zachowanie spraw iedli wości i prawdy.
§ 2. Obrońca w ęzła broni praw węzła, a obowiązany jest brać u- dział w spraw ach, w których cho dzi o węzeł m ałżeński lub sądow nie prow adzi się spraw ę dotyczącą święceń wyższych lub obowiązków stąd wypływających.
§ 3. Jeżeli Prom otor spraw iedli wości lub obrońca węzła są prze- szkodzeni, zastępuje ich jeden z o- piniodawców, wyznaczony przez K ardynała Prefekta.
§ 4. Obydwaj nie powinni pro wadzić spraw y w w ypadkach, o których mowa w kan. 1613 § 1,
[
7]
D okum enty posoborowe 299A rt. 11
S ubsecretarius in cunctis adiuvat Secretarium ; m unus explet iudicis instructoris in causis quae a T ri bunali in stru u n tu r, ideoque ea p raestat quae cum ‘instructione cau sarum conectuntur, uti partes vel testes citare eosque excutere, du bia concordare, term inis m oderari et alia eiusmodi.
Art. 12
§ 1. V otantes m unus obtinent Consultorum , qui designati in sin gulis casibus a C ardinali Praefecto votum prom unt pro rei veritate, exhibendum P a trib u s C ardinalibus; oralem discussionem petere valent, eique assistunt; unus ex iis deci sionis m otiva extendit eam que sub scribit.
§ 2. Omnes V otantes a m unere cessant septuagesim o quinto a e ta tis anno.
A rt. 13
R eferendarii m unus obtinent r e ferendi in facto et in iure circa petitiones pro im petrandis commis sionibus aliisque rescriptis. P ra e via deputationę P raefecti, iidem r e lationem conficiunt, petere possunt oralem disputationem eique adsi- stere, suffragium habent consulti- vum in quaestionum discussione; a m unere cessant septuagesimo quinto aetatis anno.
oraz z zachowaniem kan. 1614 § 3 odnośnie innych urzędników T ry bunału.
Art. 11
P odsekretarz wspom aga w e wszys tkim sekretarza. W ypełnia obo wiązki sędziego in stru k to ra w sp ra w ach instruow anych przez T ry b u nał. Z tej też racji w ykonuje to, co łączy się z instrukcją spraw, jak wzyw anie stron i świadków, w yłączenie ich, uzgadnianie w ątpli wości, określanie term inów itp.
Art. 12.
§ 1. Opiniodawcy otrzym ują fu n k cję K onsultorów. M ianowani w po szczególnych w ypadkach przez k a r dynała P refek ta, przygotow ują wniosek n a tem at praw dom ów no ści, przekazyw any Kardynałom . Mogą prosić o ustną dyskusję i biorą w niej udział. Na polecenie K ardynała P refek ta jeden z nich opracowuje m otyw y decyzji i pod pisuje sam ą decyzję.
§ 2. Wszyscy opiniodawcy tracą swoje stanowisko w 75 roku życia.
Art. 13
R eferendarze otrzym ują zadanie referow ania od strony faktycznej i praw nej podań gdy chodzi o uzy skiw anie pełnom ocnictw i innych reskryptów . Na uprzednie zlecenie P refek ta sporządzają sprawozdanie, mogą prosić o słowną dyskusję i brać w niej udział, m ają głos doradczy w dyskusji nad k w estia mi. Tracą swoją funkcję w 75 ro ku życia.
A rt. 14
Praepositus C ancellariae m ode ra tu r, sub ductu Secretarii, offi cium Cancellariae, quod unicum est pro utraque Signaturae Apo- stolicae sectione: ideo recipit libel los et docum enta atque cu rat ut in protocollum re feran tu r, an te quam ea tra n sm itta t Secretario; custodit sigilla Tribunalis, rescrip ta, decreta et decisiones eorum que exsecutioni consulit; prospicit ut epistolae et omnia acta, quae no mine Cancellariae expediuntur, r i te conficiantur eaque signat; p arat m andata solutionis vel exactionis; invigilat notariis ceterisque m ini stris, protocollo, tabulario, biblio thecae.
Art. 15
N otarii utriusque sectionis Sig naturae Apostolicae publicam f i dem faciunt de actis coram se ge stis; dicunt fidelitatem exem pla rium cum autographo; declaratio nem edunt de statu actorum quo causa invenitur: exsecutioni tr a dunt decisiones vel decreta; ad- sistunt excussioni partium vel te stium , necnon interrogatoriis p e ri torum , quorum responsiones integre et fidelissim e scripto consignant et perlegunt, atque, m entione facta de iis quae m entione digna sunt, cum iudice subsignant; praesto su n t Se cretario in epistolis parandis (vul go: m inuta): sedule cavent n e m en dae in scripturam irrepant; in K a- lendario no tan t diem assignatum actis ponendis eorum senior
nomi-Art. 14
K ierow nik K ancelarii prowadzi, pod nadzorem sekretarza, urząd K ancelarii, który jest jeden dla obydwu sekcji S ygnatury Apostol skiej: przyjm uje zatem skargi po wodowe i dokum enty oraz dopilno w uje by były w ciągnięte do w y kazu, zanim prześle je sekretarzo wi. Strzeże pieczątek Trybunału, reskryptów , dekretów i decyzji, troszcząc się o ich wykonanie. Czu wa, aby właściwie zostały sporzą dzone listy i wszystkie akta, w y syłane w im ieniu K ancelarii. P rzy gotowuje zlecenia dotyczące zapła cenia lub ściągnięcia opłat. Ma po wierzoną opiekę nad notariuszam i i pozostałymi urzędnikam i: proto kolantem , archiw ariuszem i biblio tekarzem .
Art. 15
N otariusze obydwu sekcji Sygna tu ry Apostolskiej stw ierdzają wia- rogodność czynności wobec nich dokonanych. Potw ierdzają zgodność odpisów z oryginałem. Podają w y jaśnienia na tem at aktualnego sta nu sprawy. Przekazują do w yko nania decyzje lub dekrety. Biorą udział w przesłuchiw aniu stron lub świadków, jak również w prze słuchiw aniu biegłych, których od powiedzi w całości i w sposób jak najw ierniejszy spisują i odczytują, a następnie, zaznaczywszy to co jest godne wzmianki, razem z sę dzią podpisują. Pom agają sek reta rzowi w przygotow yw aniu pism (poprawianiu). Pilnie zw racają na to uwagę, by do pism nie w kradł- ły się błędy. Oznaczają w
kalen-[9] D okum enty posoborowe 301
natione vicem gerit Praepositi Can- cellariae ad tem pus absentis.
Art. 16
Inferiores m inistri m unera ex plent eis propria, iu x ta norm as communes Curiae Romanae.
II
DE SECTIONE PRIMA Tit. III
De com petentia
Art. 17
§ 1. Sectionis prim ae Suprem i T ribunalis est invigilare pro m une re suo iustitiae ad norm am SS. Canonum adm inistrandae, ideoque rectae iurisprudentiae tuendae.
