Zbigniew Czachór
Traktat z Lizbony a perspektywa
akcesji Ukrainy do Unii Europejskiej
Rocznik Integracji Europejskiej nr 3, 211-218
2009
ZBIGNIEW
CZACHÓR
Poznań
Traktat z Lizbony a perspektywa akcesji Ukrainy do Unii Europejskiej
Główną przesłanką przyjęcia Traktatu reformującego była próba uporania się z symptomami kryzysu grożącegoUniiEuropejskiejpo brakuratyfikacji traktatu kon stytucyjnego,zarówno ze względu na coraz większe ograniczenia wutrzymaniu zdol
ności Unii do działania, jaki problem delegitymizacji jej władzy. Istotne znaczenie miało tu też rozszerzenieUnii Europejskiej aż o 12państwi perspektywa powiększenia Unii o następnekraje.
Przyjęcie Traktatu z Lizbony potwierdzaciągłąpotrzebę zmian mających na celu uniknięcie atomizacji Europy i zahamowania procesu integracji europejskiej.Traktat reformujący zapewnienianarodom europejskim nowy „pomysłna Europę”, z którym mogliby się utożsamiać, projekt gwarantujący im wolność, bezpieczeństwoi postęp ekonomiczny.Traktat z Lizbonyjestrównież dowodem napodjęcie kolejnej próby po szukiwania odpowiedzi na pytanie o przyszłość integracji, atym samym o kompromis między jednościąa różnorodnością.Co najważniejsze, Traktat z Lizbony usprawniania system integracji, tak aby skutecznie odpowiadać naaktualne wyzwaniapolityczne i gospodarcze, europejskie, jaki globalne1.
1 B. Bublewicz, Wystąpienie w Sejmie RP, 6 kadencja, 10 posiedzenie, 1 dzień (12.03.2008) 12 punkt porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ratyfikacji Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzonego w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 r. (druk nr 280). Pobrano ze strony internetowej:
www.http://orka2.sejm.gov.pl (10.09.2009).
Traktatz Lizbony bez wątpienia porządkuje system zarządzania Unią Europejską.
Doszło wnimdo: - ujednolicenia strukturalnego Unii; - wzmocnieniaaksjologii inte
gracjieuropejskiej;- sprecyzowania zasadstosunków między państwami członkow
skimi i Unią; - wzmocnienia legitymizacji demokratycznej; - reformy instytucji i mechanizmów decyzyjnych oraz wzmocnienia i rozwoju uprawnień obywatela Unii Europejskiej.
Traktat zLizbony powtarza iprecyzuje znane jużzasady systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej, takie jak:
- zasada jednolitych ram instytucjonalnych;
- zasadarównowagi instytucjonalnej;
- zasada lojalnej współpracymiędzy instytucjami.
Pierwsząinajważniejszą z punktu widzenia Sejmu RP zmianą zawartą w Traktacie zLizbonyjest proces zaangażowaniaparlamentów narodowych wproces integracji, a przez to inkorporacja parlamentów narodowych do systemu instytucjonalnego Unii
212 Zbigniew Czachór RIE3’09
Europejskiej. Warto tu podkreślić, że poraz pierwszy parlamenty narodowe uznanoza integralną część demokratycznej strukturyUnii Europejskiej2.
2 Z. Czachór, Zmiana i rozwój w systemie Unii Europejskiej po Traktacie z Maastricht, Wrocław 2004, s. 23.
3 Wersje skonsolidowane Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Euro
pejskiej, Dz. Urz. UE 2008 C 115, s. 1.
4 J. Barcz, Mandat Konferencji Międzyrządowej - analiza prawno-polityczna. Wnioski dla Pol
ski. Materiały z konferencji ekspertów, organizatorzy: Niezależny Instytut Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Centrum Strategii Europejskiej demosEUROPA, Centrum Stosunków Międzynaro
dowych, Katedra Prawa Europejskiego AGH, Katedra Prawa Międzynarodowego Prawa UE WSPiZ im. L. Koźmińskiego, Warszawa 2007, s. 2-7.
