Kamil Kantak
"René Deskartes či Tomaš Akvinsky",
Jaroslav Benesz, Praha 1935 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 17/4, 555-556
1936
verbis, at tota characteristica. Hic pertinet analysis, quom odo usus esset chronico Galli, cui nihil historicum attulerit aut fere nihil, imo picturam antecessoris sui restrinxerit. Semper tamen eius optimam voluntatem tuetur.
Praeter suum immediatum valorem, opus Balzer affert de nique resultatum ulteriorem magni momenti: depingit relationes inter terram nostram et Galliam. Quae coniunctio non est unica, iam extra Vincentium scim us de eis multa. Tamen non est mi nimum discere virum sui temporis eruditissimum, primum h isto ricum natione Polonum , studia sua in fonte immediato civilisa- tionis, in Gallia, h ausisse atque, si in aliis diversa contra suum modum scribendi possunt opponi, tamen in stylo, in latinitate ip so s. Bernardo aequiparari posse.
Magnum opus suum Balzer non ad amussim finivit tum morte praeveniente, tum aliis anterioribus quae non omnino a b so lutum relegandum fecerant. Est ergo torso, tamen pauca ad perficiendum manent, ita ut lectori sufficienter pateat. Aliquas laudes ponere esset ululas Athenas portare. D ebem us vero efferre meritum editricis d. Polaczkovvna quae opus imprimendum cu ravit, annotationibus auxit, accuratissim is indicibus vix non 100 paginis locupletavit, brevique conspectu in lingua Gallica ador navit. Opus editum est cura Societatis Scientiarum Leopolitanae cuius praesidium d. d. F. Bujak, J. Hirschler, W. Abraham,
P. D ąbkowski prooemium redegerunt, disserendo de operibus posthum is Balzer, speciatim de hac maximi valoris publicatione.
P iń sk K am il Kantak.
B en esz J a r o sla v : R ené D e s k a rte s ći T om as A kvinsky.
V Praze 1935. Knihowna ćasopisu katl. Duchovenstva c. 3. Titulus huius operis non omnino correspondet summae. N on enim continet comparationem systematum philosophicorum utriusque, sed praebet solum m odo analysim Cartesiani. Neque etiam tractat totum eius opus philosophicum , sed nonnisi pro- blem a cognitionis quod auctor putat esse radicem totius philo sophiae Cartesianae. In evolvendo themate suo dr. B. ostendit Cartesium oppugnasse scepticism um et volu isse constituere fir mum inexpugnabileque tutamen contra eum. Si propositum hoc est in summo gradu laudabile, tamen executio non potest dici feliciter absoluta. M odus electus ad debellandum scepticism um portam aperuit idealism o qui finaliter etiam scepticism um qua consequentiam habet. Unicus m odus vincendi scepticism um inve
nitur in philosophia thomistica. T ale sequitur ex ratiocinatione d. Beneś. Ad rem suam clarius evolvendam, ei praeponit brevem conspectum vitae Cartesii. Auctorem multam operam dedisse in investigatione Cartesiana nullom odo negari potest, tamen quaestio non omnino absoluta esse videtur. Imprimis lector interrogat, quare Cartesius loco suae laboriosae et ingeniosae constructionis non simpliciter s. Thom ae ratiocinationem philosophicam adoptaverit. Ceterum titulus operis dr. Beneś alium modum procedendi sug gerit, nimirum expectaremus auctorem tum s. Thomam tum Cartesium in suo quadro historico positum sua phisophica system ata elaboranta nobis ostensurum esse. Sed in hoc quoque restricto statu, quam d. B. suo studio dedit, putamus id non carere utilitati et philosophiae catholicae in Bohemia non mo dicum afferre.
P iń sk K a m il Kantak.
Ks. Dr. Franciszek Konieczny: M odlitw a u lud ó w p ie r
w o tn y ch , Studjum historyczno-religijne, Lwów 1934, nakładem i drukiem Tow arzystw a „Bibljoteka Religijna“. Str. XXI -f- 405.
Ks. Dr. Konieczny obrał sob ie za przedm iot zagadnienie modlitwy, jej genezy, treści, oraz form u ludów t. zw. pierwot nych, czyli takich, które etnologja uważa za dawne i co więcej za zakonserw ow ane w swej prymitywnej kulturze. W edług pod staw ow ych twierdzeń szkoły kulturalno-historycznej w nauce etnologji — szkoły, do której autora omawianej pracy zaliczyć należy — uchodzą za najstarsze 3 grupy ludów, stanow iące 3 kulturalne kręgi: krąg środkowy tworzą pigmeje i pigm oidzi Azji i Afryki, do kręgu południow ego zalicza się m ieszkańców Ziemi Ognistej w Ameryce i Kurnai w Australji, do północnego Ainów, Sam ojedów i E skim osów oraz niektóre szczepy czerw o- noskórych Indjan Ameryki Północnej. Ludy te bytują bądź na najdalszych krańcach zam ieszkałego terytorjum (Oikumeny), bądź mieszkają wprawdzie w śród ludów innych, ale na miejscach nie dostępnych, na w yspach, w górach, w wielkich puszczach leś nych lub na pustyni. Dzięki swem u odosobnieniu potrafiły się one zachow ać w stanie bardzo pierwotnym, który z dużem prawdopodobieństwem może być uważany za stan taki w ogóle, to jest za przeciętny stan kultury panującej w śród ludów epoki przedhistorycznej. Skoro tylko odosobnienie to ustaje ludy w spom niane bądź giną, bądź tracą swą pierwotną kulturę nie zm iernie szybko. Te to ludy, które zasługują na nazwę szcząt kow ych są sui generis żywem źródtem historycznem, źródłem