§ 2. P er eandem sectionem Sig n atu ra Apostolica iudicat:
1) De querela nullitatis contra sententiam rotalem , prout indica tu r in art. 19;
2) De expostulatione pro re stitu tione in integrum , servatis quae iu x ta art. 20 servanda sunt;
3) De recursibus adversus sen tentias rotales in causis de statu anim arum , quas ad novum exam en Rota adm ittere renuit;
4) De exceptione suspicionis con tra aliquem Sacrae Rotae A udito rem , ad norm am art. 21;
darzu dzień, w którym winny być złożone akty. N ajstarszy z nich nom inacją zastępuje kierow nika K ancelarii podczas jego nieobec ności.
Art. 16
Niżsi urzędnicy w ypełniają swo je funkcje zgodnie z ogólnymi przepisam i K urii Rzymskiej.
II
SEKCJA PIERWSZA Tyt. III
K om petencja
A rt. 17
§ 1. Zadaniem pierwszej sekcji najwyższego T rybunału jest czuw a nie z urzędu nad przestrzeganiem sprawiedliwości zgodnie z przepi sami kanonów, a więc obrona (sto sowanie) właściwie pojętej jurys- prudencji.
§ 2. Przez powyższą sekcję Syg n a tu ra Apostolska rozstrzyga sp ra wy:
1) Dotyczące skargi o nieważność w yroku rotalnego, jak to jest za znaczone w art. 19;
2) Z aw ierające prośbę o przyw ró cenie do stanu poprzedniego, z za chowaniem jednak tego, co winno być zachowane zgodnie z art. 20.
3) Dotyczące rekursu przeciwko wyrokom rotalnym w spraw ach odnoszących się do stanu osób, k tó rych Rota Rzymska nie dopuściła do ponownego rozpatrzenia;
4) Dotyczące zarzutu stronniczo ści przeciwko jakiem uś audytorowi Roty, zgodnie z art. 21;
5) De violatione secreti, ас de damnis ab auditoribus Sacrae Ro tae illatis eo quod actum nullum vel iniustum posuerint;
6) De recursu contra Advocatos vel P rocuratores immodica honora ria exigentes.
A rt. 18
Vi potestatis adm inistrativae, fo rum iudicialem respicientis, ad hanc prim am sectionem etiam p ertin et:
1) Cognoscere de iis quae Signa tu ra e Apostolicae per Concordata in te r Sanctam Sedem et varias Ci vitates trib u u n tu r;
2) Videre de petitionibus per supplices libellos ad Ss.mum por rectis ad obtinendam causae com missionem apud Sacram Rotam;
3) Prorogare com petentiam trib u nalium , etiam pro causis m atrim o nialibus constitutorum ;
4) E xtendere forum peregrinorum in U rbe ad processus n ullitatis m a trim onii, quoties ex trao rd in aria adiuncta et gravissim ae causae con cu rran t;
5) Solvere conflictus com peten tiae qui enasci contingant apud trib u n alia inferiora, ad norm am can. 1612 § 2;
6) Erectionem cu rare trib u n aliu m regionalium vel interregionalium .
5) Dotyczące naruszenia tajem n i cy oraz szkód spowodowanych przez audytorów Roty n a skutek dokonania ak tu nieważnego lub nie sprawiedliwego ;
6) R ekursu przeciwko adw oka tom i pełnomocnikom dom agają cym się w ygórowanych ■'honora riów.
Art. 18
Na mocy władzy adm inistracyj nej, uw zględniającej zakres w ła dzy sądowej, do w spom nianej sek cji pierwszej należy także:
1) R ozpatryw anie spraw przyzna nych Sygnaturze Apostolskiej na podstaw ie konkordatów , zaw artych między Stolicę Ap. i różnym i P a ń stw am i;
2) Rozpatryw anie próśb zaw ar tych w specjalnych pism ach skie row anych do Ojca św. o uzyskanie pełnom ocnictw a do prow adzenia spraw y w Rocie Rzymskiej;
3) Przedłużenie kom petencji tr y bunałów, także ustanow ionych dla spraw małżeńskich;
4) Rozciągnięcie właściwości są dowej w odniesieniu do podróż nych przebyw ających w Rzymie na procesy o nieważność małżeństwa, ilekroć zachodzą nadzwyczajne oko liczności i bardzo poważne przy czyny.
5) Rozstrzyganie sporów dotyczą cych kom petencji, jakie mogą po wstać między niższymi try b u n ała mi, zgodnie z przepisem kan. 1612
§ 2;
6) Troska o erekcję trybunałów narodowych lub międzynarodowych.
[11] Dokum enty posoborowe 303
§ 1. Q uerela n u llitatis contra sen tentiam rotalem proponi potest in casibus enum eratis in cann. 1892 et 1894, dummodo vitia ibidem re censita m anifeste appareant. In du bio, recursus fundam ento destitutus habendus est. A lim ine recursus reicitur, quoties defectus legitim i m andati sanatus est ad norm am paragraphe sequentis.
§ 2. Vitium in m andato procura torio sanatum habetur ob appella tionem interpositam ab ipso acto re, sive per se sive per P rocurato rem, adversus quam libet senten tiam , antequem a ltera pars nu lli- tatem opposuerit: aut generatim ob actum quem libet actoris ante querelam nullitatis positum , unde sanatio per ratihabitationem colli gatur.
§ 3. Q uerela n ullitatis produci potest non solum contra sententiam definitivam , verum etiam adversus interlocutoriam , a Sacra Rota quo modocumque emissam, dummodo tam en gravam en inde oriturum sit irrep arab ile per definitivam sen tentiam , aut ipsa sententia vim h a beat definitivae.
§ 4. Quoad tem pus in tra quod querela n ullitatis proponi potest, serventur can. 1893 et 1895.
§ 5. Si contra eam dem senten tiam rotalem querela nullitatis cum appellatione cum ulatur, illa coram Signatura, haec coram tu rn o
supe-Art. 19
§ 1. Skarga o nieważność w yroku rotalnego może być zgłoszona w w ypadkach określonych w kan. 1892 i 1894, byleby wyliczone tam braki były oczywiste. W w ypadku w ą t pliwości rek u rs należy uważać za pozbawiony podstaw. Z m iejsca od rzuca się rekurs, ilekroć brak do tyczący prawnego zlecenia został sanow any w myśl następnego p a ragrafu.
§ 2. B rak dotyczący zlecenia peł- nomocniczego uważa się za sano w any na skutek apelacji założonej przez samego powoda — czy to osobiście czy przez pełnom ocnika przeciwko jakiem ukolw iek w yroko wi, zanim druga strona wskaże na nieważność; podobnie ogólnie, na skutek jakiejkolw iek czynności po woda, dokonanej przed skargą o nie ważność. Wtedy sanacja następuje przez zatwierdzenie.
§ 3. Skarga o uniew ażnienie w y roku może być w ytoczona nie ty l ko przeciw w yrokow i stanowcze mu, lecz także przeciw wyrokowi przedstanowczem u, w ydanem u w jakikolw iek sposób przez Rotę, by leby jednak grożąca stąd szkoda nie dała się napraw ić przez w yrok stanowczy, ew entualnie sam wyrok m iał moc w yroku stanowczego.
§ 4. Gdy idzie o czas, w którym można zgłosić skargę o nieważność wyroku, należy zachować przepisy kan. 1893 i 1895.