5 Protokół w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności, Dz. Urz. UE 2007 C 306, s. 150-152.
Do roli parlamentów krajowychw procesie integracji europejskiej nawiązuje sze reg postanowieńTraktatu z Lizbony, które potwierdzają, że parlamentynarodowe ak tywnie przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania Unii3. Zgodnie z tymi zapisami po wejściu Traktatu lizbońskiego w życie parlamenty narodowe uzyskają uprawnieniaw zakresie:
- otrzymywaniaod instytucji Unii informacji oraz projektów aktów prawodawczych Unii zgodnie zProtokołem wsprawie roli parlamentów narodowych w Unii Euro pejskiej;
- czuwanianad poszanowaniem zasady pomocniczości zgodnie z procedurami przewi dzianymiw Protokolewsprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności;
- uczestnictwa, wramach obszaru wolności,bezpieczeństwa i sprawiedliwości, wme chanizmachoceniających wykonanie politykUniiwtej dziedzinie;
- uczestnictwaw procedurachzmiany Traktatów;
- otrzymywania informacji na temat wnioskówo przystąpienie do Unii;
- uczestnictwa we współpracy międzyparlamentarnej między parlamentami narodo
wymi i z Parlamentem Europejskim, zgodnie z Protokołem w sprawie roli parla mentównarodowych w Unii Europejskiej4.
O bardzo ważnej roli parlamentu narodowego przesądzają wspomnianejużdwa protokoły dołączonedoTraktatu: Protokół nr1 w sprawie roli parlamentów krajowych w Unii Europejskiej oraz Protokół nr 2 w sprawie stosowaniazasad pomocniczości iproporcjonalności.
Jeżeli chodzi o Protokół wsprawie roli parlamentów krajowych w Unii Europejskiej, to najważniejsze kompetencje parlamentu narodowegoopierać się tu będą nadwóch upraw nieniach. Pierwszeoparte jest na obowiązku przekazywania parlamentowinarodowemu dokumentówkonsultacyjnych Komisji Europejskiej, rocznych programów prac legislacyj nych oraz wszelkichinnych dokumentów Komisji dotyczących planowanialegislacyjnego lub strategii politycznej. Parlamentowinarodowemu przekazywanebędą także projekty aktów prawodawczychkierowane do Parlamentu Europejskiego i doRady Unii Europej
skiej. W myśl tego Protokołu parlamenty narodowe mogąprzesyłać przewodniczącym Parlamentu Europej skiego, Rady iKomisji uzasadnioną opinięna temat zgodnościprojektu aktuprawodawczego z zasadą pomocniczości, zgodnie z procedurą zapisaną wProtokole wsprawie stosowania zasad pomocniczościi proporcjonalności5.
Drugie uprawnienie zawarte w tym Protokole oparte jest tu na włączeniu par
lamentównarodowych wewspółpracę międzyparlamentarną, kiedy toParlament Euro pejski i parlamenty narodowe wspólnie określają sposób organizacji i wspierania skutecznej i systematycznej współpracymiędzyparlamentarnej w ramachUnii.
Protokół w sprawie zastosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności za łączony do Tratkatu z Lizbony istotnie wzmacnia mechanizm monitorowaniazasady pomocniczościzwanej też subsydiamością przez parlamenty narodowe. Mechanizm ten umownie nazywamy mechanizmem wczesnego ostrzegania. Przyjęte tu regulacje umożliwiają parlamentomnarodowym,porazpierwszyw historii procesuintegracyj nego, wywieranie bezpośredniego wpływu na kształt prawodawstwa Unii Europej skiej. Przypisana parlamentom narodowym procedura kontroli zastosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności obejmuje głównie wymóg przekazywania przez Komisję projektów aktów prawodawczychi ew. zmian do nich parlamentom narodo
wym równocześniez ichprzekazaniem ParlamentowiEuropejskiemui Radzie Unii Europejskiej. Obowiązektaki dotyczy odpowiednio Parlamentu Europejskiego, Rady Ministrów, grupy państw członkowskich podejmujących inicjatywę prawodawczą, Trybunału Sprawiedliwości, Europejskiego Banku Centralnego oraz Europejskiego BankuInwestycyjnego6.
