KONDYCJA KRAJOWEGO SEKTORA TURYSTYCZNEGO
U PROGU PREZYDENCJI POLSKI W RADZIE UE
Irena Jdrzejczyk
Szkoa Gówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Streszczenie. Przedmiotem opracowania jest prezydencja Polski w Radzie UE i zwizane z ni priorytety, które maj znaczenie dla sektora turystycznego w Polsce. Podstawowym problemem do rozwizania jest takie wykorzystanie czasu prezydencji, które przyniosoby nowe polskie inicjatywy umacniajce konkurencyjno europejskiej destynacji turystycznej w przyszoci. Bene cjentem tych inicjatyw oraz realizacji reform oraz planu wychodzenia z kryzysu moe by gospodarka turystyczna w Polsce. W opracowaniu zaprezentowano skutki transmisji zjawisk kryzysowych do sektora turystyki w Europie, a take dokona-no oceny zmian koniunktury na rynku turystycznym w Polsce w czasie bezporednio po-przedzajcym objcie przez Polsk prezydencji. Przedstawiono wskazania dla prezydencji w Radzie UE zawarte w podstawowych dokumentach strategicznych i naprawczych, podej-mujc prób przeoenia tych wskaza na zadania dla polskiego sektora turystycznego. Sowa kluczowe: prezydencja Polski w UE, dokumenty strategiczne, programy naprawcze, zmiany koniunktury, sektor turystyczny
WSTP
Jeli rozway z naleyt starannoci podstawowy dokument strategiczny, którego wdraanie przypada bdzie na polsk prezydencj w UE, zatytuowany „Europa 2020 – Strategia dla wzrostu inteligentnego, zrównowaonego i sprzyjajcego wczeniu spo-ecznemu [Europe 2020 – A strategy for smart, sustainable and inclusive growth 2009], to mona, a nawet naley przetransponowa jego tezy na grunt gospodarki turystycznej. Nietrudno byoby bowiem znale odniesienia tego dokumentu do analogii „Europejska Turystyka 2020 – Strategia dla inteligentnego, zrównowaonego i sprzyjajcego wcze-niu spoecznemu wzrostu gospodarki turystycznej”, a moe nawet do analogii „Polska Turystyka 2020 – Strategia dla inteligentnego, zrównowaonego i sprzyjajcego wcze-niu spoecznemu wzrostu gospodarki turystycznej”, gdyby takie dokumenty powstay.
Adres do korespondencji – Coresponding author: Irena Jdrzejczyk, Szkoa Gówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydzia Nauk Ekonomicznych, Katedra Polityki Europejskiej, Finan-sów Publicznych i Marketingu, ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, e-mail: irena.jedrzej-czyk@wp.pl
Opracowana przez Komisj Europejsk (KE) Strategia „Europa 2020” jest nowym, du-gofalowym programem spoeczno-gospodarczym Unii Europejskiej, który zastpi obowi-zujc od 2000 roku, zmody kowan pi lat póniej strategi lizbo sk. Celem Agendy lizbo skiej byo uczynienie z UE najbardziej konkurencyjnej gospodarki wiata. W zwiz-ku z niezadowalajcym postpem w realizacji tego celu w 2005 r. postanowiono skon-centrowa odnowion strategi lizbo sk na dwóch priorytetach: wzrocie gospodarczym i zatrudnieniu. Przedstawiona przez KE nowa wizja rozwoju jest propozycj spoecznej gospodarki rynkowej XXI wieku, cechujcej si stabilnym wzrostem gospodarczym oraz zapewniajcej wysoki poziom zatrudnienia, produktywnoci i spójnoci spoecznej.
W dokumencie „Europe 2020 – A strategy for smart, sustainable and inclusive growth” podkrela si potrzeb wspólnego dziaania pa stw czonkowskich na rzecz
wychodzenia z kryzysu oraz
wdraania reform umoliwiajcych stawienie czoa wyzwaniom zwizanym z globa-lizacj, starzeniem si spoecze stw czy z rosnc potrzeb racjonalnego wykorzy-stywania zasobów.