§ 5. Jeżeli przeciwko tem u sa memu w yrokowi rotalnem u łączy się skargę o nieważność z apela cją, w tedy skargę zgłasza się do
riori Sacrae Rotae proponenda est. Sed definitio querelae, ut par est, definitionem appellationis praece dere debet.
Art. 20
§ 1. P etitio restitutionis in in te grum fit in tra tem poris spatium et propter causas quae in can. 1095 indicantur.
§ 2. V oluntaria exsecutio rei iu- dicatae per sententiam definitivam ultim i gradus, m inim e extinguit ius petendi atque obtinendi a S ignatu
ra Apostolica restitutionem in in tegrum .
§ 3. P etitio restitutionis in in te grum, sententiae exsecutionem non dum inceptam suspendit. Si tam en suspicio sit ex probabilibus indi ciis petitionem factam esse ad mo ras exsecutioni nectandas, iudex decernere potest ut sententia exse cutioni dem andetur, assignata ta m en restitutionem petenti idonea
cautione ut, si re stitu a tu r in in te grum , indem nis fiat (can. 1907).
Art. 21
§ 1. Suspicionis exceptioni contra aliquem Auditorem S. Romanae Rotae, locum praebent m otiva in can. 1613 § 1 recensita.
§ 2. Proposita exceptione de me rito causae, adm itti nequit excep tio suspicionis contra Auditorem ,
Sygnatury, a apelację do n astęp nego tu rn u su Roty. Jasną jest rze czą, że załatw ienie skargi winno wyprzedzić załatw ienie apelacji.
Art. 20
§ 1. Prośbę o przyw rócenie do stanu poprzedniego składa się w term inie i na skutek przyczyn określonych w kan. 1905.
§ 2. Dobrowolne wykonanie sp ra wy osądzonej przez w yrok stanow czy ostatniej instancji, nie prze kreśla bynajm niej praw a do pro szenia i otrzym ania od Sygnatury Ap. przyw rócenia do stanu po przedniego.
§ 3. Prośba o przywrócenie do stanu poprzedniego zawiesza nie rozpoczęte jeszcze w ykonanie w y roku. Gdyby jednak zachodziło po dejrzenie, oparte na praw dopodob nych poszlakach, że prośbę złożono celem odwleczenia wykonania, sę dzia może zadecydować, że w yrok należy wykonać. Pow inien jednak w tym w ypadku proszącemu o przywrócenie do stanu poprzednie go przyznać w ystarczającą kaucję, aby nie poniósł szkody, gdyby uzy skał prz5'w rócenie do stanu po
przedniego (kan. 1907). Art. 21
§ 1. Podstaw ę do zgłoszenia za rzutu stronniczości przeciw jak ie muś audytorow i Roty Rzymskiej, dają racje wyliczone w kan. 1613 § 1.
§ 2. Po zgłoszeniu zarzutu co do m eritum spraw y, nie można dopu ścić zarzutu stronniczości
przeciw-[13] D okum enty posoborowe 305 nisi argum entum suspicionis poste
rius innotuerit.
A rt. 22
Term inus in tra quem causa, ad Suprem um Signaturae Apostolicae T ribunal ex commissionae Ss.mi delata, inchoari potest, est trim e stre a die obtentae commissionis.
Tit. IV
De iudiciali ratione procedendi P ars I:
I n q u e r e l a n u l l i t a t i s e t r e s t i t u t i o n e i n i n t e g r u m .
Caput I:
De recursu ac eius admissione vel reiectione.
Art. 23
Libellus ex h ib etu r Secretario per C ancellariae Praepositum , allegatis exem plari authentico sententiae im pugnatae, m andato procuratorio et
apocha certae sum m ae in cautio nem trad itae arcario.
Art. 24
Sum m a pecuniae de qua in art. 23 cedit aerario Sanctae Sedis, si recursus reieiatur; ab expensis sub ducitur, si recursus adm ittatur.
ko audytorow i, chyba że podstaw a podejrzenia o stronniczość później wyszła na jaw.
Art. 22
Term in, w którym może się roz począć spraw a przekazana do T ry bunału Sygnatury Ap. na skutek pow ierzenia jej przez Papieża, w y nosi trzy miesiące od czasu otrzy m anego zlecenia.
Tyt. IV
Sądow y sposób postępowania
Część I: W w y p a d k u s k a r g i o n i e w a ż n o ś ć w y r o k u i p r z y w r ó c e n i a d o s t a n u p o p r z e d n i e g o . Rozdział I:
O rekursie i jego dopuszczeniu lub odrzuceniu.
. Art. 23
Prośbę doręcza się sekretarzow i za pośrednictw em kierow nika K an celarii. Trzeba do niej dołączyć u-
w ierzytelniony odpis zaskarżane go w yroku, zlecenie pełnomocnicze oraz kw it dotyczący złożenia u skarbnika pew niej sum y pienię dzy w form ie kaucji.
Art. 24
Suma pieniędzy, o której mowa w art. 23 przechodzi na rzecz Sto licy Ap., jeżeli rek u rs będzie od rzucony, a nie podlega żadnym ob ciążeniom w w ypadku dopuszcze nia rekursu.
Acceptum libellum eiusque adne x a docum enta Cancellariae P raepo situs in fasciculum colligit, quem, in appositum librum relatu m et num ero signatuim, ad Secretarium rem ittit, ut, per decretum ad v er sae p a rti notificandum , term inum is constituat ad anim adversiones contra recursum T ribunali subi- ciendas; secus contum aciter proce dendum.
A rt. 25
A rt. 26
§ 1. N otificationis actus e x a ratu r a Notario, qui post Secretarium signat sigilloque T ribunalis actum communit.
§ 2. Ad validitatem exem plaris, parti vel eius procuratori tradendi, satis est subsignatio N otarii et si gillum Tribunalis.
A rt. 27
§ 1. Notificationes omnes tra n s m ittu n tu r per cursorem ipsius Su prem i T ribunalis vel, si agatur de p arte quae ex tra U rbem commore tur, per litteras com m endatas et cum syngrapha receptionis.
§ 2. Cursor fidem facit, in calce ipsius actus, peractae traditionis.
§ 3.Quoties ignoretur locus ubi com m oratur persona cui tradendus est actus, Secretarius id fieri iubeat p er Curiam dioecesanam aut per alia m edia quae necessaria vel op po rtu n a in casu videantur.
P rzyjętą prośbę i załączone do niej dokum enty kierow nik K ance larii łączy w jedną całość, którą po wciągnięciu do dziennika po- dawczego i oznaczeniu num erem przesyła do sekretarza. S ekretarz przy pomocy dekretu podanego do wiadomości strony przeciw nej o- znacza term in zgłoszenia T ry b u n a łowi uwag przeciwko rekursow i. Po upływie term inu stosuje się prze pisy o kontum acji.
Art. 26
§ 1. Dokument zawiadomienia sporządza notariusz, podpisując go po sekretarzu i. opatrując pieczę cią Trybunału.
§ 2. Do ważności odpisu doręczo nego stronie lub jej pełnom ocniko wi w ystarcza podpis notariusza i pieczęć Trybunału.
A rt. 27
§ 1. W szystkie zawiadomienia przesyła się przez woźnego T rybu nału, albo, gdy chodzi . o stronę m ieszkającą poza Rzymem, listem poleconym i za poświadczeniem od bioru.