6 J. Barcz, P. Świeboda, Co dalej z Traktatem z Lizbony?, tekst dostępny na strome internetowej:
www.psz.pl (14.10.2009).
Protokół w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności wart. 5 określazasadnicze elementyuzasadnienia tak przekazanych propozycjiaktów prawo
dawczych. Wchodzi tuw grę ocena skutków finansowych, ocena w świetle wskaź
ników jakościowychi w miarę możliwości ilościowych, minimalizowanie obciążeń finansowychlub administracyjnych nakładanych na Unię,rządykrajowe,władze re
gionalne lub lokalne, podmioty gospodarcze i obywateli.
Najważniejsze jednak w tymprotokole jest to, że każdyparlamentnarodowy lub każda izba parlamentunarodowegomoże,w terminie ośmiu tygodni od daty przekaza
nia projektu aktu prawodawczego wjęzykach urzędowych Unii, przesłać przewod niczącym Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji lub też pozostałym podmiotom uprawnionymuzasadnionąopinię zawierającą powody, dlaktórychuznaje, że dany projekt prawodawczy Unii Europejskiej nie jestzgodny z zasadą pomocniczości.
Co ważne, stosownie dosytuacji Parlament Europejski, Rada iKomisja czy teżgru paPaństw Członkowskich,Trybunał Sprawiedliwości, Europejski Bank Centralny lub Europejski Bank Inwestycyjny, jeżeliprojektaktuprawodawczego pochodząod nich, sązobowiązane do uwzględnienia uzasadnionych opinii wydanych przez parlamenty narodowe.
Parlament narodowy, wydając swą uzasadnioną opinię, korzysta z tzw. prawa głosu. Każdemu parlamentowinarodowemu mechanizm przyznaj e po dwa głosy,które rozkładająsię w przypadku parlamentówdwuizbowych na obie izby lub teżdzielone są wzależności od narodowego systemuparlamentarnego.
Wprocesie wydawania czy też stanowienia uzasadnionych opinii, jeżeli liczba tychże opinii o niezgodności projektu aktuprawodawczegoz zasadą pomocniczości stanowico najmniej jedną trzecią liczby głosów przyznanychparlamentom, a jedną
214 Zbigniew Czachór RIE3’09
czwartą w odniesieniu do projektów dotyczących ObszaruWolności Bezpieczeństwa iSprawiedliwości,to projekt zostaje poddany przez podmioty,które je do parlamentu narodowego skierowały ponownej analizie,anastępnie może byćpodtrzymany,zmie niony lubwycofany. We wszystkich tych przypadkach niezbędne jestuzasadnienie podjętej w tym zakresie decyzji.
Ponadto, jeżeli w ramach zwykłej procedury prawodawczej uzasadnione opinie o niezgodnościwniosku dotyczącego aktuprawodawczego z zasadą pomocniczości stanowiąco najmniej zwykłą większość głosów przyznanych parlamentom narodo
wymwniosek zostajepoddany ponownej analizie. Po ponownej analizieKomisja może postanowićo podtrzymaniu, zmianie lub wycofaniuwniosku7.
7 Protokół w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej dołączony do Traktatu z Lizbony, Dz. Urz. UE 2007 C 306, s. 148-150.
8 Protokół w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej, dokument dostępny na strome internetowej: www.europa.eu/eur-lex (14.10.2009).
9 Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 maja 2009 r. w sprawie rozwoju stosunków po
między Parlamentem Europejskim a parlamentami krajowymi w kontekście postanowień traktatu z Lizbony (2008/2120(INI)).
Jeżeli Komisjapostanowi nadal podtrzymać wniosek,powinna przedstawić wtedy uzasadnionąopinię określającą przyczyny, dla których uważa, że wniosek ten jest zgodny z zasadą pomocniczości.Wspomniana uzasadniona opinia,atakże uzasadnio neopinie parlamentów narodowych, powinny zostać przekazane prawodawcyUnii tj.