Tymczasem spór o waciw miar i nazw dla niekorzystnie zmieniajcej si sytuacji kryzysowej na rynku turystycznym trwa. Spadek wskaników makroekonomicznych, po-twierdzony w statystykach wiatowych i unijnych, natomiast uwidacznia niekorzystne zmiany w gospodarce globalnej, europejskiej i krajowej [por. Narodowy Bank Polski 2008, Narodowy Bank Polski 2009, Nicholson 2009, Group of 20. US wins G20 backing for growth plan 2009].
Dla uspokojenia nastrojów i dla ochrony niektórych wanych politycznie i gospodar-czo grup interesariuszy uywany jest termin „spowolnienie gospodarcze” w miejsce ter-minu bardziej adekwatnego do stanu rzeczywistego, jakim jest recesja. Ku pokrzepieniu serc podejmowane s próby wykazania, i mimo globalnego charakteru powiza gospo-darczych i znaczcej internacjonalizacji strumieni nansowych, istniej takie dziedziny aktywnoci gospodarczej (np. turystyka), których niekorzystne zmiany nie dotkn, i takie miejsca na Ziemi (np. rynek polski), które zmiany te omin. Rozumowanie takie jest tyle naiwne co szkodliwe, rodzi moe bowiem bierno i nie pobudza zapobiegliwoci ani publicznej, ani indywidualnej.
Celem opracowania jest identy kacja zjawisk kryzysowych w sektorze turystyki w Polsce oraz próba oceny sposobów wychodzenia z kryzysu zaproponowanych przez Uni Europejsk jako szans do wykorzystania podczas polskiej prezydencji.
W opracowaniu poddana zostanie wery kacji teza o polskiej prezydencji w Radzie UE jako szansie na skuteczne wdroenie zaproponowanych przez UE metod wychodze-nia z kryzysu, ze szczególnym uwzgldnieniem sektora turystycznego, oraz szansie na nowe polskie inicjatywy wzmacniajce w przyszoci konkurencyjno destynacji euro-pejskiej na wiecie.
SKUTKI TRANSMISJI ZJAWISK KRYZYSOWYCH DO SEKTORA TURYSTYKI
Kryzys w gospodarce europejskiej w poredni sposób wpyn na pojawienie si strat i obnienie dochodów sektora turystycznego. Fakt ten wynika z wzajemnej zalenoci wszystkich sektorów systemu gospodarczego. W pierwszej kolejnoci obnienie cen
ak-–
tywów na rynkach nansowych doprowadzio do zmniejszenia wartoci portfela inwe-stycyjnego przedsibiorstw turystycznych, zwaszcza tych zaangaowanych w obrocie publicznym, na giedzie papierów wartociowych.
Jak wynika z rysunku 1, spowolnienie gospodarcze, wzrost bezrobocia, zmniejszenie si poziomu konsumpcji i inwestycji, w tym ograniczenie kredytowania, doprowadzio do gwatownego spadku obrotów we wszystkich podstawowych branach turystycznych wskutek obnienia popytu na usugi turystyczne i przynioso zmniejszenie dochodów tego sektora. Inn przyczyn ograniczenia popytu na usugi turystyczne i zmniejszenie dochodów w turystyce by spadek zaufania spoecznego do biur podróy i innych insty-tucji rynku turystycznego.
Wedug szacunków dotyczcych lat 2007–2009 ocenia si, e skutki zaamania ko-niunktury dla sektora turystycznego byy i tak agodniejsze ni dla innych sektorów [The Financial Crisis and Implications for European Tourism 2009].
Nie brakuje nawet gosów, e przedsibiorcy turystyczni wykorzystali kryzys jako okazj biznesow, zwikszajc sprzeda niektórych imprez turystycznych dziki przej-ciu klientów i majtku bankrutujcych konkurentów w postaci masy upadociowej. Sza-cuje si, e jest to najwaniejsze ródo wzrostu zysków, a take wzrostu wypaconych dywidend najsilniejszych midzynarodowych grup kapitaowych obecnych w Europie, majcych w swoim skadzie podmioty turystyczne. Zjawiska kryzysowe przyniosy wic w efekcie istotne zmiany wasnociowe na korzy przedsibiorstw najwikszych.
Rys. 1. Zmiany w obrotach turystycznych w ukadzie branowym w UE-27 Fig. 1. Changes of tourism turnover regarding lines of business in the EU-27
ródo: Tourism Economics and The Travel Business Partnership, the Eurostat Business & Con-sumer Survey.
Source: Tourism Economics and The Travel Business Partnership, the Eurostat Business & Con-sumer Survey.
