Jan Charytański
"Die Messe biblisch betrachtet", H.
Duesburg, Freiburg-Basel-Wien 1967
: [recenzja]
Collectanea Theologica 38/2, 192-193
192
R E C E N Z J EJO SE F R A B A S , K a t e c h t i s c h e A s p e k t e d e r L i t u r g i e - K o n s t i t u t i o n , F reib u rg — B a se l—W ien 1967, H erder, s. 178.
K a tech izm y p o try d en ck ie, jak ró w n ie ż i k a tech izm y n eo sclio la sty czn e, w w y c h o w a n iu r e lig ijn y m p o m ija ły p r a w ie c a łk o w ic ie litu r g ię . N a w e t przy n au ce o sa k ra m en ta ch p o p r z e sta w a ły na p od an iu teo lo g iczn y ch u jęć, n ie p o ru szając za g a d n ien ia zn ak u w jeg o różn ych a sp ek ta ch . Co p raw d a is tn ia ł o sob n y p rzed m io t n a zy w a n y litu rg ik ą . P o d a w a ł on d zieck u w ie d z ę o „rze czach, m ie jsc a c h i czasach ś w ię ty c h ”, a le zu p ełn ie n ie n a w ią z y w a ł do h isto rii b ib lijn e j czy do k a tech izm u .
K o n s t y t u c j a o L i t u r g i i ś w i ę t e j , p ie r w sz y d o k u m en t S o b o ru a jed n o c z e ś
n ie ow o c w ie lo le tn ic h w y s iłk ó w ru ch u litu rg iczn eg o , u k a za ła litu r g ię jako źródło i szczy t d zia ła ln o ści K o ścio ła , a zarazem jako d zia ła n ie C hrystu sa W y w y ższo n eg o w sw o im K o ściele i p rzez sw ój K ościół. T oteż isto tn y m z a d a n iem w y c h o w a w c z y m sta je się o b ecn ie p rzy g o to w a n ie w ie r n y c h do c z y n n ego, ow o cn eg o i św ia d o m eg o u d zia łu w litu r g ii. O czy w iście stw ie r d z e n ie to rzu tu je na k a tech iza cję zarów n o o d n o śn ie celu , p rzed m iotu jak i m eto d y .
K sią żk a J o se fa R a b a s a u s iłu je w ła śn ie p rzea n a lizo w a ć k a tech ezę w św ie tle w sk a za ń k o n sty tu c ji sob orow ej o L itu rg ii św ię te j. A u to r o c z y w iśc ie słu ż y n a p ie r w sz y m m ie jsc u k a te c h e to m n iem ieck im . T oteż o m aw ia zarów n o o b ecn ie w N iem czech o b o w ią zu ją cy program , jak i u ż y w a n e p o d ręczn ik i. N ie m n iej rozw a ża n ia au tora w sk a zu ją p e w ie n k ieru n ek k a tech ezie p oso b o ro w ej.
P rzed e w sz y stk im na w ie lu m iejsca ch sw ej k sią żk i au tor stw ierd za przy różn ych ok azjach , że litu rg ia z od ręb n ego i w y iz o lo w a n e g o p rzed m iotu n a u czan ia sta ła się p u n k tem d o celo w y m w y s iłk ó w k a tech ety czn y ch . Z arów no k a tech eza b ib lijn a , jak i n a u cza n ie k a tech izm u m a ją w e d łu g autora p r o w a d zić do zrozu m ien ia is to ty litu r g ii, do u d zia łu w u św ię c a ją c y m k u lc ie Jezu sa C h rystu sa, do o d czy ty w a n ia zn a k ó w litu rg iczn y ch , zw ła szcza w ich k o n te k śc ie b ib lijn y m . D a lej, k a tech eza p o w in n a p ro w a d zić do u czestn ictw a w litu r g ii p oprzez w y c h o w a n ie now ej d u ch o w o ści i w p ro w a d zen ie w e w sp ó ln o tę . W tym celu n a leży d zieck o w y c h o w a ć do m ed y ta cji, słu ch a n ia i p a trzen ia w e w ie r z e na o d b y w a ją ce się obrzędy, u zd o ln ić je do m o d litw y w sp ó ln ej i w sp ó ln eg o w litu r g ii d zia ła n ia .
