View of UTILISATION OF E-TECHNOLOGY IN THE SME’S SECTOR IN POMERANIA
10
0
0
Pełen tekst
(2) 78. K. Kandefer. Zjawiska zachodzce we wspóczesnym wiecie, w duej mierze zwizane z rozwojem technologii informatycznych, dowodz znaczenia i roli informacji, procesów i systemów informacyjnych w gospodarce. Umiejtno efektywnego systematyzowania informacji, bd ich zespoów – wiadomoci w organizacji, polegajca na budowaniu odpowiednich systemów, projektowaniu infrastruktury obiegu informacji, tworzeniu baz danych niezbdnych do jej gromadzenia, przekada si na bardziej konkurencyjn pozycj przedsibiorcy w zmieniajcym si otoczeniu gospodarczym. Rozwój europejskiej gospodarki elektronicznej, gospodarki opartej na wiedzy jest jednym z priorytetów Strategii Lizbo skiej. Jej realizacja wymaga podjcia dziaa o charakterze rozwojowym, promocyjnym, stymulujcym. Jest to szczególnie wane dla sektora maych i rednich przedsibiorstw. W przeciwie stwie bowiem do przedsibiorstw duych, odczuwaj one barier nansowania tego rodzaju dziaa . Jakkolwiek problem ten dotyczy ogóu przedsibiorstw, szczególnie istotny jest w przedsibiorstwach brany turystycznej, poniewa produkt turystyczny wymaga specy cznych form prezentowania informacji ukazujcych jego zalety. Szczególnie istotne jest zbadanie zwizków i wpywu zastosowania nowych sposobów przepywu informacji z doskonaleniem procesów zachodzcych w przedsibiorstwie oraz ukazanie znaczenia informacji dla rozwoju przedsibiorstwa. ródem przetworzonych informacji jest wszechstronna i kompleksowa analiza ekonomiczna. Jej wyniki stwarzaj bowiem podstaw do wery kacji racjonalnoci decyzji, umoliwiaj poznanie pozytywnych tendencji oraz wykrycie negatywnych zjawisk wystpujcych zarówno w przedsibiorstwie, jak i w jego otoczeniu. Podstaw decyzji podejmowanych przez menederów powinny stanowi wnioski wynikajce z analizy ekonomicznej.. METODY BADAWCZE Przy wyborze metod badawczych w niniejszej pracy kierowano si przede wszystkim specy k problemu, a take ogólnie przyjt w teorii i praktyce drog postpowania w prowadzeniu bada naukowych. Niezbdne byo zastosowanie równie interdyscyplinarnego podejcia badawczego, które polegao na wykorzystaniu metod i technik waciwych dla wielu pokrewnych dyscyplin naukowych. Przy przygotowywaniu pracy wykorzystano nastpujce materiay: – studia literatury przedmiotu (zarówno krajowe, jak i zagraniczne) zwizane z znaczeniem i rol Internetu w rozwoju przedsibiorczoci, w szczególnoci wród rm brany turystycznej (teoria informacji, techniki komunikowania si, systemy informacji turystycznej, czynniki rozwoju gospodarki elektronicznej), – kwestionariusze ankiet skierowane do przedsibiorstw dziaajcych na terenie województwa pomorskiego, dotyczce wykorzystania technologii informatycznych w turystyce w stosunku do innych bran w ujciu lokalnym i wykorzystania Internetu do komunikacji z otoczeniem, – dokumenty rzdowe (e-Polska, e-Europe+), strategie rozwoju lokalnego (Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego), – dane statystyczne.. Acta Sci. Pol..