§ 2. Poświadczenie doręczenia za znacza woźny u dołu samego ak tu (dokumentu).
' § 3. Ilekroć nieznane jest m iej sce zam ieszkania osoby, której ma być doręczony akt, sekretarz n a kazuje poszukiwanie jej przy po mocy K urii Diecezjalnej lub in nych środków, które będą się w y dawały konieczne lub pożyteczne.
[15] Dok um ent y pos o bor ow e. 307
Elapso term ino p a rti conventae constituto ad iura sua deducenda contra recursum , neque ab ipsa p a rte conventa productis anim ad versionibus, Secretarius, nisi cen- suerit per novum decretum re n o vari citationem , procedere potest ad ulteriora.
A rt. 28
A rt. 29
P er Secretarii decretum explana tiones, in iure et in facto, pro rei opportunitate exigi possunt, sive ab actore sive a convento; cuius de creti notificatio fieri debet pa rti a
qua deductiones ex q u iru n tu r, quin ius sit alteri p a rti quddquam obi- ciendi.
Art. 30
§ 1. P raeter deductiones de qui bus in art. 29, Secretarius, quo fa cilius et accuratius recursus n a tu ra m et rationes cognoscere va leat, a S. R. Rota acta omnia, quae praecesserunt, requirat.
§ 2. Ipsius Secretarii est, si id censuerit, exquirere insuper votum unius aut plurium V otantium , item - que Prom otoris Iustitiae, et, in re m atrim oniali, Defensoris Vinculi; vel etiam partibus, per legitim am citationem , diem dicere, ut coram se de recursus rationibus oretenus disputent, indicatis tam en argu m entis quibus discussio continea
tur. ,
Po upływie term inu wyznaczo ne stronie pozwanej dla dostar czenia swoich argum entów prze ciwko rekursow i albo gdy nie przedstaw i ona swoich uwag, sę- kretarz, o ile nie sądzi, że należy powtórzyć wezwanie przy pomocy nowego dekretu, może wszcząć dalsze postępowanie.
A rt. 29
D ekret sekretarza może doma gać się, gdy tego wym aga spraw a, w yjaśnień praw nych lub faktycz nych tak .od powoda jak i od poz- wanego. Zawiadom ienie o takim dekrecie w inno być przesłane stro nie, od której w ym aga się takiego uzasadnienia. Nie przyznaje się drugiej stronie praw a do staw iania jakiegokolw iek zarzutu.
A rt. 30
§ 1. Oprócz w yjaśnień, o k tó rych mowa w art. 29, sekretarz, w celu łatw iejszego i dokładniej szego zapoznania się z samym re- kursem i racjam i, na których się opiera, w inien zażądać od Roty Rzymskiej wszystkich poprzednich akt.
§ 2. Je st w mocy samego sekre tarza, gdyby to uznał za wskazane, domagać się ponadto opinii jedne go lub kilku opiniodawców, a ta k że prom otora sprawiedliwości, a w spraw ach małżeńskich obrońcy, węzła. Owszem, naw et stronom mo że wyznaczyć — za pośrednictw em ;. praw nego w ezw ania — dzień, w którym przedstaw ią przed nim
A rt. 31
U trique vel a lte ru tri parti fas est discussionem oralem, per scrip tam instantiam , exposcere a Secre tario, qui, decreto inappellabili, iudicabit tum de admissione dis cussionis tum de eius argum entis in in stan tia propositis.
Art. 32
P artiu m rationes in discussione orali ab ear um dem Advocatis ex plicantur, firm a tam en facultate Secretarii, praesertim jn causis cri m inalibus, arcendi actorem ipsum vel conventum.
Art. 33
§ 1. Oralem disceptationem m o d era tu r Secretarius, praesente h u ius sectionis Notario, qui argum en ta a partibus p rolata fideliter in scriptis refert.
§ 2. Discussioni p raeterea in té r esse possunt, iubente Secretario, unus aut duo Votantes vel etiam Prom otor Iustitiae aut Defensor Vinculi, qui, cum omnibus praesen tibus et Notario, actum subsignant.
A rt. 34
Si qui in orali discussione ab o r dine discesserit aut reverentiam debitam Suprem o T ribunali non adhibuerit, congruis poenis m ulcta- b itu r per Secretarii decretum.
ustnie powody w niesienia rekursu, zaznaczając punkty, których będzie dotyczyć dyskusja.
Art. 31
Wolno obydwu stronom lub jed nej z nich prosić pisemnie sekre tarza o ustną dyskusję. Sekretarz dekretem , nie podlegającym apela cji, będzie decydował o dopuszcze niu dyskusji oraz o jej .temacie przedstaw ionym w piśmie.
Art. 32
Racje stron są przedstaw ione w czasie słownej dyskusji przez ich adwokatów. Pozostaw ia się jednak Sekretarzow i możność wykluczenia samego powoda lub pozwanego, zwłaszcza w spraw ach karnych.
Art. 33
§ 1. Słowną dyskusją kieruje se kretarz, w obecności notariusza tej sekcji, który w iernie spisuje arg u m enty przytoczone przez strony.
§ 2. Ponadto, n a polecenie sekre tarza, mogą brać udział w dys kusji jeden albo dwóch opiniodaw ców lub także prom otor spraw ie dliwości ew entualnie obrońca węz ła. Wszyscy obecni, łącznie z no tariuszem , podpisują protokół.
A rt. 34
Jeżeli kto w czasie słownej dys kusji stałby się przyczyną w pro w adzenia nieporządku lub nie oka załby szacunku należnego N ajw yż szemu Trybunałow i, będzie obło żony odpowiednimi karam i dekre tem sekretarza.
[17] D okum enty posoborowe 309 A rt. 35
C ardinalis Praefectus, interve nientibus Secretario, Prom otore Iu stitiae, Subsecretario, Volante et si casus ferat, Defensore Vinculi, die constituta decretum dedit adm issio nis vel reiectionis recursus, ad n o r mam iuris a Secretario et N otario notificandum omnibus quorum in terest.
Caput II
De litis contestatione
Art. 36
Si recursus adm issus fuerit, r e cepta decreti notificatione, p a rti di- ligentiori relin q u itu r apud Secre tariu m instare, ut dies praefigatur ad litis contestationem et dubia, proponere.
A rt. 37
D ecretum quo Subsecretarius ci ta t partem adversam ad litis conte stationem , p a rti in stan ti notifica- tu r, item que prom otori Iu stitiae et D efensori Vinculi, si eorum officia id reposcant.
Art. 38
Si partes non com paruerint vel de dubiis proponendis in ter se m i nim e conveniant, Subsecretarius vel in alium diem litis contestationem prorogat vel controversiam rem ittit iudicio Secretarii, qui quaestionem incidentalern prom ovet, suo decre to dirim andam .
Art. 35
K ardynał P refekt, przy udziale sekretarza, prom otora spraw iedli wości, podsekretarza, oraz, gdy za chodzi potrzeba, obrońcy w ęd a, w ydaje w oznaczonym dniii dekret dopuszczający lub odrzucający re- kurs. Zgodnie z przepisam i praw a sekretarz i notariusz podają go do wiadomości wszystkich zaintereso wanych.
