Katarzyna Zawilska
Sprawozdanie z II Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej
"Epistolografia w dawnej
Rzeczypospolitej : do XIX wieku", Kraków 15-16 listopada 2012 roku
Prace Literaturoznawcze 1, 330-332
2013
330 Sprawozdania
K a ta rz y n a Z aw ilsk a
Sprawozdanie z II Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Epistolo- grafia w daw nej R zeczyp o sp o litej (do XIX wieku), K rak ów , 15-16 listopada 2012 roku
15 i 16 listo p a d a 2012 ro k u K raków gościł u czestn ik ów II Ogólnopolskiej K onferencji N aukow ej E p isto lo g ra fia w d a w n e j R zeczypospolitej (do X I X w ie
ku). O rganizatorzy: K a te d ra L ite ra tu r y S taro po lskiej i O św ieceniow ej oraz K a te d ra J ę z y k a Polskiego I n s ty tu tu Filologii P olskiej U n iw e rsy te tu P ed ag o gicznego im. K om isji E d u k ac ji N arodow ej zaprosili n a n ią h u m a n istó w r e p re zen tu jąc y ch różne dyscypliny nauk ow e. K o nferencja s ta n o w iła k o n ty n u ację sp o tk a ń rozpoczętych trz y l a ta w cześniej. Je j celem było podjęcie b a d a ń zapoczątkow anych przez S te fan ię S k w arc zy ń sk ą w m onografii Teoria listu w ydanej we Lwowie w 1937 roku. R eferenci m ieli sza n sę podjąć w iele te m a tów i omówić różne problem y sk up ione wokół zachow anych zbiorów epistolo- graficznych w Polsce i E u ro p ie (przede w szy stk im n a te re n a c h daw nej R ze
czypospolitej).
K onferencję rozpoczęły o b rady p le n a rn e , k tó ry m przew odniczył d r hab.
K azim ierz K arolczak (prof. UP). J a k o p ierw szy w y stąp ił prof. d r h ab. P io tr B orek (U P), k tó ry odczytał re fe ra t zm arłego k ilk a d n i w cześniej prof. J e r z e go S ta rn aw sk ie g o n a te m a t problem ów zw iązany ch z ed y to rstw e m listów.
R o zw ażan ia pośw ięcone listow i poetyckiem u jak o iluzji w ięzi m iędzy n a d a w cą a odbiorcą p rz e d sta w iła prof. d r hab. E lż b ie ta F e lik sia k (UwB).
Po p rzerw ie o b rad y p le n a rn e były k o n ty n u o w an e pod p rzew odnictw em prof. d ra hab. R o m an a M azu rk iew icza (UP). S zesn asto w ieczn a ła c iń sk a ko
re sp o n d e n c ja duchow nych w e n d e ń sk ic h z M arcin em K ro m e rem s ta ła się p o d sta w ą reflek sji naukow ej n a te m a t b isk u p a i jego em isa riu sz y w referacie d ra R o b erta S aw y (KUL). Prof. d r h ab. Zofia G łom biow ska (UG) z a s ta n a w ia ła się, czy w ypow iedz A n d rz eja K rzyckiego De negotio P ru ten ico epistola z 1525 ro k u n a te m a t lu te ra n iz m u j e s t listem , b ro s z u rą p olity czną czy re p o r
tażem . W y stąpienie prof. d ra hab. P io tra B o rk a (U P) pośw ięcone było zacho
w a n em u diariu szo w i w lista c h a u to rs tw a S a m u e la K azim ie rza K uszew icza.
N a po d staw ie tego m a te r ia łu m o żn a poznać w y d a rz e n ia zw iązan e z oblęże
n iem Lw ow a w 1655 ro k u przez w ojska kozackie i m oskiew skie. K orespo n
dencję h etm an ó w kozackich przybliżył u czestn ik o m k on feren cji d r hab . M a
ciej F ra n z (prof. UAM). E p isto lo g rafia t a j e s t doskonałym źródłem w iedzy n a te m a t dziejów K ozaczyzny U k ra in n ej.