(3) Wykorzystanie e-technologii w sektorze MSP na Pomorzu. 79. W toku procesu badawczego zastosowano nastpujce metody badawcze: analiz opisow, porównawcz, statystyczn, ekonometryczn, obserwacj uczestniczc, inne metody badawcze pozwalajce usystematyzowa wyniki (synteza, indukcja, dedukacja). Analizujc materia empiryczny obliczono wskaniki statystyczne (miary pooenia), takie, jak: rednia arytmetyczna, mediana, kwantyl dolny, kwantyl górny, warto modalna. Zastosowane metody posuyy do konfrontacji faktów empirycznych, identy kacji oraz specy kacji cech i zjawisk powtarzalnych, a przede wszystkim do zwery kowania prawdziwoci przyjtych hipotez badawczych.. ORGANIZACJA BADA Celem bada populacji przedsibiorstw sektora MSP dziaajcych w województwie pomorskim bya ocena wykorzystania Internetu w przedsibiorstwie, a w szczególnoci mediów elektronicznych w maych i rednich przedsibiorstwach i ich wpyw na prowadzenie biznesu. Szczególnej ocenie podlegay moliwoci wykorzystania tych technologii do poprawy konkurencyjnoci sektora MSP funkcjonujcych na rynku turystycznym. Badania pozwoliy potwierdzi rónice w zakresie wykorzystania technologii informatycznych w przedsibiorstwach brany turystycznej na tle innych bran.. CEL BADA Celem bada byo sprawdzenie czy przedsibiorstwa dziaajce na terenie województwa pomorskiego korzystaj z nowoczesnych rozwiza technologicznych (m.in. Internet, komputery) i jak na tym tle przedstawiaj si rmy dziaajce na rynku usug turystycznych. Istotne jest czy w swojej dziaalnoci wykorzystuj Internet i czy czyni to efektywnie na tle przedsibiorstw innych bran. Wymagao to caociowego spojrzenia na gospodark regionu. Pozostae sektory gospodarki (poza turystycznym) traktowane byy jako to do dalszych porówna . W tym celu w IV kwartale 2007 i I kwartale 2008 roku przeprowadzono wród przedsibiorstw w województwie pomorskim ankiet. Badania wg kwestionariusza ankiety przeprowadzono w województwie pomorskim – regionie wybranym celowo do bada metod eksperck ze wzgldu na jego walory turystyczne. Wybór do bada przedsibiorstw z województwa pomorskiego poparty by równie opini ekspertów z Polskiej Organizacji Turystycznej, a ponadto w samorzdowej strategii rozwoju regionu turystyk przyjto jako gówny jej cel. Rozwój e-biznesu jest wynikiem postpu w zakresie teleinformatyki. Dziki zastosowaniu nowych rozwiza technologicznych, zmieni si sposób prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Mona powiedzie, i sfera rozwiza teleinformatycznych jest podstawowym warunkiem prowadzenia e-biznesu. Z tego wzgldu w badaniu zostay uwzgldnione takie kwestie technologiczne, jak: – rodzaj sprztu oraz oprogramowania w przedsibiorstwie, – rodzaje oraz szybko poczenia z Internetem,. Oeconomia 7 (4) 2008.
(4) 80. K. Kandefer. – rozwizania technologiczne (intranet, zdalny dostp do zasobów informatycznych przedsibiorstwa). W ocenie sytuacji ekonomicznej badanych przedsibiorstw uwzgldniono dane obrazujce wpyw korzystania z nowych technologii na sytuacje nansow rmy. Do tego celu posuyy informacje ilociowe oraz jakociowe okrelajce takie obszary, jak: – zmiany liczby klientów i dostawców, – zmiany wolumenu obrotów oraz ich wpyw na zyski przedsibiorstw, – nakady inwestycyjne na teleinformatyk oraz oszczdnoci dziki zastosowaniu rozwiza informatycznych, – uatwienia w handlu zagranicznym, poprawa wizerunku rmy oraz standard obsugi klienta. Do sfery spoecznej zaliczaj si zmiany w sposobie pracy wród pracowników rm. Zgodnie z zaleceniami Strategii Lizbo skiej, wdraanie e-biznesu ma pomóc w stworzeniu wikszej liczby lepszych, tzn. charakteryzujcych si wikszym wykorzystaniem wiedzy i intelektu pracownika, miejsc pracy, przez co ronie efektywno pracy oraz wynagrodzenie. Zakres tematyczny bada , odzwierciedlony w pytaniach ankietowych bada skupi si na nastpujcych obszarach: charakterystyka rmy, zasoby ludzki i szkolenia, infrastruktura Internetu w rmie, strona internetowa i oprogramowanie i biznes elektroniczny. Baz statystyczn przedsibiorstw w województwie pomorskim pozyskano z Urzdu Statystycznego w Gda sku. Na podstawie danych zawartych w rejestrze REGON, moliwe byo okrelenie wielkoci przedsibiorstwa oraz brany w jakiej dziaa (tab. 2). Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 2 struktura przedsibiorstw w zalenoci od bran i wielkoci zatrudnienia jest nierównomierna. Widoczna jest zdecydowana przewaga rm zatrudniajcych od 10 do 19 pracowników, która to grupa stanowi ponad poow badanej zbiorowoci przedsibiorstw. Firmy rednie stanowi niespena 15% zbiorowoci. Do przeprowadzenia bada wylosowano prób 757 przedsibiorstw, obejmujc wszystkie brane i grupy przedsibiorstw w województwie pomorskim. Struktur wylosowanych przedsibiorstw przedstawiono w tabeli 1. Wyboru przedsibiorstw dokonano losowaniem warstwowym, które polega na losowaniu próby oddzielnie z kadej czci, zwanej warstw populacji generalnej. Taki sposób wyboru próby losowej jest stosowany gdy populacja jest bardzo niejednorodna. Wstpny podzia populacji na bardziej jednorodne warstwy, a nastpnie losowanie próbek z kadej z tych warstw zwiksza reprezentatywno próby i zmniejsza jej bd. Ankiety zostay wysane do 757 przedsibiorstw, czyli caej wylosowanej populacji. Ankiety zwrotne otrzymano od 341, co stanowio 45,04% wylosowanej populacji (tabela 2).. WYKORZYSTANIE NOWYCH TECHNOLOGII W PRZEDSIBIORSTWACH Wspóczesn rzeczywisto gospodarcz ksztatuj systemy informacyjne wspomagajce zarzdzanie wiedz oraz innowacje we wszystkich sektorach gospodarki. Usprawnienia oznaczaj równie wzrost stopnia zaufania do informacji zawartych i przekazywanych przez systemy informacyjne, co z kolei ogranicza czas kontroli jakoci informacji Acta Sci. Pol..
(5) Wykorzystanie e-technologii w sektorze MSP na Pomorzu. 81. Tabela 1. Struktura badanych przedsibiorstw na tle ogóu MSP w województwie pomorskim wg brany dziaalnoci oraz liczby zatrudnionych Table 1. Structure of the enterprises compared to SME’s sector in Pomeranian voivodeship according to branches and number of employees Liczba zatrudnionych Brana Rolnictwo, lenictwo i owiectwo Ryboówstwo (w tym hodowla ryb) Przetwórstwo spoywcze Przetwórstwo przemysowe Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz i wod Budownictwo Handel i naprawy Hotele i restauracje Transport, gospodarka magazynowa i czno Turystyka Porednictwo nansowe Informatyka Edukacja Ochrona zdrowia Pozostaa dziaalno gospodarcza Razem %. Liczba % wyloRazem wylosowanych sowanych MSP 301 60 19,9 33 33 100,0 529 60 11,3 1842 60 3,3. 10–19. 20–49. 50–249. 169 22 264 881. 103 10 169 602. 29 1 96 359. 6. 9. 11. 26. 26. 100,0. 518 1205 222. 245 559 87. 110 163 14. 873 1927 323. 60 60 54. 6,9 3,1 16,7. 188. 99. 38. 325. 60. 18,5. 10 50 49 59 92 332 4067 56,1. 5 32 14 27 72 168 2201 30,4. 3 15 8 9 30 96 982 13,5. 18 97 71 95 194 596 7250 X. 18 55 42 49 60 60 757 X. 100,0 56,7 59,2 51,6 30,9 10,1 10,4 X. ródo: Opracowanie wasne na podstawie danych GUS [www.stat.gov.pl]. Source: Author’s calculation based on MSO data [www.stat.gov.pl].. Tabela 2. Charakterystyka ankietowanej zbiorowoci Table 2. Characteristics of the population Wyszczególnienie Odpowied przy pierwszym kontakcie Kontakt parokrotny Liczba wypenionych ankiet Odmowa Nieodbierane telefony Brak nr telefonu Firma nie istnieje Nie naley do MSP Bdy GUS Przedsibiorstwa wylosowane, a niezbadane Razem ródo: Opracowanie wasne. Source: Author’s research.. Oeconomia 7 (4) 2008. Ankietowane przedsibiorstwa liczba % 216 28,53 125 16,51 341 45,04 166 21,93 113 14,93 54 7,13 10 1,32 65 8,59 8 1,06 416 54,96 757 100,00.