ParlamentowiEuropejskiemui Radzie UniiEuropejskiejw celu ichwzięcia pod uwagę w ramach procedury prawodawczej w dwóch możliwych aspektach. Po pierwsze zakłada się, że przed zakończeniem pierwszego czytania Parlament Europejski i Rada rozważają zgodność wniosku prawodawczego z zasadą pomocniczości, biorąc wszcze gólności pod uwagę powody podane i podzielane przez większość parlamentów naro dowych, jakrównieżuzasadnionąopinięKomisji. Podrugie jeżeliwiększością głosów wynoszącą 55% członków Rady Unii Europejskiej lubwiększością głosówoddanych w ParlamencieEuropejskim prawodawca stwierdzi, żejegozdaniem wnioseknie jest zgodnyz zasadąpomocniczości, projekttaki nie będzie dalej rozpatrywany8.
Pamiętać też trzeba, że zgodnie z tym protokołem Trybunał SprawiedliwościUnii Europejskiej jest właściwydo orzekania wzakresie skargwsprawienaruszeniaprzez akt prawodawczy zasady pomocniczościwniesionych przez Państwo Członkowskie lub przekazanych przez niezgodnie z jego porządkiem prawnym w imieniujego parla mentunarodowego lub izby tego parlamentu.
Prezentując Traktat zLizbony niemożnazapomnieć oParlamencie Europejskim.
Traktatznacząco wzmacnia jego rolę jako jedynejeuropejskiej instytucji, która podle ga bezpośredniemu wyborowiprzez obywateli.W Traktacie zLizbony w pełni uznano rolę Parlamentujakowspółlegislatora, dzięki szerokiemu stosowaniu istniejącej proce
dury współdecydowania, której zostajenadana ranga zwykłej procedury legislacyjnej, ale także dzięki zwiększeniu uczestnictwa Parlamentu w specjalnych procedurachlegi
slacyjnych9.
Parlament Europejski uzyskuje równoległe prawo inicjatywy w kwestii zmiany traktatów i uczestniczy wtej procedurze poprzez swój udział wKonwencieprzygoto wującymprojektzmian. Dopodjęcia przez Radę decyzji o niezwoływaniu Konwentu
wymagana jest zgoda Parlamentu. Uprawnienia budżetowe, które dzieli z Radą na równych zasadach, obejmująteraz wszelkiewydatkiUnii. Wzmocnione zostają jego uprawnienia z zakresu kontroli politycznej, zwłaszcza poprzez wybór Przewodni
czącego Komisji.
Różnorodne decyzje o dużym znaczeniu dlaUnii, które dotąd pozostawaływ wy
łącznej gestiiRady, teraz także podlegajązatwierdzeniuprzez Parlament takiejak np.:
decyzja rozpoczęciawzmocnionej współpracy, wykorzystanie klauzuli elastyczności pozwalającej Unii na podejmowanie krokównieprzewidzianych w traktatachwcelu realizacji celów wnich ujętych, decyzje dotyczące zastosowania ogólnych „klauzulpo mostowych”(tzw.procedura kładki) wykorzystujących kwalifikowaną większość gło sów w miejsce jednomyślnego głosowania lub zastępujących specjalną procedurę ustawodawczą zwyczajnąprocedurą ustawodawczą.
Po Traktacie z Lizbony liczbaczłonków Parlamentu Europejskiegonie przekroczy 751. Zmieniony Traktat o Unii Europejskiej nie określasposobupodziałutychmiejsc między państwaczłonkowskie, jednak z inicjatywy Parlamentu Europejskiego i za jego zgodą,udziela RadzieEuropejskiej instrukcji, aby przed wyboramiparlamentarnymi w roku 2009zdecydowała, jakipowinien byćjego skład, przyzastosowaniu zasady re
prezentacji degresywnie proporcjonalnej,przy czym na każde państwo członkowskie przypada conajmniej sześć,ale nie więcej niż96miejsc.
Jeżeli chodzi o Komisję Europejską,towTraktacie z Lizbonypowiązano nomina- cję PrzewodniczącegoKomisji Europejskiej przezRadę Europejskązwynikiem wybo
rów do Parlamentu Europejskiego. Stanowi to kolejny krok w procesie nadawania Komisji legitymacji politycznej.