OCENA ZMIAN KONIUNKTURY NA POLSKIM RYNKU TURYSTYCZNYM
Cech charakterystyczn rynku polskiego w odrónieniu od rynków innych krajów czonkowskich jest utrzymujca si aktywno konsumentów. Motywem zachowa kon-sumenckich na polskim rynku turystycznym, polegajcych na czasowym zwikszaniu wydatków na turystyk, moe by obawa przed wzrostem in acji. Dowiadczenia histo-ryczne zwizane z trzycyfrowym wskanikiem in acji w przeszoci powoduj, e Pola-cy nadal traktuj zotówk jak gorPola-cy pienidz. Zwikszona aktywno rynkowa konsu-mentów, uruchamiajcych ostatnie rezerwy nansowe, moe by bdnie interpretowana jako wzrost popytu i wejcie w faz oywienia. Interpretacje takie czynione s chtnie przez polityków, przypisujcych sobie osobiste zasugi w dziaaniach antykryzysowych, co przecie buduje ich pozytywny wizerunek przed wyborcami.
Przekonanie o nadejciu oywienia w gospodarce nie chroni przed niebezpiecze -stwem powtórnego zaamania koniunktury1. Pynce zewszd gosy optymizmu, do-noszce o dodatnim wzrocie produkcji od pocztku 2010 roku, poprawie wskaników giedowych i poprawie nastrojów spoecznych, wcale nie musz oznacza poprawy ko-niunktury. Prasa dowodzi, i poprawa wskaników ekonomicznych potwierdza zako cze-nie recesji. Tymczasem cz rodowisk biznesowych i naukowych mzako cze-niej poprawnych politycznie nadal utrzymuje, e najwiksze zaamanie koniunktury dopiero nastpi i jest kwesti niedalekiej przyszoci. Wymienia si w szczególnoci nastpujce zagroenia:
Wielu przedsibiorców turystycznych o nastawieniu optymistycznym obserwujcych rosnce wydatki konsumentów na rynku powanie liczy na dalsze zwikszenie sprze-day. Po wyczerpaniu jednak prywatnych rezerw nansowych, jakimi dysponuj go-spodarstwa domowe i przy spadku liczby miejsc pracy poza sezonem letnim obroty mog male.
System nansowy odzyska stabilizacj, ale dostpno kredytów jest mniejsza, a za-groenie utraty zdolnoci kredytowej jest coraz wiksze.
Pakiety ratunkowe i cae programy antykryzysowe zgodnie podejmowane przez poli-tyków rónych opcji reprezentowanych przez rzdy zostay oparte prawie we wszyst-kich pa stwach na zadueniu wewntrznym. Zaduanie pa stwa w Polsce zwiksza si niebezpiecznie2. Rodzi to niebezpiecze stwo zaamania si nansów publicznych, z których nansowane s systemy ochrony zdrowia, systemy emerytalne, edukacja i bezpiecze stwo publiczne.
Mona przyj w duym uproszczeniu, e transmisj wiatowego kryzysu gospodar-czego do gospodarki polskiej obrazuje spadek kapitalizacji spóek krajowych. Obserwa-cja wskanika WIG (Warszawski Indeks Giedowy) ma znaczenie dla spóek zwizanych z gospodark turystyczn, w tym przewoników pasaerskich, sieci gastronomicznych oraz biur podróy, notowanych na Giedzie Papierów Wartociowych w Warszawie. Jak wida na rysunku 2, cykliczny przebieg wykresu liniowego WIG wyranie uwidacznia
1Szerzej na ten temat Krugman P. The Return of Depression Economics of the Crisis of 2008. W.W. Norton & Company Limited, Princeton University, a take Huerta de Soto J., 2009. Pienidz, kre-dyt bankowy i cykle koniunkturalne. Instytut Ludwiga von Missesa, Warszawa.
2
Zaduenie pa stwa przez rzdy w innych krajach czonkowskich UE take ronie ponad dopusz-czalne limity, a w przypadku USA przybiera wrcz katastrofalne rozmiary.
•
•
•
ostry, ponad 68-procentowy spadek w padzierniku 2008 roku, najwikszy od czasów spadku z pocztku lat 90., w gównym trendzie nadal niewyrównany.