Rozdział II Zawiązanie sporu
Art. 36
Gdy rek u rs zostanie dopuszczony, daje się możność stronie bardziej zainteresow anej, po otrzym aniu za wiadom ienia o w ydaniu dekretu, postulow ania u podsekretarza, by został oznaczony dzień zawiązania sporu i przedstaw ienia w ątpliw oś ci.
Art. 37
Dekret, którym podsekretarz w zy wa stronę przeciw ną do zaw iąza nia sporu, podaje się do w iadom oś ci drugiej stronie, jak rów nież P ro motorowi sprawiedliwości, i obroń cy węzła, gdy dom agają się tego ich obowiązki.
A rt. 38
Jeżeli strony się nie staw iły albo całkowicie się nie zgadzają co do przedstaw ionych wątpliwości, pod sekretarz albo odkłada na inny dzień zawiązanie sporu, albo sp ra wę sporną przekazuje do osądzenia sekretarzow i, który przyjm uje ją jako spraw ę wpadkow ą w celu rozstrzygnięcia w łasnym dekretem .
A rt. 39
Litis contestationi, p raete r Subse- cretarium et partes, necnon P ro m otorem Iustitiae, et, si casus fe rat, Defensorem Vinculi, interesse debet Notarius, qui om nia fideliter describit atque de iis fidem facit.
Art. 40
§ 1. In casu querelae nullitatis vel restitutionis in integrum , du bium unicum concordandum est:
an sit nulla sententia; aut: an sit locus restitutionis in integrum .
§ 2. In aliis causis et recursibus, quae a S ignatura Apostolica iudi- eantur, de diversis dubiis concor dandis quaestio esse poterit.
A rt. 41
In actu contestationis litis decer n itu r etiam quae pecuniae sum m a a partib u s solvenda sit, tam quam depositum ad expensarum iudicia- lium cautionem ; item que term inus p ra e stitu itu r ad defensiones atque docum enta exhibenda.
Art. 42
Dubiorum form ula reform ari ne quit, nisi servata ratione proceden di, de qua in art. 38.
Art. 43
Si agatur de recursu pro re s ti tutione in integrum adversus sen tentiam quae in rem iudicatam
Art. 39
W zaw iązaniu sporu, oprócz pod sekretarza i stron, jak również prom otora spraw iedliw ości oraz, gdy zachodzi potrzeba, obrońcy w ę zła, w inien wziąć udział notariusz, który w szystko w iernie spisuje i w szystko poświadcza.
Art. 40
§ 1. W w ypadku skargi o nie ważność w yroku lub przyw rócenia do stanu poprzedniego, pozostaje do rozw iązania tylko jedno· pytanie: Czy w yrok jest nieważny, ew entu alnie: czy może mieć m iejsce przy w rócenie do stanu poprzedniego.
§ 2. W innych spraw ach i re k u r- sach osądzanych przez Sygnaturę Apostolską, może wchodzić w grę spraw a rozw iązania różnych w ątp li wości.
Art. 41
W czasie zaw iązania sporu roz strzyga się również co do sumy pieniędzy jak a m a być wypłacona przez strony w form ie depozytu dla zabezpieczenia należności za w ydatki sądowe. Wyznacza się rów nież term in złożenia obrony i przed staw ienia dokum entów .
A rt. 42
Form uła kontestacji nie może być zmieniana, chyba że z zachowa niem tego sposobu postępowania, ó którym mowa w art. 38.
Art. 43
Jeżeli chodzi o rekurs dom agają cy się przyw rócenia do stanu po przedniego przeciwko wyrokowi,
[19] Dokum enty posoborowe 311 tran sierit, pars recurrens cogi po
test ad integrum depositum pro expensis faciendum . At, causa ab soluta, T ribunal constituet quam nam pecuniae sum m am quisquis solvere debeat, et an aliquid re currenti sit restituendum .
Caput III
De discussione sive scripta sive orali.
' A rt. 44
Praem issa, si casus ferat, causae instructione, p er Subsecretarium expedienda, term inus a Secretario praefinitur, ad exhibenda docum en ta et defensiones item que Votum em ittendum pro rei v eritate a P ro- m otore Iu stitiae et a Votante, a t que insuper ad am im adversiones a Defensore Vinculi, si interfuerit, exarandas.
Art. 45
Defensiones et docum enta prae benda sunt saltem quadraginta die bus ante defensionem causae; distri buenda autem saltem trig in ta quin que diebus ante definitionem ; res ponsiones vero exhibendae saltem viginti diebus et distribuendae sal tem quindecim diebus ante ipsam causae definitionem.
A rt. 46
Defensiones et responsiones no nnisi de licentia scripta Secretarii im prim i possunt.
który przeszedł już w stan rzeczy osądzonej, to strona zgłaszająca re- kurs może być skłoniona do złoże nia pełnego depozytu n a wydatki. Jednakże, po załatw ieniu spraw y Trybunał ustali, jaką sumę w inien kto zapłacić oraz czy należy coś zwrócić stronie zgłaszającej rekurs.
Rozdział III
D yskusja na piśm ie lub słowna
A rt. 44
Po uprzedniej in stru k cji sprawy, gdy zachodzi tego potrzeba, doko nanej przez podsekretarza, sekre tarz wyznacza term in dla złożenia dokum entów i obrony, jak ró w nież przygotow ania w niosku o sp ra w ie przez prom otora spraw iedli wości i przez opiniodawcę, oraz po nadto dla sporządzenia uwag przez obrońcę węzła, jeżeli w spraw ie b ra ł udział.
A rt. 45
Obrona i dokum enty w inny być dostarczone przynajm niej na 40 dni przed, obroną spraw y, rozdzielone zaś w inny być przynajm niej 35 dni przed orzeczeniem. N atom iast od powiedzi w inny być przedstaw ione przynajm niej na 20 dni, a rozesła ne przynajm niej na 15 dni przed samym rozstrzygnięciem sprawy.
Art. 46
Obrona i odpowiedzi mogą być w ydrukow ane tylko za pisem ną zgodą sekretarza.
Docum enta deponenda sunt penes Cancellariam Suprem i Tribunalis, ut ibidem , colecta in fasciculo, in dice communito, exam inari possint a partibus; quae autem typis sunt im prim enda, in authentico exem plari sunt a Praeposito Cancella- riae exquirenda.
Art. 48
Secretarius curat ut ad C ardina lem Ponentem seu R elatorem tra n s m itta n tu r acta omnia originalia, quae ad causam referu n tu r, una sim ul cum responsionum exem pla ribus.
A rt. 49
§ 1. Secretarii est singulis P a tri bus Cardinalibus, collegium iudi- cans constituentibus, saltem qu in decim diebus an te causae definitio nem, una cum responsionibus tra n s m ittere ex officio fasciculum in quo status iuridicus causae expona tu r et sum m aria a partibus addu cta com pleantur, additis, scilicet, documentis quae necessaria atque opportuna videantur ad causam sa tius illustrandam .
§ 2. Quod si quis ex V otantibus vel Prom otor Iustitiae au t Defen sor Vinculi, post editas defensio nes et responsiones a partibus, no vas anim adversiones addere exi stim averit, eae in sum m ario addi- tionali ex officio P atribus C ardi nalibus tran sm itta n tu r saltem de cem diebus ante causae definitio nem.