Kolejnązmianąjestpowierzeniewyboru przewodniczącegoKomisjiParlamentowi Europejskiemu. Jesttobardzo ważnazmiana gdyż obecnie Parlament Europejskiza twierdzanominacjęRady, zebranej w składzie szefów państw lub rządów.
Należy także podkreślić wzmocnienie roliprzewodniczącego Komisji, zwłaszcza w strukturze wewnętrznejorganizacji Komisji, ijego uprawnieńdo wystąpienia orezy
gnację Komisarza, w celu poprawy skuteczności działania Komisji.
Kolejna modyfikacja traktatowa wynikaze specyficznego statusuwysokiego przed
stawicielaUnii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który staje się jed
nym zwiceprzewodniczących KomisjiEuropejskiej. Odpowiada w ramach Komisjiza jej obowiązkiwdziedzinie stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań zewnętrznych Unii.
Traktatz Lizbonystanowi też,że do 2014 r. liczba komisarzy będzie odpowiadać liczbie państw członkowskich (wliczając przewodniczącego Komisji i wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa). Począwszy od 1 li
stopada 2014 r. liczba członków kolegium Komisjizostanie zredukowana i będzie od
powiadać dwóm trzecim liczbypaństw członkowskich, chybaże Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby. Członkowie Komisji będąwybierani napodstawie systemu równej rotacjimiędzy państwami członkowski
mi. Jej zasady ustanowi jednomyślnieRada Europejska.
Podsumowującnależystwierdzić, że PrzyjęcieTraktatu z Lizbony wzmacnia Unię Europejską i państwa członkowskie. Dokonujesiętuwielu zmian maj ących nacelu po prawę, uproszczenie i usprawnienie funkcjonowania tegotakrozbudowanego iskom
216 Zbigniew Czachór RIE3’09
plikowanego systemu, jakimjestUnia Europej ska. Nowy Traktatprowadzido pełnego scalenia wschodniej i zachodniej częściUnii Europejskiej,tak aby rozszerzenie Unii przynosiło wszystkim korzyści. Jestbez wątpieniaodpowiedzią na malejące, wnie którychkrajach zaufanie obywateli do integracji europejskiej.
Przedstawione przeze mnie zmiany są dowodemna to,że Traktat lizboński ustana
wia stabilny system instytucjonalny. Decyzjebędą podejmowane szybcieji w bardziej przejrzysty sposób, wzmocniona zostanie kontrola demokratyczna, zwiększy się też nacisk na podejmowanie decyzji na odpowiednim szczeblu. Obywatelom będzie łat
wiej rozeznać się, kto odpowiada za co, oraz zrozumieć powody działaniana szczeblu Unii, a to przecież w procesie integracji europejskiejjest najważniejsze10.
10 J. Barcz, Poznaj Traktat z Lizbony, Warszawa 2008, s. 27; J. Barcz, Przewodnik po Traktacie z Lizbony. Traktaty stanowiące UE. Stan obecny oraz teksty skonsolidowane w brzmieniu Traktatu z Lizbony, Warszawa 2008; J. Barcz (red.), Traktat z Lizbony. Główne reformy ustrojowe Unii Euro
pejskiej, Warszawa 2008, s. 65.
Podpisanie i ratyfikacja Traktatu z Lizbony,zwanego reformującym, stwarza szan
sę na wzmocnienie UniiEuropejskiej, także w relacjach ze światem zewnętrznym. Jest to szczególnieistotne z punktu widzeniastrategicznegopartnerstwa Polski z Ukrainą, której euroatlantyckie aspiracje stale wspieramy.
Nawet pobieżna analiza Traktatu z Lizbonyprowadzido przekonania, że Unia Eu
ropejskapowejściutraktatuwżycie rozwinie swemechanizmy i instrumenty pozwa
lającejej na rozszerzenieskładu członkowskiego o Ukrainę.