Jedna z najwikszych rm turystycznych w Polsce ORBIS TRAVEL S.A. ponio-sa znaczne straty wskutek drastycznego spadku notowa akcji tej rmy na Warszaw-skiej Giedzie Papierów Wartociowych od momentu jej debiutu w kwietniu 2007 roku (rys. 3), które w efekcie ko cowym doprowadziy j do ruiny3. Spadek notowa nie zo-sta zahamowany, a w pierwszym kwartale 2009 roku warto akcji ORBIS-u ksztato-waa si na poziomie okoo 30 PLN, co w porównaniu do roku wyjciowego oznaczao dalszy spadek o okoo 67%. Ogoszenie upadoci w padzierniku 2010 roku przez tu-rystyczn spók ORBIS TRAVEL S.A., rm o najduszej w Polsce tradycji bizne-sowej w turystyce, niewtpliwie wpynie na nastroje na polskim rynku turystycznym. Przypadek ORBIS TRAVEL S.A. poprzedzio kilkanacie bankructw nienotowanych na giedzie maych i rednich podmiotów turystycznych, w tym biura podróy Selectours & Telematic Sp. z o.o.
Wykonana po upadku ORBIS TRAVEL S.A. ocena ratingowa biur podróy w Polsce w notach od najgorszej „I” do najlepszej „A” dostarcza wiedzy na temat sytuacji
nanso-3Za przykad z zagranicy o podobnej dramaturgii przebiegu moe posuy koncern Ancandor z siedzib w Niemczech, który swój pro l biznesowy opiera na handlu detalicznym oraz usugach turystycznych.
Rys. 2. Bessy na Warszawskiej Giedzie Papierów Wartociowych w latach 1991–2008 Fig. 2. Falls at the Warsaw Stock Exchange in 1991–2008
ródo: Opracowanie na podstawie danych http://www.gpw.pl/gpw.asp?cel=informacje_giel-dowe&k=1&i=/statystyki/opis_statystyka&sky=1& nagnaz=Informacje%20i%20staty-styki
Source: Based on data http://www.gpw.pl/gpw.asp?cel=informacje_gieldowe&k=1&i=/statysty-ki/opis_statystyka&sky=1& nagnaz=Informacje%20i%20statystyki
wej tej brany sektora turystycznego. Z analizy danych zawartych w tabeli 1 wynika, e nie ma w Polsce biura podróy, które otrzymaoby not najlepsz. Te nieliczne, których sytuacja jest oceniana jako stabilna w dugiej perspektywie czasowej, stanowi zaledwie 4%, ale teraz borykaj si z trudnymi warunkami rynkowymi, ograniczeniami bilansowy-mi i nisk dynabilansowy-mik wzrostu. Pozostae 96% biur podróy w Polsce zostao ocenionych jako zagroone, w tym a 66% zagroonych ryzykiem opónie patniczych powyej przecitnej, 8% jako poszukujce pilnie wsparcia nansowego, 2% jako rmy z prob-lemami patniczymi na du skal, 1% jako rmy dotknite ruin. W tej duej liczebnie grupie rm zagroonych znalazy si te rmy mao transparentne, które z jakich powo-dów broni dostpu do swoich danych, oraz mode podmioty, które powstay niedawno i nie miay szansy ustabilizowa swojej pozycji na trudnym rynku (19%).