Art. 47
D okum enty należy złożyć w K an celarii Najwyższego Trybunału, aby zebrane tam w jedną całość i za opatrzone w wykaz, mogły być przestudiow ane przez strony. Te zaś, które m ają być wydrukow ane, n a leży pobrać w autentycznym odpi sie od K ierow nika Kancelarii.
Art. 48
Sekretarz czuwa nad tym, by do kardynała ponensa czyli relato ra zo stały przesłane w oryginale w szyst kie akta, odnoszące się do spraw y łącznie z odpisami odpowiedzi.
A rt. 49
§ 1. Jest obowiązkiem sekretarza przesłać z urzędu poszczególnym kardynałom , stanow iącym kolegium sądzące, przynajm niej n a 15 dni przed rozstrzygnięciem spraw y r a zem z odpowiedziami zestaw akt zaw ierający naśw ietlenie spraw y od strony praw nej oraz streszczenie te go, co dostarczyły strony, załącza jąc, mianowicie dokum enty, które wydadzą się konieczne lub poży teczne do dokładniejszego naśw ie tlenia sprawy.
§ 2. Gdyby któryś z opiniodaw ców albo prom otor sprawiedliw ości czy obrońca węzła, uznał za w ska zane dołączenie nowych uwag, po dostarczeniu przez strony obrony i odpowiedzi, w inny być one w do datkowym streszczeniu przesłane z urzędu kardynałom przynajm niej na 10 dni przed rozstrzygnięciem sprawy.
[21] D okum enty posoborowe 313
Responsionum distributione, con clusum in causa re p u ta tu r; adm itti tam en etiam tum potest, in casu exceptionali et axtraordinario, dis cussio oralis, a Cardinali Ponente seu Relatore req u iren d a per scrip tam instantiam , rationes explanan tem invocati beneficii et singula capita describentem de quibus dis ceptandum sit.
A rt. 50
A rt. 51
D ecretum Cardinalis Ponentis seu Relatoris, quo discussio oralis, ad norm am art. 50, ad m ittitu r vel reicitur, est irrevocabile, atque p a r tibus notificatur, adiecta citatione, si discussio fu e rit concessa, im diem statu tam et designato disceptatio nis loco.
A rt. 52
Discussio oralis angustiori te r m ino quam quinque diebus ante causae definitionem haberi nequit, eiusque acta sunt a N otario de m andato Secretarii, ad Cardinalem Ponentem seu Relatorem statim transm ittenda, cum documentis pro ductis, si quae fuerint.
A rt. 53
Omnino prohibentur, non aliter ac inform ationes orales ad Iudices, scripturae ex g ra tia legendae atque generatim quaevis distributio defen
sionum aut responsionum approba tione Secretarii carentium et per tram item N otarii haud facta.
Art. 50
Rozesłane odpowiedzi uważa się za równoznaczne z zamknięciem postępow ania dowodowego. Jed n a k że i wtedy, w w ypadku w yjątko wym i nadzwyczajnym , może być dopuszczona dyskusja słowna. Na leży o nią prosić kardynała ponen- sa czyli relato ra pismem zaw iera jącym uzasadnienie prośby oraz podającym poszczególne punkty do dyskusji.
Art. 51
D ekret kardynała ponensa czyli relato ra dopuszczający lub odrzu cający dyskusję słowną, o której w art. 50, jest nieodwołalny. Poda je się go do wiadomości stron. W w ypadku dopuszczenia dyskusji, dołącza się wezwanie z oznacze niem dnia i m iejsca dyskusji.
Art. 52
D yskusja słowna nie może się odbyć później jak na pięć dni przed rozstrzygnięciem sprawy. No tariusz na polecenie sekretarza przesyła natychm iast do kardynała ponensa czyli relato ra akta dysku sji, dołączając dokum enty, jeżeli je przedstawiono.
Art. 53
Bezwzględnie zabrania się tak przekazyw ania ustnych inform acji sędziom, rozdaw ania pism zawie rających stronnicze naśw ietlenia, jak i wszelkiego rodzaju rozpo w szechniania tekstu obrony lub od powiedzi: bez zezwolenia sek
reta-C aput IV De sententia
A rt. 54
§ 1. Conventus P atru m C ardina lium , nem ine alio adstante, causam definit. Haec definitio, quae . p a r tem dispositivam sententiae consti tuit, scripto a C ardinali Ponente seu R elatore redigitur, a singulis P atrib u s subsignatur et statim Se cretario trad itu r.
§ 2. Decisio C ardinalium Iudicum, tu m S. R. Rotae tum partibus noti- fieatur, per actum subsignatum a Secretario et a Praeposito Cance llariae, necnon sigillo Suprem i T ri bunalis m unitum .
Art. 55
§ 1. Sententia Suprem i T rib u n a lis vim suam habet, quam vis ra tio nes in facto et in iure non conti neat.
§ 2. N ihilom inus sive ad in stan tiam p artis sive ex officio, si res postulet, Suprem um T ribunal edi cere potest ut praedictae rationes a V otante scripto exponantur (cann. 1605; 1894 § 2).
§ 3. Votans qui rationes decidendi exponit vel idem assum itur qui processui in terfu it vel alius a C ar dinali Praefecto designatur.
§ 4. In quolibet casu decisio, in tra trig in ta dies exaranda, iisdem verbis, quibus a P atribus concepta fuit, m entem Iudicum fideliter
re-rza i nie dokonanego za pośred nictw em notariusza.
Rozdział IV O w yroku
A rt. 54
§ 1. Spraw ę rozstrzyga zespól kardynałów , w yłączając obecność innych osób. W spomniane roz strzygnięcie, stanow iące część dys- pozytywną w yroku sporządza na piśmie k ardynał ponens czyli re lator, podpisują wszyscy obecni i zaraz przekazuje się je sek reta rzowi,
§ 2. Decyzję kardynałów sędziów podaje się do wiadomości zarówno Rocie jak i stronom pismem urzę dowym podpisanym przez sek reta rza i kierow nika kancelarii, opa trzonym także pieczęcią Najwyższe go Trybunału.
Art. 55
§ 1. W yrok Najwyższego T ry b u nału posiada swoją moc praw ną, chociaż nie zaw iera uzasadnienia faktycznego i prawnego.
§ 2. Jednakże, czy to na żądanie strony, czy .z urzędu, Najwyższy T rybunał może nakazać, aby wspo m niane uzasadnienia zoistały op ra cowane na piśmie przez opiniodaw cę (kan. 1605; 1894 § 2).
§ 3. Uzasadnienie w yroku może przygotować ten z opiniodawców, który brał udział w procesie lub K ardynał P refek t może wyznaczyć innego.
• § 4. W każdym w ypadku decyzja, którą należy zredagować w ciągu 30 dni, 'w inna w tych samych
sło-[23] D okum enty posoborowe 315 ferat, atque adprobationi C ardina
lis Ponentis seu R elatoris subieia- tu r.
A rt. 56
Secretarii est cu rare ut decisio ed atu r in tra tem pus in art. 55 § 4 constitutum , quod congrue proro gare, scripto decreto, potest, si n i mis grave sit term inos observari.
Art. 57
§ 1. Decisio, p raeter causae hi storiam desum ptam a statu ju rid i co de quo in art. 49 § 1, continere debet litis constantionem seu du bia concordata, responsiones, de cretum circa expensas et m anda tum exsecutivum.