S zczeg ó ln ie w a r to śc io w e p a rtie k sią ż k i d otyczą zagad n ien ia w za jem n eg o p o w ią za n ia k a te c h e z y b ib lijn ej i k a te c h e z y litu r g ii i to zarów n o od stro n y to żsa m o ści przed m iotu , jak i p rzy b liżo n ej sk u teczn o ści d ziałan ia.
P e w n ą tru d n ość sp raw ia c z y te ln ik o w i p o d zia ł k sią żk i na d ziały. P r z y ję ty k lu cz je s t w zasad zie słu szn y , n ie m n iej p o w o d u je zb yt w ie lo k r o tn e p o w r a ca n ie au tora do p oru szon ych już u p rzed n io tem a tó w .
K S . J A N C H A R Y T A Ń SK I S J, W A R SZ A W A H . D U E SB E R G , D ie M esse b ib lis c h b e t r a c h t e t , tłu m . z fran c., F reib u rg — B a se l—W in 1967, H erder, s. 123.
T y tu ł k sią żk i H. D u e s b e r g a m o że c zy teln ik a w p ro w a d zić w b łąd . Z a w ió d łb y się, g d y b y w n iej szu k a ł a n a lizy i o św ie tle n ia b ib lijn eg o p o szcze g ó ln y ch o b rzęd ów M szy św ię te j. N ie m a w niej ró w n ież m o w y o sta r o te sta m en ta ln y ch typ ach E u ch a ry stii.
A u to r p rzy jm u je u cztę jako p o d sta w o w ą fo rm ę sp ra w o w a n ia E u ch a ry stii, u cztę w sp ó ln o ty , a jed n o cześn ie u cztę ofia rn iczą i e sch a to lo g icz n ą . K o n cen truje u w a g ę p rzed e w sz y stk im w o k ó ł za sa d n iczy ch p o sta w d u ch o w y ch w y m a g a n y ch od u czestn iczą cy ch . S ta n o w ią je w d zięczn o ść, radość, m iło ść b ra tersk a . o c z e k iw a n ie p o w tó rn eg o p rzy jścia P an a. Są one k on ieczn ą o d p o w ie
R E C E N Z J E
193
dzią na zap roszen ie i dar C hrystusa. I w ła śn ie te p o sta w y sta n o w ią isto tn y p rzed m iot a n a lizy b ib lijn ej autora. A u to r u k a zu je je w różn ych w y d a r z e niach i obrazach S ta reg o i N o w eg o T esta m en tu .
N a m a rg in esie ty ch rozw ażań d o ty k a p rob lem u k a zu isty k i o b ecn ości w ie r n y c h na M szy św ię te j. Z d elik a tn ą ironią p od k reśla, jak szk o d liw e d la d u ch ow ości ch rześcija ń sk iej m o g ły b y ć te d y sk u sje p o d k reśla ją ce o b o w ią zek, a jed n o cześn ie u k ry w a ją ce to, co isto tn e, a m ia n o w icie u czestn ictw o św ia d o m e i czy n n e.
K siążk a H. D u e s b e r g a w ła ś n ie d zięk i sw e j treści i św ia d o m ie p r z y jętej fo rm ie m oże p rzy czy n ić się do p rzeb u d ow y m en ta ln o ści litu rg iczn ej ch rześcijan . C hoć w ię c u k azała się jeszcze przed K o n s t y t u c j ą o L it u r g ii ś w i ę
t e j, słu ż y celom w y tk n ię ty m przez O jców Soboru.
K S. J A N C H A R Y T A Ń SK I SJ, W A R SZ A W Ą
G o t t u n ser Heil. A u s w a h l b i b e l . O p racow ał K A R L F R IED R IC H K R A M ER ,
F reib u rg 1967, H erder, s. 512.