Rys. 3. Notowania ORBIS TRAVEL S.A. na GPW w Warszawie w rok po debiucie
Fig. 3. ORBIS TRAVEL S.A. quotations on the Warsaw Stock Exchange, one year after its debut ródo: http://www.gpw.pl/gpw.asp?cel=informacje_gieldowe&k=1&i=/statystyki/opis_
statystyka&sky=1& nagnaz=Informacje%20i%20statystyki
Source: http://www.gpw.pl/gpw.asp?cel=informacje_gieldowe&k=1&i=/statystyki/opis_ statystyka&sky=1& nagnaz=Informacje%20i%20statystyki
Tabela 1. Ocena ratingowa biur podróy w Polsce w 2010 roku Table 1. The rating of travel of ces in Poland in 2010
Nazwa
ratingu Opis ocenianej grupy ratingowej
Udzia ocenianej grupy w ogólnej liczbie biur
podróy w Polsce I Podmioty, wobec których wszczto postpowanie upadociowe,
ukadowe lub których dotyczyy podobne zdarzenia prawne 1% NR Nowe przedsibiorstwa (czas funkcjonowania na rynku krótszy
ni 18 miesicy) lub dane niewiarygodne 19%
C Firmy z aktualnymi problemami patniczymi na du skal
(wysokie zaduenie windykowane na du skal) 2%
CC Firmy borykajce si w widoczny sposób z trudnociami
(poszukujce wsparcia instytucji nansowych) 8%
CCC Ryzyko opónie patniczych powyej przecitnej 66%
B
Wpyw ryzyka rynkowego (trudne warunki rynkowe, ograniczenia bilansowe, niska dynamika wzrostu), ryzyko potencjalnych zatorów
patniczych 4%
ródo: Gazeta Ubezpieczeniowa nr 41 (600) z dnia 12 padziernika 2010, www.gu.com.pl Source: Gazeta Ubezpieczeniowa nr 41 (600), 12.10.2010, www.gu.com.pl
Tak negatywny obraz sytuacji biur podróy w Polsce moe budzi kontrowersje, ale twarde dane liczbowe przemawiaj za tym, e jest to obraz prawdziwy. Rating powsta z inicjatywy ubezpieczycieli, a przygotowany zosta przez ich wywiadownie gospodar-cze, które utworzyy wasn agencj ratingow.
Szczególne zainteresowanie ubezpieczycieli sytuacj biur turystycznych wynika z faktu ubezpieczania skutków ryzyka dziaalnoci tych biur, w szczególnoci obowiz-kowych ubezpiecze odpowiedzialnoci cywilnej oraz ustawowego obowizku wyku-pienia gwarancji ubezpieczeniowej przez biura. Odszkodowanie, jakie z tytuu zawartej z ORBIS TRAVEL S.A. gwarancji zapaci ubezpieczyciel spowoduje pogorszenie jego wyniku nansowego.
Naley si wic spodziewa, e w najbliszym czasie ubezpieczyciele w obronie was-nej podnios skadk ubezpieczenia i podnios ceny gwarancji w celu pokrycia zwikszo-nego ryzyka. Najgorszy z przewidywanych scenariuszy to dyktat przez ubezpieczycieli cen zaporowych, o poziomie tak wysokim, aby zniechci biura turystyczne do zakupu gwarancji i ubezpiecze mimo takiego obowizku ustawowego. Skutkowa to bdzie dalszym pogorszeniem si sytuacji sektora turystycznego w Polsce, chyba e utworzony zostanie specjalny fundusz wspierajcy ubezpieczycieli w wypacie odszkodowa lub biura podróy utworz wasn ubezpieczalni w postaci towarzystwa ubezpiecze wza-jemnych bd captiv’u.
Zauwaa si jednak na krajowym rynku turystycznym zintensy kowanie procesów konsolidacji, co moe by interpretowane jako strategia obronna przedsibiorstw tury-stycznych przed skutkami kryzysu. Obawy, e polska gospodarka z pewnym opónie-niem w stosunku do pozostaych krajów czonkowskich, ale jednak dotknita zostanie kryzysow fal uderzeniow pobudzaj wród przedsibiorstw turystycznych zachowa-nia innowacyjne, co dla rynku krajowego ma pozytywne skutki.
PRIORYTETY WSKAZANE DLA PREZYDENCJI W RADZIE UE
Rozpoczcie polskiej prezydencji przypada na 10. rocznic ataku na World Trade Center, który zaowocowa gbokim i do dzi odczuwalnym ograniczeniem swobody podróowania. Zarówno wprowadzenie pro laktycznych rodków kontroli pasaerskiej, jak i straty materialne, a take zniszczone zaufanie do przewoników lotniczych na dugi czas zmieniy zachowania turystyczne.
Skutki zmiany zachowa rónych interesariuszy i zaprezentowane w niniejszym opracowaniu zmiany koniunktury rynkowej, które te dotycz sektora turystycznego, s powodem rozbudzonych oczekiwa narodowych wobec polskiej prezydencji [por. te Przewodnictwo pa stwa w Radzie Unii Europejskiej – dowiadczenia partnerów propo-zycje dla Polski 2009]. Kontynuowanie narodowych programów antykryzysowych oraz prowadzenie wspólnych dziaa naprawczych o charakterze techniczno-organizacyjnym w UE i innych regionach wiata, a take koordynacja tych dziaa w ramach dialogu transatlantyckiego przypada na czas polskiej prezydencji Radzie UE [Realizacja europej-skiego planu naprawy 2009].