§ 2. De eadem sententia, a Se cretario subsignata, fidem facit Cancellariae Praepositus, adiecto sigillo Tribunalis.
§ 3. Quoties decisio sit extenden da a Votante, ab eodem subsignatur necnon a Secretario sub verbo „vi sa” atque a C ancellariae P raepo sito.
§ 4. Sententia in actis Cancella riae asservatur, atque ex illa No ta rii T ribunalis exem plaria in fo r ma authentica, servatis servandis, conficere possunt.
A rt. 58
§ 1. Sententia in tra bim estre a definitione causae publicanda est, ad norm am can.' 1877 C.I.C.
wach, w jakich została powzięta przez kardynałów w iernie w yrażać ich myśli. Podlega ona zatw ierdze niu kardynała ponensa czyli re la tora.
A rt. 56
Jest rzeczą sekretarza dopilno wać, by decyzję w ydano w czasie określonym w art. 55 § 4. Może on pisem nym dekretem odpowiednio przedłużyć wspom niany czas, gdy by było rzeczą zbyt tru d n ą zacho w anie tego term inu.
Art. 57
§ 1. Oprócz historii spraw y za czerpniętej ze stanu prawnego, o którym mowa w art. 49 § 1, de cyzja w inna zawierać zawiązanie sporu czyli rozwiązane w ątpliw o ści, odpowiedzi, dekret dotyczący kosztów oraz zlecenie wykonawcze.
§ 2. Powyższy wyrok, podpisany przez sekretarza, uw ierzytelnia kie row nik K ancelarii, przybijając ta k że pieczęć.
§ 3. Ilekroć decyzja byłaby po szerzana przez opiniodawcę, w tedy on ją podpisuje oraz sekretarz pod słowem „visa” i kierow nik kance larii.
§ 4, W yrok przechow uje się w a k tach K ancelarii. Notariusze T ry b u nału mogą sporządzać z niego a u tentyczne odpisy, zachowując od powiednie przepisy.
A rt. 58
§ 1. W yrok należy opublikować w ciągu dwóch miesięcy od roz strzygnięcia sprawy, zgodnie z prze pisem kan. 1877 KPK.
§ 2. C ontra Sententiam S ignatu rae Apostolicae non est locus appe llationi, salvis articulis 77 et 82.
§ 3. N ullitate declarata aut con cessa restitutione, nisi Summus P ontifex aliter providerit, causa r e m ittitu r ad S. R. Rotam ut, iu x ta suas norm as de m erito iudicet (can. 1604 § 3).
Art. 59
L ata sententia arcarius expensa rum rationes pro singulis partibus litigantibus expediet, iuxta decre tum de quo in art. 57 § 1.
§ 2. Przeciwko w yrokowi Sygna tu ry Apostolskiej nie można zgła szać apelacji, z zachowaniem jed-. nak art. 77 i 82.
§ 3. Po orzeczeniu nieważności w yroku lub przyznaniu przyw róce nia do stanu poprzedniego, spraw ę odsyła się — o ile inaczej Papież nie zarządził — do Roty Rzym skiej, aby co do jej m eritum osą dziła zgodnie ze swoimi przepisa mi (kan. 1604 § 3).
Art. 59
Po w ydaniu w yroku skarbnik w y syła do każdej ze stron procesowych rachunek dotyczący opłat, zgodnie z dekretem , o którym mowa w art. 57 § 1.
P ars II
I n r e l i q u i s c o m p e t e n t i a e c a p i t i b u s
Caput I:
In form ali exam ine sententiae
Art. 60
Iubente C ardinali Praefecto, ad Secretarium spectat curare ut sen tentiae latae pro n ullitate m a tri m onii effectus civiles obtineant apud illas Nationes quae de hac re conventionem cum Sancta Sede inierunt.
Art. 61
Si nihil contra sententiam obi- ciendum sit, Secretarius decretum parat, quod a C ardinali Praefecto
Część II
K o m p e t e n c j a w p o z o s t a ł y c h w y p a d k a c h
Rozdział I:
W badaniu w yroku pod względem form alnym
A rt. 60
Na zlecenie K ardynała P refekta do sekretarza należy zatroszczyć się o to, by w yroki w ydane w sp ra wach nieważności m ałżeństw a osią gnęły skutki cywilne w tych k ra jach, które zaw arły w tej spraw ie umowę ze Stolicą Apostolską.
Art. 61
Jeżeli nic nie zostanie w ysunięte przeciw wyrokowi, sekretarz przy gotowuje dekret, który podpisuje
[25] Dokum enty posoborowe 317 et ab ipso subscriptum , alteru tri
p arti tra d itu r ut, una cum Secre tarii litteris, com petenti T ribunali civili exhibeatur.
Art. 62
Si dubium o riatu r circa senten tiam, ratione com petentiae iudicum, citationis, m andati aut contumaciae partis legitknitatem , quaestio exa mini alicuius V otantis subicitur et, audito Defensore Vinculi, definitur a C ardinali Praefecto, intervenien tibus Secretario, Prom otore Iu sti tiae, Subsecretario, Votante et, si casus ferat, Defensore Vinculi. Si reapse sententia illegitim a appa ru erit, Cardinalis Praefectus quid faciendum sit decernit.
Art. 63
Cum agitur de dispensatione m a trim onii ra ti et non consum m ati analoga proceditur ratione.
C aput II
In iudieio de nova instantia. A rt. 64
Recursus ad obtinendam novam instantiam post duas sententias con
formes in causis de statu persona rum , in tro d u citu r servatis norm is de quibus in art. 23 et sqq.
K ardynał P refek t i on sam. P rze kazuje się go każdej stronie w celu przedstaw ienia łącznie z pismem se kretarza kom petentnem u try b u n ało wi cywilnemu.
Art. 62
Jeżeli pow staje w ątpliwość od nośnie do w yroku, dotycząca kom petencji sędziów, wezw ania sądo wego, upow ażnienia lub praw nego uzasadnienia uporu strony, w tedy spraw ę przekazuje się do zbadania którem uś z opiniodawców. Po w y słuchaniu zdania obrońcy węzła spraw ę rozstrzyga K ardynał P re fekt, przy udziale sekretarza, pro m otora sprawiedliwości, podsekre tarza, opiniodawcy oraz — gdy za chodzi potrzeba — obrońcy węzła. Skoro się okaże, że wyrok został niepraw nie w ydany, K ardynał P re fekt decyduje co należy uczynić w danym wypadku.
Art. 63
W analogiczny sposób postępuje się w w ypadku o dyspensę od m ał żeństw a zawartego a niedopełnio nego.
Rozdział II
W spraw ie o nową instancję. A rt. 64
R ekurs zaw ierający prośbę o w y znaczenie nowej instancji po dwóch zgodnych w yrokach w spraw ach do tyczących stanu osób, wnosi się z zachowaniem przepisów, o k tó rych mowa w art. 23 i ns.
A rt. 65
In tra brevem term inum , a Secre tario praestituendum , pars re c u r rens rationes petitionis in iure et in facto ilu strat; Defensor .V in culi anim adversiones exarat; Vot ans scribit pro rei veritate.