(6) K. Kandefer. 82. objtych przez te systemy oraz czas dostpu do informacji i baz danych, prowadzc w efekcie do racjonalizacji procesów pracy oraz odcienia od pracochonnych czynnoci. Przeprowadzone badania empiryczne dotyczyy praktycznego wykorzystania Internetu przez przedsibiorstwa sektora MSP w województwie pomorskim. Przedstawiono bran turystyczn na tle innych brany funkcjonujcych w wybranym regionie. Analiz przeprowadzono na podstawie wyników bada ankietowych. Oceny infrastruktury internetowej oraz zmian funkcjonowania przedsibiorstw wykorzystujcych Internet dokonano w ujciu branowym. Zaprezentowano skal zmian w dziaach sprzeday i zakupu, z wykorzystaniem sieci jako nowoczesnego medium w brany turystycznej. Gospodarka elektroniczna w województwie pomorskim (gównie w postaci pojawienia si Internetu i rozwój ICT) ma pozytywny wpyw na przedsibiorstwa. Jednak pod tym wzgldem istnieje due zrónicowanie przedsibiorstw pod wzgldem bran. O ile e-biznes wniós znaczce zmiany w branach turystycznej i informatycznej, to w brany rolnictwa i ryboówstwa nie wniós prawie adnych zmian (rys. 1). W brany turystycznej Internet sta si wanym narzdziem uatwiajcym transakcje i zwikszajcym sprzeda. pozostaa dziaalno ochrona zdrowia informatyka finanse turystyka hotele i restauracje edukacja przemys handel i naprawy spoywczy transport dostarczanie energii budownictwo ryboówstwo rolnictwo 0%. 20%. 40%. 60%. 80%. 100%. Rys. 1.. Zmiany wywoane przez e-biznes w przedsibiorstwach województwa pomorskiego wedug bran Fig. 1. Changes caused by e-business in Pomeranian enterprises according to branches ródo: Opracowanie wasne. Source: Author’s research.. Na podstawie danych zaprezentowanych na rysunku 1 obliczono wskaniki statystyczne w populacji badanych przedsibiorstw, które oceniaj zmiany zachodzce w wyniku korzystania z rozwiza e-biznesu. Warto rednia, czyli najbardziej prawdopodobny wynik zdarzenia losowego wynosi 35,6%, oznacza to, e ponad 1/3 przedsibiorstw twierdzi, e zmiany takie s istotne. Warto zauway, e dla brany turystycznej wska-. Acta Sci. Pol..
(7) Wykorzystanie e-technologii w sektorze MSP na Pomorzu. 83. nik ten ma poziom 78%. Mediana (rodkowa liczba z pewnego zbioru) wynosi 36%, kwantyl dolny, wyznaczajcy grup przedsibiorstw o najmniejszych zmianach wywoanych przez e-biznes – wynosi 17%, za kwantyl górny (najwiksze zmiany wywoane przez e-biznes) – wynosi 44%. Warto modalna, czyli wystpujca najczciej w danym zbiorze dla tej grupy przedsibiorstw wynosi 0% – s to brane ryboówstwo i rolnictwo, w których e-biznes jest mao znaczcy. Wród najwaniejszych zmian jakie przyniós e-biznes w pomorskich MSP, wana jest zmiana procesów wewntrznych oraz relacji z klientami (rys. 2). W mniejszym zakresie zmiany dotyczyy: relacji z dostawcami, ofert rmy, sposobów prowadzenia interesów, liczby zatrudnionych. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10%. liczba zatrudnionych. sposób prowadzenia biznesu. oferta firmy. relacje z dostawcami. relacje z klientami. procesy wewntrzne. pozostaa dziaalno. ochrona zdrowia. informatyka. finanse. turystyka. hotele i restauracje. edukcja. przemys. handel i naprawy. spoywczy. transport. dostarczanie energi. budownictwo. 0%. struktura organizacyjna. Rys. 2.. Zmiany procentowe wywoane przez e-biznes w badanych kategoriach przedsibiorstw wedug bran Fig. 2. Percent changes caused by e-business in the enterprises according to branches ródo: Opracowanie wasne. Source: Author’s research.. Badane mae i rednie przedsibiorstwa wykorzystuj nowe technologie, do których zaliczy mona komputery, Internet, sieci komputerowe, strony internetowe, oprogramowanie specjalistyczne i inne, w rónym stopniu (rys. 3). Bez wzgldu na sposób, mae przedsibiorstwa rzadziej wykorzystuj rozwizania teleinformatyczne ni rednie.. Oeconomia 7 (4) 2008.