Trzy podstawowe, wzajemnie wzmacniajce si priorytety wskazane dla kolejnych prezydencji wdraajcych dokument „Europe 2020 – A strategy for smart, sustainable and inclusive growth”, w tym polskiej jako pierwszej, brzmi nastpujco:
smart growth (rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach),
sustainable growth (promowanie gospodarki zrównowaonej – efektywniej wykorzy-stujcej zasoby, bardziej „zielonej”, a zarazem konkurencyjnej),
inclusive growth (wzmacnianie gospodarki charakteryzujcej si wysokim zatrudnie-niem oraz spójnoci ekonomiczn, spoeczn i terytorialn).
W cisym partnerstwie turystycznego rodowiska biznesowego i naukowego naley podj dyskusj, której tematem bd wymienione inicjatywy unijne i odnie je do tu-rystyki.
Pierwsza z siedmiu inicjatyw pod nazw Unia innowacji moe by interpretowana jako skoncentrowanie dziaalnoci badawczo-rozwojowej i innowacji na wyzwaniach, przed którymi stoj biznes turystyczny i spoecznoci obszarów recepcji turystycznej, takimi jak zmiany klimatu, efektywno energetyczna, zmiany demogra czne, ochrona zdrowia. Trzeba poszukiwa odpowiedzi na wiele pyta , w tym na przykad na pytanie, jak rozwija turystyk w centrach narciarskich, gdzie wskutek zmian klimatycznych zmniej-szyy si lub wrcz zaniky opady niegu. Efektywno energetyczna jest celem w tych wszystkich innowacyjnych rozwizaniach, które pozwol na energooszczdn gospodar-k turystyczn, w tym dotyczy to szczególnie takich jej podmiotów, jak przedsibiorstwa hotelarskie czy przewonicy turystyczni. Starzenie si spoecze stwa europejskiego jako najwaniejszy kierunek zmian demogra cznych pozwala przewidzie zmiany w popycie turystycznym z tego tytuu i dostosowa do tych zmian ofert, w tym ofert skierowan do seniorów. Wskazanie na ochron zdrowia jako wyzwanie dla Unii innowacji zwraca uwag w stron polskich uzdrowisk i ich roli w sprostaniu temu wyzwaniu i we wspiera-niu rozwoju turystyki uzdrowiskowej.
Druga z inicjatyw unijnych nosi nazw Modzie w drodze, odniesienia tej inicjatywy do turystyki dotycz wspierania turystyki dzieci i modziey, a take poprawy jakoci na wszystkich poziomach edukacji i szkole oraz zwikszania atrakcyjnoci europejskiego szkolnictwa wyszego na arenie midzynarodowej w zakresie turystyki.
Europejska agenda cyfrowa jako trzecia z projektowanych inicjatyw pozwala na wskazanie trwaych korzyci dla turystyki z jednolitego rynku cyfrowego opartego na dostpie do szerokopasmowego Internetu.
Inicjatywie pod nazw Europa efektywnie korzystajca z zasobów odpowiada zamiar wspierania zmian w kierunku gospodarki turystycznej niskoemisyjnej i efektywniej ko-rzystajcej z zasobów rodowiska oraz denie do wyeliminowania zalenoci wzrostu sektora turystycznego od degradacji rodowiska przyrodniczego (ang. decoupling).
Odniesienia do przemysu turystycznego kolejnej inicjatywy pod nazw Polityka przemysowa w dobie globalizacji dotycz poprawy warunków dla przedsibiorczoci w turystyce, zwaszcza dla sektora maych i rednich przedsibiorstw (M P), oraz wspar-cia rozwoju silnej bazy infrastrukturalnej dla tego przemysu, zdolnej do konkurowania w skali globalnej.
Program na rzecz nowych umiejtnoci i zatrudnienia to kolejna inicjatywa, której celem jest stworzenie warunków do unowoczenienia rynku pracy w turystyce, przez 1)
2) 3)
uatwienie mobilnoci pracowników i rozwój ich umiejtnoci, dla zwikszenia poziomu zatrudnienia oraz zapewnienia trwaoci modeli spoecznych.