A rt. 66
Die constituta, Cardinalis P ra e fectus, intervenientibus Secretario, Defensore Vinculi, Subsecretario et Votante, beneficium novae in sta n tiae, suo decreto, concedit vel de negat.
A rt. 67
Decretum, a Secretario et N ota rio subscriptum et sigillo T rib u n a lis m unitum , partibus notificatur ad norm am art. 58, et insuper, si petitum beneficium concessum fue rit, Decano S. R. R otae per Secre tariu m significatur.
Caput III
In exceptione suspicionis et con flictu com petentiae inter tribunalia inferiora.
A rt. 68
In exceptione suspicionis de qua in can. 1603 § 1,2° et in conflictu com petentiae de quo in can. 1603 § 1,6°, recursus introducitur, se r vatis normis statu tis in art. 23 et sqq.; insuper per Subsecrętarium inform ationes opportunae colligun tu r et brevis instructio p ra e m itti tur.
Art. 65
W krótkim term inie określonym przez sekretarza, wnoszący rekurs, naśw ietla od strony praw nej i fa k tycznej powody sw ojej prośby. Obrońca w ęzła przygotow uje uw a gi, a opiniodawca opinię na tem at prawdziwości sprawy.
Art. 66
W ustalonym dniu, K ardynał P refekt, przy współudziale sekre tarza, obrońcy węzła, podsekreta rza i opiniodawcy, swoim dekretem dopuszcza lub nie now ą instancję.
A rt. 67
Dekret, podpisany przez sek reta rza i Notariusza oraz opatrzony pieczęcią T rybunału, podaje się do wiadomości stron zgodnie z prze pisem art. 58. Jeżeli przyznano no wą instancję, sekretarz zawiadamia o tym dziekana Roty Rzymskiej.
Rozdział III
W w ypadku zarzutu o stro n n i czość i konfliktu dotyczącego kom petencji niższych trybunałów .
Art. 68
W w ypadku zarzutu o stronni czość, o której mowa w kan. 1603 § 1,2° oraz w w ypadku konfliktu dotyczącego kom petencji, o k tó rym .mowa w kan. 1603 § 1, 6°, re kurs,.wnosi się z zachowaniem prze pisów określonych w art. 23 i ns. Ponadto sekretarz zbiera odpowie dnie inform acje i przeprow adza krótką instrukcję.
[27] Dokumenty posoborowe 319 A rt. 69
In tra term inum decem dierum exhibentur a partibus m em orialia; deputatur R eferendarius qui relatio nem paret, in tra decem dies atque unus vel plures V otantes pro voto edendo in tra idem tem poris spa tium , quod p ra e stitu itu r quoque Prom otori Iustitiae et Defensori Vinculi, si interfuerit.
A rt. 70
Cardinalis Praefectus, in terv e nientibus Secretario, Prom otore Iu stitiae, Subsecretario et, si casus ferat, etiam Defensore Vinculi a t que Votante, rem expeditissim e de finit.
A rt. 71
Decisio a Secretario et N otario subscripta, ac sigillo Tribunalis m u nita, iubente C ardinali Praefecto, rationes in iu re et in facto conti nere potest, a V otante redigendas.
Art. 72
In exceptione suspicionis, Signa tu ra Apostolica inappeliabili sen te n tia definit utrum locus sit necne recusationi A uditoris; decisionem m ittit ad S.R. Rotam, ut iuxta suas norm as procedat, Auditore, contra quem exceptio m ota fuit, in tu rn o m anente vel excluso.
Art. 73
Decisio notificatur ad norm am art. 58.
A rt. 69
W term inie 10 dni strony uisz czają opłaty sądowe, wyznacza się referendarza, k tó ry w ciągu 10 dni w inien przygotować relację, oraz. jednego lub kilku opiniodawców celem przygotow ania wniosku rów nież w tym sam ym term inie, który wyznacza się także promotorowi sprawiedliwości i obrońcy węzła,, jeżeli bierze udział.
Art. 70
K ardynał P refek t jak najszybciej rozstrzyga spraw ę przy współudzia le sekretarza, prom otora spraw ie dliwości, podsekretarza i, gdy za chodzi potrzeba, także obrońcy w ę zła oraz opiniodawcy.
Art. 71
Decyzja podpisana przez sekre tarza i notariusza oraz opatrzona pieczęcią Trybunału, może, z pole cenia K ardynała P refek ta zaw ie rać uzasadnienie praw ne i faktycz ne, przygotow ane przez opiniodaw cę.
A rt. 72
W w ypadku zarzutu stronniczoś ci, Sygnatura Apostolska w yrokiem niepodlegającym apelacji rozstrzy ga, czy należy wykluczyć audytora czy też nie. Decyzję przesyła do Roty Rzymskiej, k tó ra postępuje zgodnie z w łasnym i norm am i, po zostaw iając lub w ykluczając audy to ra przeciwko którem u wysunięto zarzut stronniczości.
Art. 73
Decyzję podaje się do wiadomości, zgodnie z przepisem art. 58.
Caput IV
In causis contra A uditores Rotales
Art. 74
In causis contra A uditores R ota les, processus evolvitur iu x ta titu lum X IX Libri IV Codicis luris Canonici.
Art. 75
Interv en iu n t sem per Pro-motor Iustitiae et Votans, servatis norm is in articulis 44—47 quoad docum enta et defensiones statutis.
A rt. 76
S ententia fe rtu r ad norm am art. 1 §§ 2—3 a Collegio C ardinalium Iudicum et publicatur ad norm am art. 58.
A rt. 77
§ 1. In causis contra A uditores Rotales, firm o art. 51, datur facul tas appellandi contra sententiam prim ae instantiae Signaturae Apo stolicae.
§ 2. Indicium autem appellatio nis obtinetur ab eodem T ribunali Signaturae Apostolicae in tra term i num a can. 1881 statutum , et a n a loga ratione ac in prim a instantia evolvitur.
Cap ut V
In recursibus contra Advocatos et Procuratores
Art. 78
R ecursum contra A dvocatum et P ro cu rato rem imm odica em olum
en-W spraw ach przeciwko audytorom rotalnym
Art. 74
Proces w spraw ach przeciwko audytorom rotalnym przebiega zgo dnie z przepisam i Kodeksu Praw a Kanonicznego, tyt. X IX ksiąga IV.
A rt. 75
W procesie bierze zawsze udział prom otor spraw iedliw ości i opinio dawca, z zachowaniem przepisów zaw artych w art. 44—47 co do do kum entów i obrony.
Art. 76
W yrok w ydaje kolegium k a rd y nałów sędziów, zgodnie z art. 1 §§ 2—3. P ublikuje się go według przepisu art. 58.
A rt. 77
§ 1. W spraw ach przeciwko audy torom rotalnym , jest możność — z zachowaniem art. 51 — apelow a nia od w yroku I instancji Sygnatu ry Apostolskiej.
§ 2. Apelację należy zgłosić do T rybunału Sygnatury Apostolskiej w czasie określonym w kan. 1881, a spraw a toczy się w sposób an a logiczny do postępow ania w pierw szej instancji.
Rozdział V
W w ypadku rekursów przeciwko adw okatom i pełnomocnikom
A rt. 78
Rekurs przeciwko adwokatowi i pełnomocnikowi, wym agającym