(8) K. Kandefer. 84. 100% 90%. mae. 80%. redne. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% sprzeda. ochrona zdrowia. klienci. rodki trwae. kadry i place. finanse i ksiegowosc. inw. komputery. strona intern. zdalny dostp. wasny serwer. Intranet. LAN. informatyka. Rys. 3. Fig. 3. ródo: Source:. internet. komputety. 0%. Infrastruktura Internetu w maych i rednich przedsibiorstwach Internet infrastructure in small and medium enterprises Opracowanie wasne. Author’s research.. 350% 300% 250% 200% 150% 100% 50%. liczba zatrudnionych. sposób prowadzenia biznesu. oferta firmy. relacje z dostawcami. relacje z klientami. procesy wewntrzne. pozostaa dziaalno. finanse. turystyka. hotele i restauracje. edukcja. przemys. handel i naprawy. spoywczy. transport. dostarczanie energi. budownictwo. 0%. struktura organizacyjna. Rys. 4.. Zmiany wzgldne wywoane przez stosowanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w badanych MSP wedug bran Fig. 4. Relative changes caused by utilisation of information and telecommunication technologies in the SMEs according to branches ródo: Opracowanie wasne. Source: Author’s research. Acta Sci. Pol..
(9) Wykorzystanie e-technologii w sektorze MSP na Pomorzu. 85. Przedstawione na rysunkach 3 i 4 dane wskazuj, e najczstsz zmian spowodowan przez ICT byo przyspieszenie transakcji oraz zwikszenie efektywnoci, odpowiednio w 80% i 74% badanych MSP. Wedug opinii osób ankietowanych wykorzystanie technologii informatycznych w badanych przedsibiorstwach jest nastpujce: – uytkowanie komputerów i Internetu jest powszechne (97%); przypadki braku komputera i Internetu s marginalne i zanikajce; w najbliszym czasie kwestia ta przestanie by przedmiotem bada na rzecz bardziej pogbionych bada jakociowych, – dostp do Internetu jest powszechny, ale znaczna cz (33%) MSP nie posiada strony internetowej. W pozostaych, strona internetowa jest wykorzystywana jako wizytówka, suy do kontaktowania si z rm (90% stron) oraz zawiera katalog wyrobów (87%); raczej rzadko strona internetowa spenia rol cennika, zamawiania, patnoci oraz serwisu posprzedanego; strony internetowe s rzadko aktualizowane – rednio raz na kwarta, – szeroko wykorzystywane jest oprogramowanie wspomagajce zarzdzanie rm, w szczególnoci nansami i ksigowoci, kadrami i pacami, sprzeda, relacjami z klientami, rzadziej gospodark magazynow oraz rodkami trwaymi, – Internet sta si powszechnie akceptowanym kanaem rekrutacji nowych pracowników, w szczególnoci pracowników umysowych, – w wielu przedsibiorstwach korzysta si z outsourcingu systemów informatycznych, – powszechna staa si ochrona bezpiecze stwa zasobów rm przez stosowanie zabezpiecze antywirusowych i zapór ogniowych. Praktycznym efektem bada jest ocena wykorzystania Internetu oraz jego wpywu na funkcjonowanie MSP. Zastosowanie nowoczesnych technologii w tym sektorze stwarza dodatkowe warunki jego rozwoju, ale poniewa jest to dynamiczna dziedzina wiedzy, koniecznoci jest systematyczny rozwój teorii, gównie na podstawie bada , stosownie do zmieniajcej si rzeczywistoci.. PODSUMOWANIE Na podstawie przeprowadzonych bada okrelono znaczenie nowych technologii dla rozwoju sektora MSP. Teza ta zostaa zwery kowana w oparciu o analiz przedsibiorstw dziaajcych w województwie pomorskim. Wyniki tych bada pozwalaj okreli dalszy rozwój tego sektora. Przedstawiaj si one nastpujco: – uytkowanie komputerów i Internetu jest powszechne (97%); – strona internetowa staa si powszechna – 60% maych i 86% rednich przedsibiorstw posiada wasne strony internetowe; – wszystkie badane przedsibiorstwa z brany turystyka i informatyka posiadaj stron www; – w co trzecim maym i rednim badanym przedsibiorstwie w województwie pomorskim robiono zakupy przez Internet, warto rednia tego wskanika wynosi 34,6% (brana turystyczna 78%); – wikszo bran nie oferuje towarów i usug drog elektroniczn lub czyni to w ograniczonym zakresie. Wyjtkiem jest brana turystyczna, w której niemal 70% przedsibiorstw sprzedaje przez Internet. Oeconomia 7 (4) 2008.