Turystyk mona te z powodzeniem wczy w Europejski program walki z ubó-stwem, majcy na celu zapewnienie spójnoci gospodarczej, spoecznej i terytorialnej przez pomoc osobom biednym i wykluczonym spoecznie oraz umoliwienie im aktyw-nego uczestniczenia w yciu spoecznym. Poprzez efekty dochodowe, bdce wynikiem wzrostu zatrudnienia i pac w turystyce, a take wynikiem dochodów z uruchamianej dziaalnoci gospodarczej w turystyce (agroturystyce), moe zosta wzmocniony budet gospodarstw domowych. Turystyka moe by dodatkowym ródem dochodów dla eme-rytów i rencistów bd studentów, uzyskujcych uprawnienia przewodników turystycz-nych.
Scenariusz zakada podczas polskiej prezydencji, jak wynika z powyszych rozwa-a , implementacj trudnych reform strukturalnych, wspierajcych dugookresowy roz-wój gospodarczy. Bene cjentem tego rozwoju moe by polska turystyka.
Z listy wanych uwarunkowa polskiej prezydencji wymieni mona takie uwarun-kowania, jak:
wspópraca i uzgodnienia w ramach Trio Polska – Dania – Cypr, wspópraca z poprzedzajcymi prezydencjami (Belgia, Wgry),
podsumowanie skutków implementacji dyrektywy usugowej, w tym skutków dla sektora usug turystycznych,
debata nad now perspektyw nansow 2014–2020, w tym nad udziaem rodków na cele turystyczne w unijnym budecie,
kontynuacja stara krajowych o wejcie do strefy euro, w tym okrelenie wpywu wspólnej waluty na sektor turystyczny.
„Europa 2020” to nie jedyny dokument strategiczny, cho bezspornie najwaniejszy z tych, których realizacja przypada na czas polskiej prezydencji. Znaczce szanse dla polskiego rynku turystycznego stwarzaj strategie dla makroregionów, w tym strategie dla makroregionów europejskich, takie jak Strategia dla regionu Morza Batyckiego oraz Strategia dunajska.
Szczególn szans na promocj Polski jako destynacji turystycznej stwarzaj wielkie unijne szczyty, których Polska bdzie gospodarzem w czasie trwania prezydencji. Tema-tyka tych szczytów nie wie si wprawdzie bezporednio z turystyk, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby wykorzysta obecno zagranicznych goci wysokiego szczebla i osób im towarzyszcych, w tym dziennikarzy, do promocji turystyki polskiej.
Unijne szczyty w czasie polskiej prezydencji, które zlokalizowane bd w Polsce, dotycz piciu wielkich, nastpujcych obszarów ródowych ruchu turystycznego: UE – Chiny, UE – Indie, UE – Rosja, UE – Kanada, UE – Brazylia. Kady z tych krajów dysponuje ogromnym potencjaem demogra cznym i moe sta si ródem popytu na polskie produkty turystyczne. Kady z tych krajów dysponuje ogromnym potencjaem kapitaowym i inwestorskim, co przy odpowiednich staraniach ze strony Polski moe zaowocowa napywem do nas bezporednich inwestycji zagranicznych w sektor tury-styczny bd innymi formami zaangaowania inwestycyjnego partnerów.
Podróe studyjne dla zagranicznych VIP-ów biorcych udzia w unijnych szczytach w Polsce i dla towarzyszcych im dziennikarzy mog przynie wiele pozytywnych efektów. Podróe studyjne dla dziennikarzy zagranicznych po Polsce dostarczaj wielu
•
•
•
•
•
publikacji w mediach, przyczyniajc si do znacznego zwikszenia obecnoci w nich naszego kraju. Z tego powodu, szczególnie przy ograniczonych rodkach na kampanie re-klamowe, stanowi one podstawowe narzdzie promocyjne. S one równie najbardziej efektywnym narzdziem promocyjnym, poniewa przy stosunkowo niskich kosztach, obejmujcych koszty dojazdu i pobytu, oddziauj one na znaczn liczb osób. Trasy po-dróy studyjnych bd odpowiednio dobrane do tematów promocyjnych wystpujcych w poszczególnych latach.
W ramach przygotowa do polskiej prezydencji i zwizanego z tym zainteresowania Polsk prowadzi naley dziaania majce na celu doskonalenie i rozwój internetowego systemu informacji turystycznej i promocji Polski (ISIT).