Popołudniow e re fe ra ty w ygłaszan e były w dwóch sekcjach. W pierw szej, której przew odniczył prof. d r hab. P io tr B orek, m g r A rtu r G oszczyński (U J)
Sprawozdania 331
p rz e d s ta w ił lis ty A d a m a K a z a n o w s k ie g o do K rz y s z to fa II R a d z iw iłła . O ogrom nym bogactw ie epistoł n a sejm iki w II poł. XVII w iek u i m ożliwo
ściach ich w y k o rz y sta n ia w b a d a n ia c h histo ry czn y ch m ówił d r h ab. J a ro sła w Stolicki. (U J). D uże za in te re so w a n ie ze b ran y ch w zbudził re fe ra t d r Iw ony M aciejew skiej (UW M w O lsztynie), k tó ra d o k o n ała p o ró w n a n ia w y z n ań m i
łosnych sk ła d a n y c h w lis ta c h p isan y ch p rzez k o biety z różnych sfer. U w agę re fe re n tk i zw róciły d w a zbiory epistolografii: M ag dalen y z C zapskich Radzi- wiłłowej i Teresy ze S trażyców W iśnickiej przechow yw ane obecnie w A rch i
w um G łów nym A k t D aw nych w W arszaw ie. W n a s tę p n y m w y stą p ie n iu d r E lż b ie ta P o w ąz k a (U P) za p rez en to w ała listy dedykacyjne, k tó re zn a la zły się w p ro g ra m a c h te a t r u szkolnego G im n azju m św. A nny w K rakow ie n a przeło m ie XVII i XVIII w ieku.
D ru g ie j sek c ji — typow o lite ra tu ro z n a w c z e j — p rz e w o d n ic z y ła prof.
d r h ab. A lin a N ow icka-Jeżow a. Trzy re fe ra ty wygłosiły b ad aczk i re p re z e n tu jące U n iw e rs y te t Ś ląski. D r M a rz e n a W a liń sk a s k u p iła się n a staro p o lsk ich
lista c h poetyckich, d r R e n a ta R yba om ów iła funkcje lis tu w szesnastow iecz- nej H isto rii ża ło sn ej B a rtło m ie ja P aprockiego, a d r h ab. M a ria B arło w sk a p rzy b liży ła słuchaczom m iło sn ą korespondencję p is a n ą w ierszem i p ro z ą po
chodzącą z a ria ń s k ic h rękopisów. O listow n ych za p ro sze n ia ch n a szlacheckie uroczystości rodzin n e w XVII i XVIII stu le c iu m ów iła d r M a łg o rz a ta T ręb sk a (IBL PAN).
W popołudniow ych o b ra d ach sekcji językoznaw czej pod przew odnictw em d ra hab. M acieja M ączyńskiego (prof. U P) ze b ra n i m ogli w ysłuchać pięć referatów . J a k o p ie rw sz a w y stą p iła d r K a ta rz y n a Z aw ilsk a (UW M w O lszty nie), k tó ra p rz e d s ta w iła n ie z n a n e a rc h iw a lia pochodzące z A rch iw u m P a ń stw ow ego w Łodzi i d o k ład n iej z a n a liz o w a ła lis ty M a rii K ickiej p isa n e w połowie XVIII w ieku. Językow e realizacje ak tó w dy rek ty w n y ch w k o re sp o n d en c y jn y c h k o n ta k ta c h fa m ilijn y c h w XIX s tu le c iu p o d d ał a n a liz ie d r M arceli O lm a (UP). D r hab. K a ta rz y n a W ęgorow ska (prof. U n iw e rsy te tu Zielonogórskiego) w sw ym w y stą p ie n iu sk u p iła się n a za g a d n ie n ia c h języ ko znaw czych poru szo n y ch w k ilk u d ziew iętn asto w ieczn y ch lis ta c h p isa n y c h p rz ez n ajw y b itn iejszeg o polskiego lin g w istę J a n a N ie c isła w a B a u d o u in a de C ourtenay. Prof. d r hab. E d w a rd S ta c h u rs k i (U P) zachęcał ze b ran y ch do bliższego p o z n a n ia k oresponden cji A dolfa D ygasińskiego, a w re feracie z a pre zen to w a ł z a g a d n ie n ia językow e i językoznaw cze w lis ta c h p isarz a. R ela
cję z p rzeb ieg u w alki o sty l za k o p ia ń sk i n a p o d staw ie 27 listów E ljasza- -R adzikow skiego z w y k szta łc en ia le k a rz a z za m iło w an ia b a d a c z a h isto rii, naz ew n ictw a geograficznego oraz k u ltu ry T a tr i P o d h a la p isan y ch w la ta c h 1896-1909 do S ta n is ła w a W itkiew icza om ówił d r h ab . M aciej M ączyński (prof. UP).