StrategiaUnii Europejskiej wobec Ukrainywnajbliższychmiesiącachkoncentro wać mogłaby się na dwóch powiązanych ze sobą kwestiach. Po pierwsze istotne jest nadanie Ukrainie specjalnego/wzmocnionego statusu wramach EuropejskiejPolityki Sąsiedztwa (niedoprzyjęcia wydaje się „wrzucanie” Ukrainy do jednego worka z kra
jami pozaeuropejskimi). Po drugie Unia Europejska już teraz powinna wypracować swoistą „mapę drogową” czyteż kalendarz przyszłego członkostwaUkrainy w Unii Europejskiej.
Uzyskanieprzez Unię Europejską osobowości prawnej zapisane wTraktacie z Liz bony prowadzi do przekonania, że Ukrainie korzystniej będzie kontynuować negocja cje z UE w sprawie nowej umowy oraz nowych form i instrumentów współpracy.
Osobowośćprawna UE prowadzibowiemdo wzmocnienia instytucjiUEgłównieKo misji Europejskiej czy teżParlamentu Europejskiego, które z założenia sprzyjają rozszerzeniu UE. Sytuacja ta daje dobre podstawydo twierdzenia, że pojawiasię nad
zwyczajna szansa na potwierdzeniedążeń akcesyjnych Ukrainy.
Traktatreformujący zLizbony wzmacnia pozycję parlamentównarodowych w sys
temiezarządzania UniąEuropejską.Porazpierwszyparlamentynarodoweuznano za integralną ibardzoistotną częśćdemokratycznejstruktury UniiEuropejskiej. Pozwala to sądzić, że parlamentynarodowe,w tym polski Sejm i Senat bardzo przychylne aspi racjomeuropejskim Ukrainy będą miaływiększy wpływ na pogłębienie polityki Unii wobec Ukrainy.
Wten sposób myślenia wpisuje się teżParlament Europejski, który to postanowił o zwołaniu forum parlamentarnego Unii z krajamiobjętymi wymiarem wschodnim Eu
ropejskiej Polityki Sąsiedztwa. Parlamentaryzacja stosunków UE-Ukraina wpewnym
stopniu odpowiada współpracy Uniiz państwamipołudniowej części basenu Morza Śródziemnego. Poza tym szczególne forum współpracy europejskiej, jakim jest COSAC (Konferencja Parlamentów NarodowychPaństw Członkowskich UE i Parla mentuEuropejskiego),powinnadać władzom i coważne obywatelom Ukrainy jasny sygnał, że wprowadzanie w życie zasad integracji i zasad prawa Unii Europejskiej w tym kraju powinny byćintensywniekontynuowane,tym bardziej, że Ukraina w tym zakresiema jeszczewiele do zrobienia.
Traktat zLizbonystawia sobie za cel ekspozycjępodstawowych wartości Unii Europejskiej. Wtym kontekście podstawowymzadaniemUnii Europejskiej w jejpoli tyce wobec Ukrainy staje się dążenie do pogłębieniatransformacji politycznej, spo
łecznej i gospodarczej, opartej na wartościach będących fundamentami systemu politycznego Unii Europejskiej, jakimi są: prawa podstawowe (demokracja, państwo prawa, praworządność,ochronapraw człowiekai obywatela) oraz gospodarkawolno
rynkowa. Ukraina, aby wzmocnić swąpozycję wrelacjach z Unią może wyekspono wać swe przywiązanie do zasadzapisanych w Karcie Praw Podstawowych. Reguły zapisanewKarcie stają się dziś podstawowym kryteriumakcesji i stanowiąrozwinię cie znanych nam kryteriów kopenhaskich. Przywiązanie do tych wartości i ichpełne wprowadzenie w praktycepozbawiprzeciwników integracji Ukrainy argumentu, że Ukrainanie jest w stanie szanować i stosować praw powszechnych bliskichnarodom europejskim.