(10) K. Kandefer. 86. – popularn usug internetow, z której korzystaj przedsibiorcy jest bankowo elektroniczna - korzysta z niej ju ponad 80% badanych MSP;. – w brany turystycznej wykorzystuje si oprogramowanie specjalistyczne w 67% badanych rm, czyli na poziomie redniej arytmetycznej.. – 72% badanych przedsibiorców deklaruje wykorzystywanie stron www administracji publicznej jako róda informacji;. – relatywnie mao popularn usug internetow jest telefonia internetowa; – Internet staje si powszechnie akceptowanym kanaem rekrutacji nowych pracowników. Naley sdzi, e w cigu najbliszych lat wykorzystanie e-technologii bdzie prowadzio do poszerzenia rynków dla aktualnie dziaajcych przedsibiorstw.. PIMIENNICTWO Borowiecki R. Koweci ski M. (red.), 2003: naukowa Informacja w zarzdzaniu przedsibiorstwem, Wyd. KANTOR, Zakamycze Buchta D., Messner Z., 1978: Organizacja przetwarzania danych, PWE, Warszawa Duczkowska – Maysz K., 2007: Jak by regionem innowacyjnym? Jak budowa innowacyjn gospodark? Re
(11) eksje dla wsi i sektora ywnociowego. [w:] Problemy techniki rolniczej i lenej, SGGW, Warszawa Fiske J., 1999: Wprowadzenie do bada nad komunikowaniem, Wrocaw Flakiewicz W., 2002: Systemy informacyjne w zarzdzaniu , Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa Marci ski W., 2000: Idea spoecze stwa informacyjnego jako element globalnej strategii rozwoju Unii Europejskiej. Fundacja Edukacji Ekonomicznej, Warszawa Martynuk Z., 2000: Zarzdzanie informacj i komunikacj, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków Nowicki A. (red.), 1999: Doskonalenie wielopoziomowych systemów informacyjnych. Wydawnictwo AE im. Oskara Langego, Wrocaw Stefanowicz B., 2004: Informacja,, Wydawnictwo SGH w Warszawie, Warszawa. UTILISATION OF E-TECHNOLOGY IN THE SME’S SECTOR IN POMERANIA Abstract. Enterprises using Internet in their activity have been becoming more and more common at the market. Due to the multitude of information it is necessary to identify mechanisms that enable selection of appropriate and reliable sources of information. Every enterprise in the SME’s sector is both a sender and a recipient of market information. Identi cation and understanding information systems functioning in an enterprise and in its environment may decide on quality of enterprises. The result analysis illustrating utilisation of Internet in the tourist branch sector compared to other branches in the SME’s sector in Pomeranian voivodeship con rmed their great signi cance. Key words: internet, information, SME, Pomerania. Zaakceptowano do druku – Accepted for print: 27.12.2008 Acta Sci. Pol..
(12)
Powiązane dokumenty
Particular attention was paid to the possibility of estimating the blade health (crack initiation and propagation) on a running engine [2]. Signal components are obtained
The article discusses mutual relationships between literary studies and anthropology with the focus on the theo ries conceiving literature as the only available form
Egzystencja jest bow iem p rzestrzen ią, w której człowiek, chcąc sam siebie zrozu m ieć, w ytw arza lite ra tu rę i inne fikcje, do jakich należy także
income profitability [net operating surplus NOS/sales incomes SI] input productivity [sales incomes SI/total inputs I], labour equipment [total input I/number of employees E],
The next level of my vision in out-of-school education in Free Educa- tional Centres is cooperation from child, family, teachers, educators and volunteers
Podejście to prowadzi autorów do osadzenia rozważań, które starają się czytelnikowi przybliżyć, w szerszym kontekście myślowym, w jakim rozważania te
Rola Ducha Świętego w kaznodziejstwie we- dług „Evangelii Gaudium” i „Dyrektorium homiletycznego”, zwrócił on uwagę na życie przepowiadającego, które powinno być
Na podstaw ie w iedzy o faktycznym stosun k u m iędzy pew nym typem frazeologii a pew nym typem zawodu i pew nym typem sy tu acji psychospołecznych