W ty m sam ym czasie o b rad o w ała sek cja literatu ro znaw có w , której p rz e w odniczyła prof. d r hab. E lżb ieta F elik sia k (UwB). D r A n n a M ajew ska-W ójcik (KUL) skupiła się n a trudnościach związanych z badaniem i rozszyfrowywaniem
332 Sprawozdania
s k r ó t ó w w z a c h o w a n e j k o r e s p o n d e n c j i od X V I do X IX w ie k u . D r hab. J u s ty n a D ąbkow ska-K ujko (prof. KUL) ro z w aża ła relację m iędzy h u m a n isty c z n ą te o rią epistolografii a re to ry k ą. M gr A gn ieszk a M arkuszew - sk a (UMK) p rz e d sta w iła re fe ra t n a te m a t listu ja k o d y s k u rsu k ry ty cz n o lite
rackiego.
W n a stę p n y m d n iu konferencji odbyły się d w a s p o tk a n ia naukowców.
P o ra n n ą sesję pod przew odnictw em d ra hab . J a n u s z a D orobisza (prof. UO) rozpoczął d r hab. Tom asz C iesielsk i (prof. UO). Z ap rezen to w ał on k o re sp o n dencję J a n a Tarły, k tó ra je s t nieocenionym źródłem p o z n a n ia dziejów wojny 1733-1735. M gr A n n a K ry sz ak (UAM) w ygłosiła re fe ra t n a te m a t zachow a
nej epistolografii P a w ła T etery z dom em Radziwiłłów. O niew yczerpan ych po k ład ac h inform acji n a te m a t m ag n a tó w litew sk ich we francuskojęzycznej korespondencji z la t 90. XVII w iek u zgrom adzonej w arch iw u m d rezd eń sk im przek o n y w ał ze b ran y ch d r M ariu sz S aw icki (UO). Tę część o b ra d p len arn y ch zakończyły ro z w a ż a n ia d ra hab. J a n u s z a D orobisza (prof. UO) n a te m a t relacji m iędzy k lie n te m a p a tro n e m n a po d staw ie listów J a k u b a Z ad zik a do W aw rzynica G em bickiego z la t 1610-1624 .
Po p rzerw ie obradom p rzew odniczyła prof. d r hab. Zofia G łom biow ska (UG). N iezw ykle ciekaw e p o rtre ty m a tk i i sy n a, k tó re u ja w n ia k o re sp o n d en cja Izabeli C zarto ry sk iej do A d a m a Jerzeg o , p rz e d s ta w iła d r J o la n ta Sawic- k a - J u re k (IBL, U P H Siedlce). M gr M on ika M yszor-C iecieląg (Z am ek K rólew s k i w W a rsz a w ie ) w sw ym w y s tą p ie n iu p o d ję ła ro z w a ż a n ia n a t e m a t e p is to lo g r a f ii p u b lik o w a n e j w c z a s o p is m a c h d z ie w ię tn a s to w ie c z n y c h , a zw łaszcza w „Kronice R odzinnej”. P re le g e n tk a p rzy p o m n iała, że w ydaw cą k o re sp o n d en cji A ntoniego E d w a rd a O d y ń ca b y ła re d a k to r k a tego p ism a A le k sa n d ra z C hom ętow skich B orkow ska. N a zakończenie ko nferencji re fe
r a t w ygłosiła d r hab. J o a n n a Sobczykow a (prof. US), k tó ra p o k az ała, ja k ą rolę pełn ił lis t p a s te rs k i w św iadom ości ks. J a k u b a W ujka - szesnastow iecz- nego filologa biblijnego.
W ystąpieniom zap rez en to w an y m podczas dw udniow ych sp o tk a ń to w a
rzy szy ła ożyw iona d y sk u sja, b ard zo często k o n ty n u o w a n a w k u lu a ra c h . P ro feso r P io tr B orek, z a m y k a jąc konferencję, w y raził radość, że K raków s ta ł się po ra z kolejny m iejscem , w k tó ry m p rzed staw iciele różnych dyscy
p lin i ośrodków n au k ow ych z całej P o lski m ieli m ożliwość w y słu c h a n ia n ie zw ykle ciekaw ych oraz in sp iru jący c h do dalszy ch b a d a ń referatów .
D ziękując serdecznie o rg a n iz ato ro m za wzorowe zorganizo w anie ko nfe
rencji, żywię nadzieję, że za d w a l a t a sp o tk am y się znow u n a o b rad ach z liste m w roli głównej.