PODSUMOWANIE
Sprawowanie prezydencji w Radzie UE daje szans nie tylko na kontynuacj kie-runków polityki dotychczasowej, takich jak Europa bez barier czy te Innowacyjna Eu-ropa, ale pozwala twórczo je rozwin, a nawet pomnoy. Priorytet zrównowaonej i konkurencyjnej turystyki dla jednolitego rynku europejskiego godzien jest polskiego poparcia zarówno przez rodowiska naukowe, jak i biznesowe. Polska, Dania i Cypr od 1 lipca 2011 roku w ramach trwajcego 18 miesicy Trio mog zmierza do realizacji tego priorytetu ku poytkowi wspólnotowemu. Turystyka take stanowi bdzie o przy-szoci Europy przez swój cenny wkad w zblianie si narodów i kultur, w integracj gospodarcz, w tworzenie miejsc pracy, w pokojow napraw wiata i w odkrywanie na nowo humanistycznych wartoci.
Oczekiwania turystycznego rodowiska biznesowego i naukowego zwizane z polsk prezydencj w UE s do zgodne: wskazuje si jako najwaniejsze zadanie oywienie rynku turystycznego za pomoc bogatego wachlarza zrónicowanych instrumentów eko-nomicznych, prawnych i administracyjnych, jakie do dyspozycji maj pa stwo i Unia Europejska jako organizacja liczcych si gospodarek.
PIMIENNICTWO
Europe 2020 – A strategy for smart, sustainable and inclusive growth, 2009. Komisja Europejska, Bruksela.
Gazeta Ubezpieczeniowa nr 41 (600) z dnia 12 padziernika 2010, www.gu.com.pl Group of 20. US wins G20 backing for growth plan, Financial Times, 23 September 2009 h t t p : / / w w w. g p w. p l / g p w. a s p ? c e l = i n f o r m a c j e _ g i e l d o w e & k = 1 & i = / s t a t y s t y k i / o p i s _
statystyka&sky=1& nagnaz=Informacje%20i%20statystyki
Huerta de Soto J., 2009. Pienidz, kredyt bankowy i cykle koniunkturalne, Instytut Ludwiga von Missesa, Warszawa
Krugman P., 2009. The Return of Depression Economics of the Crisis of 2008, W.W. Norton & Company Limited, Princeton University.
Narodowy Bank Polski, 2008. Raport o stabilnoci systemu nansowego. Narodowy Bank Polski, Warszawa.
Narodowy Bank Polski, 2009. Polska wobec wiatowego kryzysu gospodarczego. Narodowy Bank Polski, Warszawa.
Nicholson Ch.W., 2009. Winners and Losers in Financial Crisis Emerging in Europe. New York Times, 6 November.
Przewodnictwo pa stwa w Radzie Unii Europejskiej – dowiadczenia partnerów propozycje dla Polski, 2009. Praca zbiorowa pod redakcj naukow Z. Czachóra i M.J. Tomaszyka. Wy-dawnictwo Naukowe WNPiD UAM, Pozna .
Realizacja europejskiego planu naprawy. Komunikat na wiosenny szczyt Rady Europejskiej, COM (2009) 114 z 4 marca 2009.
The Financial Crisis and Implications for European Tourism, 2009. Tourism Economics, Oxford. Tourism Economics and the Travel Business Partneship, 2009. Eurostat EC Business & Consumer
Survey, Bruksela.
CONDITION OF THE DOMESTIC TOURISM SECTOR ON THE VERGE OF POLISH PRESIDENCY IN THE COUNCIL OF THE EU
Abstract. The paper concentrates on Polish presidency in the Council of the European Union as well as its priorities, important for Polish tourism sector. The major problem to be solved is such utilization of the presidency period that would cause new Polish initiatives strengthening competitiveness of the European tourism destination in the future. Polish tourism economy could be a bene ciary of such initiatives and realization of reforms and recovery plans. The paper presents results of crisis effects transmission to European tourism sector as well as evaluation of changes of the economic situation in Polish tourism market, on the verge of Polish presidency in the Council of the EU. Guidelines for the presidency were presented, included in major strategic and recovery documents, in aim to interpret them as objectives for Polish tourism sector.
Key words: Polish presidency in the EU, strategic documents, recovery programs, changes of economic situation, tourism sector