K a tech eza b ib lijn a od daw na już sta n o w iła ośrodek za in tereso w a n ia k a tech etó w n iem ieck ich . N ie m n iej zarów n o ruch b ib lijn y , jak jeszcze d ob itn iej d o k u m en ty Soboru W a ty k a ń sk ieg o II u k azały k on ieczn ość p rzea n a lizo w a n ia od now a założeń k a tech ezy b ib lijn e j. W o sta tn ic h k ilk u la ta ch u k azało s ię na p o w y ższy tem a t w ie le m on ografii, jak ró w n ież w „K atech etisch e B la tte r ” tem u zagad n ien iu p o św ięca się n a jw ięcej m iejsca .
K siążk a je s t ow ocem tych n o w y ch p o szu k iw a ń . Z asadniczo je st p rzezn a czona dla w y ż sz y c h k la s szk o ły p o d sta w o w ej, a le a u torzy zak ład ają jej u ż y teczn o ść ró w n ież w szk o le śred n iej. Isto tę jej sta n o w i od p ow ied n i dobór te k s tó w tak S tarego, jak i N o w eg o T esta m en tu . P om ocą w zrozu m ien iu t e k s tó w P ism a św ię te g o słu żą bardzo k ró tk ie w p ro w a d zen ia , od p o w ied n ie ty tu ły p o szczeg ó ln y ch części, a w reszcie n ie lic z n e zad an ia w ią żą ce. W szy stk ie rod zaje te k s tó w w y ró żn io n e zo sta ły przy pom ocy różnej czcionk i.
A u to rzy p r a g n ę li p rzed e w sz y stk im u k azać w sw y m zbiorze h isto rię zb a w ie n ia . W yrazili ją w doborze te k stó w , jak i pom ocn iczych ty tu ła c h np: P o
c z ą t k i z b a w i e n i a , P r z y g o t o w a n i e p r z y s z ł e g o z b a w i e n i a , W y d a r z e n i e z b a w c z e w C h r y s t u s i e Jezu s ie, W y p e ł n i e n i e z b a w i e n i a p r z e z w y w y ż s z o n e g o J e zu s a C h r y s t u s a . C h a ra k tery sty czn y jest ty tu ł i u k ład treści osta tn iej części tek stó w
S ta reg o T estam en tu : M ę d r c y i n a u c z y c i e le P r a w a w sł u ż b ie P r z y m i e r z u . A u to rzy pragn ą u k azać w tej części o sta tn i od cin ek h isto rii Izraela po p o w ro cie z n ie w o li b a b ilo ń sk iej. P o d k reśla ją zn a czen ie „m ęd rcó w ” i n a u czy c ie li P raw a, k tó rzy po prorokach p r z e ję li g łó w n ą rolę w d u ch ow ym życiu N arodu w y b ra n eg o . G łó w n y m ich zad an iem b y ła r e fle k sja nad p rzeszło ścią N arodu i w y p ra co w a n ie „nauki P r a w a ” i „m ądrości P r a w a ”. W tym w ła śn ie k o n tek ście om a w ia ją k się g i R ut, T obiasza, J u d y ty , E stery, H ioba, Jonasza i D a n iela u jm u ją c je jako k się g i d y d a k ty czn e, a n ie h isto ry czn e. C zynią w ten sposób w ie lk i krok na przód w p o ró w n a n iu do p op rzed n iego zbioru
Reic h G o t t e s z 1957 r.
D la p o d k reślen ia w ew n ę tr z n e j jed n o ści p oszczególn ych eta p ó w h isto rii zb a w ien ia , au torzy z te k sta m i S ta reg o T esta m en tu łączą najb ard ziej ch a ra k tery sty czn e w e r se ty N o w eg o T esta m en tu . R ó w n ież w części za ty tu ło w a n ej
W y p e ł n i e n i e Z b a w i e n i a , w śród te k s tó w N o w eg o T esta m en tu zam ieszczon o od
p o w ied n ie te k s ty S tarego T esta m en tu .
D ru gie zagad n ien ie, szczeg ó ln ie u w zg lęd n io n e przez au torów , s ta n o w i a u to rstw o k sią g P ism a św ięteg o . W e w sz y stk ic h w p ro w a d zen ia ch au torzy p