Traktat zLizbony rozwija mechanizmy WspólnejPolityki Zagranicznej i Bezpie czeństwa. Argument ten jest równieżistotny dla Ukrainy, gdyż Ukraina może podjąć starania mającena celu włączenie się do realizacjiwieluinicjatywpolitycznych prowa
dzonychprzez PrezydencjęUE, przyszłego Przewodniczącego Rady Europejskiej czy teżWysokiego Przedstawiciela do sprawWspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpie czeństwa (j est nim dziś J. Solana, którybył na Ukrainie w trakcie Pomarańczowej Re wolucji i zna doskonale sytuację Ukrainy). Paralelność różnorodnych inicjatyw politycznych UniiEuropejskiej i Ukrainy byłaby tuwysocewskazana. Pamiętać prze
cież trzeba,że proces rozszerzania Uniioparty j est nietylko na precyzyjnychkryteriach prawnych,ale także uzależniony jestod woli/przyzwolenia politycznego państw człon kowskich.
Traktat z Lizbony rozwija mechanizmy Rynku Wewnętrznego poprzez wzmocnie niepolityk wspólnotowych i instytucji UE, copowoduje, że Ukrainaangażując się na rzecz integracji europejskiejkoncentruje sięnietylko na płaszczyźniepolitykizagra
nicznej, aletakże w sferzepolitykiwewnętrznej, głównie prawnej i gospodarczej.Z te
gopunktuwidzeniaUkraina mogłaby jeszcze bardziej zintensyfikowaćswe działania na rzeczabsorpcji dorobku prawnego Unii Europejskiej (acquiscommunautaire), na wdrożeniudo prawa ukraińskiego regułWspólnego Rynkui Rynku Wewnętrznego. Da to sygnał Uniiipaństwomczłonkowskim, że Ukraina jest zdeterminowanabezwzglę
duna liczneprzeszkody stać się członkiem Unii Europejskiej. Stopień absorpcji/imple- mentacji przepisów UE do prawa krajowego jest zawsze najlepszym dowodem na gotowośćdo akcesji.
Po razpierwszy w historii w Traktacie z Lizbony znajdzie się częśćpoświęcona energetyce. Chodzi tugłównie o bezpieczeństwo dostawenergii oraz wspieranie efek tywności energetycznej i oszczędnościenergii, jak również rozwój nowych i odnawiał-
218 Zbigniew Czachór RIE3’09
nych źródeł energii. Ukraina bez wątpienia jest i będzie bardzo ważnym krajem w sferze kształtowania wspólnejpolityki energetycznej Unii Europejskiej.
Traktatz Lizbony poprzez swezapisy orazpoprzez inkorporację Karty Praw Podsta
wowych wzmacnia instytucjęobywatelstwa Unii Europejskiej. Z punktu widzenia przy
szłej akcesji Ukrainy do Unii Europejskiej liczyć się będzie zatem zdanie obywateli, których torządy państw członkowskichi instytucje UEnie mogą lekceważyć.
A pamiętać trzeba, żerelatywna większość obywateli UE-27 popieraposzerzenie Unii. Spośródobywateliwszystkich krajów Unii najwyższe poparcie dlakontynuacji procesu poszerzenia deklarują Polacy (76%). Ukrainajest jednym zpaństw najchętniej widzianym w Unii Europejskiej. Poparcie dla Ukrainy najliczniej wyrażają Polacy, Węgrzy, Łotysze, Słoweńcyi Rumuni.
Wniosek końcowy
Zmianomna Ukrainie towarzyszyć musi perspektywa członkostwa w UE,która sta nie sięważnym impulsem dla upowszechnienia tamprawpodstawowych orazproryn
kowychreform, która da siłę i nadziejęspołeczeństwu ukraińskiemu na bezpieczną przyszłość. Taki scenariuszbędziemożliwy tylko wtedy, gdy UniaEuropejska wyjdzie z kryzysu postkonstytucyjnego, a tym samym uporządkuje swe wewnętrzne sprawy.
Mamy nadzieję, że wszystkie państwaczłonkowskie ratyfikują nowytraktat, w tym RepublikaCzeska.Polskaswoje zadanie w tym zakresie właśnie wypełniła.
Unia Europej ska po Traktaciez Lizbony powinna wyraźnie poprzeć polskie postulaty wzmocnieniaeuropejskich perspektyw Ukrainy,którebędąmiały decydującywpływ na proces zmian w Europie Środkowej i Wschodniej,jak ina całym kontynencie.
